آموزش كامل نت و نت خواني در موسيقي

[رزیتا]

ممنون از ویرایش خوبتون

[SHeRvin]

ممکن است آهنگساز یا نوازنده برای گریز از یکنواختی و یا ایجاد تنوع، در لحظاتی، هارمونی موسیقی را به بیراهه بکشاند در این حالت از آکوردهایی استفاده می کند که به آنها آکوردهای گذر یا Passing Chords گفته می شود حتی ممکن است حرکت به سمت آکوردی باشد که نام مشخصی نتوان برای آن انتخاب کرد.

قسمتی از سونات لامینور شوبرت اپوس 42

خروج از هارمونی اصلی ممکن است یک پله باشد و سپس بازگشت به هارمونی اصلی. همچنین ممکن بیش از یک پله از هارمونی اصلی خارج شویم و برای مدتی یک توالی کورد خارج از هارمونی اصلی را داشته باشیم که در این صوت با انجام چند پرش در میان قطعه اصلی یک توالی آکورد خطی (Linear Progression) آورده ایم. نکته مهم آن است که خروج از هارمونی معمولآ آنقدر کوتاه است که تاثیر منفی در موسیقی ندارد.


به این مثال دقت کنید که در آن نت دو در انتهای میزان اول برای گذر هارمونی از آکورد Dm به G استفاده شده است. اصطلاحا" در این حالت خاص که یک یا بیش از یک نت از آکورد متعلق به هارمونی حرکت معکوس و خارج آکورد داشته باشد، گفته می شود که از تکنیک کنترپوان نوع دوم استفاده شده است. همانگونه که گفتیم آوردن نت دو برای گذر تاثیری در تغییر آکوردها ندارد و تنها زیبایی خاصی به وصل دو آکورد می دهد.

نمونه های متداول استفاده از آکوردهای گذر با حرکات دیاتونیک

همانطور که گفتیم خروج از هارمونی اصلی برای گذر از یک آکورد به آکورد دیگر می تواند شامل یک نت یا بیش از آن باشد. شکل روبرو نشان دهنده این حرکات است. در قسمت (a) دو مثال مشاهده میکنید که در آنها برای گذر از آکورد C به F و یا از C به Am از یک آکورد گذر با یک نت تغییر استفاده شده است. در قسمت (b) نیز برای همان گذر از آکوردهای گذری که با تغییر دو نت درست شده اند استفاده شده است. همچنین در مثال (c) مشاهده میکنید که علاوه بر تغییر یک نت از آکورد اول یک نت هم به آکورد گذر اضافه شده است.


شما ممکن است برای گذشتن از یک آکورد به آکورد دیگر بجای استفاده از حرکات دیاتونیک از حرکت کروماتیک تنها استفاده کنید. باید اضافه کنیم که در اینگونه موارد معمولآ - نه لزومآ - بیش از یک نت آکورد اول حرکت کروماتیک بخود میگیرد تا شاید وصل به آکورد دوم از طریق آکورد گذر زیباتر - قابل حل تر ! - باشد.

[SHeRvin]

در مورد گامها

توالی نتهای مختلف با نسبتهای معین رو گام میگن،
که به دو دسته ی عمومی ماژور و مینور تقسیم میشه
ماژور: نت پایه + 1 پرده + 1 پرده + 0.5 پرده + 1 پرده + 1 پرده + 1پرده +0.5 پرده
مثلا دو ماژور (C major)

مینور : نت پایه + 1 پرده + 0.5 پرده + 1 پرده + 1 پرده + 0.5 پرده + 1 پرده + 1 پرده
مثلا لا مینور (A minor)

[SHeRvin]

گام پنتاتونیک

گام پنتاتونیک از جمله گامهایی است که در موسیقی Jazz کاربرد دارد، یکی از متداول ترین آنها گامهایی است که بر اساس یک گام ماژور ساخته می شود. گامی است متشکل از 5 نت که از فاصله های دوم بزرگ و سوم کوچک تشکیل شده است. در یک اکتاو این گام دو فاصله سوم کوچک وجود دارد که به نوعی در دوقسمت این گام یک شکاف ایجاد می کنند. از دیگر مزایای این گام می توان به این موضوع اشاره کرد که در آن فاصله نیم پرده وجود ندارد لذا دارای درجه حساس نمی باشد. به شکل دقت کنید :


همانطور که از شکل مشاهده می شود می توان دریافت که هر گام پنتا تونیک 5 حالت معکوس یا بقول برخی 5 مد دیگر دارد. برای اینکار کافی است در گام پنتاتونیک بر پایه دو، از نت های دو، ر، می، سل یا لا بر روی نت های گام یک اکتاو حرکت کنیم. بنابراین گام A-C-D-E-G-A در واقع معادل است با مد V از گام پنتاتونیک دو. مثال پیچیده تر گام پنتا تنیک C-Eb-F-Ab-Bb می باشد که در واقع مد III از گام Ab پنتاتونیک می باشد.

گام پنتاتونیک روی می بمل

نکته ای که باید به آن اشاره کرد آن است که مد هایی را که نام بردیم فقط حالت تئوری ندارد و عملا" در موسیقی کاربرد دارند. این مدها رسما" در سال 1911 توسط خانم آنی جی گیلکریست (Annie G. Gilchrist) در ژورنال موسیقی محلی (Journal of the Folk Song Society) مورد بررسی قرار گرفت. در هر صورت با توجه به اینکه این گام 5 مد دارد و ما 12 نیم پرده در یک اکتاو داریم بنابراین می توانیم 60 ترکیب مختلف پنتاتونک داشته باشیم. شکل دوم گام پنتانیک روی می بمل را نمایش می دهد.


اگرچه در موسیقی Jazz حتی بدون دادن تغییرات کروماتیکی می توان از این گام برای Improvisation استفاده کرد اما معمولا" تغییراتی در آن داده می شود. بعنوان مثال آکوردهای زیبای C6 یا C9 از جمله کاربردهای تغییر نیافته در این گام می باشند که به سادگی می توان روی آنها بداهه نوازی کرد.

[SHeRvin]

حرکت های پنجم و اکتاو

در میزان اول بین باس و تنور در ابتدا فاصله دو اکتاو وجود دارد که از لحاظ هارمونیک همان اکتاو می باشد و پس از حرکت باز فاصله بین این دو بخش پایینی اکتاو می باشد بنابراین حرکت فوق توصیه نمی شود.

میزان سوم حالت جالبتری است که اغلب مورد سئوال هم می باشد. دقت کنید که بین دو بخش بیرونی یعنی سوپرانو و باس فاصله پنجم درست وجود دارد (G-D)، البته این فاصله باز می باشد. اما پس وصل دو آکورد باز میان این دو بخش همین فاصه بوجود می آید اما اینبار میان D-A، بنابراین از فاصله پنجم حرکت کرده و دوباره به پنجم رسیده ایم که بد صدا می باشد.

اما میزان دوم حالت خاص دیگری است که در اینجا به شرح آن می پردازیم و آن حالتی است که اکتاو به فاصله یونیسون می رسد که باز این حرکت توصیه نمی شود.

عبور بخش ها از یکدیگر مجاز نیست.

Cross به حالتی گفته می شود که بخشها از یکدیگر عبور کنند به این شکل دقت کنید. همانطور که ملاحضه می کنید، تنور به اندازی یک سوم بزرگ از آلتو بالاتر می باشد این کار اصولا" توصیه نمی شود. همچنین در میزان دوم مشاهده می کنید که باز آلتو از سوپرانو بالاتر آمده است. دقت کنید که Corss کردن بخش ها ربطی به حرکت ندارد و اصولا" در حالت سکون توصیه نمی شود.
اما حالت دیگری از حرکت که به Overlap معروف است آن است که به هنگام حرکت بخش پایینی به نتی هدایت می شود که بالاتر از بخش بالایی قرار دارد و یا بخش بالایی به نتی می رسد که پایین تر از بخش پایین است، استفاده از این حرکت نیز معمولا" توصیه نمی شود چرا که منجر به Cross می شود.

[SHeRvin]

مقدمه ای بر مدولاسیون

مدولاسیون به معنای تغییر تونالیته می باشد و بیشتر برای جلوگیری از یکنواختی و ایجاد کنتراست در موسیقی بکار برده می شود. هرچند هرگز نمی توان برای هنر چهارچوب تهیه کرد اما روشهای مختلفی برای انجام مدولاسیون در موسیقی وجود دارد که اغلب آنها ابتدا سعی در سست کردن پایه های تنالیته مبدا و در عین حال تقویت پایه های تنالیته مقصد را دارند.

در این مطلب به طور خلاصه به تعریف یک سری تقسیم بندی می پردازیم و در آینده سعی خواهیم کرد با ذکر مثال به تشریح بیشتر مدولاسیون بپردازیم.

Pivot chord modulation : در این روش از آکوردی برای انتقال استفاده می شود که در هر دو تنالیته مبدا" و مقصد مشترک می باشد بعنوان یک مثال ساده، اگر از دو ماژور بخواهید به فا ماژور برویم می توانیم از آکورد فاماژور بعنوان آکورد Pivot یا محوری استفاده کنیم.

Relative key : حالتهایی است که در آن تنالیته موسیقی روی مثلا" دو ماژور تثبیت شده است و شما می خواهید به مینور نسبی آن یعنی لا مینور بروید، که از ساده ترین روشهای مدولاسیون می باشد.

Parallel Key : در این حالت تنالیته با حفظه پایه از حالت بزرگ به کوچک می رود یا برعکس مثلا" از دو مینور به دو ماژور.

Shift : در این روش بزرگی یا کوچکی تنالیته عوض نمی شود بلکه فقط یک شیفت فاصله ای پیدا میکند. مثلا" از دو ماژور به ر ماژور. اغلب در بالاد ها به علت داشتن ساختارهایی ساده از این روش برای ایجاد تنوع استفاده می شود.

Choromatic : در این روش موسیقی با یک حرکت کروماتیک نیم پرده ای به تنالیته جدید منتقل می شود. این نوع از مدولاسیون حالت خاصی است از Shift که برای آن معمولا" تمهیدات خاصی در نظر میگیرند.

جدای از تقسیم بندی های بالا و روشهایی که برای انجام مدلاسیون در هر مورد مطرح میشود، نکته ای که باید به آن دوباره اشاره کرد، آن است که موسیقیدان باید با تاکید بر آکوردهای دوراز تونالیته مبدا و نزدیک به تنالیته مقصد پایه های تنالیته مبدا را ضعیف و پایه های تنالیته مقصد را تقویت می کند و در شنونده نیاز به فرود روی تنالیته مقصد را پدید می آورد.

یک مثال از مدولاسیون از دو ماژور به لا دیز ماژور

به این مثال دقت کنید، دو میزان اول برای تثبیت تنالیته در دو ماژور می باشد، سپس با هفت کردن آکودر چهارم گام دو ماژور تمایل هارمونی برای رسیدن به لا دیز ماژور (یا دو دیز مینور) را زیاد می کنیم. حال یک حرکت ii-v روی گام جدید لا دیز پایه های ذهن شنونده را به این سمت منتقل می کنیم که گویی گام اصلی این می باشد. در این مثال آکورد F7 حالت Pivot برای این انتقال را دارد. به این فایل midi گوش کنید و به تفاوت احساسی که هنگام شنیدن دو آکورد اول و دوم لا دیز ماژور می کنید دقت کنید. علت آن این است که آکورد اول بیشتر در گام دو ماژور شنیده می شود و حال آنکه دومین آکورد لا دیز ماژور در پایه گام لا دیز ماژور شنیده میشود و فرود روی آن احساس آرامش می دهد.