توضیح و بیان خواص گیاهان دارویی،سبزیجات و میوه جات

[hoobare]

ژینکو (جینکو ـ درخت پرسیاوشان)
Ginkgo biloba
Ginkgo - Maidenhair Tree
Ginkgoaceae

معرفی و گیاهشناسی
ژینکو یکی از قدیمی ترین گیاهان روی زمین است که به دلیل قدمت 200 میلیون ساله اش به فسیل زنده مشهور می باشد و از این لحاظ دارای اهمیت خاصی در علم گیاهشناسی است. ژینکو درختی است از زیرشاخه ی بازدانگان و تنها گیاه باقیمانده از خانواده ی ژینکو می باشد. ژینکو درختی است دوپایه (به ندرت یک پایه) و خزان کننده که ارتفاع آن به 30 تا 50 متر هم می رسد. برگ های دولبه ی آن به صورت متناوب بر روی شاخه ها قرار می گیرند. گل های زرد رنگ نر در این گیاه به فرم گل آذین شاتون و گل های ماده به صورت مجتمع در انتهای شاخه ها قرار دارند و ایام گلدهی آن در فصل بهار می باشد. عمل گرده افشانی توسط باد صورت می گیرد و میوه هایی شفت مانند بوجود می آیند.



نکته ی مهم در مورد این درخت، شناسایی پایه ی نر از پایه ی ماده در ایام قبل از بلوغ آن است. در برخی منابع آمده است که از روی عمق بریدگی برگ ها (برگ های پایه های ماده دارای بریدگی های کمتری هستند)، زمان ریزش برگ ها (برگ های پایه های ماده دیرتر از پایه های نر ریزش می کنند) و ... می توان به این موضوع پی برد ولی بهترین راه این است که تا زمان شکوفه دهی درختان منتظر بمانیم و یا از روش های تجزیه ی DNA استفاده نمائیم.


نیازهای اکولوژیکی و پراکنش
ژینکو درختی است نورپسند که به استرس هایی نظیر خشکی، آلودگی هوا و خاک و ... مقاوم می باشد. در خاک هایی با بافت های مختلف، pH های گوناگون و ... می تواند رشد کند. (در مورد محیط رشد ایده آل آن اطلاعاتی در دست نیست.)
ژینکو بومی شرق آسیا (کشور چین) است و در اکثر نقاط جهان امروزه پرورش داده می شود. در کشورمان نیز بصورت پراکنده در شهرهای شمالی، اطراف تهران، مشهد و ... کاشته شده است.


کاشت، داشت و برداشت
اطلاعات محدودی در این زمینه در دسترس می باشد. تکثیر این گیاه به دو طریق جنسی (بذر) و غیرجنسی (قلمه، پیوند و کشت بافت) امکان پذیر می باشد. تکثیر از طریق قلمه بیشتر مورد توجه می باشد زیرا در این روش جنسیت درختان حاصله مشخص خواهد بود. امروزه تکثیر این گیاه توسط کشت بافت بسیار مورد توجه قرار گرفته و تحقیقات گسترده ای در مورد بهینه سازی این روش در حال انجام می باشد.
برگ ها و گاها دانه های این گیاه مورد برداشت قرار می گیرند. بهترین زمان برداشت برگ ها در اواسط اردیبهشت و اوایل خرداد ماه است که میزان مواد موثره ی برگها در حالت ماکزیمم می باشد.

[hoobare]

فرآوری
برگ های این گیاه دارای ترکیباتی چون: فلاونوئیدهای گلیکوزیدی (مانند کوئرستین، کامپروفیل)، بی فلاونوئیدها، جینکولیدها و ... می باشند. مواد موثره ی برگ ها توسط روش های عصاره گیری استخراج می گردند.

خواص درمانی و کاربرد
با آنکه اثرات فیزیولوژیکی بیشماری برای این گیاه شناخته شده است ولی بهبود گردش خون در مغز و افزایش متابولیسم سلولی بیشتر مورد توجه بوده اند. به دلیل اثرات ذکر شده، امروزه از برگ های این گیاه برای درمان بیماریهایی که در اثر افزایش سن پدید می آیند نظیر آلزایمر، افسردگی، بیماری های قلبی - عروقی و ... استفاده می شود. در داروخانه های کشورمان قرصی با نام جینگومد موجود می باشد که از برگ های این گیاه حاصل شده است.


در ضمن این گیاه (عمدتا پایه های نر) به دلیل مقاومت بسیار خوب به شرایط فضای سبز شهری و زیبایی آن بخصوص در فصل پائیز، در پروژه های فضای سبز شهری مورد استفاده قرار می گیرد.

[hoobare]

تاثير مصرف جينكوتيدي (Ginkgo T.D) در كاهش وزوز گوش ذهني

براي بررسي تاثير داروهاي جينكوبيلوبا و جينكوتيدي (مشابه ايراني) روي وزوز گوش، اين تحقيق با روش كارآزمايي باليني از نوع دوسوكور با روش كنترل توسط شاهد انجام شد. جينكوبيلوبا روي اختلالات حافظه موثر است، خون‌ رساني عروق مغزي را بهبود مي‌ بخشد و روي سلول هاي عصبي، آثار محافظت ‌كننده دارد. تحقيقات انجام شده، تاثير متفاوتي را از اثر جينكوبيلوبا روي وزوز گوش گزارش كرده اند.
هدف: بررسي تاثير جينكوتيدي در كاهش وزوز گوش ذهني
مواد و روش ها: 60 بيمار مراجعه كننده به درمانگاه گوش، حلق و بيني كه دچار وزوز گوش ذهني بودند بعد از بررسي كلينيكي و پاراكلينيكي وارد اين تحقيق شدند. سپس به طور تصادفي به اين بيماران دارو (Ginkgo T.D) و دارونما، دو بار در روز، به مدت دو هفته تجويز شد و بيماران در دو گروه دارو و دارونما قرار گرفتند. سپس ارزيابي از نظر تغيير وضعيت وزوز گوش از بيماران براساس پرسشنامه انجام شد.
يافته ها: 53.3 درصد بيماراني كه دارو دريافت كرده بودند بهترشدنِ وزوز گوش را ذكر كردند. در حالي كه دارونما فقط 10 درصد بهتر شدن را ذكر كردند (P<0.005).
نتيجه گيري: جينكوتيدي باعث تخفيف وزوز گوش Subjective مي شود.

[hoobare]

گل راعی (علف چای، هوفاریقون)
Hypericum perforatum
St. John's Wort
(SJW)
Hypericaceae

معرفی و گیاهشناسی
گل راعی گیاهی است علفی و چندساله با ارتفاع 30 تا 90 سانتی متر که دارای ساقه ای بدون کرک و تا حدودی خزنده است. برگ های این گیاه قاشقی شکل و بدون دمبرگ می باشند و دارای حفرات فراوان اسانس هستند که نام گونه ی این گیاه (perforatum) از همین ویژگی آن حاصل شده است. گل های زرد رنگ این گیاه در یک گل آذین دیهیم قرار گرفته اند. در مورد این گیاه در بین اروپائیان داستان های زیادی موجود می باشد که گل راعی را دافع ارواح خبیثه می دانند و نام جنس این گیاه (Hypericum) برگرفته از همین موضوع است. رقم توپاز آن دارای اهمیت فراوان دارویی است.


نیازهای اکولوژیکی و پراکنش
گل راعی گیاهی است آفتاب دوست و تا حدودی رطوبت پسند که در خاک هایی با بافت سبک تا متوسط با pH خنثی بخوبی رشد می نماید.
گل راعی بومی اروپا، شمال آفریقا و غرب آسیا است اين گياه در نواحي مختلف شمالی و غربی کشور بصورت خودرو می روید و به دلیل اینکه در مزارع چای شمال کشور به صورت یک علف هرز به وفور یافت می شود به علف چای هم مشهور است.

کاشت، داشت و برداشت
تکثیر این گیاه عمدتا توسط بذر و گاها توسط ساقه های رونده صورت می گیرد. بذور ریز این گیاه را بایستی در عمق کم کشت نمود و معمولا از کشت غیرمستقیم بذور استفاده می شود.
برداشت این گیاه در زمانی است که 50 درصد گل ها باز شده اند و این عمل شامل قطع پیکره ی رویشی این گیاه از نزدیکی سطح زمین می باشد. برداشت در یک روز آفتابی صورت گرفته و محصول را بایستی به سرعت در محلی تاریک خشک نمود.

[hoobare]

فرآوری
سرشاخه های گلدار و برگ های این گیاه دارای ترکیباتی چون اسانس، تانن، هایپرسین، هایپرین، کولین، فلاونوئید ها و ... می باشند. اسانس این گیاه و روغن این گیاه (حاصل خیساندن گل های آن در روغن آفتابگردان است که به دلیل حضور هایپرسین در آن، به رنگ قرمز می باشد)

خواص درمانی و کاربرد
برخی از اثرات درمانی این گیاه عبارتند از: آرام بخش و ضد میگرن، درمان ناراحتی های ریوی، درمان مشکلات شب ادراری کودکان، درمان عفونت های دستگاه تناسلی زنان و ... .
در استعمال خارجی برای بهبود زخم ها و درمان سوختگی پوست بکار می رود. اخیرا توجه فراوانی به این گیاه جهت درمان ایدز شده است.
چندین قلم دارو از این گیاه فرموله شده است که در داروخانه های کشور موجود می باشند. مانند: قرص پرفوران (آنتی میگرن و ...)، قطره هایپیران (آنتی میگرن و ...)، پماد هایپریکوم پرفوراتوم (جهت درمان سوختگی ها و ...)


احتیاطات مصرف: مصرف بیش از حد این گیاه سبب نوعی حساسیت می شود که تحت تاثیر نور افزایش می یابد.
نحوه ی مصرف: 2 تا 4 گرم از آن بصورت دمکرده سه بار در شبانه روز

[hoobare]

اثر زمان برداشت بر مقدار هيپريسين و اسانس گل راعي (.Hypericum perforatum L)

بخش هوايي گل راعي حاوي مواد مؤثر ارزشمندي است که از آن¬ها در تهيه داروهاي ضد افسردگي و درمان سوختگي استفاده مي¬شود. هدف از انجام اين تحقيق، تعيين تأثير زمان برداشت گل راعي بر عملکرد بخش هوايي، ميزان هيپريسين و اسانس موجود در بخش هوايي اين گياه بود. بيشترين مقدار هيپريسين (329 ميکروگرم در گرم وزن خشک) در مرحله گلدهي کامل در مقايسه با مقدار آن در مرحله قبل از گلدهي و تشکيل ميوه(به ترتيب 22 و 148 ميکروگرم در گرم وزن خشک) در بخش هوايي گياه ساخته و ذخيره شد. گياه همچنين، در مرحله گلدهي کامل حاوي بيشترين مقدار اسانس (0.35 ميلي ليتر در يکصد گرم وزن خشک) در مقايسه با قبل از گلدهي و تشکيل ميوه (به ترتيب 0.12 و 0.18 ميلي ليتر در يکصد گرم وزن خشک) بود. بنابراين، زمان مناسب براي برداشت بخش هوايي اين گياه به منظور کسب حداکثر هيپريسين و اسانس، مرحله گلدهي کامل است.

[hoobare]

اثرات تنش خشكي بر تغييرات هيپريسين گل راعي (Hypericum perforatum


خشکي به عنوان مهمترين عامل در تنش هاي محيطي محسوب مي شود. در اين بررسي اثرات تنش خشکي در تغييرات ماده موثر (هيپريسين) گل راعي (Hypericum perforutum) در اثر اجراي تيمارهاي آبياري کامل و تنش خشکي ملايم و شديد مورد ارزيابي قرار گرفت. در اين طرح که به صورت بلوکهاي کامل تصادفي در سه تکرار و در طي سالهاي 1375 تا 78 اجرا شد، تيمارها شامل آبياري کامل با 0.3- بار، تنش ملايم 3- بار و تنش شديد 15- بار به ترتيب معادل 17.4، 11.5 و 8.5 درصد وزني آب نسبت به خاک خشک بودند. هيپريسين گل راعي در طي دو مرحله توسط دستگاه سوکسله با حلالهاي کلروفرم و متانول استخراج شد و با اسپکتروفتومتر ماوراي بنفش اندازه گيري شد. نتايج حاکي از افزايش عملکرد سرشاخه گلدار، هيپريسين و عملکرد هيپريسين در اثر آبياري کامل بود. تنش خشکي ملايم و شديد باعث کاهش عملکردهاي کمي کيفي گل راعي گرديد. برداشت اول سرشاخه هاي گلدار گل راعي نسبت به برداشت دوم به مراتب داراي عملکرد کمي و کيفي بيشتري بود ولي تفاوتي از اين نظر در بين سالهاي آزمايش مشاهده نشد. درصد هيپريسين همبستگي مثبت و معني داري با تعداد گل در هر بوته و عملکرد هيپريسين داراي همبستگي بالا و معني دار با ماده خشک سرشاخه، تعداد گل در هر بوته، ارتفاع گياه و تعداد شاخه هاي گلدار داشت. گياه دارويي گل راعي عليرغم مقاومت بسيار در مقابل تنش خشکي، در اثر کمبود آب عملکردهاي کمي و کيفي پاييني توليد مي کند. بنظر مي رسد آبياري کافي و به موقع، رشد کامل گياه را به همراه داشته و با افزايش گلدهي، کيفيت گل راعي را نيز افزايش دهد

[hoobare]

اثرات ضد التهابي، ضد دردي، سميت حاد و تعيين مقدار هايپريسين در گياه علف چاي


سابقه و هدف: گياه علف چاي (Hypericum perforatum) از جمله گياهان دارويي است كه از آن در طب سنتي ايران به عنوان ضد التهاب و عامل التيام بخش ياد شده است. لذا با توجه به پيشينه و بومي بودن گياه فوق در ايران، اين مطالعه با هدف بررسي اثر ضد التهاب، ضد درد و سميت حاد آن انجام شده است.
مواد و روشها: مطالعه بصورت تجربي و (مداخله اي) انجام و با استفاده از حلال متانول و دستگاه سوكسله از گياه عصاره گيري و سپس عصاره فوق كاملا خشك گرديد. جهت بررسي اثر ضد التهابي عصاره از روش ادم ايجاد شده در پاي Rat با استفاده از كاراژينان و جهت مطالعه اثر ضد دردي از روش هاي آزمون فرمالين، صفحه داغ (Hot plate) و آزمون رايتينگ (Writhing) استفاده گرديد. براي بررسي هماهنگي حركتي آزمون روتارود (Rotarod) بكار گرفته شد. سميت حاد (LD50) عصاره با روش پروبيت و ميزان هايپريسن تام مطلق روش فارماكوپه تعيين گرديد. جهت آناليز داده ها از آناليز واريانس و بدنبال آن آزمون Student-Newman-Keuls با p<0.05 استفاده شد.
يافته ها: در بررسي اثر ضد التهابي، عصاره گياه علف چاي با دوزهاي 150 mg.kg و 100 اثرات مشابهي را با ايندومتاسين با دوز 4 mg.kg نشان داد. در آزمون فرمالين نيز عصاره گياه علف چاي در تمامي دوزهاي مورد مطالعه (25-250mg/kg) سبب مهار هر دو فاز درد گرديد (p<0.001). در آزمون صفحه داغ نيز در دامنه دوز مورد مطالعه (25-250mg/kg) افزايش معني داري در آستانه درد، در مقايسه با گروه شاهد، پس از 30 دقيقه مشاهده گرديد. در آزمون رايتينگ عصاره در دوزهاي (p<0.05) 25 و 100, 75, 50 و 150 ميلي گرم بازاي كيلوگرم وزن بدن (p<0.001) كاهش معني داري را در ميزان رايتينگ در مقايسه با گروه شاهد نشان داد. عصاره فوق در هيچ يك از دوزهاي مورد بررسي تاثيري بر هماهنگي حركات حيوان نداشت. LD50 كه شاخصي از سميت حاد عصاره مي باشد، پس از 72 ساعت در تجويز داخل صفاقي عصاره معادل 1111.47mg/kg در موش سوري تعيين گرديد. ميزان درصد هايپريسين تام نمونه معادل 0.101±0.003 گزارش گرديد.
نتيجه گيري: نتايج حاصل مي تواند گياه فوق را با اثرات ضد التهاب و ضد درد معرفي نمايد.

[hoobare]

اثرعصاره علف چاي (Hypericum perforatum) برحاملگي موشهاي نژاد Balb/C


سابقه و هدف: تحقيق حاضر با هدف بررسي اثر عصاره گياه علف چاي (Hypericum Perforatum) بر سقط جنين و نقش اثرات ناهنجاري زايي احتمالي آن بر جنينهاي موش كوچك آزمايشگاهي نژاد Balb/C بخصوص اثر آن بر سيستم عصبي در حال تكوين و مغز جنين و نيز بر تخمدان و رحم مادر حامله صورت گرفت.
روش بررسي: به موشهاي حامله نژاد Balb/C ميزان 1.457g/kg (ميزان تقريبي مصرف خوراكي انسان در روز) عصاره خشك شده گياه در آب، به مدت 7 روز (از زمان مشاهده درپوش واژني به عنوان روز صفر حاملگي تا روز هفتم)، روزي يك بار خورانده شد. سپس جنينهاي تجربي در روز 15 حاملگي از رحم خارج گرديدند و با جنينهاي 15 روزه كنترل مقايسه شدند. در اين مطالعه از دو گروه كنترل (تجويز placebo و بدون تجويز هيچ دارويي) استفاده شد. كليه جنينهاي تجربي و كنترل از نظر ويژگيهاي ريخت شناختي خارجي و داخلي و ميزان بقا مورد مطالعه قرارگرفتند.
يافته ها: در كليه تجربيات، هيچگونه ناهنجاري خارجي يا داخلي مشخصي در جنينها و يا در رحم و تخمدان مادر حامله مشاهده نشد. از كليه پارامترهاي مورد بررسي فقط از نظر تعداد سلولهاي جسم زرد و اندازه آنها و نيز تعداد فوليكول هاي آتروفيه شده در تخمدان نمونه هاي تجربي تغيير معني داري نسبت به كنترل مشاهده شد. بعلاوه آناليز هورموني سرم خون مادران افزايش معني دار FSH و LH و كاهش معني دار ميزان هورمون پروژسترون را در نمونه هاي تجربي در مقايسه با نمونه هاي كنترل نشان داد.
نتيجه گيري: با توجه به مشاهدات فوق، مي توان نتيجه گرفت استفاده از عصاره گياه علف چاي در دوران بارداري توسط مادر حامله موجب بروز ناهنجاري در جنينها و تغيير در رشد و نمو آنها نمي گردد و كاهش ميزان پروژسترون در محدوده هاي حداقل نياز براي حفظ بارداري قرار دارد.

[hoobare]

بررسي اثر ضد تشنجي سر شاخه هاي علف چاي (.Hypericum perforatum L) در موش

در اين مطالعه، اثرات ضدتشنجي عصاره هاي آبي و الكلي سر شاخه هاي علف چاي مورد بررسي قرار گرفت. براي اين منظور از دو روش آزمون تشنجي پنتيلن تترازول و الكتروشوك به ترتيب به عنوان مدلهاي تجربي ايجاد صرع كوچك و بزرگ در موش استفاده شد. در آزمون پنتيلن تترازول، تزريق داخل صفاقي عصاره هاي آبي (1-۰.4 گرم بر كيلوگرم) و الكلي (1 گرم بر كيلوگرم) علف چاي موجب افزايش زمان شروع تشنج و درصد محافظت از مرگ و مير گرديد. در آزمون الكتروشوك اين گياه نتوانست مدت زمان تشنج را كاهش دهد. در آزمون پنتيلن تترازول،(1-10 mg/kg,i.p) L-NAME باعث مهار طولاني كردن زمان شروع تشنج شد. نتايج اين تحقيق نشان ميدهد كه عصاره هاي آبي و الكل سر شاخه هاي علف چاي مي تواند در صرع كوچك كارايي داشته باشد. احتمالاً قسمتي از اثر ضدتشنجي عصاره هاي آبي و الكلي اين گياه از طريق مسير نيتريك اكسايد صورت ميگيرد.