سه‌رده‌می په‌یوه‌ندییه‌کان


شیعری: فه‌ره‌یدوونی موشیری

له‌ ماڵی خۆت دانیشتووی و چاوت لێیه
له‌ نێو قووڵایی ئۆقیانووسی ((ئارام)) دا
وه‌چه‌و تۆوی فڵان ماسی، هه‌زاران ساڵ به‌رله‌ئێمه‌
کوێر بووه‌ته‌وه‌، تێداچووه‌.

له‌ ماڵی خۆت دانیشتووی و ده‌خوێنییه‌وه‌
تیشکی فیساره‌ ئه‌ستێره‌
بۆ وه‌ی له‌ کاکێشانی ئێمه‌ تێپه‌ر بێ،
ڕێگایه‌کی سه‌دان ساڵه‌ی به‌ خێرایی خۆی بڕیوه‌و،
له‌ پا‌نایی حه‌وت ئاسمان تێپه‌ریوه ، ڕۆیشتووه‌.

له‌ ماڵی خۆت دانیشتووی و
گه‌لێک هه‌واڵی له‌م چه‌شنه‌
هه‌موو ڕۆژێ ده‌خوێنییه‌وه‌ و، چاوت لێ یه‌ و ، ئاگات لێیه‌.

به‌ڵام ئاگات له‌وه‌ نییه
وا سێ ڕۆژه‌
دراوسێکه‌ت تاق و ته‌نیا له‌ ژوورێکدا،
ما ڵاوایی له‌ جیهانی بێ به‌زه‌یی ئێمه‌ کردووه‌و،
پێڵووی چاوی له‌ یه‌ک ناوه‌.

هاوسێ ی نه‌خۆش
هاوسێ ی ته‌نیا
ده‌رمانی نه‌خۆشی دڵی
له‌ پیاڵه‌یه‌ک چکاندووه‌،
هه‌تا نزیک لێوی بردووه‌،
به‌ڵام ... جه‌خار !
له‌سه‌ر لێوی دانه‌ناوه‌.

چه‌ند دیمانه‌ به‌ ئاڵۆزی
‌گۆیای ئه‌وه‌ن
دراوسێکه‌ ، بۆ ئه‌وه‌ی تۆ یان ئێوه‌ ئاگادار بکا
ئه‌وه‌نده‌ی تاقه‌تی هه‌بوو ، هه‌وڵیداوه‌.

دراوسێیه‌ک ئه‌مرۆ ده‌یگوت
‌ ‌ - دیاره‌ به‌ ژان و داخه‌وه –
جارو بارێک، من سێبه‌ره‌کایم ده‌دیت
له‌ پشت شووشه‌ی په‌نجه‌ره‌وه‌، وا بزانم
به‌ مشت له‌ دیواری ده‌دا.

یه‌کێکی تر – ئه‌ویش هه‌ر به‌داخه‌وه‌ – ده‌یگوت
منیش ده‌نگێکم لێ ده‌بیست
له‌ پشت ده‌رگاوه‌،
بێگومان
بۆ ته‌نیایی خۆی ده‌گریا.‌

کووچه‌

تۆ نه‌بووی، مانگه‌ شه‌وێ چوومه‌وه‌‌ به‌و کووچه‌یه‌ دا
هه‌موو گیانم بووه‌ چاو و، له‌وێ بۆ تۆ ده‌گه‌ڕا
له‌ حه‌ز و تاسه‌ وه‌ها پڕ بوو دڵم ، لێی ده‌ڕژا
سه‌ری هه‌ڵدایه‌وه‌ ئه‌و عیشقه‌ که‌ جاران
له‌ که‌ژ و کێوی ده‌دا
له‌ هه‌موو چۆڵی ده‌روونم گوڵی یادت ده‌ڕوا،
ده‌می سه‌د بیره‌وه‌ری پێده‌که‌نی،
عه‌تری سه‌د بیره‌وه‌ری بوو ده‌گه‌ڕا.

هاته‌‌ بیرم که‌ شه‌وێ
پێکه‌وه‌ له‌و کووچه‌یه‌‌ بووین
به‌ په‌ڕوباڵی ئه‌وین
کوێیه‌ که‌ دڵگر بوو، ده‌چووین.

له‌سه‌ر ئه‌و جۆگه‌یه‌ ساتێ به‌ وچان دانیشتین.
تۆ هه‌موو ڕازی جیهان مه‌یبوو له‌ نێو چاوی ڕه‌شت
من توابوومه‌وه‌ به‌و تینی نیگای گه‌رم و گه‌شت.
شین و ساماڵ بوو شه‌و و،
هێمن و مه‌ند و ئارام،
به‌ختی گه‌ش‌ پێده‌که‌نی و،
ده‌وری زه‌مان ئه‌سپی ڕام.

مانگه‌شه‌و هێنده‌ نه‌وی،
هێشووه‌ گزنگی له‌ ده‌راو هه‌ڵدێنا
دار هه‌موو ده‌ستی لق و پۆپی به‌ره‌و
مانگی ته‌واو هه‌ڵدێنا.

شه‌و و، کۆڵان و، گوڵ و، ده‌شت و په‌رێز
هه‌موو گوێی دابووه‌ ‌ئاوازی مه‌لی شه‌وئاوێز.

دێته‌ بیرم که‌ وتت: ”واز له‌ ئه‌وینم بێنه!‌
”وه‌ره‌ بڕوانه‌ له‌ ئاو، تۆ له‌ خوڕه‌ی ڕامێنه‌ ‌ ‌ ‌
”وه‌کوو عیشق تێده‌په‌ڕێ، سه‌یری که‌ ئه‌م ئاوێنه‌!
”گه‌ر به‌ عیشقی منه‌ ئه‌مڕۆ دڵی تۆ دێته‌ سوێ‌ ‌
”چ ده‌زانی که‌ سبه‌ی چیده‌وێ، ده‌تباته‌ کوێ؟
”تا فه‌رامۆشی بکه‌ی تۆ که‌ گرفتاری منی،
”بڕۆ له‌م شاره‌ مه‌مێنه‌، بڕۆ جێگایه‌کی دی!“

من وتم: ”کوانێ ده‌توانم له‌ ئه‌وینت لاده‌م؟
”چۆن بڕۆم؟ خۆ له‌ نه‌هاتی سه‌فه‌ری وا ناده‌م.
”ڕۆژی ئه‌ووه‌ڵ که‌ دڵم باڵ و په‌ڕی گرت به‌ هه‌وات
”وه‌کوو کۆتر ده‌فڕی ده‌نگی شه‌قه‌ی باڵی ده‌هات،
”هاته‌ گوێسوانه‌یی تۆ و ئیدی نه‌ڕۆی، نیشته‌وه‌ لات.
” نه‌ڕه‌وی لێت، نه‌فڕی ئه‌و به‌ هه‌موو به‌ردی جه‌فات.“
ئه‌وه‌شم وت که‌: ”وه‌ره‌! جوانێ ئه‌گه‌ر ڕاوچی ‌تۆی،
”ئه‌وه‌تا ئاسکی دڵم که‌وته‌ هه‌واری ڕاوت
”ده‌ر و ده‌شتان ده‌گه‌ڕێ
تا بکه‌وێته‌‌ داوت.
”ئه‌وه‌ داوا مه‌که‌ لێم، خۆ له‌ ئه‌وینت لاده‌م
”پێم له‌ گه‌ڵ نایه‌ بڕۆم، قه‌ت سه‌فه‌ری وا ناکه‌م.“

له‌ لقی داره‌که‌وه‌، قه‌تره‌‌یێ ئه‌سرین باری
مه‌لی شه‌و ناڵه‌یه‌کی کرد له‌‌ دڵی زاماری
ته‌ڕ ببوو چاوه‌که‌ت و دیم که‌ نمی تێزابوو
مانگه‌شه‌و پێده‌که‌نی هێنده‌ سه‌ری سوڕمابوو.
دێته‌ بیرم که‌ خه‌مۆش بووی و چ ده‌نگت نه‌ده‌‌هات
دڵی من مایه‌وه‌ بۆ حه‌سره‌ت و بۆ ده‌رد و به‌ڵات
دڵ هه‌ر ئه‌و کۆتری جاران بوو که‌ هه‌ڵنه‌فڕی له‌ لات.

به‌ غه‌م و ناڵه‌ به‌سه‌رچوو شه‌وه‌که و،‌
به‌ خه‌فه‌ت زۆری تریش هاته‌وه‌ شه‌وگاری وا؛
نه‌بوو جارێ که‌ بپرسی له‌ دڵێ لێت ڕه‌نجا
نه‌بوو جارێ به‌ گوزه‌ر بێیه‌وه‌ به‌و ژوانگه‌یه‌دا ،

من به‌ڵام ...
چۆن؟ به‌ چ حاڵێک
به‌ ته‌نێ چوومه‌وه‌ به‌و کووچه‌یه دا!

ئه‌و رێگایه‌ی هه‌ڵم نه‌بژاد

رابێڕت فڕاست

له‌ جه‌نگه‌ڵێکی زه‌ردا، گه‌یشتمه‌ دووڕێیانێک

ئه‌ی مه‌خابن، نه‌مده‌توانی موسافیرێک بم و

به‌ هه‌ر دوو ڕێدا سه‌فه‌رکه‌م.

به‌ینێک وێستام و هێنده‌م روانی به‌ یه‌کیاندا،

هه‌تا له‌ به‌ینی بێشه‌ڵانه‌که‌دا ون بوو.

ئه‌وسا ڕێگاکه‌ی دیکه‌م هه‌ڵبژارد، ڕێگایه‌ک هه‌ر به‌و

چه‌شنه‌ ڕازاوه‌و ره‌نگه‌ هێندێکیش دڵخوازتر.

چونکه‌ سه‌وزو بانگی رێبوارانی ده‌کرد.

هه‌رچه‌ند هامووشۆ هه‌ردووکیانی

وه‌کو یه‌ک کوتابوو.

له‌و به‌ره‌به‌یانه‌دا، هه‌ردوو ڕێ وه‌کو یه‌ک

به‌و گه‌ڵایانه‌ داپۆشراو، وا هێشتا پێشێل نه‌کرابوون.

ئای که‌ ڕێی هه‌وه‌ڵم خسته‌ رۆژێکی دی.

به‌ڵام چونکه‌ هه‌ر ڕێگایه‌ک، ڕێی دی به‌ دواوه‌یه‌

دڵنیانه‌بووم بێمه‌وه‌.

ساڵانێکی دووری دوای ئه‌م، رۆژێک

به‌ ئاخ و داخه‌وه‌ ده‌ڵێم:

له‌ جه‌نگه‌ڵێدا گه‌یشتمه‌ دووڕێیانێک و من-

من ئه‌و ڕێگایه‌م گرته‌به‌ر، وا که‌متر پێورابوو،

جیاوازییه‌کانیش هه‌ر هه‌موو لێره‌وه‌ن.

سه‌رچاوه‌:

1-هه‌ڵبژاده‌ی شێعره‌کانی فڕاست- و/ دوکتور فه‌تحوڵڵا موجته‌بایی- چاپ- موروارید/ 1380

2-له‌ شێکسپیر تا ئه‌لیۆت - و/ سه‌عید سه‌عیدپوور- چاپ- ئه‌خته‌ران/ 1384

میرزا ئاقا ئه‌سکه‌ری(مانی)


وه رگیر: بریا

"ناشتن"

نه‌ له‌ خاک‎دا و
نه‌ له‌ وشه‌ شین‎گێڕه‌کان،
ئه‌و له‌ ناو ئه‌و خولیایه‌‌دا بنێژن
که‌ له‌ پێناوی‎دا مرد!
هه‌ر به‌و جۆره‌ی وا جوانی‎تان
ده‌نێنه‌ ناو ئاوێنه‌کانه‌وه‌!

نه‌ له‌ ناو لم‎ستان و
نه‌ له‌ ناو با گڕاوییه‌کان،
گیا له‌ ناو کانی‎یه‌ک‎دا بنێژن
که‌ له‌ حه‌سره‌تی ئه‌ودا هه‌ڵپڕووکا.
هه‌ر به‌و جۆره‌ی وا تۆوی خۆتان
ده‌چێننه نێو ناوقه‌دی‌ داهاتووه‌وه‌!

نه‌ له‌ ناو په‌رده‌ی فرمێسک دا و
نه‌ له‌ پێچێراوه‌ی پچه‌ پچه‌کان،
ئه‌و له‌ ناو ئه‌و باوشه‌دا بنێژن
که‌ پێیان ره‌وا نه‌دی.
هه‌ر به‌و جۆره‌ی
که‌ حه‌قیقه‌ت ده‌نێنه‌ ناو روحتانه‌وه‌!

منیش نه‌ له‌ ناو غوربه‌ت‎دا و
نه‌ له‌ ناو کتێبه‌ چۆڵه‌کانم‎دا
له‌ وڵاتێک‎دا دامهێڵنه‌ خوارێ
که‌ له‌ پێناوی ئه‌و‌دا ژیام.
هه‌ر به‌و جۆره‌ی که‌ گه‌نج تان
ده‌سپێرنه‌ وێرانه‌کان!

که‌ هاتوو که‌س‎ێکیش په‌یدا بوو
به‌زم بگێڕێ بۆ مه‌رگی جوانی،
ئه‌و نه‌ له‌ ناو رق‎دا و
نه‌ له‌ ناو ئاوردا
له‌ نێو ناوی ناحه‌زی خۆی‎دا بینێژن!
هه‌ر به‌و جۆره‌ی که‌ دزێوی
ده‌نێنه‌ نێو‎چاوانی ئه‌هریمه‌نه‌وه‌!

ئاماوه وه هار

ئاماوه وه هاروه هاری شادی
بوی عه تر نه سیم غونچه ی ئازادی

خیل خانه ی خه فه ت بار به نی یش که رده ن
مه ینه ت روو نی یان وه ماوای مه رده ن

خه م وینه ی که مان قامه ت خه م بی یه
هه وارگه ی قه دیم نه ده سش شی یه ن

به زم شه وق و عه یش نه ده رووم جه مه ن
ئانه هیچ نه بو نه ده روون خه مه ن

ئینه نه تیجه ی دیای بالای تون
نیشانه ی وصال خال ئالای تون

مولوی هورامی

نالی

له‌کاتی نوێژی شێوان بوو ، گه‌یشتم پێی وتم رۆژ باش
به‌غه‌مزه‌و ره‌خنه‌وه‌فه‌رمووی غروبه‌، نۆێژی شێوانه‌

وتم گیانم فیدای گیانت که‌رۆژی رووت له‌من ده‌رکه‌وت
جه‌هانی وا له‌من روون کرد که‌وام زانی تلوعانه‌

که‌خاکی، خاکی دامن به‌وه‌گه‌رنه‌تۆزی به‌ر بادی
که‌ئاوی ئاوی گه‌وهه‌ر به‌، وه‌گه‌رنه‌بڵقی سه‌ر ئاوی

به‌په‌ل په‌ل بوونی سبحه‌ینێ ئه‌گه‌ر ببوایه‌باوڕیان
ده‌بوو قه‌د به‌م حه‌ده‌نه‌بوایه‌بۆدونیا په‌له‌ی مه‌خلووق

به‌ئاوێ تێگه‌یشتین ئێمه‌دونیا هه‌ر سه‌رابێ بوو
هه‌موو ده‌شچن به‌خنکانوو له‌وشکیشه‌مه‌له‌ی مه‌خلووق

له‌سوقی ده‌هردا دوکانی هه‌ر که‌س موودده‌تی عومره‌
گه‌وهه‌ردانه‌به‌پشکه‌ڵ دانه‌مه‌حوی مامه‌ڵه‌ی مه‌خلووق

سه‌ر که‌جۆشێکی نه‌بێ من زرکه‌تاڵم بۆ چیه‌؟
دڵ که‌هۆشێکی نه‌بێ شیشه‌ی به‌تاڵم بۆچیه‌؟

بولبولی عیشقم

بولبولی عیشقم ئه‌مشه‌و
ئاوازی هه‌ر گریان بوو.....منی دێوانه‌ی توانده‌وه‌و چاوی پرکردم
دڵم وه‌ک پایزه‌خه‌مێک و
گورگم وه‌ک هه‌وری زستان بوو
زۆر تامزرۆی کردم به‌گریان... ئه‌ویش به‌عیشوه‌سه‌مای بۆ کردم
به‌هاواری خه‌م لێی پارامه‌وه
زۆر پرسیارم کرد تا وه‌ڵامی دامه‌وه
قورگی وشک بو نه‌یه‌توانی
وه‌لام باته‌وه‌وا به‌ئاسانی
ده‌نوکی هێنا بۆ چاوه‌کانم
که‌مێک فرمێسکی چاوانمی نۆشی
زانی وه‌ک ئه‌وم له‌وه‌لام وتی
ئه‌زانم ئاشق تۆش وه‌کو منی
من هاوسۆزه‌که‌م وا له‌ده‌ست چووه
ته‌رمه‌که‌ی له‌و دیو بێناز که‌وتووه
چ دڵم خۆشبێت به‌گو‌ڵی به‌هار
ئێستام پایزتره‌له‌پایزی پار
راستبوو ژیانم هه‌ر وه‌ک ئه‌و وابوو
منیش عه‌شقه‌که‌م له‌ژێر گڵدابوو
ئیتر ئه‌و شه‌وه‌پێکه‌وه‌گریاین
زۆر هۆنراوه‌مان نوسی بۆ ژیان
بۆ ژیانێکی پر له‌خه‌مو ژان

نووسینی: ‌سەرچڵ بریندار

به‌بی سۆزم

له‌م شاره‌دا به‌بی سۆزم
جگه‌له‌وه‌ی هه‌ستم نیه

دور له‌تۆ ئه‌ی دایه‌گیان
ژوره‌که‌م بێروناکیه

تۆ بویت روناکی بۆ من
ئێستا ژینم به‌س تاریکیه

گه‌ر جارێک بتمبینیبایه
رزگار ئه‌بووم له‌م خه‌ریبیه‌‌

راسته‌هه‌ر هه‌وا‌ری ته‌نیاییه
به‌لام بینینت هه‌مو خۆزگه‌ی دنیاییه

ئه‌وکات بشمرم ئاساییه
خۆزگه‌کانم بۆتیه‌و بێتۆ ژیانم نیه

نووسینی: ‌سەرچڵ بریندار

ده‌ستت بێنه‌

له‌مانگ جوانتر وه‌ره
ده‌ستت بێنه‌بۆ ساتێک له‌باخی دڵ بتگه‌رێنم
من باخه‌وانم وه‌ره
مه‌ترسه‌به‌جوانترین سروشتت ئه‌ناسێنم
من روحی مانم وه‌ره
له‌وه‌رزی پایزی روته‌ڵه‌ده‌رتدێنم
چونکه‌خۆشم ئه‌وییت مه‌ترسه
قه‌ت ژیانت ناسوتێنم

نووسینی: ‌سەرچڵ بریندار

بلی چی

چاره ی خه مه ی من مه ی نی یه مه یخانه بلی چی
ه و دهردهوه مه ی نامگری په یمانه بلی چی

پیم وا نیه له م غه دره وه فریام بکه وی که س
ئه و دوست بو و وه فای بوم نه بوو بیگانه بلی چی

هه ر عاشقه سوو چیشی نه بی ده یخه نه ئه ستو
شه م ئاگری کردوته وه په روانه بلی چی

تاوانی منه ده ربه ده ری ده ردی سه ری من
مه ل خوی سه ری خوی هه لگری هیلانه بلی چی؟