راجب اثرات آلودگی بر مقره مطلب میخاستم باتشکر
 

كليدهاي قدرت به دو دسته تقسيم ميشوند :

1- كليد بدون قابليت قطع زير بار (سكسيونر)
2-كليد با قابليت قطع زير بار ( دژنكتور)




سكسيونر :

***یونر باید در حالت بسته یک ارتباطگالوانیکی محکم و مطمئن در کنتاکت هر قطب برقرار می سازد و مانع افت ولتاز میشود.لذا باید مقاومت عبور جریان در محدوده ***یونر کوچک باشد تا حرارتی که در اثرکار مداوم در کلید ایجاد میشود از حد مجاز تجاوز نکند .این حرارت توسط ضخیم کردنتیغه و بزرگ کردن سطح تماس در کنتاکت و فشار تیغه در کنتاکت دهنده کوچک نگهداشته میشود .در ضمن موقع بسته بودن کلید نیروی دینامیکی شدیدی که در اثر عبور جریان اتصالکوتاه بوجود می آید .باعث لرزش تیغه یا احتمالاباز شدن آن نگردد.از این جهت در موقعشین کشی و نصب ***یونر دقت باید کرد تا تیغه ***یونر در امتداد شین قرار گیرد .بدینوسیله از ایجاد نیروی دینامیکی حوزه الکترومغناطیسی جریان اتصال کوتاه جلوگیری بعملآید.
موارداستعمال ***یونر:

همانطور که گفته شد اصولا ***یونر هاوسائل ارتباط دهنده مکانیکی وگالوانیکی قطعات وسیستمهای مختلف می باشندودر درجه اولبمنظظور حفاظت اشخاص و متصدیان مربوطه در مقابل برق زدگی کار برده میشوند.بدین جهتطوری ساخته میشوند که در حالت قطع یاوصل محل قطع شدگي یا چسبندگی بطور واضح واشکارقابل رویت باشد .
از انجاییکه ***یونر باعث بستن یا باز کردنمدارالکتریکی نمیشود برای باز کردن یا بستن هر مدار الکتریکی فشار قوی احتیاج به یککلید دیگری بنام کلید قدرت خواهیم داشت كه قادر است مدار را تحت هر شرایطی باز کندو ***یونر وسیله ای برای ارتباط کلید قدرت ویا هر قسمت دیگری از شبکه که دارایپتانسیل است به شین میباشد .طبق قوانین متداول الکتریکی جلوی هر کلید قدرتی از 1کیلوولت به بالا و يا هر دو طرف در صورتیکه ان خط از هر دو طرف پتانسیل میگیرد***یونر نصب می گردد.

برای جلوگیری از قطع ویا وصل بی موقع ودر زیر بار***یونر معمولا بین ***یونر وکلید قدرت چفت وبست(مکانیکی یا الکتریکی)بنحوی برقرارمی شود که با وصل بودن کلید قدرت نتوان ***یونر را قطع ویا وصل کرد.

برخلاف کلید های هوایی ،***یونرها قادر به قطع هیچ جریانی نیستند .آنها فقط در جریانصفر باز و بسته می شوند . این کلیدها اصولا جدا کننده هستند که ما را به جدا کردنکلیدهای قدرت روغنی ، ترانسفورماتوها، خطوط انتقال و امثال آنها از شبکه زنده قادرمی سازند .***یونرها از لوازمات تعمیراتی وتغيير مسير جریان میباشند.
انواع ***یونر :

1-***یونرتیغه ای یا اره ای

2-***یونر کشویی

3-***یونر دورانی

4-***یونر قیچی ای یا پانتوگراف



***یونر تیغه ای یا اره ای:

برای قطع و وصل ولتازو حفاظت مطمئن در زمان عملکرد استفاده می شود و بیشتر برای فشار متوسط کاربرد دارد . بر حسب میزان جریانی که از آن عبور می کند تیغه های آن می تواند از ساده به دوبلو از نوع تسمه ای به پروفیلی و میله ای و لوله ای تغییر یابد . نوع اهرمی آن درفشار قوی وفوق فشار قوی کاربرد دارد . این ***یونر ها به دلیل وجود شرایط جوی ووجود تنش های مختلف بایستی طوری نسب شود که در اثر نیروی برف یا باد به راحتی وصلنگردد.




***یونرکشویی:

برایعملکرد ،***یونر در جایی استفاده می شود که عمق تابلو کم باشد . این ***یونرهابیشتر به صورت میله ای در جهت عمودی قطع و وصل می شود و بیشتر در فشار متوسط کاربرد دارد .



***یونر دورانی:

بیشتر در شبکه های 63Kv به بالا استفاده می شود و عملکرد این ***یونر به صورت دو بازو در یک پل که جهتچرخش آنها 90 درجه معکوس همدیگر می باشند این نوع کلید در شرایط جوی نا مناسبمقاومت خوبی از خود نشان میدهد.
***یونر قیچی ای یاپانتوگراف:

ایننوع ***یونرها بیشتر در شبکه فوق فشار قوی کاربرد دارند و به لحاظ آنکه هر قطب روییک پایه سوار است لذا از نظر جایگیری در پست حجم کمتری اشغال می کند و بیشتر زیر خطفشار قوی نصب می گردد.
***یونر با قطع زیر بار :

این ***یونرها بدلیلجلوگیری از حجم زیاد پست و جلوگیری از مانور اپراتور و همچنین برای جلوگیری ازاینترلاک (تنش) بین ***یونر و دژنكتور طوری طراحی می شوند که برای قطع و وصل خطیکوچک و یا فیدرهای تغذیه و یا راه اندازی موتورهای فشار قوی و همچنین وصل آنها حدود 5/2 تا10 برابر قدرت قطع آنهاست و جریان قطع این کلیدها 2تا 5/2 برابر جریان نامیاست . این نوع ***یونرها دارای محفظه قطع ضعیفی می باشند که از نوع هوایی میباشند.





دژنكتور:

کلیدهای قدرت برای قطع جریانهای عادیو اتصال کوتاه طراحی می شوند .آنها مانند کلیدهای بزرگی رفتار میکنند که توسط شصتیهای محلی و یا سیگنالهای مخابراتی توسط سیستم حفاظت از دور می توانند باز ویا بستهشوند . بنابر این ، کلیدهای خودکار در صورتی که جریان و ولتاز خط از مقدار تنظيمشده كمتر و يا بيشتر شوند , دستور قطع را از طريق رله دريافت مي كند.

مهمترین کلید های قدرت به شرح زیر می باشند :

1-کلید قدرت روغنی (OCBS)

2-کلید قدرت هوایی

3-کلید قدرت SF6

4-کلید قدرت خلا


کلید قدرت روغنی (OCBS):

اینکلید از بک تانک فولادی پر از روغن عایقی تشکیل شده است.اگر اضافه باری به وجود آید،پیچک قطع یک فنر قوی را آزاد می کند که سبب کشیده شدن میله عایق وباز شدن کنتاکتها میگردد . به محض جدا شدن کنتاکت ها جرقه شدیدی ایجاد می شود که سبب تبخیر روغندر اطراف جرقه می گردد . فشار گاز های داغ ایجاد اغتشاشی در اطراف کنتاکت ها میکندکه سبب چرخش روغن خنک در اطراف قوس شده ،آن را خا موش می کند . در کلیدهای پر قدرتمدرن قوس در مجاورت یک محفظه انفجار قرار میگیرد، به طوری که گازهای داغ سبب جریانشدید روغن می گردند . این جریان شدید در اطراف قوس برای خاموش کردن آن جاری می شود . سایر انواع کلیدهای قدرت به صورتی طراحی شده اند که
قوس الکتریکی در آن توسطیک میدان مغناطیسی خودایجاد شده منحنی وار و طولانی می شود و به قوس در برابر یکسری بشقاب های عایقی دمیده می شود ، به طوری که قوس تکه تکه شده خنک می شود .

کلید قدرتهوایی:

اینکلید ها مدار با دمیدن هوای فشرده با سرعت ما فوق صوت به کنتاکت های باز شده قطع میکنند . هوای فشرده در یک مخزن با فشار حدود MPa3 ذخیره شده و توسط یک کمپرسور درپست پر می شود . پر قدرتترین کلید قدرت می تواند جریانهای اتصال کوتاه 40 کیلو آمپررا در ولتاز خط 765 کیلو ولت را در مدت زمان 3 تا 6 سیکل در یک خط hz60 قطع کند . صدایی که از دمیدن هوا ایجاد می شود آن قدر بلند است که از صدا خفه کن در صورتنزدیکی کلید قدرت به مناطق مسکونی باید استفاده می شود .

کلید قدرت SF6:

این کلید کاملا بسته و با گاز عایقشده در هر کجا که فضا کم با شد مانند پست های اول شهر به کار می رود . این کلید هااز انواع دیگر با قدرت های مشابه خیلی کوچکتر و از کلید های هوایی نیز کم صداتراست.

کلید قدرتخلا:

این کلیدها با اصول متفاوتلی از دیگر کلید ها کار می کنند ، زیرا هیچ گازی برای یونیزه شدندر موقع باز شدن کنتاکت ها وجود ندارد . این کلیدها کاملا آب بندی می باشند ودرنتیجه ساکت بوده وهیچ گاه در معرض آلودگی هوا قرار نمی گیرند . ظرفیت قطع انها بهحدود kv 30 محدود می شود و برای ولتازهای بالاتر از اتصال سری چند کلی استفاده میشود . از این کلیدها اغلب در سیستم های مترو استفاده می شود.

[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/post/LOCALS%7E1/Temp/msohtmlclip1/01/clip_image002.jpg[/IMG]همه چیز در مورد مقره ها


مقدمه

یکی از اجزاء مهم شبکه های فشار قوی ، مقره ها می باشد که بر حسب ولتاژ مورد استفاده و شرایط محیطی از نظر آلودگی و رطوبت ، شکل خاصی به خود می گیرند. وظایف مقره ها در شبکه ها را می توان به صورت زیر بیان نمود :

1. تحمل وزن هادی های خطوط انتقال و توزیع برای نگهداری سیم های هوایی روی پایه ها و دکل ها در بدترین شرایط (یعنی موقعی که ضخامت یخ و برف تشکیل شده روی سیم ها در حداکثر مقدار باشد) را داشته باشد و اصولاً باید بتوانند بیشترین نیروهای مکانیکی وارد شده بر ان ها را تحمل کنند.
2. عایق بندی هادی ها و زمین و بین هادی ها با یکدیگر به عهده مقره است. یعنی مقره ها باید از استقامت الکتریکی کافی برخوردار باشند تا بتوانند بین فازهای شبکه و دکل ها که متصل به زمین هستند ایزولاسیون کافی برای تحمل ولتاژ فازها را داشته باشند. استقامت الکتریکی آن ها باید در حدی باشد کهدر بدترین شرایط (یعنی در حضور رطوبت ، باران ، آلودگی و بروز صاعقه با ولتاژ بالا) دچار شکست کامی الکتریکی نشوند
بنابراین مقره ها باید دارای خصوصیات زیر باشند :
1. استقامت الکتریکی بالا.
2. استقامت مکانیکی بالا.
3. عاری از ناخالصی و حفره های داخلی.
4. استقامت در برابر تغییرات درجه حرارت و عدم تغییر شکل در اثر تغییر دما (با توجه به ضریب انبساط حرارتی که بایستی کم باشد).
5. ضریب اطمینان بالا.
6. ضریب تلفات عایقی کم.
7. در برابر نفوذ آب و آلودگی ها مقاوم باشد.
جنس مقره ها

جنس مقره ها معمولاً از چینی یا شیشه است. مقره های چینی از سه ماده مختلف تشکیل شده است :
1. کائولین یا خاک چینی AL2O3-2SIO2-2H2O به مقدار 40 تا 50 درصد.
2. سیلیکات آلومینیوم (فلداسپات) K2O-AL2O3-6SIO2 به مقدار 25 تا 30 درصد.
3. خاک کوارتز SIO2 به مقدار حداکثر 25 درصد.
این سه نوع با ترتیب برای بالا بردن استقامت حرارتی ، الکتریکی و مکانیکی به کار می روند. به عبارت دیگر خواص الکتریکی ، مکانیکی و حرارتی چینی بستگی به درصد فراوانی این سه جزء دارد. هر چه فلداسپات بیشتر باشد استقامت الکتریکی آن زیادتر می شود و هر چه مقدار کوارتز بیشتر شود ، استقامت مکانیکی آن بیشتر شده و با افزایش کائولین ، استقامت حرارتی آن بیشتر می شود.
برای تهیه چینی ، مواد فوق را با کمی آب خالص مخلوط می کنند تا به صورت گل و خمیر در آید. سپس این گل را در قالب های معینی شکل داده و در کوره حرارت می دهند تا پخته شود و رطوبت آن نیز گرفته شود. البته قبل از قالب گیری ، درصد رطوبت گل را پایین می آورند و تحت خلاء ان را پرس می کنند ، پس از ریخته شدن آن را سرد می کنند. ولی سرد کردن آن به طور ناگهانی انجام نمی شود و با ملایم این کار صورت می گیرد. تا ترکی در آن ایجاد نشود. پس از این مرحله یک لایه لعاب شیشه ای بر روی آن می ریزند تا سطح آن کاملاً خالی از وجود حباب ها و ترک های مویین گردد. لعاب شیشه ای علاوه بر افزایش استقامت مکانیکی مقره قدرت چسبندگی گرد و غبار و نفوذ گرد و غبار و رطوبت را کاهش می دهد. همچنین باعث ایجاد یک سطح کاملاً صاف می شود که باعث افزایش مقاومت سطحی عایق می شود.
درجه حرارت پختن در کوره نیز در تعیین استقامت الکتریکی و مکانیکی مقره چینی مؤثر است که هر چه در درجه حرارت بالاتری قرار داده شود ، حبابهای هوا در آن کمتر به وجود می آیند و استقامت الکتریکی آن زیاد می شود اما در عوض عایق خیلی ترد و شکننده می شود و هرچه درجه حرارت پختن در کوره کمتر شود استقامت مکانیکی آن بیشتر می شود و هر چه درجه حرارت پختن در کوره کمتر می شود ، استقامت مکانیکی آن بیشتر می شود ، ولی حفره های بیشتری در آن باقی می ماند و استقامت الکتریکی آن بیشتر می شود ولی حفره های بیشتری در آن باقی می ماند و استقامت الکتریکی آن کاهش می یابد. معمولاً درجه حرارت پخت در کوره را بین 1200 تا 1500 درجه نگه م دارند. در نتیجه ، استقامت الکتریکی چینی بین 120 (kv/cm) تا 280 (kv/cm) می باشد. همچنین استقامت مکانیکی چینی در برابر نیروی فشاری 690 (MNt/m2) (در مقاطع بزرگتر 275 (MNt/m2) ) و در برابر نیروی کششی 48 (MNt/m2) (در مقاطع بزرگتر 20 (MNt/m2)) و در برابر نیروی خمشی 95 (MNt/m2) می باشد. از خواص بسیار مهم چینی می توان آسان شکل گرفتن آن ها و استقامت در برابر مواد شیمیایی و تغییرات جوی را نام برد.
شیشه
معمولاً شیشه را در درجه حرارت هی بالا با مخلوطی از مواد مختلف از جمله آهک و پودر کوارتز ذوب می نمایند و سپس به طور ناگهانی آن را سرد نموده و قالب ریزی می کنند. این عمل ((Toughening) باعث سفت شدن شیشه می شود). بدین ترتیب مقره شیشه ای با استقامت مکانیکی خیلی زیاد بدست می آید که در مقابل لب پریدگی از چینی مقاوم تر است و استقامت مکانیکیفشاری آن 5/1 برابر چینی است و استقامت مکانیکی آن در برابر نیروهای خمشی اندک ، کمتر از چینی است.
همچنین استقامت الکتریکی آن هم خیلی بیشتر از عایق های چینی است (بین 500 تا 1000 کیلو ولت بر سانتی متر).
مزیت دیگر شیشه این است که ضریب انبساط حرارتی آن کوچک است و در نتیجه تغییر شکل نسبی آن در اثر تغییر درجه حرارت ، خیلی کم است. همچنین در مقره های شیشه ای ، قبل از بروز ترک ، کاملاً خرد می شوند و لذا از روی زمین به راحتی می توان مقره معیوب را تشخیص داد. بر خلاف مقره های چینی ، در واقع ساخت مقره های شیشه ای ، معمولاً حفره در آن به وجود نمی آید و اگر ترک یا حفره ای هم باشد به راحتی قابل مشاهده است. به علاوه به علت عبور نور خورشید از آن در اثر شاف بودن ، مقاومت آن در برابر نور خورشید بیشتر است . اما معایب شیشه آن است که :
1. اولاً رطوبت به راحتی در سطح آن تقطیر می شود.
2. به علت تغییر شکل نسبی داخلی پس از سرد شدن ، نمی توان مقره های بزرگی از آن ها ساخت.
3. گرد و خاک را بیشتر به خود جذب می کند.
اینم چند تاعکس از مقره

ct
ترانسفورماتورهاي جريان جهت تبديل جريانهاي با دامنه بالا به جريانهايي كه به راحتي و با مصرف انرژي ناچيز (تلفات اندك) با دستگاههاي فشار ضعيف قابل اندازه‌گيري است به كار مي‌روند. ترانسفورماتورهاي جريان در كليه شرايط عادي و غير عادي به شبكه متصل هستند، بنابراين اثرات تمامي موارد مربوط به شرايط فوق نبايد سبب خرابي يا عدم دقت آنها شود. ترانسفورماتورهاي جريان همچنين بايد قابليت تحمل جريانهاي اتصال كوتاه و دقت مناسب را در حالت گذرا (به استثناء ترانسفورماتورهاي جريان اندازه‌گيري كه دقت آنها در شرايط خطا تضمين نمي‌گردد) داشته باشند.
از ديگر وظايف اساسي و مهم ترانسفورماتورهاي جريان مي‌توان به ايزوله نمودن ولتاژ فشار قوي اوليه از دستگاههاي قابل دسترسي طرف ثانويه (دستگاههاي اندازه‌گيري و رله‌هاي حفاظتي و ... ) اشاره نمود.
از اوليه ترانسفورماتورهاي جريان در شرايط عادي شبكه، جريان نرمال شبكه عبور مي‌كند و در حالت ايده‌ال دامنه جريان ثانويه برابر درصدي از جريان اوليه و هم‌فاز با آن خواهد بود.

ترانسفورماتورهاي جريان در شبكه قدرت به دو منظور عمده بكار مي‌روند:
الف- اندازه‌گيري جريان به منظور اطلاع از وضعيت شبكه از لحاظ عبور جريان درآن نقطه.
در اين حالت به ترانسفورماتور جريان، ترانسفورماتور جريان اندازه‌گيري گفته شده كه ثانويه آن به دستگاههاي اندازه‌گيري متصل مي‌گردد. آنچه در اين حالت بيشتر مورد نظر است، شرايط عادي شبكه بوده و نيازي به دقت در شرايط غيرعادي از قبيل اتصال كوتاه و غيره نمي‌باشد.
ب- اندازه‌گيري جريان به منظور حفاظت شبكه در شرايط غيرعادي.
در اين حالت به ترانسفورماتور جريان، ترانسفورماتور جريان حفاظتي گفته شده كه ثانويه آن به رله‌هاي حفاظتي وصل مي‌گردد. آنچه در اين نوع ترانسفورماتورهاي جريان داراي اهميت است تبعيت جريان ثانويه از اوليه آنها در جريانهاي زياد (هنگام بروز عيب) مي‌باشد.

- انواع ترانسفورماتور جريان
انواع ترانسفورماتور جريان از نظر عايق‌بندي
ترانسفورماتورهاي جريان بر حسب نوع عايق اصلي در انواع مختلف ساخته مي‌شوند كه عبارتند از:
- نوع خشك با عايق رزيني
- نوع روغني با كاغذ آغشته به روغن
- نوع SF6
ساخت ترانسفورماتورهاي جريان نوع خشك با عايق رزيني براي ولتاژهاي پايين (20 تا 63 كيلوولت) عملي بوده و موارد استعمال آن بيشتر در محلهاي سرپوشيده (كلاس داخلي)، با توجه به عدم احتمال انفجار اين نوع ترانسفورماتورها و داشتن ايمني بيشتر آن در مقايسه با ترانسفورماتورهاي جريان نوع روغني است.
ساخت ترانسفورماتورهاي جريان نوع روغني با كاغذ آغشته به روغن براي ولتاژهاي پايين تا بالاترين ولتاژ فشار قوي معمول بوده ودر حال حاضر عمده ترانسفورماتورهاي جريان، مخصوصاً ترانسفورماتورهاي جريان فشار قوي از اين نوع ساخته مي‌شوند.
ترانسفورماتورهاي جريان نوع SF6 كه در آنها از گاز SF6 به عنوان ماده عايقي استفاده مي‌شود، هنوز در مراحل اوليه استفاده بوده و تنها تعداد معدودي از سازندگان اين نوع ترانسفورماتورها را توليد مي‌كنند. لذا هنوز در بين شركتهاي برق مقبوليت عام نيافته است.

انواع ترانسفورماتور جريان از نظر ساختماني
ترانسفورماتورهاي جريان از نظر ساختماني به دو صورت هسته بالا (معكوس) و هسته پايين (تانك) تقسيم مي‌شوند. در نوع هسته پايين، هسته‌ها و سيم‌پيچهاي ثانويه در داخل مخزن زمين شده در پايين مقره اصلي قرار دارند و مدار اوليه با عايق‌بندي كامل از داخل مقره اصلي عبور كرده و به بالا يا كلاهك ترانسفوماتور جريان هدايت مي‌شود. عيب اين نوع ترانسفورماتور جريان در شرايط اتصال كوتاه بروز مي‌كند كه در آن به علت نزديكتر بودن دو بازوي U شكل به همديگر، اثرات مكانيكي نامطلوبي حاصل مي‌گردد.
در نوع هسته بالا، هسته‌ها و سيم‌پيچي ثانويه در داخل كلاهك و يا به عبارتي در داخل يك محفظه در بالاي ترانسفورماتور جريان قرار دارند. اين طرح بويژه در شرايطي كه جريان اوليه زياد باشد مناسبتر است زيرا در اين حالت طول مدار اوليه ترانسفورماتور جريان كوتاه بوده و در برابر نيروهاي الكترومكانيكي مقاومتر مي‌باشد. از معايب اين نوع ترانس جريان، مي‌توان به حجم بيشتر عايق‌بندي اصلي نسبت به نوع هسته پايين و همچنين ساخت و نصب سخت‌تر آن اشاره نمود. همچنين هرگونه سيستم نگهداري روغن مي‌تواند در ترانسفورماتورهاي جريان نوع هسته پايين قابل كاربرد باشد در حاليكه درنوع هسته بالا فقط محفظه قابل ارتجاع فلزي يا لاستيكي كاربرد دارد.

وظيفه سيستم حفاظت آن است كه هر جزء از شبكه الكتريكي كه دچار خطا يا اتصالي شده را دركمترين زمان ممكن از مدار خارج سازد، به شكلي كه احتمال خطر از بين رفته و كوچكترين بخش از شبكه الكتريكي مجزا گردد. همين امر در شرايط بهره‌‌برداري غيرعادي نيز صادق است.
سيستم‌هاي حفاظتي نقش اساسي در ايمني، پايداري و قابليت اطمينان سيستم برق‌رساني را عهده‌دار بوده و از شروع يا گسترش دامنه خسارت ناشي از خطاهاي مختلف جلوگيري مي‌نمايند. همچنين عملكرد مناسب و انتخابي سيستم حفاظتي باعث كاهش سطح خاموشي مي‌شود چرا كه حداقل ناحيه‌اي را كه براي رفع عيب كافي است از شبكه جدا نموده و باعث تداوم برقرساني به قسمتهاي ديگر شبكه مي‌شود.
اجزاء اصلي يك سيستم حفاظتي شامل رله‌ها، ترانسهاي جريان و ولتاژ و كليدها هستند كه اختلال يا عدم كاركرد صحيح هر يك از اين اجزاء باعث عملكرد نادرست سيستم حفاظتي مي‌گردد. در اين ميان رله‌ها وظيفه شناسايي خطا را برعهده داشته و مهمترين جزء سيستم حفاظتي مي‌باشند كه در ادامه مورد بررسي قرار مي‌گيرند.

- ساختار عملكرد رله
رله‌ها از نظر تكنولوژي ساخت به سه نوع الكترومكانيكي، استاتيك و ديجيتال تقسيم مي‌گردند. نوع الكترومكانيكي رله‌ها در حال جايگزين‌شدن با انواع ديجيتال بوده و استفاده از آنها بسيار محدود شده است. در نوع استاتيكي طراحي بر مبناي ادوات الكترونيكي آنالوگ بوده و لذا فاقد امكان برنامه‌ريزي مي‌باشند. در نوع ديجيتال از پردازنده جهت آناليز جريان خطا و اعمال فرمان مناسب استفاده مي‌شود و با توجه به اين امر امكان برنامه‌ريزي رله و داشتن چندين مشخصه عملكردي متفاوت امكانپذير خواهدبود. در اين نوع رله‌ها چندين عملكرد مختلف كه پيش از آن به كمك رله‌هاي مجزا انجام مي‌گرفت را مي‌توان بصورت مجتمع در يك رله قرارداد كه البته اين امر مي‌تواند باعث كاهش قابليت اطمينان سيستم حفاظتي گردد. با اين حال استفاده از رله‌هاي ديجيتال در حال حاضر گزينه اصلي حفاظتي بوده و پيشنهادات بر اين مبنا ارائه مي‌شوند.

- انواع رله‌ها
جهت تشخيص انواع مختلف خطا و با توجه به مشخصه‌هاي موردنياز، انواع مختلفي از رله در سيستم حفاظتي مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه در ادامه به اجمال معرفي مي‌شوند.
- رله اضافه جريان
متداولترين نوع رله كه در شبكه استفاده مي‌گردد، رله جريان زياد است. رله‌هاي جريان زياد تأخيري داراي چند مشخصه زمان _ جريان بوده و زمان قطع آنها وابسته به مقدار جريان خطا مي‌باشد. مطابق استاندارد IEC‌ سري 60255 اين نوع رله‌ها بايستي داراي چها مشخصه مختلف باشند كه زمانهاي قطع متفاوتي را ارائه مي‌كنند. اين رله‌ها مي‌توانند از نوع جهت‌دار باشند كه در اين صورت رله تنها به خطاهاي در يك جهت پاسخ مي‌دهد. رله جريان زياد تأخيري مي‌تواند به واحد آني نيز مجهز گردد كه در اين صورت در جريانهاي بسيار زياد، زمان عملكرد رله ثابت و مقدار كوچكي خواهد بود. رله‌هاي اضافهجريان آني مي‌توانند بصورت واحد مجزا نيز مورد استفاده قرار گيرند. رله‌هاي اضافه جريان داراي دو تنظيم زماني و جرياني مي‌باشند. به كمك تنظيم جريان مي‌توان حد جريان شروع عملكرد رله را تنظيم كرد و به كمك تنظيم زماني هماهنگي بين رله‌هاي مختلف امكانپذير مي‌گردد.
- رله ديستانس
رله ديستانس نامي عمومي براي رله‌هاي امپدانسي است كه از وروديهاي ولتاژ و جريان استفاده كرده و يك سيگنال خروجي را تهيه مي‌نمايند. فرمان قطع زماني صادر مي‌شود كه فاصله نقطه خطا از محل نصب رله كوچكتر از يك مقدار مشخص باشد.
اين نوع رله بطور گسترده‌اي براي حفاظت خطوط مورد استفاده قرار مي‌گيرد. رله ديستانس همچنين براي حفاظت اتصال حلقه به حلقه سيم‌پيچي‌هاي ترانسفورماتورهاي قدرت نيز مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد.
مشخصه عملكردي رله ديستانس معمولاً بصورت گرافيكي و بر حسب دو متغير R و X نشان داده مي‌شود. دياگرام مشخصه رله نشان‌دهنده امپدانسهايي است كه در جهت قطع رله واقع مي‌شوند و هچنين شامل امپدانسهايي است كه رله به ازاي آنها عمل نمي‌كند. رله‌هاي ديستانس بر حسب مشخصه عملكردي خود به انواع مختلفي تقسيم مي‌شوند كه در ادامه مورد بررسي قرار مي‌گيرد.
ب ـ رله ديستانس نوع امپدانس
رله امپدانسي به اندازه امپدانس((z))پاسخ مي‌دهد و به اين ترتيب مشخصه اين رله بصورت يك دايره به مركز مبدا مختصات صفحه R-X مي‌باشد. براي اينكه رله جهتدار شود لازم است كه داراي امكانات اضافي ديگري باشد تا جهت منفي (ربعهاي دوم، سوم و چهارم) را جدا كند.

ج ـ رله ديستانس نوع مهو
مشخصه رله مهو به صورت دايره‌اي است كه قطر آن برابر امپدانس تنظيم شده است. رله مهو هنگامي عمل مي‌كند كه امپدانس ديده شده از محل رله تا نقطه خطا درون مشخصه قرار گيرد. از آنجا كه قسمت اعظم مشخصه دايره‌اي شكل در ربع اول واقع مي‌شود اين رله جهت‌دار خواهد بود.

دـ رله ديستانس با مشخصه چهارضلعي
مشخصه اين رلهآن است که تنظيم رله بر روي محور X و R بطور مستقل امكانپذير بوده و اين امر باعث بهبود مشخصه مقاومتي رله در مقايسه با رله مهو مي‌گردد و امكان درنظرگرفتن مقاومت جرقه را به طور موثري فراهم مي‌آورد.

هـ ـ ساير مشخصه‌ها
بجز موارد ذكر شده، رله‌ها مي‌توانند داراي مشخصه بيضوي، تركيبي و حالات خاص باشند. در مشخصه تركيبي معمولاً از نوع راكتانس نظارت شده توسط مشخصه مهو استفاده مي‌شود. رله بيضوي داراي مشخصه بيضوي (عدسي شكل) در راستاي زاويه خط بوده و به اين ترتيب در مقابل امپدانس بار از پايداري مناسبي برخوردار است.
- رله ديفرانسيل
رله ديفرانسيل بر پايه جمع جبري جريانهاي ورودي و خروجي در منطقه حفاظت شده عمل مي‌نمايد. در حالت عادي، جرياني كه به يك نقطه وارد مي‌شود برابر با جرياني است كه از آن خارج مي‌گردد، بنابراين تفاضل آنها صفر بوده و جرياني از رله نمي‌گذرد. اگر در نقطه حفاظت شده اتصالي رخ دهد، قسمتي از جريان به سمت نقطه اتصالي ريخته و جريان خروجي كمتر از جريان ورودي است، بنابراين جرياني از رله عبور مي‌كند. اگر اين جريان تفاضلي، بيشتر از مقدار تنظيم شده باشد، رله‌ فرمان قطع را صادر مي‌كند. اين نوع حفاظت در اكثر قسمتهاي سيستم مورد استفاده قرار مي‌گيرد. قابل ذكر است كه اين نوع حفاظت، اضافه بار و يا اتصاليهاي خارج از منطقه حفاظت‌شده را نمي‌بيند و همچنين اين رله اتصاليهاي بين دورهاي سيم پيچي در موتورها، ژنراتورها و ترانسفورماتور را تشخيص نمي‌دهد.
رله ديفرانسيل، حفاظتي با سرعت بالا و حساس را ارائه مي‌نمايد و به انواع زير تقسيم مي‌گردد:
- رله ديفرانسيل جريان زياد
- رله ديفرانسيل درصدي

- رله ديفرانسيل امپدانس زياد
- رله ديفرانسيل پايلوت
در رله‌هاي ديفرانسيل، انتخاب ترانسفورماتورهاي جريان بسيار مهم بوده و براي عملكرد صحيح و مناسب حفاظت حياتي مي‌باشد.

الف ـ رله ديفرانسيل جريان زياد
رله ديفرانسيل جريان زياد در يك تفاضل جريان ثابت عمل كرده و براحتي توسط خطاهاي ترانسفورماتورهاي جريان تأثير مي‌پذيرد. اين نوع رله، در مقايسه با بقيه رله‌هاي ديفرانسيل داراي حساسيت كمتري است بخصوص زماني كه براي اتصاليهاي زمين با مقادير كم مورد استفاده قرار گيرد. در شرايط عادي، جرياني كه از ترانسفورماتورهاي جريان دو طرف مي‌گذرد برابر است و بنابراين بايد جريان ثانويه ترانسفورماتورها نيز يكسان باشند تا جرياني از رله عبور نكند.
معمولاً ترانسفورماتورهاي جريان دقيقاً نسبت تبديل نامي را ارائه نمي‌نمايند. بنابراين اگر از رله ديفرانسيل جريان زياد استفاده مي‌گردد، اين رله بايد بطريقي تنظيم گردد كه ماكزيمم جريان خطاي ترانسفورماتورها را تحمل نموده و فرمان قطع صادر نگردد. بهمين خاطر براي بدست آوردن حساسيت موردنظر معمولاً از رله ديفرانسيلي درصدي بهره گرفته مي‌شود.

ب ـ رله ديفرانسيل درصدي
رله‌هاي ديفرانسيل درصدي در شينه‌ها، ترانسفورماتورها، موتورها و ژنراتورها مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين رله‌ها به سه نوع تقسيم مي‌شوند. رله با درصد ثابت، رله با درصد متغير كه براي تمام موارد فوق بكار مي‌روندو رله داراي ***** هارمونيك كه تنها براي ترانسفورماتور بكار مي‌رود.
رله‌هاي درصد متغير براي تشخيص اتصاليهاي سطح پايين در منطقه حفاظتي نسبت به رله‌هاي با درصد ثابت حساستر است. رله ديفرانسيل درصدي كه براي ترانسفورماتور استفاده مي‌شود، داراي حساسيت كمتري نسبت به رله‌هايي است كه براي شينه، ژنراتور و موتور بكار مي‌رود.
جهت بدست آوردن حساسيت مناسب در محدوده جريان خطا، رله‌هاي ديجيتالي داراي مشخصه باياس متغير مي‌باشند. در اين رله‌ها هرچه جريان ديفرانسيل ناشي از جريان خطا افزايش يابد، جريان باياس نيز افزايش مي‌يابد و رله در تمامي جريانها داراي حساسيت مناسب خواهد بود.
ج ـ رله ديفرانسيل امپدانس زياد
رله ديفرانسيل امپدانس زياد براي حفاظت شينه و سيم‌پيچي ترانسفورماتور و به صورت رله ديفرانسيل جرياني و يا رله ديفرانسيل ولتاژي بكار مي‌رود. براي اتصاليهاي خارج از منطقه حفاظتي خطاي زيادي در ترانسفورماتور جريان مربوطه رخ مي‌دهد و ولتاژي بالاتر از حد عادي بر روي رله بوجود مي‌آيد و از اين رو ولتاژ زيادي بر روي ترانسفروماتور جريان قرار مي‌گيرد و جريان تحريك ترانسفورماتورهاي جريان را افزايش مي‌دهد. بنابراين جريانهاي خطا ترجيح مي‌دهند بجاي عبور از امپدانس بالاي رله، از امپدانس مغناطيسي معادل ترانسفورماتورهاي جريان عبور كنند و براي جلوگيري از اين عمل از مقاومت متغير موازي با رله استفاده مي‌شود تا اين ولتاژ در يك حد قابل قبول باقي بماند.

دـ رله ديفرانسيل پايلوت
اين نوع رله داراي سرعت بالايي بوده و براي حفاظت اتصاليهاي فاز و زمين در خطوط كوتاه، مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در اين سيستم حفاظتي، پايلوت در حقيقت كانالي است كه دو انتهاي خط انتقال را به هم ارتباط مي‌دهد. اين كانال معمولاً به سه شكل وجود دارد. اولين نوع آن همان پايلوت واير و يا كانال سيمي (كابل) است و ارتباط جرياني از طريق كابل تامين مي‌گردد.
نوع دوم پايلوت جريان كارير (PLC) است. در اين سيستم جريان فركانس زياد كه فركانس آن بين 3 تا 200 كيلو هرتز مي‌باشد، از طريق يكي از سيمهاي خط انتقال به گيرنده‌اي واقع در سر ديگر خط منتقل مي‌شود. در اين سيستم معمولاً زمين و سيم زمين بجاي سيم برگشت عمل مي‌كنند.
پايلوت ميكروويو، سيستم راديويي با فركانس بالاي 900 مگاهرتز است. جهت فواصل كوتاه از حفاظت پايلوت واير استفاده مي‌شود و براي فواصل بيشتر پايلوت كارير مورد استعمال دارد. موارد كاربرد پايلوت ميكروويو زماني است كه از لحاظ فني و اقتصادي پايلوت كارير جوابگو نباشد.
اين نوع رله‌گذاري شامل دو رله در دو انتهاي خط است كه توسط سيم پايلوت، جريان كارير و يا ميكروويو بهم متصل مي‌شوند. خروجي سه ترانسفورماتور جريان به شبكه توالي اعمال مي‌شود. اين شبكه جرياني تركيبي كه متناسب با جريان خط است توليد مي‌كند و پلاريته آن متناسب با جهت جريان است. هر رله شامل يك عضو محدودكننده و يك عضو عمل‌كننده مي‌باشد. عضو محدودكننده با مسير جرياني پايلوت سري بوده و عضو عمل‌كننده هر رله، موازي با مسير جرياني پايلوت واقع مي‌شود.
در حالت كار عادي و در حالتي كه اتصالي در خارج از منطقه حفاظتي رخ دهد جهت جريانها بگونه‌اي است كه جرياني از اعضاي عمل‌كننده عبور نمي‌كند.
اما زماني كه اتصالي در منطقه حفاظتي رخ دهد، جريان يك طرف در همان جهت باقي‌مانده ولي جريان طرف ديگر در جهت خلاف جاري مي‌شود و نتيجتاً جريان را به سيم‌پيچهاي اعضاي عمل‌كننده تزريق مي‌نمايد. اگر جريان اتصالي تنها از يك كليد عبور كند رله واقع در محل آن كليد، جريان را از طريق مسير پايلوت ارسال مي‌كند و كليد در طرف مقابل نيز عمل مي‌كند.
رله ولتاژي
رله‌‌هاي ولتاژي به دو نوع ولتاژ كم و ولتاژ زياد تقسيم مي‌شوند كه در حالت‌هاي نقصان و ازدياد ولتاژ در شبكه عمل مي‌نمايند. علاوه بر اين، حالت عدم تقارن ولتاژ در سه فاز سيستم را حس نموده و فرمانهاي كنترلي لازم را صادر مي‌كنند. در بعضي از موارد، از رله ولتاژ زياد در تركيب حفاظت تفاضل ولتاژ بهره گرفته مي‌شود، بنابراين چنانچه اختلاف دو ولتاژ از يك حد مشخص فراتر رود، رله عمل مي‌كند.

الف ـ رله ولتاژ كم
رله ولتاژ كم رله‌اي است كه با كاهش ولتاژ مجموعه‌اي از كنتاكتها را متصل مي‌كند و به دو نوع زير تقسيم مي‌گردد:
- رله با تأخير زماني: تنظيم ولتاژ با تپ‌هاي گسسته قابل انجام است و زمان تأخير در ارسال فرمان قطع نيز قابل تنظيم مي‌باشد.
- رله آني: در اين حالت نيز تنظيم تپ‌هاي ولتاژ وجود دارد و زمان در يك محدوده كوچك قابل تغيير مي‌باشد.

ب ـ رله ولتاژ زياد
رله ولتاژ زياد در مقابل افزايش ولتاژ عمل نموده و فرمانهاي كنترلي را صادر مي‌نمايد. اين نوع رله در موارد زير بكار مي‌رود:
- حفاظت سيستم در مقابل اضافه ولتاژ: اين رله مي‌تواند در مقابل افزايش ولتاژ، سيگنال خبردهنده ارسال كند و يا در صورت لزوم بارها و مدارهاي حساس به ولتاژ را قطع نمايد و از صدمه ديدن آنها جلوگيري نمايد.
- عدم تقارن ولتاژ فازها: رله ولتاژي، عدم تقارن ولتاژ در فازها را در حالت اتصال كوتاه و اشكال در فيوز ثانويه ترانس ولتاژ حس مي‌كند كه اين كار با اندازه‌گيري توالي صفر و منفي ولتاژها انجام مي‌گيرد.
رله عدم تقارن ولتاژ براي ايزوله‌كردن رله‌ها يا وسايلي كه با قطع ولتاژ در يك يا هر سه فاز ثانويه ترانس ولتاژ يا وجود اشكال در فيوز ثانويه ترانس ولتاژ نادرست عمل مي‌كنند، بكار مي‌رود. بعنوان مثال رله ديستانس يا رله سنكرونيزم، در اين صورت فرمان نادرست صادر مي‌كنند. بنابراين زمان قطع رله بالانس ولتاژ بايد بحدي كوچك باشد تا قبل از اينكه رله‌هاي نامبرده باعث قطع كليد شوند، آنها را از مدار خارج كند.
رله‌هاي ولتاژ زياد نيز داراي دو نوع تأخيري و آني هستند. در رله‌هاي ولتاژ زياد آني تنها تنظيم ولتاژ آستانه مطرح است و پس از افزايش ولتاژ از حد مربوطه، رله بلافاصله عمل خواهد كرد.
- رله اضافه شار يا اضافه تحريك
از آنجا كه شار هسته ترانسفورماتور وابسته به نسبت ولتاژ به فركانس است، رله اضافه شار نيز بر مبناي اندازه‌گيري نسبت ولتاژ به فركانس (V/HZ) عمل مي‌نمايد. اين رله داراي مشخصه عملكرد زمان معكوس مي‌باشد، به اين معني كه براي تغييرات زياد (V/HZ)، در زمان كوتاهتري عمل مي‌كند و تغييرات كوچك ولتاژ به فركانس داراي تأخيري بيشتري خواهد بود. از آنجا كه فركانس در شبكه تقريباً ثابت است لذا افزايش ولتاژ در شبكه به معني افزايش شار خواهد بود. به همين دليل در بسياري از موارد بجز در ترانسفورماتورهاي نيروگاهي از اين نوع رله استفاده نمي‌شود.
- رله فركانسي
اين رله‌ها براي اندازه‌گيري و نظارت بر روي فركانس شبكه مورد استفاده قرار مي‌گيرند. اين رله‌ها به كاهش يا افزايش فركانس و يا نرخ تغييرات فركانس حساس مي‌باشند.
كاربرد رله‌هاي فركانس پائين زماني است كه در يك شبكه بارها بطور مستقل توسط ژنراتورهاي داخلي و يا با تركيب ژنراتورها و خطوط ارتباطي با شبكه‌هاي ديگر تغذيه گردند. زماني كه يك ژنراتور بطور ناگهاني از شبكه خارج مي‌شود رله‌هاي فركانس پايين بطور اتوماتيك تعدادي از بارها را خارج نموده تا مصرف با باقيمانده توليد هماهنگ شود.
- رله سنكرونيزم
اين رله زماني بكار مي‌رود كه دو يا چند فيدر به يك باس مشترك متصل مي‌گردند. اتصال موفقيت‌آميز دو منبع به يكديگر بستگي به اختلاف دامنه‌هاي ولتاژ طرفين، زاويه‌هاي فاز و فركانسهاي دو منبع در زمان اتصال دارد. رله كنترل سنكرونيزم در صورت نزديك بودن مقادير دو طرف، اجازه اتصال را خواهد داد.
رله سنكرون‌كننده، رله‌اي است كه در رابطه با اتصال ژنراتور به شبكه و يا اتصال دو شبكه مجزا مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين رله سنكرون‌كننده براي كنترل يك يا چند كليد در يك نيروگاه و ارتباط با سيستم كنترل نيز بكار مي‌رود. بر خلاف رله كنترل سنكرونيزم، رله سنكرون‌كننده مي‌تواند فرمان وصل كليد را در نقطه دقيق سنكرونيزم صادر نمايد.
سنكرون‌كردن دستي نيازمند آموزش، استفاده از قدرت تشخيص، تجربه و دقت كافي از طرف اپراتور است. كليدها و ژنراتورها در صورت عدم دقت اپراتور دچار صدمه مي‌شوند. بنابراين فرمان وصل كليد، تنها وقتي كه رله سنكرونيزم اجازه دهد، صادر مي‌گردد.
رله كنترل سنكرونيزم براي نظارت بر اتصال دستي كليد بكار مي‌رود. بنابراين اپراتور مقادير سنكرونيزم را كنترل كرده و بطور دستي فرمان وصل مي‌دهد ولي كنتاكت باز رله سنكرونيزم كه بصورت سري قرار گرفته است از اتصال جلوگيري مي‌كند. كنتاكت باز رله سنكرونيزم وقتي بسته مي‌شود كه اختلاف زاويه فاز در دو طرف كليد از مقدار مشخص كمتر بوده و همچنين اختلاف ولتاژ بين دو طرف مقدار كمي را دارا باشد.
رله سنكرونيزم به دو طريق مورد استفاده قرار مي‌گيرد. مي‌توان اين رله را بعنوان ناظر در اتصال دستي ژنراتور به شبكه مورد استفاده قرار داد. طريق ديگر استفاده از رله سنكرونيزم در اتصال اتوماتيك ژنراتور به شبكه است كه در اين حالت علاوه بر اينكه شرايط سنكرونيزم مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد، فرمانهايي از طرف رله سنكرونيزم به سيستمهاي تنظيم فركانس و ولتاژ ژنراتور ارسال مي‌گردد و اتصال كاملاً اتوماتيك صورت مي گيرد.
- رله زماني
رله زماني در مواردي بكار مي‌رود كه تأخير عمدي در ارسال سيگنال يا عمل قطع و وصل موردنياز باشد. بدين خاطر اين رله به تنهايي بكار نمي‌رود و در كنار رله‌هاي سنجشي در حفاظت شبكه مورد استفاده قرار مي‌گيرد. دقت رله‌هاي زماني زياد و قابل تنظيم مي‌باشند.
نوع ديجيتالي اين رله‌ها داراي قسمتي است كه تابع تأخير را تهيه نموده و فرمان قطع يا وصل كنتاكتهاي كنترلي را صادر مي‌نمايد. اين رله‌ها علاوه بر سيستم حفاظت در تجهيزات كنترل اتوماتيك و فرآيند صنعتي مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرند.

- ساير رله‌ها
انواع رله‌ها به موارد گفته‌شده در قبل محدود نمي‌شود و از تنوع بسيار زيادي برخوردار است. از انواع ديگر رله‌ها مي‌توان به رله نظارت بر قطع مدار تريپ، رله جابجايي نقطه صفر، رله كاهش امپدانس و... اشاره كرد.

معرفي و شناخت انواع راكتورهاي موازي

در شبكه‌هاي ولتاژ بالا و خطوط طولاني به منظور كاهش اثر خازني خطوط در حالت كم‌باري كه باعث افزايش ولتاژ مي‌شود، از راكتورهاي موازي استفاده مي‌شود. به اين ترتيب دو هدف عمده زير در استفاده از راكتور موازي مورد نظر است:‌
- پايداري سيستم از نظر خاصيت خازني خط
- كنترل ولتاژ و نهايتاً جذب توان راكتيو شبكه در شرايط باركم
راكتور موازي امپدانس ضربه مجازي[1] خط را افزايش داده و بار طبيعي مجازي،‌ يعني باري كه در آن پروفيل ولتاژ مسطح حاصل مي‌شود را كاهش مي‌دهد. با جبرانسازي كامل، پروفيل ولتاژ در حالت بي‌باري مسطح خواهد بود.
در عمل راكتورهاي موازي نمي‌توانند به طور يكنواخت در طول خط پخش شوند. آنها در ابتدا و انتهاي خط و در نقطه مياني خط ( معمولاً‌ در پست‌هاي سوئيچينگ [2] مياني) متصل مي‌گردند. در خطوط بسيار طويل حداقل تعدادي راكتورموازي بطور دائم به خط متصل مي‌شوند تا اينكه حداكثر ايمني در مقابل اضافه ولتاژ ناشي از قطع ناگهاني بار و يا بازشدن خط فراهم نمايند. در خطوط كوتاه‌تر و يا قسمتي از خطوط كه بين راكتورهاي سوئيچ نشده قراردارند، مسأله اضافه ولتاژ از شدت كمتري برخوردار است و



راكتورها را مي‌توان به طور مكرر به مدار متصل نمود تا ساعت به ساعت به موازات تغيير بار،‌ توان راكتيو را تنظيم نمايند.
راكتورهاي موازي از نظر اتصال به شبكه به دو صورت مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرند:
- اتصال مستقيم به خط انتقال
- اتصال به سيم‌پيچ‌ سوم ترانسفورماتور قدرت
راكتورهايي كه مستقيماً‌ به خط متصل مي‌شوند حتماً‌ از نوع روغني بوده و شكل ظاهري آنها در پست شبيه ترانسفورماتور قدرت است. راكتورهاي روغني شامل هسته و سيم‌پيچ مسي غوطه‌ور در روغن مي‌باشند.
براي كنترل شارنشتي دو شكل اساسي ساختار راكتور مطرح مي‌باشد: نوع حفاظت شده مغناطيسي[1] (بدون هسته) و نوع با هسته داراي فاصلة هوايي[2].
انتخاب بين اين دو راكتور در هر نوع كاربردي بستگي به شرايط‌كاري مورد نياز دارد. در بعضي موارد تا ولتاژهايي به بزرگي 150% حد معمول به مشخصه ولتاژ جريان خطي نياز مي‌باشد. در ساير موارد مشخصه‌نزولي (كاهش اندوكتانس با افزايش ولتاژ اعمالي) يك مزيت به شمار مي‌رود. علاوه بر آن تاحدودي غيرخطي‌بودن در ولتاژهاي بالاتر از ولتاژ نامي شبكه قابل قبول مي‌باشد. راكتور نوع دوم نسبتاً از نوع اول ارزانتر مي‌باشد اما براي رساندن نويز صدا به حداقل قابل‌قبول، بايد ازتكنيكهاي ويژه‌اي استفاده شود. راكتورهاي با هسته داراي فاصلة‌ هوايي، بخصوص در ولتاژهاي بالا به علت دانسيته انرژي زياد به راكتورهاي بدون هسته ارجحيت دارند.
چگالي فوران در راكتورهاي بدون هسته كمتر از راكتورهاي با هسته شكاف‌دار بوده و جهت رسيدن به چگالي فوراني يكسان،‌ بايد قطر كويل‌هاي راكتور بدون هسته بزرگتر انتخاب شود.
راكتورهاي سه‌فاز از سه سيم‌پيچ تشكيل شده كه هر سيم‌پيچ روي يك ستون هسته پيچيده مي‌شود ولي عملاً‌ اكثر راكتورهاي سه‌فاز بصورت پنج ستونه طراحي مي‌شوند كه دو ستون آن بدون سيم‌پيچ مي‌باشد.

راكتورها معمولاً با سيستم خنك‌كنندگي طبيعي (ONAN)طراحي مي‌شوند كه در آن رادياتورها مستقيماً‌ به بدنه راكتور متصل مي‌گردند. ولي مواردي هم وجود دارد كه راكتورها بصورت ONAN/ONAF/OFAFطراحي شده و يا رادياتورهاي آنها نيز بصورت ج
راكتورهاي موازي با توجه به مشخصه‌ مغناطيسي خود به صورت خطي،‌ غيرخطي يا اشباع رده‌بندي مي‌شوند. اكثر راكتورهاي موازي روغني داراي يك مشخصه غيرخطي هستند كه در حالت كار عادي در قسمت غير اشباع (خطي) منحني‌كار مي‌كنند.
داگانه بر روي فونداسيون مخصوص نصب مي‌گردند.