در این تاپیک وسایل مختلف آزمایشگاه شیمی معرفی می شود.

همزن شیشه ای (Glass Stirrer)

میله شیشه ای توپر كه برای مخلوط كردن محلولها ویكنواخت كردن گرمای یك محلول وریختن مخلوط روی كاغذ صافی به كار می رود.
میلههای همزن از شیشه هایی به قطر 3-5 میلیمتر و به درازای مناسب بریده می شوند هر دو انتهای آنرا بایستی روی چراغ گاز گرفت تا کاملا گرد شود. درازای همزن باید مناسب با اندازه و شکل ظرف مورد نظر باشد، مثلا برای بشر باید حدود 5 سانتی متر بلندتر از لبه بشر باشد. گاهی انتهای میله را مجهز به لوله لاستیکی می کنند و از این برای شستن و جدا کردن رسوب استفاده میکنند.

http://azshimi.ir/uploads/glassware/...%20Stirrer.jpg
شکل: چند نمونه همزن شیشه ای



http://azshimi.ir/uploads/glassware/filtration.gif
شکل: چگونگی هدایت مخلوط به داخل قیف به کمک همزن شیشه ای (1-همزن شیشه ای است)

استوانه مدرج (Graduated Cylinder)

استوانه ای است پایه دار در حجمهای مختلف که از آن میتوان برای برداشت و انتقال حجمهای بزرگتر از پیپت استفاده کرد لبه آن مانند بشر، برگشتگي شيارمانندي براي خالي كردن محلول دارد. تفاوت درجه بندي آن با بورت و پیپت در اين است كه درجه هاي كوچكتر آن در پايين قرار دارد. (دقت اندازه گیری پیپت و بورت را ندارد).

http://azshimi.ir/uploads/glassware/...20Cylinder.jpg

http://azshimi.ir/uploads/glassware/...20Cylinder.jpg

قیف بوخنر و ارلن خلاء (ارلن تصفیه) (ارلن تخلیه) (Buchner Funnel & Filter Flask)

قیف بوخنر
قیفی است که داخل آن دارای یک سطح با تعداد زیادی سوراخ کوچک میباشدو از جنس چینی یا شیشه و یا پلی پروپیلن ساخته شده است و برای صاف کردن سریع و همچنین خشک کردن سریع همراه با یک صافی کاغذی و ارلن خلاء به کار میرود.

http://azshimi.com/uploads/glassware...r%20Funnel.jpg

ارلن خلاء

یک نوع ارلن است که دارای یک لوله در کنار و نزدیک به نوک آن میباشد که برای خروج هوا (به کمک پمپ مکنده) به کار میرود.

http://azshimi.com/uploads/glassware...er%20Flask.jpg

روش کار با قیف بوخنر و ارلن خلاء


دستگاهی مشابه زیر سوار کنید.

http://azshimi.com/uploads/glassware...er%20Flask.gif

دنباله یک قیف بوخنر (1) را داخل یک چوب پنبه سورخ دار (4) کنید و چوب پنبه را داخل دهانه ارلن (1) نمایید به طوری که از کنار چوب پنبه و دیواره ارلن و یا دیواره دنباله قیف بوخنر و چوب پنبه هیچ گونه هوایی عبور نکند. پس از آن یک شیلنگ را که از یک سر به پمپ مکنده هوا وصل است به خروجی ارلن خلا وصل نمایید (3). سپس یک کاغذ صافی را که کاملا به اندازه کفی دهانه قیف بوخنر بریده اید و توسط ترازوی آزمایشگاه وزن نموده اید داخل قیف نمایید به طوری که به راحتی کف آن قرار گیرد و نه آنقدر بزرگتر از دهانه باشد که لبه های کاغذ از کنار دیواره قیف بالا بایستد و نه آنقدر کوچک باشد که نتواند کف قیف را به گونه ای بپوشاند که تمام سوراخها در زیر کاغذ صافی قرار گیرد. حال اندکی از حلال مناسب (یا مقدار بسیار کمی از محلول شامل رسوب که میخوایید صاف نمایید را روی صافی بریزید تا کاملا به کف قیف بچسبد) و هم اکنون پمپ را روشن کنید و محلول شامل رسوب را به کمک یک همزن شیشه ای به گونه ای داخل قیف بریزید که در یک نقطه در وسط صافی جمع شود. بعد از آن که تمام محلول از زیر قیف خارج شد، میتوانید تپه کوچکی که از رسوبات حاصل شده را با مقدار بسیار کمی از حلال مناسب (که رسوب را تا حد ممکن حل نکند و برعکس ناخالصی ها را حل نماید) بشویید و حال میتواند بسته به میزان لزوم صبر کنید تا بر اثر عبور شدید هوا از داخل رسوبات جمع آوری شده، آن رسوبات به سرعت خشک شود. حال کاغذ صافی را با احتیاط خارج کنید و کاغذ صافی و رسوب روی آنرا وزن کنید و وزن کاغذ صافی خشک که قبلا توزین نموده بودید را از از وزن جدید کم کنید تا وزن رسوب به دست آید.

بالن ژوژه (بالن حجمی) (Volumetric Flask)

بالنی است با گردن بسیار باریک و دراز که بر روی قسمتی از گردن آن خطی وجود دارد. گنجايش بالن حجمي با عددي كه بر روي آن نوشته شده است مشخص مي شود كه حدّ آن همان خط نشانه است. این ظرف برای محلول سازی دقیق و به حجم رساندن محلولها و نیز رقیق سازی آنها مورد استفاده قرار میگیرد.

http://azshimi.com/uploads/glassware...ic%20Flask.jpg

استفاده از بالن ژوژه برای تهیه محلولهای استاندارد
برای تهیه یک محلول استاندارد باید وزن معینی از جسم را با دقت وزن کرد برای این منظور نخست شیشه ساعت را وزن کنید. جسم موردنظر را در شیشه ساعت (یا شیشه توزین) بریزید و دوباره وزن کنید. تفاوت وزن دو توزین متوالی، نشانگر وزن جسم است.

1- هرگاه جسم مورد نظر در حلال زود حل شود:
قیف کوچکی را در دهانه بالن ژوژه بگذارید. به دقت جسم جامد را توسط قیف به بالن ژوژه منتقل کنید. شیشه ساعت (شیشه توزین) را با حلال بشوئید. سپس جداره قیف را با حلال بشوئید و از روی بالن ژوژه بردارید. دقت کنید که تمام حلال مصرفی را در بالن ژوژه بریزد و آن قدر به هم بزنید تا حل شود.

2- هرگاه جسم مورد نظر به سختی در حلال حل شود:
در این حالت بهتر است از یک بشر کوچک استفاده شود. جسم جامد را که روی شیشه ساعت توزین کرده اید در بشر بریزید و با مقدار کمی از حلال را به دقت روی شیشه را بشویید تا ماده جامد روی آن باقی نمانده باشد سپس با هم زن شیشه ای تمیزی نمونه را خرد کنید و با مقدار بیشتری از حلال آن را حل و به بالن ژوژه منتقل کنید . سپس تا دو سوم گنجایش بالن ژوژه را با حلال پر کنید، بهم بزنید تا محلول یکنواخت شود.

در هر دو حالت، سرانجام آنقدر حلال بیفزائید تا قوس پایینی حلال از خط نشانه 2 سانتی متر فاصله داشته باشد. درب بالن ژوژه را محکم ببندید و بالن ژوژه را چندین بار سر و ته کنید تا محلول یکنواخت شود. درب بالن ژوژه را بردارید. اندکی صبر کنید تا حبابهای هوای حل شده در محلول، خارج شود.
درب بالن ژوژه را بگذارید و 15 دقیقه صبر کنید تا محلول به درجه حرارت آزمایشگاه برسد. سپس قطره قطره حلال بیفزائید تا قوس پایینی محلول به خط نشانه بالن ژوژه مماس شود بار دیگر، در بالن ژوژه را محکم کرده و چندین بار سر و ته کنید تا محلول یکنواخت شود این تنها راه تهیه یک محلول یکنواخت بدون هدر رفتن محلول می باشد. درجه حرارت آزمایشگاه را در مرحله رقیق نمودن نهایی یادداشت کنید. ضریب انبساط آب در حدود0.02% برای هر درجه سانتیگراد می باشد و بسیاری از حلال ها دارای ضریب بالایی هستند. هرگاه درجه حرارت آزمایشگاه متفاوت از درجه حرارت محلول باشد، بایستی تغییر حجم را تصحیح نمود.

ارلن (يا ارلن ماير) یک ظرف مخروطی با گردن نسبتا باریک در حجمهای مختلف است و قسمت بالاي آن باريكتر و اندكي برگشته و قيفي شكل است، بدينوسيله هم مي توان از ريختن مايع به بيرون جلوگيري كرد و هم مي توان مايع را به داخل آن آسانتر ريخت.
ارلن ممكن است ساده يا مدرج باشد. از نوع مدرج آن براي برداشتن حجم معيني از مايع يا تعيين تقريبي حجم مايع استفاده مي شود اما نوع ساده آن براي استفاده از كارهاي گوناگون مانند گرم كردن مايعات، مخلوط کردن و حتی نگه داری مایعات و یا به عنوان جمع کننده محصول تقطیر در عمل تقطیر و یا جمع کننده مایع خارج شده از قیف جدا کننده در هنگام عمل استخراج نیز استفاده میشود.

http://azshimi.com/uploads/glassware/0063-Erlen.jpg

قیف ساده (Funnel)

http://azshimi.com/uploads/glassware/0071-funnel.jpg

ابزار مخروطي شكل است كه در قسمت پايين آن لوله باريك و بلندي قرار دارد. نوك اين لوله مورب است. از قيف براي انتقال محلول از ظرفي به ظرف ديگر استفاده مي شود (به عنوان مثال براي انتقال محلول به بورت، استوانه مدرج، بالن حجمی، قيف جداکننده (قیف شيردار)، ارلن و… از قيف استفاده مي شود) براي اين كار، محلول موردنظر را نخست در بشـر ريخته سپس به كمك قيف تمـيز به ظرف دلخواه منتقل مي شود.
از قيف براي جدا كردن مايع از جامد نيز مي توان استفاده كرد. اين كار در شيمي تجزيه وزني براي صاف كردن رسوبها از اهميت ويژه اي برخوردار است. براي اين كار نخست بايد قيف راشست و خشك كرد سپس كاغذ صافي متناسب با قيف و با ذره هاي رسوب برگزيد (كاغذ صافي با قيف مناسب است كه پس از قرار دادن در قيف حدود 5/0 تا 5/1 سانتي متر از لبه قيف پايينتر باشد. و زماني متناسب با ذره هاي رسوب است كه آب زير صافي كاملاً زلال باشد.)
براي گذاشتن كاغذ صافي در قيف ابتدا بايد آن را چندين بار تا كرد، به شكل قيف درآورد و در آن گذاشت. براي اين كه كاغذ به قيف بچسبد بايد آن را خيس كرد و با انگشت تميز كاغذ صافي را كاملاً به جداره قيف چسباند. اگر كاغذ صافي كاملاً به قيف نچسبد و حبابهاي هوا بين كاغذ و جداره داخلي قيف بماند عمل صاف كردن كند مي شود.

http://azshimi.com/uploads/glassware/filtration.gif

قیف جدا کننده (Separatory funnel)

وسیله‌ای است که مایعات را بر اساس شاخص چگالی از هم جدا می‌کند مثلا اگر مخلوط یک ماده آلی و آب را که با هم قابل اختلاط نیستند در مخزن این وسیله بریزیم بر حسب چگالی، مواد در داخل این ظرف تفکیک می‌شود و ماده با چگالی بالاتر در زیر قرار میگیرد و وقتی شیر زیر ظرف را باز کنیم مایعی که دارای چگالی بالاتر است و در زیر قرار گرفته، از دستگاه خارج می‌گردد تا اینکه به مرز جدایی مایعات برسد، در چنین حالتی شیر را می‌بندیم و ظرف دوم را در زیر قیف جدا کننده قرار میدهیم و شیر را باز میکنیم و در نهایت قیف جدا کننده با موفقیت دو مایع مخلوط را از هم جدا می‌کند. در شكل زير دو ارلن ماير براى جمع آورى دو مايع آلى و آبى به كار گرفته شده است. معمولا قيف جدا كننده براي عمل استخراج به كار ميرود.

http://azshimi.com/uploads/glassware...y%20funnel.jpg

قطره چکان ( Dropper)

وسيله اي شيشه اي يا پلاستيكي است كه يك طرف آن داراي حباب لاستيكي قابل ارتجاع و طرف ديگر آن يك ميله شيشه اي (يا پلاستيكي) با نوك بسيار باريك است طول لوله قطره چكان با ارتفاع دهانه ظرف محتواي مايع مورد استفاده متناسب مي باشد و از چند سانتي متر تجاوز نمي كند.
معمولاً از قطره چكان براي ريختن معرفها (فنل فتالئين، تورنسل، هليانتين) و يا برداشتن محلول هايي كه بخار سـمي توليد مي كنند (مانند: اسيد كلريدريك غلیظ، آب برم، آمونياك و…) و يا محلول هايي كه احتمال خطر آنها هنگام ريختن به دست و لباس زياد است (مانند: محلول اسيد سولفوريك غليظ يا اسيد نيتريك غليظ) استفاده مي كنند.
در ظرف هاي قطره چكاني تيره رنگ، معمولاً بايد موادي را ريخت كه در اثر جذب نور تجزيه و يا تغيير مي كنند (مانند پرمنگنات پتاسيم، پراكسيدهيدروژن، اسيد نيتريك غليظ و…)
در ظرف هاي قطره چكاني يا دیگر ظرف هاي دارای درپوش شیشه ای، هيچ گاه نبايد محلول سود يا پتاس ريخت، زيرا این نوع مواد، هنگام تبخير و خشك شدن درِ ظروف را مسدود مي كنند و جدا كردن آنها بسيار دشوار خواهد بود.
طرز كار: هنگام كار كردن با قطره چكان ابتدا با فشار دادن به لاستيك، هواي درون ميله شيشه اي را بايد خالي كرد و آن را به داخل مايع قرار داد. سپس با برداشتن فشار از روي لاستيك، مايع را به طرف ميله شيشه اي كشيد. پس از بالا كشيدن مايع، از مايع داخل آن، براي آزمايش استفاده كرد.

http://azshimi.com/uploads/subject/0277%20Dropper.jpeg

شیشه قطره چکان (Dropper Bottle)

از این وسیله بیشتر برای اضافه نمودن چند قطره از معرفهای شیمیایی و یا محلولهای غلیظ به مواد و یا محلولهای دیگر استفاده میشود که این وسیله از دو قسمت بطری و سر مخصوص تشکیل شده و برخی از انواع آن تیره رنگ میباشد که برای نگهداری محلولها و معرفهای حساس به نور است و نیز از نظر سر مخصوص هم دارای دو نوع شیشه ای و لاستیکی است که استفاده از نوع تمام شیشه ای آن در آزمایشگاه های شیمی رایج تر است.
توجه داشته باشید که درظروف شیشه ای که دارای در شیشه ای هستند هيچ گاه نبايد محلول سود يا پتاس ريخت، زيرا این نوع مواد، هنگام تبخير و خشك شدن درب ظروف را مسدود مي كنند و جدا كردن آنها بسيار دشوار خواهد بود.

http://azshimi.com/uploads/subject/0...r%20Bottle.jpg

اسپاتول (كاردك) (Spatul)
ابزار چيني يا فلزي است كه داراي 2 قسمت مي باشد، يكي دسته و ديگري تيغه كه كمي پهنتر است. از اسپاتول براي نرم كردن مواد جامد و برداشتن آن استفاده مي شود. لازم است يادآوري كنيم كه مواد شيميايي را نبايد با دست برداشت. براي برداشتن مواد ابزاري مانند اسپاتول، انواع قاشق هاي چيني و پلاستيكي و يا فلزي را بايد به كار برد.

http://azshimi.com/uploads/glassware/0067-Spatul.jpg

دسيكاتور (Desicator)

ظرف شيشه اي شـبيه قابلمه است داراي دو قسمت: قسمت پايين آن محل قرار دادن ماده نم گير (كلريدكلسيم بي آب، اسيد سولفوريك غليظ، آهك، اكسيدفسفر «V ») است و قسمت بالاي آن كه به وسيله صفحه مشبكي از قسمت پايين جدا مي شود، محل قرار دادن بوته يا كپسول است و محتواي ماده اي است كه به منظور خشك كردن (جذب CO2 و H2O موجود در هوا) در دسيكاتور قرار داده مي شود.
طرز كار: هنگام كار كردن با دسيكاتور رعايت نكات زير لازم است:
چون سرپوش دسيكاتور لغزنده است، هنگام جابه جا كردن دسيكاتور، بايد سرپوش آن را با دست، محكم نگهداشت.
لبه سرپوش دسيكاتور را با وازلين يا ماده چرب مخصوص كه سفت تر از وازلين است بايد چرب كرد تا محكم به دسيكاتور بچسبد و هوا نكشد. در ضمن در اثر چسبندگي زياد آن با قسمت بدنه، خطر ليز خوردن و افتادن آن كمتر مي شود.
هنگام گذاشتن سرپوش دسيكاتور بايد لبه آن را به دهانه دسيكاتور نزديك كرد و روي دهانه به طرف جلو فشار داد تا درپوش همه دهانه را بپوشاند. هرگز نبايد مانند قابلمه، سرپوش را گذاشت و برداشت، زيرا به علت چرب بودن محل اتصال سرپوش و بدنه دسيكاتور انجام اين كار دشوار است و ممكن است در اثر بلند كردن سرپوش، بدنه دسيكاتور به همراه آن بلند شود و از درپوش جدا شود و به زمين بيفتد و بشكند.
هنگامي كه بوته داغ در دسيكاتور گذاشته مي شود نبايد سرپوش دسيكاتور را فوري گذاشت. زيرا اگر بوته خيلي داغ باشد، پس از سرد شدن به علت تفاوت فشار بيرون و داخل دسيكاتور برداشتن درِ آن بسيار دشوار است.

http://azshimi.com/uploads/glassware/0062-Desicator.jpg

بشر (Becker)

ظرف شيشه اي استوانه اي دهان گشاد است كه معمولا به منظور مخلوط كردن و تهيه مواد لازم براي آزمايش مورد استفاده قرار ميگيرد. به علت دقت كم در اندازه گيري و نيز دهانه گشاد، از آن به هيچ وجه براي حجم سنجي يا نگهداري مواد استفاده نميشود.
http://azshimi.com/uploads/glassware/0060-01-Becker.jpg

بورت (Buret)

ساختمان بورت تفاوت چندانی با پیپت ندارد بعبارت دیگر بورت، پیپتی است که در انتهای آن یک شیر وجود دارد و ابتدای آن قدری گشادتر است و مایع را به عوض اینکه از انتها به داخل بکشند از بالا وارد آن میکنند. بورت معمولا برحسب ميلي ليتر درجه بندي شده و هر ميلي ليتر نيز معمولاً خود به ده قسمت برابر تقسيم مي شود.

http://azshimi.com/uploads/glassware/0066-01-Buret.jpg

روش کار با بورت:
قبل از شروع کار شیر را امتحان کنید. باید به اندازه کافی به آن روغن (معمولا سیلیکون) زده شده باشد تا به خوبی روان باشد و به آسانی بچرخد. بعد شیر را ببندید و مطابق شکل زیر بورت را به کمک گیره به پایه ببندید. مایع را به کمک یک عدد قیف از انتها وارد بورت کنید و سعی کنید تا قدری بالاتر از عدد صفر مایع وارد آن کنید. سپس یک ظرف زیر بورت قرار داده و آهسته شیر را باز کنید تا مایع به آهستگی از بورت خارج شده و خط سطح مایع (قسمت گودی سطح) روی صفر قرار گیرد. حال بورت آماده است و میتوانید حجم های مختلف را با باز کردن شیر آن به ظرفهای مختلف مورد نظر وارد کنید. شير شيشه اي بورت را همواره بايد با انگشتهاي دست چپ گرفت و باز و بسته كرد. برتري اين كار در اين است كه شير به طرف داخل فشرده مي شود و از شُل شدن آن و چكه كردن مايع از بورت جلوگيري مي كند. درصورتي كه با گرفتن شير بورت با دست راست، شير به تدريج به طرف بيرن كشيده مي شود و در اين صورت احتمال دارد محلول از بورت چكه كند. معمولا بورت برای آزمایشات حجم سنجی و تیتراسیون استفاده میشود.

http://azshimi.com/uploads/glassware/0066-02-Buret.gif

http://azshimi.com/uploads/glassware/0066-05-Buret.jpg
http://azshimi.com/uploads/glassware/0066-06-Buret.jpg


شکل: روش صحیح خواندن بورت با دو مثال که عدد درست در زیر آن نوشته شده


http://azshimi.com/uploads/glassware/0066-04-Buret.jpg
شکل: روش کار با بورت برای افراد چپ دست (شکل راست) و راست دست (شکل چپ)

تمیز کردن بورت
بشری را از محلول جوشان پرمنگنات قلیایی پر کنید. بورت را به طور وارونه داخل محلول فرو ببرید. به وسیله پوآر لاستیکی محلول را داخل بورت بکشید. شیر بورت را ببندید تا محلول در بورت بماند. بگذارید تا محلول سرد شود. سپس آن را خالی کنید و بورت را با آب مقطر بشوئید هرگاه هاله قهوه ای رنگ MnO2 روی شیشه ظاهر شود، در این صورت نخست با کلریدریک اسید 1 مولار و سپس با آب مقطر آن را بشویید. برای اطمینان از این که آیا بورت کاملاً تمیز شده است یا نه باید بعد از خالی کردن آب مقطر موجود در بورت، هیچگونه سیاهی یا لکه ای در آن دیده نشود. در غیر این صورت باید فرآیند شستشو را دوباره تکرار کنید.
بعد از تمیز کردن بورت، باید شیر بورت را روغن کاری کرد. بدین منظور نخست واشر لاستیکی و شیر بورت را در بیاورید. شیر بورت را با لایه نازکی از روغن (معمولاً از روغن سیلیکون استفاده می شود) چرب کنید.
شیر بورت را در جای خود قرار دهید و واشر لاستیکی را وصل کنید و بپیچانید تا تمام سطح آن یکنواخت چرب شود.

http://azshimi.com/uploads/glassware/0066-07-Buret.jpg
شکل: روش تمیز کردن شیر بورت و روغن کاری آن

http://azshimi.com/uploads/glassware/0066-08-Buret.jpg

شکل: روش تمیز کردن بورت با محلول پاک کننده

پیپت (Pipet)



دو نوع پیپت وجود دارد (1) پیپت ساده و (2) پیپت مدرج، از پیپت برای برداشتن حجمهای مختلف و نسبتا کم استفاده میشود.

روش کار با پیپت
بعد از اطمینان از تمیزی پیپت جداره خارجی آن را با کاغذ صافی خشک کنید و آن را با 3 الی 4 میلی لیتر محلول مورد استفاده شستشو دهید. سپس کاملاً خالی کنید. براي پر كردن پیپت، نخست بايد نوک پیپت را در ته محلول قرار داد تا هنگام مكيدن محلول، هوا داخل پیپت نشود. زيرا در اين صورت محلول به سرعت بالا مي آيد و وارد دهان مي شود. وقتي سطح محلول حدود 2 ميلي ليتر از خط نشانه گذشت، بايد دهانه پیپت را با انگشت بست و آن را با ظرف محلول بالا آورد تا هم سطح چشم شود و به طور عمودي نگاهداشت. با كم كردن فشار انگشت، قطره قطره، محلول اضافی را خارج كرد تا سطح زيرين مايع به خط نشانه برسد و در اين وضعيت دوباره با فشار انگشت بر دهانه پیپت مانع خارج شدن مايع شد. سپس بايد نوك پیپت را از محلول خارج نموده و در ظرفي كه محلول در آن بايد ريخته شود قرار داد. براي خالي كردن پیپت، فشار انگشت را بايد كم كرد. هنگام خارج كردن پیپت از ظرف دوم، ظرف را بايد كج كرد و نوك پیپت را در جايي كه محلول نباشد، به جداره ظرف تماس داد. به اين ترتيب قسمتي از مايع كه در نوك پیپت مانده خارج مي شود. براي خارج كردن اين قسمت از مايع نبايد به داخل پیپت فوت كرد.

http://azshimi.com/uploads/glassware/0065-01-Pipet.gif

روش دیگر استفاده از مکنده است که بیشتر در مورد محلولهای خطرناک که مکش از طریق دهان خطرناک است از آن استفاده میشود.

http://azshimi.com/uploads/glassware/0065-02-Pipet.gif

پیپت مدرج:
مانند بورت درجه بندي شده است و صفر آن در بالا قرار دارد و بايد آن را مانند بورت روي درجه صفر تنظيم و تا آخر خالي كرد. پیپت مدرج برای برداشتن حجمهای غیر استاندارد مثلا 3 میلی لیتر یا حجمهای ممیز دار مثل دو و نیم و غیره به کار میرود.

http://azshimi.com/uploads/glassware/0065-03-Pipet.jpg

پیپت حبابدار:
يك پیپت حباب دار در وسط داراي مخزني است كه گنجايش پیپت روي آن ثبت شده است. در بالاي حباب در قسمت باريك يك خط نشانه وجود دارد كه بايد پیپت را تا اين خط نشانه پُر كرد. پیپت حبابدار برای برداشتن حجمهای استاندارد مثل 1، 2، 5، 10، 25، 50 و ... میلی لیتر به کار میرود.
در این نوع پیپت بعد از خارج شدن آخرین قطره، 15 ثانیه صبر کنید. بعد از این مدت محلولی که در پی پت باقی میماند، نباید وارد ظرف محلول شود.

http://azshimi.com/uploads/glassware/0065-04-Pipet.jpg

روش استفاده از مکنده پلاستیکی:

http://azshimi.com/uploads/glassware/0065-05-Pipet.jpg

مکنده پلاستیکی دارای 3 کلید است A، S، و E که بعد از نصب پیپت در محل خود بر روی مکنده مطابق شکل بالا برای برداشتن مایع
1-کلید A را فشرده و حباب لاستیکی را فشار میدهیم تا هوا خارج شود.
2-پیپت را وارد ظرف محتوی مایع نموده و وقتی سر پیپت به اندازه کافی داخل مایع شد کلید S را به آرامی فشار میدهیم تا بر اثر مکش حباب که در مرحله قبل فشرده و خالی شده مایع وارد پیپت شده و بالا بیاید (دقت کنید وارد مکنده نشود).
3-بعد از اینکه به اندازه لازم مایع وارد حباب شد پیپت را وارد ظرفی که میخواهیم مایع را داخل آن خالی کنیم نموده و کلید E را میفشاریم تا مایع داخل پیپت تخلیه شود.

تمیز کردن پیپت:
بشری را از محلول جوشان پرمنگنات قلیایی پر کنید. پیپت را به داخل محلول فرو ببرید. به وسیله پوآر لاستیکی محلول را داخل پیپت بکشید (برای پر نمودن پی پت حتماً از پوار استفاده کنید و هرگز با دهان مک نزنید). بگذارید تا محلول سرد شود. سپس آن را خالی کنید و پیپت را با آب مقطر بشوئید هرگاه هاله قهوه ای رنگ MnO2روی شیشه ظاهر شود، در این صورت نخست با کلریدریک اسید 1 مولار و سپس با آب مقطر آن را بشویید. برای اطمینان از این که آیا پیپت کاملاً تمیز شده است یا نه باید بعد از خالی کردن آب مقطر موجود در پیپت، هیچگونه سیاهی یا لکه ای در آن دیده نشود. در غیر این صورت باید فرآیند شستشو را دوباره تکرار کنید.



پیپت اتوماتیک یا سمپلر:
در آزمایشگاههای تشخیص طبی و مجهز که آزمایشهای دقیق انجام میشود معمولا از پیپت اتوماتیک استفاده میشود. این نوع پیپتها دو نوع هستند که یا حجم ثابتی را برداشت میکنند و یا قابل تنظیم بوده و حجمهای مختلف را منتقل میکنند. نوک این پیپتها پلاستیکی است و معمولا بعد از مصرف دور انداخته میشود.

http://azshimi.com/uploads/glassware/0065-06-Pipet.jpg

پیپتور (Pipetor):
دستگاه بسیار ساده ای که حاوی یک مخزن مایع و یک پیپت دو راهه است. به طوری که با کشیدن پیستون مایع از یک راه وارد پیپت شده و با فشردن پیستون مایع از راه دیگر خارج میشود. از پیتور برای سرعت عمل و انتقال یک حجم معین از یک مایع بخصوص و معمولا سمی استفاده میشود.

http://azshimi.com/uploads/glassware/0065-07-Pipet.jpg

وسيله اى است تقريبا شامل دو لوله، كه يك لوله داخلى است و يك لوله خارجى كه اين لوله خارجي لوله داخلى را در بر گرفته و بين جدار خارجى لوله داخلى و جدار داخلى لوله خارجى فاصله اى براى عبور مايع سرد كننده (معمولا آب سرد) وجود دارد.
روش كار به اين صورت است كه آب سرد از يك طرف لوله خارجى وارد و از طرف ديگر خارج ميشود و در اين بين مقدارىاز حرارت بخار كه از يك طرف لوله داخلى وارد شده را ميگيرد و بخار را سرد ميكند و بخار سرد شده به صورت مايع از يكي از دهانه هاى لوله داخلی (بسته به حالت قرار داشتن سرد كننده) بيرون مى‌آيد. از اين وسيله معمولا در عمل رفلاکس و همچنین انواع تقطير استفاده ميشود.

http://azshimi.com/uploads/glassware...-condenser.jpg

http://azshimi.com/uploads/glassware...-condenser.jpg

سرد كننده بسته به نوع كارى كه لازم است انجام شود انواع مختلفى دارد كه در زير شكل چند نمونه از آن آورده شده است.

http://azshimi.com/uploads/glassware...-condenser.jpg

http://www.chemistmag.com/mainimages/bute.gif


بوته چيني (كروزه چيني):

بوته آزمايشگاهي ظرف مخروطي (مخروط ناقص) شبيه انگشتانه است كه ليه هاي آن كاملاً صاف و جداره هاي داخلي و خارجي آن صاف و صيقلي است. اگرچه بوته آزمايشگاهي را از جنس فلز (بويژه از نيكل). گرافيت و سفال (بوته گلي يا سفالي) نيز مي سازند اما اين بوته ها عمدتاً از جنس چيني تهيه مي شود و معمولاً داراي سرپوش است.


كاربرد: از بوته در آزمايشـگاه معمولي براي اندازه گيري آب تبلور كات كـبود يا سولفات مس زاج سبز يا سولفات آهنو نمك قليا يا كربنات سديم به فرمول و همچنين براي ذوب قند، پارافين جامد و… استفاده مي شود. چون بوته چيني در برابر گرما (تا حدودْ1200C) مقاوم است، از آن در آزمايشگاه هاي شيمي تجزيه براي خشك كردن رسوب كردن رسوب و پختن رسوب در كوره الكتريكي استفاده مي شود.
طرز كار: هنگام گرم كردن بوته بايد آن را با گيره ويژه اي (گيره بوته) برداشت و در حفره مثلث نسوز مناسب، قرار داد. مثلث نسوز طبق شكل، به شكل مثلث است كه از يك مثلث فلزي با سه قطعه روكش چيني نسوز ساخته شده است و از آن عمدتاً براي نگهداشتن بوته، به هنگام گرما دادن آن استفاده مي شود. يك مثلث نسوز هنگامي براي يك بوته مناسب است كه⅔ بوته در حفره آن قرار گيرد، در غير اين صورت حالت نامتعادلي پيدا مي كند و در اثر ضربه كوچكي ممكن است بشكند

چند نکته درباره بوته چینی
- اسيدها بر بوته اثر ندارند اما بازها سبب خوردگي بوته مي شوند. براي پاك كردن بوته تا حد امكان نبايد از اسيدها هم استفاده كرد.
- بوته هاي شكسـته را نبايد دور ريخـت زيرا از خرده هاي آنها براي آب گيري الكل و تهيه اتيلن مي توان استفاده كرد. (بوته شكسته را مي توان خرد كرده، به عنوان ماده آبگير مورد استفاده قرار داد)
- هنگامي كه از بوته براي سنجش هاي وزني استفاده مي شود نخست بايد بوته خالي را چندين بار در كوره الكتريكي در دماي معين (دماي لازم براي پختن رسوب) قرار داد و پس از سرد كردن، وزن كرد تا به وزن ثابت رسيد. اين كارها، يعني: گرم كردن، سرد كردن و وزن كردن بوته تا رسيدن به وزن ثابت پيش از پختن هر رسوب الزامي است.

http://www.chemistmag.com/mainimages/ShiS.gifIGH



شيشه ساعت ابزاري است و همان طور كه از نامش پيداست شبيه شيشه ساعت است و در اندازه هاي مختلف ساخته مي شود.



كاربرد: از شيشه ساعت براي تبخير سريع مايع ها و محلول ها استفاده مي شود.
طرز استفاده: شيشه ساعت را مانند ابزار شيشه اي ديگر، بايد شست و شو داد و در صورت لزوم آن را با دستمال خشك كرد.
گاهي براي سرعت بخشيدن به عمل تبخير، شيشه ساعت را در دهانه بشر قرار مي دهند تا با جوشاندن آب درون بشر و گرم شدن شيشه ساعت با بخار آب جوش، عمل تبخير و تبلور سريعتر انجام گيرد.

یکی از ابزارهای آزمایشگاهی می باشد که از یک بطری پلاستیکی و یک نازل در بالای آن تشکیل شده است.از این ابزار برای شست وشوی ابزارهای آزمایشگاهی مانند بشر و بالن ته گرد استفاده می شود. عملکرد این وسیله به این ترتیب است که با فشردن دست روی بطری پلاستیکی فشار داخل بطری افزایش یافته و مایع داخل بطری به صورت باریکه ای از سر نازل به بیرون می ریزد.
از دیگر کاربردهای آبفشان (پیست) در شستشوی رسوب یا اضافه كردن آب مقطر به كار می رود. از جمله کاربرد دیگر آبفشان (پیست) درسنجش های حجمی و وزنی است. پس ازشستن وآب کشیدن هر ابزار حجمی (بورت، پیپت، ارلن) با آب معمولی باید آن را با آب مقطر کر داد. برای این منظور از آبفشان استفاده می شود. برای کر دادن باید کمی آب مقطر به ظرف مورد نظر ریخت و تمام جداره داخلی ظرف را با آن خیس کرد و سپس محتوای ظرف را دور ریخت. این عمل را باید چند بار انجام داد تا به این ترتیب ماده قبلی چسبیده شده به ظرف ازداخل آن خارج شود. ازآبفشان می توان برای به حجم رساندن محلولهایی که در بالن حجمی یا استوانه مدرج قراردارند، استفاده کرد. برای این منظور باید قطره قطره آب مقطر را به محلول افزود تا سطح محلول به خط نشانه یا درجه مورد نظر برسد. در مواقع ضروری میتوان مواد شیمیایی دیگری را در آبفشان ریخت، سپس ماده را از آبفشان به ظرف مورد نظر منتقل کرد (مانند الکل، اسیدهای رقیق، آب اکسیژنه رقیق و...). پس از پایان آزمایش، باید بلافاصله محلول داخل آبفشان راخالی کرد و آن را شست و برچسب آن راعوض کرد (چون درآبفشان معمولا آب مقطر ریخته می شود، ممکن است هرمحلول بی رنگ، آب مقطرفرض شود).
از جمله کاربرد دیگر آبفشان در خشک کردن وسایل شیشه ای است. به این صورت که بعد از شستن وسیله شیشه ای (مانند بشر، ارلن، پیپت و غیره) با آب شهری و سپس کر دادن آن با آب مقطر داخل پیست (آبفشان)، از پیست دیگری که حاوی استون است استفاده کرده و وسیله شیشه ای را با استون نیز کر میدهند. یعنی بعد از این که وسیله شیشه ای با آب مقطر کر داده شد چون مقداری قطرات آب مقطر به شیشه میچسبد و دیر خشک میشود، با استون آنرا کر میدهند تا قطرات آب در استون حل شده و بعد وسیله شیشه ای را از محلول آب و استون خالی میکنند، چون استون بسیار فرار است قطرات باقی مانده بر روی وسیله شیشه ای سریع تبخیر شده و وسیله شیشه ای خشک میشود. (لازم به ذکر است محلول آب - استون را معمولا دور نمیریزند و آنرا درون ظرفی نگه داری کرده و بعد از مدتی که مقدار آن زیاد شد از طریق تقطیر استون را جداکرده و دوباره برای شستشوی وسایل شیشه ای از آن استفاده میشود)

http://azshimi.persiangig.com/Files/00311.jpg

آشنایی با چراغ بونزن


چراغ بونزن وسیله ای است که برای گرم کردن، سوزاندن و دیگر فعالیت های آزمایشی که در آن نیاز به شعله یا حرارت وجود دارد مورد استفاده قرار می گیرد و با گاز (متان، بوتان یا دیگر گازهای طبیعی) کار می کند.
این وسیله را به افتخار "روبرت فن بونزن"، شیمیدان آلمانی که به همراه همکار خود این دستگاه را ابداع کرد به این نام می خوانند.

اجزاء چراغ بونزن عبارتند از:
ورودی گاز ، پایه، لوله منتقل کننده گاز، شیر یا دریچه تنظیم گاز، دریچه تنظیم هوا

http://img.tebyan.net/big/1390/05/12...3354233242.jpg
شکل: چراغ بونزن و اجزاء اصلی آن

ورودی گاز یک لوله دندانه دار است که به داخل شیلنگ گاز فرو می رود و طوری ساخته شده که شیلنگ در آن محکم شود. هنگام نصب شیلنگ باید از این که گاز از آن نشت نمی کند مطمئن شد.

لوله منتقل کننده گاز لوله ای عمودی است که معمولاً در پایین آن، دریچه تنظیم گاز قرار دارد که به وسیله آن می توان مقدار گازی وارد چراغ می شود را تنظیم کرد.

دریچه ورودی هوا در پایین لوله یا در بالای آن قرار دارد و با گرداندنِ آن می توان مقدار هوایی که وارد لوله می شود را تنظیم کرد.

مهم ترین مزیت چراغ بونزن این است که می توان با استفاده از دریچه تنظیم هوا مقدار هوایی که وارد لوله می شود را کم یا زیاد کرد و به این ترتیب با تغییر نسبت هوا/گاز حرارت آن را تحت کنترل داشت.

http://img.tebyan.net/big/1390/05/74...0430137213.jpg http://img.tebyan.net/big/1390/05/12...0658250220.jpg

شکل: انواع چراغ بونزن

می دانید که اگر مقدار هوای کافی به گاز یا هر ماده سوختنی دیگر نرسد، اشتعال ناقص اتفاق می افتد و در واقع مقداری از گاز به صورت نسوخته و بدون آن که با اکسیژن ترکیب شود متصاعد می شود. شعله آبی نشان دهنده آن است که اشتعال کامل اتفاق افتاده و رنگ قرمز شعله و نیز دود کردن شعله نشان دهنده اشتعال ناقص است. در ساخت چراغ بونزن نیز از همین اصل استفاده شده است، هنگامی که دریچه هوا کاملاً باز باشد، هوا و گاز قبل از رسیدن به دهانه لوله چراغ، کاملا با هم مخلوط می شوند و به این ترتیب هنگام اشتعال تمام گاز می سوزد و در نتیجه شعله ای داغ تر داریم و رنگ آبی شعله نیز نشان دهنده اشتعال کامل است. هنگامی که دریچه تنظیم هوا را ببندیم، گاز فقط در هنگامی که از لوله بیرون می آید یعنی درست در دهانه لوله با اکسیژن برخورد می کند و چون اکسیژن کافی در اختیارش قرار نمی گیرد، اشتعال ناقص صورت می پذیرد و شعله ای کم حرارت تر به رنگ نارنجی و قرمز به وجود می آید.

باز کردن شیر گاز تا آخرین حد آن موجب بزرگ تر شدن شعله می شود اما حرارت آن را بیشتر نمی کند بنابراین باید توجه کنیم که اگر در آزمایشی نیاز به حرارت زیاد داریم باید هم مقدار گاز و هم مقدار هوای ورودی را؛ در حدی مشخص تنظیم کنیم.