پیشینه ی حکمرانی سامانیان در ماوراء النهر

سامان خدای، نیای بزرگ آل سامان، فرزندی به نام اسد داشت.
خود اسد چهار پسر به نامهای:

• نوح،
• احمد،
• یحیی و
• الیاس

داشت.

در زمان خلافت مأمون، غسان بن عباد، حاکم خراسان، دستور داشت تا پسران اسد را به فرمانروایی شهرهای خراسان برگمارد.
بنابراین وی هر یک از آنان را والی شهری از شهرهای خراسان نمود؛

• سمرقند را به نوح و
• فرغانه را به احمد،
• چاچ را به یحیی و
• هرات را به الیاس

سپرد.

پس از برکناری غسان بن عباد، در زمان حکومت طاهر ذوالیمینین در خراسان، بنا به سفارش خلیفه، علاوه بر این که جایگاه پسران اسد همچنان محفوظ ماند، کارهای بزرگ دیگری نیز به آنان سپرده شد.

چنان که

• الیاس به فرمان طلحة بن طاهر، علاوه بر حکومت هرات، والیگری کرانه سیستان را نیز به دست گرفت و
• ابراهیم بن الیاس، به سپهسالاری اردوی طاهریان رسید.

در بین فرزندان اسد، احمد به نیک سرشتی، آزمودگی و خرد شهرت داشت.
احمد هفت پسر به نامهای:

• نصر،
• یعقوب،
• یحیی،
• اسماعیل،
• اسد و
• حمید

داشت ،
که بزرگترین آنها نصر و مشهورترینشان، اسماعیل بود.