جه لال مه له کشا


سالی 1330ک.هـ له گوندی «مه له کشا» سه ر به شاری سنه هاتوه ته دونیاوه.
هه ر له شاری سنه خویندوویه تی و په روه رده کراوه.
له مندالیه وه هوگری شیعر و نووسین بووه و کولی دلی به نووسین دامرکاندووه.
جه لال وه کوو مروفیکی ئاشتی خواز نه یتوانی له هه مبه رزولم و زوردا چاو بنووقینی و ئه سپی قه له می له مه یدانی خه بات دژ به زولمدا تاوداوه و له سونگه ی ئه م گه رناسییه وه تووشی ده ردی سه ر و ئازار زیندانی زور بووه.
له سه ره تاوه به فارسی شیعر و په خشان و چیروکی ده نووسی و له به ر هیز و پیزی له نووسیندا به بی ئه وه ی کتیبی چاپکراوه ی بی ، ده بیته ئه ندامی«کانوونی نووسه رانی ئیران».
پاش سالی 57 ک.هـ له غاوی قه له می ده گیریته وه بو نیو زمانی کوردی و له کوردیشدا سه ر که وتنیکی به ر چاوی ده بی. بو ماوه ی 14 سال وه کوو نووسه ر و روژنامه وان ده بیته ئه ندامی گوفاری سروه و به راستی په رای زمان و ئه ده بی کوردی ده کات.
شیعره کانی جه لال تا ئیستا به زمانانی فارسی ، عه ره بی ، ئینگلیزی ، لیبیایی ، سوئیدی و ... ..... وه رگیراون.
جه لال ئیستا (1387 ک. هـ) له شاری سنه یه و هه رچه ن که وتوته به ر تووکه شه قی چاره نووس ، به لام بی گومان جه لال له و نووسه ره ده گمه نانه یه که قه د قه له می نه بردوته قوربانگای نان و ناو و ده سه لات.
دوو شیعری « هه تا لووتکه چه ند ی ماوه؟» «داستانی داره پیره» له شیعرگه ل به ناوبانگی جه لالنکه له کتیبه که ی «زره ی زه نجیری وشه دیله کان» چاپ کراوه.
ئه مه چه ن نموونه له شیعری جه لال مه له کشایه:

ئاواتیک


ئاخۆ ده‌بیَ،
ئه‌و رۆژه‌بیَ
كاوه‌ی كورِم
جانتای سه‌فه‌ر كاته‌ شانی؟
ده‌ڵالانی به‌ر گاراژی شاری سنه
‌هاورابكه‌ن:
سلیَمانی، سلیَمانی!


*******************
ده‌پرسی بۆ
خۆم خسته‌ ناو ئه‌م فه‌رته‌نه‌؟
من ده‌مه‌ویَ
به‌گاسنی وشه‌ی شیعر
وه‌رزی تازه‌ بكیَڵمه‌وه‌
بۆ چاندنی زه‌رده‌خه‌نه‌.


******************
بووم به‌شاعیر
ده‌ردو ئازارم هه‌ڵبژارد
له‌كارگه‌ی چه‌وساوه‌كانا
شیعره‌كانم كرده‌ تفه‌نگ
به‌ڵیَنم داوه‌ چه‌پكیَ تیشك
له‌خۆر بدزم
بیده‌م له‌پرچی شه‌وه‌ زه‌نگ!


********************
... چل ساڵه‌ من
ته‌رمی خۆمم له‌كۆڵ ناوه‌
ده‌یگیَرِم و ئه‌شك ئه‌رِیَژم
ریَگه‌ی دووری ته‌مه‌ن ئه‌برِم
بستیَ خاكم ده‌ستناكه‌ویَ
ئه‌م جه‌سته‌ پرِ له‌ئازاره‌ی
تیا بنیَژم!


*******************
میَژوو ده‌ڵیَ
سه‌دان كه‌رِه‌ت
گۆرِه‌پانی منیان كرده‌ جه‌هه‌نده‌م
ووڵاتیَكیان تیا هه‌ڵقرچان!
به‌ڵام هه‌رگیزنه‌یانتوانی
دوو دیارده
‌له‌سه‌ر سینگم بسرِنه‌وه
‌یه‌كیان كوردو
ئه‌ویتریان
وشه‌ی پیرۆزی كوردستان.


*********************
شیعره‌كانم
بوون به‌گوڵ و
كه‌نیشكه‌كانی ئه‌مشاره‌چه‌پك چه‌پك
كردیان به‌هه‌دیه‌ی دڵداری
به‌ڵام هه‌رگیز كچیَ نه‌هات
بڵیَ جه‌لال:
ئه‌ی خۆت بۆ هیَنده‌ خه‌مباری؟!


*********************
كه‌خۆم ناسی
دنیا شه‌و بوو
شه‌ویَكی چرِ، تاریك... تاریك!
تیشكیَكی دوور
له‌ئه‌و په‌رِی ئاسۆی دووری ژیانمه‌وه
‌وه‌كومه‌شخه‌ڵ داگیرسابوو
به‌ڵام ریَگاپرِ له‌كۆسپ و كه‌نده‌ڵانبوو
ئاسته‌نگیَكی دوورو باریك!
تیشكی هیوا گرشه‌ی ئه‌هات
بۆ لای خۆی بانگی ئه‌كردم
رایده‌كیَشام
هیَزی ئه‌دا به‌هه‌نگاوم
بیرو ئه‌ندیَشه‌ی ئه‌بردم!
ساڵه‌های ساڵ
به‌قه‌د ساڵه‌كانی عومرم
ریَگام برِی
گۆچانی ئاسنم شكاند
سه‌د پیَلاوی پۆڵام درِی
هه‌ر هه‌نگاویَ زامیَكی قووڵ
ریَگاهه‌موو ژان و برِك بوو
هیَزی هیوا به‌ره‌و ئامانجی ئه‌بردم
گه‌یشتم و دڵ پرِ له‌حه‌ز، ئاوات، تاسه
‌له‌خویَ، گه‌وزاو
ماندوو، بیَ هیَز
ئه‌ژنۆشكاو
ئامیَزم بۆ تیشك كرده‌وه‌، به‌ڵام ئه‌فسووس ئه‌فسووس، ئه‌فسووس، ئه‌ومه‌شخه‌ڵه‌ چاوی گورگ بوو!


*********************
ره‌جمم بكه‌ن، تاوانبارم
سه‌رم بكه‌ن به‌بنچینه‌ی مناره‌تان
وه‌رن بمكه‌ن به‌حه‌للاجیَ
بۆ سه‌مای سه‌ر قه‌ناره‌تان
تاقه‌شیعریَكم ناتوانن ده‌سته‌مۆكه‌ن
له‌گیَژه‌نی هه‌ستی خۆمدا نوقمه‌سارم!
ببن به‌خوا توورِتان ده‌ده‌م
خوای ئیَوه‌ ناپه‌رستم
نابم به‌به‌رد سه‌ری خه‌ڵكم پیَ بشكیَنن
نابم به‌دار بۆ فه‌لاقه‌
چقڵی ئیَوه‌ قه‌ت نارِویَ
له‌ناوبیَستانی سه‌د ته‌رزم
بۆ ئیَوه‌ قه‌ت لینی نابیَ
خامه‌ی ره‌نگینی سه‌ربه‌رزم
سه‌ختم ویَنه‌ی پۆڵاو ئاسن
شه‌پۆلیَكی شیَت و یاخیم
خه‌وی به‌نده‌ر ئه‌شیَویَنم
دیلم ده‌كه‌ن هانیَ ده‌ستم
ئه‌وه‌ش گه‌ردن هه‌ڵمواسن.