[behnam5555]

چهار شنبه سوری

در معنی واژه سوری عقاید مختلف است: برخی عقیده دارند كه واژه " سوری" از واژه پهلوی "سوریك" به معنای سرخ آمده است.بعضی ها هم معنی جشن از آن برداشت كرده اند . ازچهارشنبه سوری با نام جشن سوری در تاریخ بخارا یاد شده است.هم اكنون در مكان های مختلف كشورمان این جشن با نام های متفاوت یاد می‌شود:«در خراسان به آن چهار شنبه سوری ـ در اصفهان،چهارشنبه سرخی ـ در شیراز و بندر عباس، چهارشنبه اخر سال ـ در لاریجان، چهارشنبه شوری ـ در مازندران و گرمسار، آخر چهار شنبه ـ در حوزه ایران مركزی، چهارشنبه سهری ـ در آذربایجان، توز چهار شنبه ـ در گیلان، گول گوله چهار شنبه ـ در قزوین، كوله چهار شنبه و در کردستان چهارشنبه سوری» اما در معنی واژه سوری هم عقاید مختلف است: برخی عقیده دارند كه واژه " سوری" از واژه پهلوی "سوریك" به معنای سرخ آمده است.بعضی ها هم معنی جشن از آن برداشت كرده اند و عقیده دارند كه "سور" همچنان كه در" سورچرانی" و "سور دادن" و" ختنه سوران" آمده به معنی جشن و سرور و مهمانی است.گاهی هم عقیده بر این است كه "سوری" از ریشه "سوئیریه" كه در پهلوی به معنای جشن و مهمانی است ، نشات گرفته است. به نظر می‌آید از جشن چهار شنبه سوری در متون قدیمی و مخصوصا قبل از اسلام خبری نیست. و بدین جهت احساس می‌شود كه این جشن بعد از اسلام در ایران رواج پیدا كرده باشد.
یكی از دلایلی كه چهار شنبه سوری را به بعد از اسلام منتسب می‌كند، برگزاری این جشن در بعد از ظهر روز سه شنبه آخر سال است.زیرا بنا بر تقویم قمری به فرض روز چهار شنبه از غروب روز سه شنبه آغاز می‌شود. از طرفی اعراب، روز چهارشنبه را نحس می‌دانستند و درآن روز عروسی و مسافرت و حمام و ... نمی‌كردند. و احتمالا ایرانی ها تحت تاثیر اعراب ،آخرین چهار شنبه سال را با مراسمی به پایان می‌بردند تا از نحسی چهار شنبه های سال جدید دور باشند. از سوی دیگر،ایرانیان تا قبل از اسلام آوردن از اسامی روزهای هفته( شنبه، یك شنبه و ...) استفاده نمی‌كردند و هر روزماه برای خودش اسمی داشت كه با آن نامیده می‌شد. دلایل بالا برای این بود كه بگوییم تا قبل از اسلام از آیین چهار شنبه سوری حداقل به شكل امروزی خبری نبود. موضوع جالب این است كه چهارشنبه های آخر سال(اسفند ماه) در بعضی از شهرها اسم خاصی دارند كه ار آن جمله اورمیه و اردبیل و زنجان هستند.در زنجان اولین چهار شنبه اسفند ماه به نام "موله"، دومین چهار شنبه به نام " سوله"، سومین چهار شنبه " گوله" و آاخرین چهار شنبه به اسم "كوله" است. "كوله" در زبان زنجانی به معنای كهنه و فرسوده و در كردستان به معنای خاكستراست. امروزه در جشن چهار شنبه سوری آتش روشن می‌كنند كه این موضوع شاید به منظور گریزاندن سرما و فراخوانی گرما باشد. شاید به خاطر شگون آتش در خاطر ایرانیان و همچنین در ارتباط با داستان ضحاك و فریدون باشد.آدمیان بعد از اینكه مطلع شدند فریدون بر ضحاك پیروز شده ،آتش افروختند تا به همدیگر این پیروزی را اطلاع دهند و جشن گرفتند. درواقع بیانگر پایان دوران تاریك ضحاك است. همچنین از لحاظ استوره شناسی ، پریدن از روی آتش را می‌توان به گذر از آتش سیاوش، برای اثبات بی گناهی‌اش نسبت داد.در دوران باستان و حتی بعد از آن در بسیاری از تمدن‌ها ، گذر از آتش برای اثبات بی‌گناهی انجام می‌شده است. از آنجا كه استوره سیاوش به زعم دكتر مهرداد بهار با مراسم خدایان شهید شونده در ایران ، بین النهرین ، مصرو بسیاری از تمدن‌ها یكسان است و اسنادی در دست است كه اجرای این مراسم را با فصل بهار كه فصل باز زایی طبیعت است تطبیق می دهد، بنابراین محتمل است كه بتوان بسیاری از مراسم نوروزی را با استوره سیاوش نزدیك دانست. از مراسمی كه در این جشن رواج دارد می‌توان به فال‌گوش ،فال‌كوزه ، قاشق زنی و خوردن آجیل مشكل گشا اشاره كرد.