[ساقي]

مهمترين رويدادهاي ايران و جهان در طول تاريخ در اين روز 15 مارس

ايران


كارنامك اردشير پاپكان، تمدن بيشرفته ايرانيان و اقتباس از آن در دنياي معاصر

تصوير اردشير پاپکان بر سكه اش



كار جمع آوري و تاليف تاريخچه اردشير يكم، بنيادگذار دودمان ساسانيان، تحت عنوان «كارنامك اردشير پاپكان» مارس سال 300 ميلادي (اسفندماه) پايان يافت و چند روز بعد نسخه اصلي آن به مناسبت نوروز در تالار پذيرايي كاخ سلطنتي درتيسفون قرار گرفت. به نوشته مورخان رومي، «نرسي» شاه وقت پس از خواندن كارنامه اردشير، از اين كه نتوانسته بود مانند او روميان را از نزديك شدن به قلمرو ايران بازدارد از فرط اندوه بيمار شد و به نفع پسرش «هرمز» كناره گيري كرد. كارنامه اردشير قرنها نصب العين سران ايران بود. اين كارنامه درعين حال پيشرفته بودن تمدن ايران درآن روزگار را منعكس مي كند كه دفتر رئيس كشور (اردشير يكم) كارهاي روزانه دولت را يادداشت مي كرد و همانند يك «روزنامه محدود» به اطلاع مقامات رسانده مي شد.

برپايه همين روش، از 1995 سران همه كشورها، پارلمان ها و دستگاههاي دولتي براي خود «وبسايت» رسمي ساخته و براي ملاحظه عموم و به ويژه دولتهاي ديگر و رسانه ها در اينترنت قرارداده اند و مطالب اين سايت ها سند است و تاريخدانان هم جهت استفاده هاي بعدي و دادن تكليف بررسي به شاگردانشان مورد استفاده قرار مي دهند. در اظهار نظر ساير دولتها به مطالب منتشر شده منسوب به يك مقام رسمي، همين وبسايت ها ملاك عمل و سند رسمي هستند و درنتيجه بايد «تكست = متن» باشند تا تنظيم ژورناليستي كه جهت سهولت خواندن در زماني كم و فهميدن ماوقع است. عادت بر اين شده است كه برخي از روزنامه ها، در زير خبرهاي خود نشاني وبسايت رسمي مربوط را (که از آن نقل شده است) درج كنند تا اگر مخاطب نياز به متن مطلب داشته باشد به آن مراجعه كند.


نافرماني عشاير - يک ايل خواستار کشت خشخاش بود!

صولت


نافرماني ايل قشقايي درفارس كه خواستار آزاد شدن «سردارصولت» رئيس خود از زندان تهران و بازگشت او به فارس و رياست مجدد بر ايل بود از يك هفته به نوروز سال 1308 آغاز و به تدريج به صورت يك بحران سراسري در آمد، زيرا كه در چند استان ديگر هم آثار نافرماني در عشاير آشگار و ايل بختياري حتي دهكرد (شهر كرد امروز) را متصرف شده بود.

قشقايي ها درخواستهاي ديگري هم داشتند ازجمله حفظ سلاحهاي خود، اجبار نداشتن به ترك لباسهاي سنتي و معرفي نکردن پسران خود به خدمت سربازي. آنان با مداخله دولت در امر كشت خشخاش و جمع آوري ترياك حاصله هم موافقت نداشتند. چون درخواستهاي آنان پذيرفته نشد؛ دست به حمله به پاسگاههاي انتظامي و روستاها و شهرهاي فارس زدند و شيراز را محاصره كردند. شمار محاصره كنندگان شيراز را كه زير نظر سالارحشمت برادر سردارصولت عمل مي كردند بيش از پنج هزار تن گزارش كرده بودند.

دولت وقت در واكنش خود، استانداران و روساي ماموران انتظامي مناطقي را كه نافرماني در آنجا مشاهده شده بود تغيير داد و تنبيه كرد و استاندار نظامي با سرباز تازه نفس و توپ فرستاد و دست به سختگيري و خشونت زد كه از امرداد ماه 1309 بدون اين كه كوچكترين امتيازي به عشاير داده شود به تدريج اوضاع به حالت عادي بازگشت. دولت در آبان ماه همان سال دوستمحمد خان بلوچ را كه از فرصت نافرماني قشقايي ها سوء استفاده كرده و بار ديگر ياغي شده بود دستگير و اعدام كرد. سردارصولت هم كه از او سلب رياست ايل شده بود چند سال بعد در زندان درگذشت.

دوستمحمد



دوران سياست بركنارکردن، بازداشت و خلع درجه

تيمور تاش

فيروز

رضا شاه چند سال پس از آغاز سلطنت خود با اتخاذ سياست «برق آسا بركنار كردن مقامات، بازداشت و خلع درجه کردن نظاميان» در پيش گرفت و به اينگونه كارها را از پيش مي برد. مروري بر تاريخچه كارهاي او موارد متعدد را نشان مي دهد كه پيش از ظهر دستور خلع درجه يك نظامي ارشد را صادر كرده و عصر همان روز وي را بخشيده بود. مورخان وقت اتخاذ اين روش را مبارزه رضاشاه با فساد اداري و پيشگيري از بي نظمي ذکر کرده و نوشته اند وي که از ميان توده مردم برخاسته بود روانشناسي هموطنان را بخوبي مي دانست.

يكي از اين مقامات عبدالحسين تيمور تاش وزير دربار رضاشاه بود كه در دي ماه 1311 در خانه اش بازداشت و محاكمه او از 25 اسفند اين سال آغاز و پس از سه جلسه به جرم ارتشاء به سه سال زندان محكوم شد. به همين گونه فيروزميرزا فيروز وزير دارايي كه ظرف يك چشم برهم زدن از وزارت عزل و بازداشت و محاكمه شد و به جرم ارتشاء محكوم گرديد.

بايد دانست كه فيروزميرزا ملقب به نصرت الدوله نوه مظفرالدين شاه در جريان قرارداد 1299 وثوق الدوله با انگلستان كه اگر به اجرا در مي آمد ايران تحت الحمايه دولت لندن مي شد وزير كابينه و يكي از دريافت كنندگان رشوه نقدي از انگلستان بود كه بعدا اين پول را به خزانه ايران ريخت. طبق روايات، هواداران انگليسي اش اورا به رضا شاه تحميل كرده بودند.