[زکریا فتاحی]

برادران گریم - THE BROTHERS GRIMM

سال تولید : ۲۰۰۵
کشور تولیدکننده : انگلستان و جمهوری چک
محصول : چارلز روون و دانیل بابکر
کارگردان : تری گیلیام
فیلمنامه‌نویس : ارن کروگر
فیلمبردار : نیوتن توماس سیگل
آهنگساز(موسیقی متن) : داریو ماریانلی
هنرپیشگان : مت دیمن، هیت لجر، لنا هدی، مونیکا بلوچی، پیتر استورمار و جاناتان پرایس
نوع فیلم : رنگی، ۱۱۸ دقیقه


آلمان، سال ۱۷۹۶. کشور توسط نیروهای ̎ناپلئون بوناپارت̎ اشغال شده است. ̎ویلهلم گریم̎ (دیمن) و ̎یاکوب گریم̎ (لجر) برادران حقه‌بازی هستند که از این دهکده به آن دهکده سفر می‌کنند و به هرجا می‌رسند نمایش‌هائی به راه می‌اندازند و ادعا می‌کنند که با عالم غیب ارتباط دارند و با ترساندن مردم روستائی امرارمعاش می‌کنند. این وضعیت تا زمانی ادامه دارد که بالاخره یک روز به دهکده‌ای به نام ماربادن می‌رسند. ̎دُلاتوم̎ (پرایس) حاکم فرانسوی آن دهکده، بلافاصله متوجه شیّاد بودن برادرها می‌شود، ولی به‌جای تنبیه ̎برادران گریم̎، آن دو را روانهٔ مأموریتی خطرناک می‌کند. ماجرائی که پیش آمده از این قرار است که از مدتی پیش بچه‌های دهکده به نحو مرموزی ناپدید می‌شوند. روستائی‌ها معتقد هستند که موجودی ماوراءالطبیعه و مرموز در جنگل وجود دارد که باعث این اتفاقات شده است. ̎دُلاتوم̎ برای اطمینان از انجام مأموریت ̎برادران گریم̎، دستیار خود، ̎کاوالدی̎ (استورمار) را هم‌راه آن دو می‌فرستد. برادران قدم به جنگلی می‌گذارند که طلسم شده است و دیری نگذشته که با ̎ملکهٔ آینه̎ (بلوچی) مواجه می‌شوند. ملکه که پانصد سالی از عمرش می‌گذرد، با سحر و جادوئی که کرده، موجب آن حوادث ناگوار در دهکده شده است. برادرها تصمیم می‌گیرند به قلعهٔ ملکه نفوذ کنند و طلسم او را بشکنند.
● بازگشت نه‌چندان موفق گیلیام به فضاها و موقعیت‌های آشنا و دوست‌داشتنی‌اش، این‌بار در قالبی بااعتبارتر و با صرف هزینه و جلوه‌های ویژهٔ پیش‌رفته‌تر، کماکان او را فیلم‌سازی متوسط نشان می‌دهد که اگرچه می‌تواند موقعیت‌ها و لحظه‌های جذابی خلق کند، اما انگار از ساخت و پرداخت فیلمی تمام و کمال و یک‌دست و بدون شلختگی و پراکندگی عاجز است. گیلیام ـ به تعبیری موفق‌ترین و ماندگارترین عضو گروه مشهور مانتی پایتن ـ توانست فارغ از نام و اعتبار و از همه مهم‌تر خط‌مشی عجیب و غریب و ناسازگار گروهش به شکل مستقل به فیلم‌سازی ادامه بدهد. در کمال تعجب اغلب هم سرمایه و امکانات کافی و مناسبی در اختیارش بود (که تا امروز به نظر بسیاری فقط تا حدی در برزیل، ۱۹۸۵، توانسته درست از آنها استفاده کند). برادران گریم ـ پس از پروژهٔ ناکام دون کیشوت ـ برای گیلیام فرصت و امکانی برای مطرح شدن دوباره و اعادهٔ حیثیت بود. فیلم بدون این‌که ساختمانی اپیزودیک داشته باشد، داستان به داستان و با موقعیت‌های ناهمگون جلو می‌رود و این مهم‌ترین نقطهٔ ضعف آن است که تکلیف تماشاگر را با فیلمی که به تماشایش نشسته روشن نمی‌کند. تلفیق اکشن، ماجراجوئی، کمدی، وحشت، افسانه و فانتزی قالبی می‌خواهد که گیلیام در فیلمش از ترکیب آنها ناتوان است. به همین دلیل با وجود موقعیت‌های فانتزی، اکشن و ترسناک، عملاً هیچ‌کدام را درست و کامل و به سامان به اجرا درنمی‌آورد و از آن می‌گذرد؛ همان‌طور که از خلق دقیق و تمام و کمال داستان‌ها و افسانه‌های مشهور برادران گریم مانند ̎شنل قرمزی̎، ̎جک و لوبیای سحرآمیز̎، ̎سیندرلا̎، ̎سفیدبرفی̎، ̎هانزل و گرتل̎، ̎زیبای خفته̎ و ... که همگی در فیلم با اشاره‌هائی گذرا حضور دارند و هیچ‌کدام کامل نیستند و هر کدام به دلیلی دست‌کاری شده‌اند. فیلم بازیگرگزینی پُرسروصدائی داشت؛ نیکول کیدمن، آنتونی هاپکینز، سامانتا مورتن، جانی دپ و رابین ویلیامز قرار بود نقش‌هائی از فیلم را بازی کنند که به دلایلی میسر نشد. سرانجام نقش برادران افسانه‌ای گریم به لجر و دیمن رسید؛ برادرانی که طبق روایت‌های تاریخی به فاصلهٔ یک سال در سال‌های ۱۷۸۵ (یاکوب) و ۱۷۸۶ (ویلهلم) مرده‌اند.