[زکریا فتاحی]

دود کردن / دود نکردن - smoking / no smoking

سال تولید : ۱۹۹۳
کشور تولیدکننده : فرانسه
محصول : پزری
کارگردان : آلن رنه
فیلمنامه‌نویس : آلن آیکبورن، ژان پی‌یر باکری و آینس ژائوئی
فیلمبردار : رناتو برتا
آهنگساز(موسیقی متن) : جان پاتیسن
هنرپیشگان : سابین آزما و پی‌یر آردیتی
نوع فیلم : رنگی، ۴۶ دقیقه (دود کردن) و ۱۴۷ دقیقه (دود نکردن)


ـ ̎سلیا تیزدیل̎ ( آزما) ماه ژوئن پنج سال پیش حین نظافت خانه در باغ وسوسه می‌شود تا سیگاری بکشد. دود کردن حکایت سلسله حادثه‌هائی است که به دنبال تسلیم او به این وسوسه رخ می‌دهند و تازه آنها هم بین راه خود به طور شرطی (اگر این، آن‌گاه آن) به شاخه‌های فرعی‌تری تقسیم می‌شوند. دود نکردن ساختار مشابهی دارد و نقطهٔ شروعش مقاومت ̎سلیا ̎ در برابر وسوسهٔ سیگار کشیدن است.
ـ آیکبورن در مجموعهٔ نمایش‌نامه‌هایش با عنوان گفت‌وگوهای صمیمی از یک لحظهٔ حساس تصمیم‌گیری شروع می‌کند و با شاخه شاخه‌کردن موقعیت‌ها، به شانزده پایان ناهمگون می‌رسد و به رغم تصور اولیه، ساختار اصولی و منسجمی برای روایت خود فراهم می‌آورد. رنه از این منبع، دو فیلم مرتبط، با هم می‌سازد و شش صحنهٔ متن آیکبورن را حذف می‌کند. (و دلیلش را بیش از حد ̎انگلیسی̎ بودن این قسمت‌ها عنوان می‌سازد) که تا حدی باعث عدم توازن اثر نهائی می‌شود. صحنه‌پردازی آشکارا تصنعی فضاهای خارجی در ادامهٔ سبک و سیاق رنهٔ متأخر است و فیلم با عرضهٔ حالت‌های جایگزین متعدد، در نمایش کیفیت تصادفی و دل‌بخواهی تجربه‌های معمول زندگی موفق می‌نماید. پرداخت آسوده و فارغ‌البال رنه، سهم فوق‌العاده‌ای به دو بازیگر فیلم، که تمام نقش‌ها را بازی می‌کنند، می‌دهد و آزما و آردیتی هم آشکارا با این انعطاف و تنوع تفریح می‌کنند. دود کردن / دود نکردن نشان می‌دهد امتحان انواع و اقسام زندگی‌های محتمل دو آدم، به جای دنبال کردن روایت کلاسیک و مسیرهای قطعی، چقدر می‌تواند لذت‌بخش باشد.