[رزیتا]

آداب و رسوم مرزنشینان قصرشیرین در شب یلدا

قصرشیرین - شب یلدا آخرین شب ماه آذر و بلندترین شب سال است، شب یلدا با پیشینه سه هزار سال از جایگاه ویژه‌ای در میان مردم مرزنشین قصرشیرین برخوردار است و آنان همواره این شب را با مراسم باشكوهی بیدار می مانند.

به گزارش ایرنا، شب یلدا یا شب چله بلندترین شب سال در نیم‌ كره شمالی زمین است، این شب به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر ( آخرین روز پاییز ) تا طلوع آفتاب در اول دی ماه (نخستین روز زمستان) اطلاق می‌شود، ایرانیان و بسیاری از دیگر اقوام شب یلدا را جشن می‌گیرند، این شب در نیم ‌كره شمالی با انقلاب زمستانی مصادف است و به همین دلیل از آن زمان به بعد طول روز بیشتر و طول شب كوتاهتر می‌شود.

براساس این گزارش، مردم قصرشیرین این شب سنتی را كه در زبان محلی به ' شوچله ' معروف است را با برپایی سنت حسنه صله رحم گرامی می دارند و بر دیوان خواجه شیراز تفعلی می زنند.

در این شب بازار شاهنامه خوانی نیز در میان محافل خانه ها گرم است و علاوه بر این گفتن مثلها و حكایات قدیمی و نشستن پای صحبت ریش سفیدان و پدر بزرگها و مادربزرگها، قصه‌هایی از عشق جاودانه شیرین و فرهاد، رستم و سهراب، حكایت حسین كرد شبستری و خواندن اشعار زیبای كردی شور دیگری دارد.

خوردن انواع تنقلات و شیرینهای محلی از جمله بژی، قیصی، كشمش، نخود، ذرت بو داده، انجیر خشك و همچنین خوردن غذاهایی از كدو حلوایی كه به اصطلاح این منطقه گرمی است و باعث می شود كه از سرمای زمستان در امان بمانی، از دیگر آیینهای سنتی شوچله بیداران یلدا در قصرشیرین است.

بنابراین گزارش، میوه‌هایی در این شب خورده می‌شوند كه به گونه‌ای نمادی از خورشید است همچون هندوانه سرخ، انار سرخ، سیب سرخ و یا لیموی زرد، كه خوردن هندوانه حكایتها دارد و كسی كه در شب یلدا یك قاچ هندوانه بخورد از تشنگی گرمای تابستان در امان خواهد ماند.

در ایران باستان، برای دی ماه چهار جشن وجود داشت كه شامل روزهای اول، هشتم، پانزدهم و بیست و سوم این ماه بود، اما امروزه، ایرانیان تنها نخستین روز دی ماه، یعنی درازترین شب اول زمستان كه ( شب یلدا، آخرین شب پاییز، پایان قوس، آغاز جدی) است، را جشن می‌گیرند.

در اصطلاح قدیم، شب اول زمستان را شب چله می‌گویند مردم، زمستان را در حقیقت دو ماه یا دو بخش می‌دانند كه 40 روز اول را چله بزرگ و 40 روز آخر را كه مصادف با جشن سده است، چله كوچك می‌نامند.

مردم قصرشیرین براساس آیینی كهن در این شب بیدار می‌مانند تا با شعر خواندن، قصه گفتن، فال حافظ گرفتن و آجیل خوردن با مادر جهان در زادن خورشید همراهی و همدردی كنند.

با پیشرفت فن آوری برخی از رسوم قدیمی نیز برچیده شد از جمله اینكه در قدیم الایام این شهر، افراد فامیل بنابر رسمی دیرینه به خانه بزرگترین فرد فامیل كه معمولا پدر بزرگ و مادر بزرگ بود، می‌رفتند تا خود را به كرسیهای گرم منازل بزرگترها برسانند و از كنار هم بودن لذت خاص این شبها بهره ببرند.

خوردنی‌هایی از قبیل خرما و انگور خشك شده، آجیل مشكل گشا، راحت الحلقوم، شیرینی های محلی دست پخت مادر بزرگها بخصوص نان شیرینی معروف ' گرده، پپك، كلیره، بژی، برساق' و میوه‌هایی چون انار، سیب و هندوانه كه نگین این سفره ها بودند، در این شب تناول می شود.

یكی از آداب زیبایی كه شوچله در قصرشیرین تفالی به حافظ زدن است كه مردم با اعتقادات خاص خود رهنمودهایش را چراغ راه مشكلات خود در زندگی قرار می‌دهند همچنین كسانی كه نامزد دارند برای همسر آینده‌ی خود 'شب چله گر' می‌فرستند كه اگر این كار را نكنند به علت ترك رسم، مورد سرزنش خانواده عروس قرار می‌گیرند، دختران دم بخت با این كار از باز شدن بخت خود در آن سال خبر می‌گرفتند.

براساس این گزارش، در ایام قدیم در قصرشیرین مردم شب یلدا را در كاروان سرای عباسی كه مملو از حضور زوار عتبات عالیات بود، حضور یافته و به گونه ای خاص در این مكان به پذیرایی از زوار عتبات عالیات پرداخته و پای صحبت دیگر اقوام ایرانی نشسته تا با آداب و رسوم آنها آشنا شوند هر چند امروز این سنتها برچیده شده است.