همه چیز درباره ی اورکلاک overclocking

[bigbang]

در این تاپیک بحث های مربوط به overclock از مفهوم تا کاربرد و آموزش گذاشته خواهد شد ، هز از چند گاهی اگر مطالب جالبی در مورد اورکلاکینگ پیدا کردید اینجا بگذارید استفاده میبریم

[bigbang]

مقدمه :
امروزه با پیشرفت هر چه بیشتر صنعت ساخت قطعات سخت افزار کامیوتر، که از یکسو افزایش کیفیت ساخت این قطعات و از سوی دیگر افزایش امکانات و قابلیت های آن را در پی دارد، کم کم شاهد همه گیر شدن این دستگاه پردازش و وسیله ارتباطی در بین همه اقشار جامعه هستیم. به طوری که در حال حاضر کمتر خانواده ای را می توان پیدا کرد که در منزل خود حداقل یک دستگاه کامپیوتر شخصی، نداشته باشد.
از طرفی با پیشرفت نرم افزاری های کاربردی نظیر نرم افزارهای فنی مهندسی ، محاسباتی و آمار ، پردازش تصاویر سه بعدی و ویدئویی و غیره که توان پردازش بسیار بالایی را طلب می کنند، کاربران رایانه های شخصی مجاب می شوند تا از کامپیوتر شخصی خود علاوه بر برخورداری از امکانات مناسب، سرعت هرچه بیشتر پردازش اطلاعات را نیز انتظار داشته باشند. این انتظارات گاها به سطحی می رسد که حتی یک کاربر نیمه حرفه ای را با هزینه های هنگفتی مواجه می کند.

از سوی دیگر پیشرفت صنعت ساخت قطعات سخت افزاری به قدری سریع شده که اگر شما از آن جمله کاربران باشید که علاقمند داشتن کامیپوتر شخصی به روز و قدرتمند در هر برهه زمانی باشید، شاید مجبور باشید هر ۱۵ ماه یکبار به طور کامل قطعات کامپیوتر شخصی خود را تعویض کنید !
طی چندین مقاله قصد داریم تا شما را با یکی از راه هایی که می توانید بدون صرف هزینه های هنگفت از حداکثر توانایی قطعات سخت افزاری خود به صورتی کاملا کاربردی بهرمند شوید، آشنا کنیم .

شرح اولیه و تعریف اصطلاحات

کلاک پالس (PulseClock) چیست ؟

در علم الکترونیک و مخصوصا در مدارات سنکرون دیجیتال، یک پالس کلاک، پایه واساس انجام شدن یک کار در واحد زمان می باشد.
هر پالس کلاک در واحد زمان در ۲ سطح سطح بالا ( High ) و پایین ( Low ) نوسان می کند، به این صورت، با هر بار تکرار شدن این وضیت یک کار انجام می شود .
حال این کار ممکن است انواع مختلف داشته باشد. برای مثال در یک IC میکروکنترلر که در یک مدار هشدار دهنده امنیتی به کار رفته است ممکن است دستور به صدا درآمدن هشدار دهنده را صادر کند و در یک پردازنده مدرن امروزی ممکن است یک دستورالعمل محاسباتی از میان میلیون ها دستورالعملی که در عرض ۱ ثانیه توسط پردازنده اجرا می شود، باشد .

در واقع پایه و اساس سنجش سرعت پردازش و انتقال اطلاعات در کامیپوترهای امروزی سرعت نوسان کلاک پالس در واحد زمان ( در اینجا ثانیه ) می باشد . نام این کمیت فرکانس نام دارد و واحد سنجنش این کمیت Hertz ( HZ ) نام دارد .
برای مثال یک پردازنده تک هسته ای که با فرکانس ۳Ghz کار می کند ، قادر است در هر ثانیه ۳ میلیارد دستورالعمل یک سیکلی را اجرا کند . هر چه فرکانس مورد نظر افزایش یابد، عملکرد نهایی سیستم نیز افزایش خواهد یافت .


اورکلاک ( OverClock ) چیست ؟

اورکلاک فرآیندیست که در آن قطعات مختلف یک کامیپوتر را در فرکانس هایی بیشتر از فرکانس های نامی خودشان راه اندازی می کنیم . افزایش فرکانس نام برده، در نهایت باعث افزایش توان مصرفی قطعه مورد نظر می شود . افزایش توان مصرفی در نهایت افزایش حرارت متصاعد شده از قطعه مورد نظر را در بر دارد . در ادامه مقاله جزعیات این فرآیند را تشریح خواهیم کرد و راه های مختلف برای غلبه کردن به تغییرات ایجاد شده در عماکرد عادی سیستم را بررسی خواهیم کرد .
در حال حاضر دو نوع رفتار مرسوم در اورکلاک وجود دارد :
- اورکلاک کاربردی
در این روش، نهایت شرایط لازم برای داشتن پایداری کامل و حفظ سلامت قطعات مختلف کامپیوتر در نظر گرفته می شود.
همچنین معمولا قطعه مورد نظر ( بسته به نوع قطعه ) بیشتر از ۲۰ الی ۳۰ درصد بیشتر از فرکانس نامی اورکلاک نمی شود و حرارت به شدت کنترل شده و در مواقعی که نیاز به افزایش ولتاژ قطعه مورد نظر است از مقادیر نامتعارف استفاده نمی شود .
در این نوع اورکلاک می توان حتی با استفاده از خنک کننده های متعارف نظیر خنک کننده های بادی ( Air Cooling ) که فقط هزینه هایی معمولا ناچیز دارند ، به راحتی حرارت را کنترل کرد .
در این حالت می توان به صورت دائمی و بدون وقفه از کامپیوتر استفاده کرد، بدون اینکه نگرانی خاصی جهت آسییب دیدن قطعات مختلف کامپیوتر وجود داشته باشد . ما قصد داریم در طی سلسله مقالات آینده به تشریح و بررسی این نوع اورکلاک بپردازیم .

اورکلاک جهت ثبت رکورد

این نوع اورکلاک به تازگی به صورت رسمی مورد توجه کمپانی های ساخت قطعات سخت افزاری قرار گرفته است ! در این نوع اورکلاک رسیدن به فرکانس های بالاتر به هر قیمتی مد نظر قرار داده می شود . به این صورت که پایداری کامل سیستم و محدودیت های حرارتی برای حفظ سلامت قطعات سخت افزاری ملاک قرار داده نمی شود . در این نوع اورکلاک برای خنک سازی قطعات از خنک کننده هایی نظیر نیتروژن مایع ( LN2 ) ، یخ خشک ( Dry Ice ) و انواع خنک کننده های آبی ( Water Cooling ) استفاده می شود. برای مثال خنک کننده نیتروژن مایع گاها حرارت را تا ۱۵۰- درجه سانتی گراد زیر صفر کاهش می دهد .
در حال حاضر ، سالانه کمپانی های معروف و با سابقه ساخت قطعات سخت افزاری اقدام به برگذاری مسابقات گوناگون اورکلاک در سطح جهانی می کنند . این مسابقات علارقم هزینه های قابل توجهی که برای کمپانی های سازنده در بر دارد، از سوی دیگر یکی از تاثیرگذارترین نوع تبلیغات در حال حاضر به حساب می آید . همچنین وب سایت های معتبر زیادی نیز اقدام به ثبت رکورد های جهانی قطعات مختلف در رنکینگ های مختلف تیمی و کشوری می کنند .
این نکته را در نظر داشته باشید، قطعاتی که برای اورکلاک سنگین و حرفه ای مورد استفاده قرار می گیرند، دارای المان هایی با کیفیت و گرانقیمت هستند .

چرا اورکلاک می کنیم و چه قطعاتی اورکلاک می شوند ؟

به بیانی ساده، اورکلاک کاربردی به صورت کاملا حساب شده، یکی از مقرون به صرفه ترین راه هایی است که به واسطه آن می توان از حداکثر توانایی قطعات سخت افزاری استفاده کرد . برای مثال شخصی را در نظر بگیرید که با نرم افزار فنی مهندسی خاصی کار می کند که برای کامل شدن پروسه مورد نظرش نیاز به ۲ روز کامل ( ۴۸ ساعت ) پردازش مداوم کامپیوترش داشته باشد . حال در صورتی که پردازنده همان کامپیوتر چیزی حدود ۲۰ الی ۲۵ درصد اورکلاک شود ، این زمان ۴۸ ساعته تقریبا به همان اندازه ( ۹ الی ۱۲ ساعت ) کاهش می یابد ! در صورتی که هیچ گونه آسیب یا خطری کامپیوتر مورد نظر را نیز تحدید نمی کند .
قطعاتی که در حال حاضر به صورت کاربردی اورکلاک می شوند به شرح زیر می باشند :

• پردازنده و مادربورد
• حافظه اصلی سیستم ( RAM )
• کارت گرافیک – حافظه (Video memory) و پردازنده گرافیکی ( GPU )

انواع روش های اورکلاک :

• · اورکلاک از طریق Bios :

هر قطعه مستقل سخت افزار کامپیوتر دارای Bios می باشد. Bios قسمتی از نرم افزاری است که به صورت دائمی در چیپی که روی قطعه سخت افزاری مورد نظر نصب شده، ذخیره می شود ، زمانی که شما کامپیوتر خود را روشن می کنید ، ابتدا برنامه گنجانده شده در BIOS راه اندازی می شود. در این چیپ اطلاعات و تنظیمات مهم و پایه کنترلی قطعه مورد نظر ذخیره شده اند . از جمله این اطلاعات، می توان به فرکانس ها، ولتاژ ها و تایمینگ های کاری قطعه مورد نظر، اطلاعات مربوط به کنترل سیستم های خنک کننده و در نهایت پروتکشن های ایمنی و اطلاعات مربوط به مدل و کمپانی سازنده قطعه را نام برد . در اورکلاک قطعات نیاز است تا تقریبا تمام تنظیمات نام برده به صورت دستی تغییر کند . به محضی که کامپیوتر خودتان رو روشن می کنید با فشردن کلید Delete می توانید به تنظیمات Bios مادربورد کامپیوترتان (Setup ) دسترسی پیدا کنید. این روش در اورکلاک پردازنده ، مادربورد و حافظه اصلی سیستم بیشترین کاربرد را دارد.

• · اورکلاک از طریق نرم افزار در سیستم عامل :

در این نوع اورکلاک تمام تنظیمات ایجاد شده، فقط و فقط در سیستم عامل اعمال می شوند و خارج از سیستم عامل هیچ تغییری در فرکانس ها و ولتاژ ها حاصل نمی شود . در واقع نرم افزاری اورکلاک به صورتی غیر مستقیم با تغییر تنظیمات Bios در نهایت باعث افزایش فرکانس ولتاژ ها می شوند، با این تفاوت که تنظیمات یاد شده در چیپ Bios ذخیره نمی شوند و به صورت موقتی فقط در سیستم عامل مورد نظر اعمال می شوند . بابراین در صورتی که کامپیوتر خود را خاموش کنید، تمام تنظیمات به حالت پیشفرض بازخواهند گشت. مگر اینکه اطلاعات تغییر یافته هر بار با بارگذاری ویندوز در Startup اعمال شوند . این گونه نرم افزار معمولا به صورت رسمی توسط کمپانی های سازنده قطعه، در CD راه انداز قطعه سخت افزاری مورد نظر گنجانده می شود. این روش نیز در اورکلاک کارت گرافیک بیشترین کاربرد را دارد .

برای داشتن اورکلاک کاملا ایمن و بی خطر چه محدودیت هایی را باید در نظر بگیریم ؟

همان طور که در ابتدای مقاله اشاره شد، کمیتی که درنهایت باعث افزایش حرارت قطعه مورد نظر در اورکلاک می شود ، افزایش توان مصرفی قطعه مورد نظر است. حال برای روشن شدن بهتر موضوع، مهم ترین عواملی که در افزایش توان مصرفی پردازنده دخیل می باشند را بررسی می کنیم :

• · Voltage ( پتانسیل الکتریکی ) :

به بیانی کاملا ساده، پتانسیل الکتریکی یک کمیت اسکالر (غیر برداری) است که معمولاً آن را با حرف V نشان می‌دهند و عبارت است از مقدار انرژی الکتریکی بر بار الکتریکی، و واحد آن در دستگاه SI ولت (V ) است .
در یک پردازنده دیجیتال، این ولتاژ، جریان مورد نیاز تغذیه میلیون ها ترانزیستور موجود در پردازنده و بافرهای ورودی و خروجی را تامین می کند .
در واقع عاملی که باعث ایجاد جریان الکتریکی در یک مدار بسته می شود اختلاف پتانسیل الکتریکی می باشد. هر چه این مقدار افزایش پیدا کند، توان مصرفی پردازنده نیز افزایش خواهد یافت. این کمیت به " توان ۲ " در فرمول محاسبه توان مصرفی پردازنده، اعمال می شود.

• · Frequency ( فرکانس ) :

این کمیت سرعت سوئیچ ترانزیستورهای به کار رفته در پردازنده را تعیین می کند . روشن است که هر چه تعداد دفعات قطع و وصل شدن یک ترانزیستور در واحد زمان افزایش یابد، انرژی مصرفی آن نیز افزایش خواهد یافت . حال با در نظر گرفتن وجود میلون ها ترانزیستور در یک پردازنده دیجیتال، می توان تاثیر قابل توجه این کمیت را در افزایش توان مصرفی پردازنده درک کرد .

• Dynamic Capacitance ( ظرفیت دینامیکی ) :

منظور از ظرفیت یا توان دینامیکی مقدار انرژی ذخیره شده در یک رسانا به نسبت اختلاف پتانسیل دو سر رسانا است که برای پایداری این انرژی ذخیره شده لازم می‌باشد. این عامل توسط سازندگان پردازنده تعیین می شود تا در نهایت با بالانس کمیت هایی نظیر ولتاژ و فرکانس بتوانند توان مصرفی پردازنده های یک خانواده را تعیین کنند.
اکنون با توجه به توضیحات فوق، دید روشن تری از مصرف انرژی الکتریکی در یک پردازنده دیجیتال پیش رویمان قرار گرفت. اما شاید ابهاماتی در این بین به وجود آمده باشد که در ادامه به رفع برخی از مهمترین آن ها خواهیم پرداخت .

چرا پردازنده های یک خانواده با وجود فرکانس های مختلف، توان های مصرفی مشابهی دارند ؟

همانطور که در تصویر فوق مشاهده می کنید به غیر فرکانس کاری پردازنده، تمام مشخصات فنی پردازنده های سری E8XXX کمپانی اینتل یکسان می باشند، ولی توان مصرفی ( TDP ) مشابهی دارند . در صورتی که فرکانس نیز یکی از عوامل افزایش توان مصرفی پردازنده است !
دلیل ابن امر این است که همانطور قبلا اشاره شد، ظرفیت دینامیکی ( ( Dynamic Capacitanceنیز یکی از عوامل تعیین کنده مقدار توان مصرفی پردازنده می باشد . بنابراین کمپانی سازنده پردازده، با ایجاد تغییرات مختصر در ساختار نیمه هادی به کار رفته در پردازنده، می توانند این مقدار را کاهش یا افزایش دهند . در نتیجه پردازنده هایی با فرکانس های متفاوت، توان های مصرفی مشابه و البته رنج های قیمت متفاوت روانه بازار مصرف می کنند .


چرا کمپانی های سازنده، خود اقدام به اورکلاک قطعات نمی کنند ؟

کمپانی های سازنده قطعات سخت افزاری مانند پردازنده ها، معمولا دارای محدودیت هایی در این باره هستند که برخی از مهم ترین آن ها را می توان به شرح زیر نام برد :

• · محدودیت های حرارتی :

برای مثال یک کمپانی ساخت پردازنده، با توجه به توان مصرفی پردازنده ( TDP ) و حداکثر حرارت قابل تحمل توسط پردازنده، اقدام به طراحی خنک کننده ( فن + هیتسینک ) برای پردازده مورد نظر می کند . همچنین در این طراحی بدترین شرایط آب و هوایی نظیر میانگین دمای هوا در مناطق استوایی و …… را در نظر گرفته می شود. از طرف دیگر بیشترین تلاش را برای کاهش قیمت تمام شده این خنک کننده می کند. در نتیجه حتی ممکن است در شرایط ذکر شده خنک کننده مورد نظر از پس خنک کردن پردازنده مورد نظر بر نیاید!

• · محدودیت های توان مصرفی :

یک کمپانی سازنده پردازنده، از نقطه نظر فنی باید با کمپانی های سازنده مادربرد تعامل کامل را داشته باشد . در نتیجه حداقل شرایط لازم برای طراحی مادربرد استاندارد را به این گونه کمپانی ها ابلاغ می کند . در نتیجه کمپانی های سازنده مادربرد با توجه به این شرایط و در نظر گرفتن قیمت تمام شده نهایی مادربرد اقدام به طراحی مادربرد در رنج های قیمتی متفاوت می کنند . در نتیجه در رنج های پایین قیمت، حداقل شرایط برای طراحی مدارهای مختلف مادربرد، از جمله مدارهای کنترل کننده ولتاژ پردازنده ، حافظه و چیپست های کنترلی موجود در مادربورد در نظر گرفته می شود . در نتیجه ممکن است چنین مادربردهایی از پس تامین توان مصرفی پردازنده در حالت اورلاک شده بر نیایند . این موضوع ضررهای مالی زیادی را متوجه هر دو کمپانی خواهد کرد .
آیا با اورکلاک قطعات عمر آن ها کاهش می یابد ؟

اگر اورکلاک با توجه به رعایت محدودیت هایی باشد که قبلا اشاره شده بود هیچ گونه خطری قطعه مورد نظر را تهدید نمی کند . از سوی دیگر معمولا توصیه می شود در مواقعی که از کامپیوترتان برای گشت گذار در محیط وب ، پخش موزیک و ویدئو و کارهای Office و امثال اینگونه نرم افزارها استفاده می کنید به دلیل سبک بودن بار پردازش اینگونه نرم افزار ها بهتر است اقدام به اورکلاک طولانی مدت نکنید .


چگونگی رفع محدودیت موجود برای داشتن اورکلاکی کاملا پایدار و کاربردی

- محدودیت توان مصرفی

همانطور که قبلا اشاره شد با افزایش فرکانس کاری یک پردازنده دیجیتالی، توان مصرفی آن نیز افزایش خواهد یافت . در نتیجه برای جبران توان مصرفی اضافی در حالت اورکلاک ، با افزایش ولتاژ می توان مدارهای تنظیم کننده ولتاژ مادربرد تا حدودی برای عبور جریان بیشتر از پردازنده ترغیب کرد، در نتیجه می توان تا حد زیادی محدویت نام برده را کاهش داد تا پردازنده در فرکانس های بالاتر از مقدار نامی خود، به صورتی کاملا پایدار فعالیت کند.
از سوی دیگر با اورکلاک چندین قطعه در یک کامپیوتر شخصی ،مجموع توان مصرفی اضافی کلیه قطعاتی که اورکلاک شده اند ممکن است محاسباتی را که برای تهیه منبع تغذیه برای سیستمتان کرده اید را بر هم بزنند . لذا در هنگام خرید منبع تغذیه به همان مقدار که قصد اورکلاک دارید منبع تغذیه با توان خروجی بیشتری تهیه کنید .


- محدویت حرارتی

برای مبارزه با این محدودیت، بهترین راه فراهم کردن شرایطی با دمای خنک تر برای فعالیت پردازنده می باشد . از اینرو بهتر است با فراهم نمودن خنک کننده های متعارف بادی و آبی این محدودیت را مرتفع سازیم . اما همانطور که از قبل اشاره شد ، کمپانی های سازنده قطعات سخت افزاری بدترین شرایط حرارتی محیط را برای طراحی خنک کننده قطعه، در نظر می گیرند . از سوی دیگر در بسیاری از نقاط کشورمان در طی سال آب و هوایی نسبتا خنک حکم فرماست . از اینرو با استفاده از کیس هایی که دارای تهویه هوای مناسبی هستند و همچنین فراهم نمودن شرایط لازم برای داشتن محیطی با هوای نسبتا خنک می توان با استفاده از خنک کننده های مرجع خود قطعات نیز می توان تا حد قابل قبولی اورکلاک را به صورت کاربردی تجربه کرد .
تست پایداری قطعات :

مهم ترین قسمت در اورکلاک کاربردی، ارزیابی پایداری سیستم است. در واقع زمانی می توان اورکلاک را موفق آمیز تلقی کرد که سیستم بدون هیچ گونه مشکلی ( اعم از هنگ کردن یا فریز شدن ) در زمان های طولانی و بدون وقفه به فعالیت خود ادامه دهد .
جهت این منظور از نرم افزارهایی استفاده می شود که قطعات را تحت فشار قرار می دهند . اینگونه نرم افزارها معمولا با تکرار الگوریتمی خاص نظیر محاسبه عدد "پی" یا تخمین تابع به روش نیوتون و دیگر توابع ریاضی، پردازنده و حافظه و با اجرای صحنه ۳ بعدی خاص پردازنده گرافیکی ( GPU ) را تحت فشار قرار می دهند. در صورتی که پس از گذشت زمانی خاص ( در مقالات بعد اشاره خواهد شد ) سیستم بدون مشکل به فعالیت خود ادامه دهد، می توان پایداری کامل سیستم را تضمین کرد. از جمله نرم افزارهای معتبر در این زمینه برای تست پردازنده و حافظه می توان به Prime95)) Orthos ، OCCT ، IntelBurnTestو برای تست پردازنده گرافیکی GPU)) به ATI Tool ، OCCT GPU و FurMark اشاره کرد .

همچنین در حین تست های این چنینی می توان حداکثر حرارت متصاعد شده از قطعه مورد نظر را مشاهده کرد . از معتبر ترین این گونه نرم افزارها می توان به Real Temp ، Core Temp ، Everest وHWMonitor اشاره کرد .

جمع بندی

هدف اصلی از این مقاله این بود که با واژه اورکلاک تا حد زیادی آشنا شویم، معایب و مزایای آن را بشناسیم تا روی هم رفته آشنایی اولیه با مفاهیم این موضوع، آمادگی لازم برای ادامه سلسله مقالات بعدی حاصل شود. از این رو در مقالات بعد به صورت تئوری و عملی اورکلاک قطعات مختلف را تشریح و آزمایش خواهیم کرد.

[bigbang]

زندگی روی فرکانس است


اورکلاکینگ فعالیتی است که از طریق آن فرکانس قطعات مختلف در کامپیوتر افزایش می‌یابد و به دنبال آن قدرت پردازش یا تبادل اطلاعات در این قطعات نیز بیشتر می‌شود. اورکلاک معمولا در توان‌هایی بالاتر از مقدار مشخص شده توسط کارخانه است و به همین دلیل می‌تواند از نظر اقتصادی نیز توجیه داشته باشد. به عنوان مثال پردازنده Core i5-750 و پردازنده Core i5-760 از نظر مشخصات فنی تنها در فرکانس با یکدیگر اختلاف دارند. این در حالی است که حدود ۴۰ هزار تـومـان با یکـدیـگـر اخـتلاف دارند. پس اگـر بتـوانیم فـرکانـس مدل i5-750 را که ۶۶/۲ گیـگاهرتز است به انـدازه ۱۳۳ مگـاهرتـز افزایش دهیم مـی‌تـوانـیـم به فـرکـانس ۸/۲ گیـگاهــرتـز برسیم و بـدون پـرداخـت هـزینـه از تـوان پـردازشــی مدل i5-760 استفاده کنیم. ضمن اینکه افزایش به اندازه ۱۳۳ مگاهرتز چندان زیاد نیست و تاثیر منفی روی عمر پردازنده ندارد که باعث استهلاک سیستم شود. البته این مقدار در بحث اورکلاکینگ ناچیز است و تاثیر آن هم در عملکرد سیستم محسوس نیست. می‌توان به فرکانس‌های بالاتری هم رسید که توان پردازشی سیستم را در حد چشمگیری افزایش دهد. بنابراین می‌توان گفت اورکلاکینگ یکی از راه‌های صرفه‌جویی هنگام انتخاب قطعات برای خرید سیستم است.


پردازنده‌های لینفیلد شامل برخی از مدل‌های موجود در رده CORE i7 و CORE i5 می‌شود. پـردازنـده‌هـایی کـه دارای مـدل Core i5-7xx و Core i7-8xx هستند عضو این خانواده محسوب می‌شوند.

از بایوس نترسید

اورکلاکینگ از طریق بایوس سیستم انجام می‌شود که اطلاعات و تنظیمات مربوط به بخش‌های مختلف سخت‌افزاری را در خود ذخیره کرده است. اطلاعات قطعاتی مثل پردازنده و رم نیز در این قسمت وجود دارد و برای اورکلاکینگ باید این اطلاعات را تغییر داد. برای ورود به بایوس باید زمانی که سیستم را روشن می‌کنید، پس از ظاهر شدن اولین صفحه روی مانیتور دکمه DEL را فشار دهید. در این مرحله یک صفحه با رنگ آبی یا خاکستری خواهید دید که دارای بخش‌های مختلفی است. بزرگ‌ترین مانع کاربران در انجام اورکلاکینگ نگرانی از تغییر تنظیمات و عدم توانایی اصلاح آن است. نگران این مورد نباشید اگر تنظیمات اشتباهی وارد کنید، سیستم اجرا نخواهد شد و می‌توانید با برگردان آنها به تنظیمات کارخانه دوباره سیستم را راه‌اندازی کنید. به این کار Clear CMOS گفته می‌شود و برای انجام آن باید به دفترچه راهنمای مادربورد مراجعه کنید. در این دفترچه محل جامپر Clear CMOS را پیدا کنید و پس از خاموش کردن سیستم و قطع برق کیس، آن را طبق دستورالعمل تغییر دهید. همزمان با این کار باید باتری روی مادربورد را هم از جای خود خارج کنید. پس از چند ثانیه می‌توانید مجددا باتری را سرجای خود گذاشته و جـامپـر را به حـالت قبلی برگردانید. ضمن اینکه اغلب مادربوردهای جدید دارای کلید مخصوص Clear CMOS هستند و دیگر نیازی به تغییر جامپر ندارند. با فشار این دکمه کلیه تنظیمات بایوس به حالت اولیه بازمی‌گردد.
اورکلاکینگ را باید به صورت تدریجی و در مقادیر کم انجام داد. پس از هر مرحله از سیستم تست پایداری گرفته می‌شود تا در شرایطی که سیستم ناپایدار بود بتوان تنظیمات را تغییر داد. بنابراین اگر از کمیت‌های موجود در بایوس اطلاعی ندارید بهتر است قبل از آن از طریق اینترنت یا افراد کارشناس با این مقادیر آشنا شوید. با افزایش فرکانس گاهی لازم است که ولتاژ هم افزایش پیدا کند و این ولتاژ اضافه باعث تولید حرارت خواهد شد. در واقع آنچه که علت اصلی اغلب اورکلاک‌های ناموفق است همین دمای بالا است. اگر قصد اورکلاکینگ در حالت مداوم را دارید بهتر است از یک خنک‌کننده مناسب استفاده کنید.
برای شروع اورکلاکینگ با اینکه بایوس اغلب مادربوردها دارای گزینه‌های نسبتا مشابهی هستند اما شخصا مادربوردهای گیگابایت را به دلیل دسته‌بندی و نظم تنظیمات ترجیح می‌دهم. اگرچه باید گفت از نظر کمیت‌ها و تنظیمات اصلی تفاوتی بین سازنده‌های مختلف نیست.
برای شروع اورکلاکینگ باید هدف را مشخص کنید به این معنی که قصد افزایش کارایی کدام قطعه‌ را دارید. اگر هدف راندمان کلی سیستم باشد باید قطعاتی مثل رم، پردازنده، تراشه و برخی بخش‌های دیگر به طور همزمان اورکلاک شوند. اما گاهی فقط به توان پردازنده نیاز دارید یا فرکانس رم مهم است. با این حال باید گفت فرکانس پردازنده بیشترین تاثیر را در عملکرد خواهد داشت به همین دلیل تمرکز بیشتری روی پردازنده انجام می‌شود.

اورکلاک پردازنده


مهم‌ترین عباراتی که برای اورکلاک پردازنده با آن مواجه می‌شود BCLK یا فرکانس پایه و ضریب آن به نام Clock Ratio است. در پردازنده‌های لینفیلد که روی مادربوردهایی با تراشه P55/H55/H57 نصب می‌شوند فرکانس پایه ۱۳۳ مگاهرتز است. در پردازنده‌ و رم و سایر قطعات حاصلضرب این فرکانس پایه در ضریب آن، فرکانس اصلی قطعه را مشخص می‌کند. به عنوان مثال در پردازنده Core i5 760 که فرکانس اصلی آن ۲۸۰۰ مگاهرتز است، فرکانس پایه ۱۳۳ مگاهرتز در عدد ۲۱ ضرب شده و نتیجه آن به ۲۸۰۰ مگاهرتز می‌رسد. کمیت این فرکانس پایه اهمیت زیادی دارد زیرا فرکانس سایر قطعات کاملا به این مورد وابسته است. حال می‌توانید فرکانس رم را بررسی کنید و ببینید که با ضرب عدد ۱۰ در فرکانس پایه ۱۳۳ مگاهرتز، فرکانس اصلی ماژول‌های حافظه روی ۱۳۳۳ مگاهرتز تنظیم شده‌اند.
فرمول زیر را به خاطر داشته باشید:
فرکانس پردازنده = BCLK * ضریب پردازنده
در مادربوردهای قبلی که از تراشه P45 استفاده می‌کردند و به طور کلی مادربوردهایی که دارای سوکت LGA775 بودند به جای BCLK از کمیت دیگری به نام FSB‌ استفاده می‌شد. البته این دو نام تفاوت‌های اساسی با هم دارند. به BCLK نام‌های دیگری مثل bclock یا Base Clock هم گفته می‌شود.
برای اورکلاک پردازنده دو کمیت وجود دارد: ضریب و BCLK. در نتیجه هر کدام از این دو را که افزایش دهیم منجر به افزایش فرکانس نهایی پردازنده خواهد شد؛ با این تفاوت که افزایش BCLK باعث تغییر فرکانس سایر قطعات هم خواهد شد. در حالی‌که افزایش ضریب تنها روی همان بخش کارایی خواهد داشت. برای شروع، قبل از اینکه وارد بایوس شوید برخی از ضرایب و فرکانس‌ها را تمرین کنید. به عنوان مثال برای رسیدن به فرکانس سه گیگاهرتز روی یک پردازنده ۶/۲ گیگاهرتزی باید کدام متغیر و به چه مقدار تغییر کند.
نکته دیگری هم که در مورد اورکلاک پردازنده باید گفت بحث فناوری‌هایی است که روی فرکانس پـردازنده مـوثر هـستند. به عنـوان مـثال فناوری Turbo Boost باعث افزایش خودکار فرکانس می‌شود و زمانی که سیستم به توان پردازشی بیشتری نیاز داشته باشد با افزایش یک واحد در ضریب آن، فرکانس را بالا می‌برد. در شرایط دیگر نیز برای کاهش مصرف انرژی، فرکانس پردازنده کاهش پیدا می‌کند. اگر این فناوری‌ها فعال باشند می‌توانند روی نتیجه اورکلاک شما تاثیر منفی بگذارند زیرا برخی از این تنظیمات در کنترل شما نیست و به صورت هوشمند توسط سیستم اعمال می‌شود. توصیه کارشناسان این است که قبل از انجام اورکلاکینگ این فناوری‌ها را غیرفعال کنید.

اورکلاک رابط QPI


مورد بعدی که در پردازنده‌های خانواده لینفیلد مورد توجه است QPI یا پل ارتباطی پردازنده نام دارد. این نام از عبارت Quick Path interconnect گرفته شده است. رابط QPI مسیری است که بین پردازنده و تراشه P55 قرار دارد و جابجایی اطلاعات بین مادربورد و سی‌پی‌یو از این طریق انجام می‌شود. در مادربوردهایی که دارای تراشه P55 هستند ارتباط بخش‌هایی مثل رم و PCIE به طور مستقیم از طریق پردازنده برقرار می‌شود و رابط QPI محدودکننده سرعت این بخش‌ها نیست. با این حال بسیاری از قطعات دیگر مثل بخش درایوها، شبکه، صدا، پورت‌های جانبی و … توسط تراشه کنترل می‌شوند و سرعت آنها به سرعت این رابط وابسته است.
برای اورکلاک رابط QPI فرمولی مشابه با پردازنده وجود دارد. با افزایش ضریب این رابط یا افزایش فرکانس پایه می‌توان فرکانس QPI را افزایش داد. البته دو ضریب برای این رابط از پیش تعیین شده است که اولی ۳۲ و دومی ۳۶ است. بنابراین تنها می‌توانید بین این دو گزینه انتخاب کنید که می‌تواند کمی محدودکننده باشد. با این حال با تغییر در فرکانس پایه می‌توانید به سرعت مورد نظر برسید.
QPI فرکانس = BCLK * QPI ضریب
افزایش فرکانس رم یکی از معمول‌ترین بخش‌های اورکلاک است. زمانی که یک ماژول با فرکانس ۱۶۰۰ یا ۲۰۰۰ مگاهرتز خریداری می‌کنید، این ماژول‌ها پس از نصب روی سیستم با فرکانس ۱۳۳۳ مگاهرتز اجرا خواهند شد و برای رسیدن به توان واقعی آنها باید تغییراتی را در بایوس اعمال کنید. تاکید می‌کنم که در غیر این صورت از ظرفیت اصلی رم‌ها با فرکانس‌های بالاتر از ۱۳۳۳ مگاهرتز نمی‌توانید استفاده کنید.

اورکلاک رم

اورکلاک رم نیز مشابه پردازنده و QPI است و از ضـرب فـرکـانـس پایه(BCLK) در ضریب یا System Memory Multiplier (SPD) به دست می‌آید. ضریب‌هایی که معمولا برای رم وجود دارد شامل ۶، ۸ و ۱۰ است. البته در برخی مادربوردها موارد بالاتر نیز وجود دارد. یکی دیگر از مواردی که در سرعت رم‌ها موثر است میزان زمان تاخیر آنها است. هر چقدر زمان تاخیر پایین‌تر باشد سرعت دسترسی به اطلاعات بیشتر است و انتقال آنها زودتر انجام می‌شود.
در نتیجه در کنار فرکانس رم می‌توانید به مواردی مثل زمان تاخیر هم توجه کنید با این حال زمان تاخیر معمولا با فرکانس رابطه خطی دارد. به این معنی که هر چقدر فرکانس بیشتر شود به همان میزان هم باید زمان تاخیر بالا رود. در غیر این صورت سیستم ناپایدار خواهد بود. به عنوان مثال زمانی که فرکانس را روی ۱۳۳۳ مگاهرتز تنظیم می‌کنیم ممکن است بتوانیم زمان تاخیر را روی عدد ۶ قرار داده و سیستم هم به راحتی اجرا شود. اما در شرایطی که فرکانس را به ۲۰۰۰ مگاهرتز می‌رسانیم زمان تاخیر ۶ مناسب نیست و باید آن را روی ۹ تنظیم کرد. البته این مورد به نوع ماژول‌ها و شرایط دیگر نیز وابسته هستند.
فرکانس رم = BCLK * ضریب رم (SPD)
در پایان به برخی از ولتاژ‌ها اشاره می‌کنم که ممکن است در حین اورکلاک به آنها احتیاج پیدا کنید. توجه کنید که بحث ولتاژ کمی پیشرفته‌تر از سایر تنظیمات است. بهتر است قبل از انجام هر تغییری از این تغییرات مطمئن باشید. اولین تاثیر افزایش ولتاژ، تولید حرارت توسط پردازنده است که می‌تواند باعث سوختن آن شود. برای کاهش تاثیرات دما سیستم خنک‌کننده نیز نقش مهمی دارد.


تنظیم ولتاژها

ولتاژ CPU Vcore مربوط به پردازنده است و ولتاژ هسته‌ها را تعیین می‌کند. ولتاژ vcore مهم‌ترین ولتاژی است که با ‌آن مواجه خواهید بود. پس بهتر است ولتاژ‌ دقیق پردازنده خود را مشخص کنید. اگر سیستم با تنظیمات جدید فرکانس بوت نشد آنگاه ولتاژ را تغییر دهید و مقدار اندکی به آن اضافه کنید. مجددا تنظیمات را ذخیره کنید و اگر باز هم بوت نشد این کار را تا بوت سیستم ادامه دهید.
به این نکته هم توجه داشته باشید که توان پردازنده‌ها در افزایش فرکانس محدود است و ممکن است توانایی پشتیبانی از فرکانسی که اعمال کرده‌اید را نداشته باشند.
بعد از اینکه سیستم بوت شد توسط برنامه‌ای مثل Real Temp دمای پردازنده را چک کنید تا از میزان سلامت آن مطمئن شوید. اینتل مدعی است دمای صد درجه برای پردازنده‌ها قابل تحمل است اما این دما باعث استهلاک شدید قطعه خواهد شد. از طریق برنامه‌ای مثل IntelBurnTest به پردازنده استرس وارد کنید تا در لود کامل اجرا شود. در این شرایط نیز دمای پردازنده را کنترل کنید ضمن اینکه پایداری سیستم بعد از اجرای این تست مشخص خواهد شد.
ولتاژ QPI/VTT به بخش غیرهسته‌ای پردازنده اختصاص دارد که شامل بخش‌های مثل کش لایه سوم و کنترلر رم می‌شود. این ولتاژ از این نظر مهم است که برای افزایش فرکانس BCLK باید این گزینه نیز تنظیم شود. ولتاژ DRAM نیز برای ماژول‌های رم است. رم‌های DDR3 در فرکانس ۱۳۳۳ مگاهرتز معمولا دارای ولتاژ ۵/۱ ولت هستند. اما با افزایش فرکانس به ۱۶۰۰ تا ۲۰۰۰ مگـاهـرتز بایـد این ولتـاژ بـیـن ۶۵/۱ تا ۸/۱ باشد.
البته در میان این تنظیمات روابطی نیز وجود دارد که بیشتر در موارد حرفه‌ای استفاده می‌شود به عنوان مثال معمولا ولتاژ رم به مقدار ۵/۰ ولت بیشتر از ولتاژ VTT است. یعنی اگر ولتاژ VTT معادل ۱۵/۱ باشد می‌توان رم را روی ۶۵/۱ ولت تنـظیم کـرد و با افزایش آن به ۳/۱ ولت، ولتاژ رم نیز روی ۸/۱ ولت تنظیم می‌شود.

[bigbang]

Phenom II X6 1055T


از فرش تا عرش

مدت زیادی از معرفی شش‌هسته‌ای‌های فنوم ۲ نمی‌گذرد. AMD این پردازنده‌ها را در دو مدل X6 1055T و X6 1090T به ترتیب با فرکانس‌های عملیاتی ۸/۲ و ۲/۳ گیگاهرتز به فروش می‌رساند. قیمت این دو مدل نیز به ترتیب حدود ۲۰۰ و ۳۰۰ هزار تومان است. کارایی شش هسته‌ای‌های فنوم۲ فاصله زیادی با پردازنده‌های Core i7 دارد ولی این پردازنده‌ها رقابت بسیار خوبی با پردازنده‌های Core i3 و Core i5 دارند به خصوص که قیمت‌ بسیار جذابی هم دارند.
مدل X6 1055T به دلیل فرکانس عملیاتی پایین، در خیلی از تست‌ها حتی از چهارهسته‌ای X4 965 (یا فرکانس عملیاتی ۴/۳ گیگاهرتز) نیز عقب می‌افتد ولی امروز خواهید دید که این پردازنده در صورت اورکلاک می‌تواند موقعیت بسیار مناسب‌تری میان رقبای خود پیدا کند. در ادامه خواهید دید که اورکلاک یک شش هسته‌ای فنوم۲ تا حدود چهار گیگاهرتز، چه شرایطی را برای شما فراهم خواهد کرد.

Phenom II X6 1055T
این مدل برخلاف X6 1090T، یک مدل ویرایش سیاه(Black Edition) نیست و بنابراین ضرایب فرکانس آن را تنها می‌توان کاهش داد. همانطور که در جدول می‌بینید فرکانس این پردازنده در حالت آماده به کار به ۸۰۰ مگاهرتز کاهش یافته و در حالت Turbo نیز به ۳۳۰۰ مگاهرتز افزایش می‌یابد. Turbo زمانی روی این پردازنده فعال می‌شود که بین یک تا سه هسته عملیاتی آن فعال باشد. ولتاژ عملیاتی پردازنده در این دو حالت نیز طبق اعداد موجود در جدول، تغییر می‌کند.

اورکلاک

همانطور که پیش‌تر گفته شد، X6 1055T، پردازنده ویرایش سیاه نیست. بنابراین اورکلاک آن تنها
از طریق افزایش فرکانس مرجع امکان‌پذیر است.
مهم‌ترین مشکل هنگام اورکلاک پردازنده‌هایی نظیر X6 1055T که ضرایب فرکانس آزاد ندارند این است که با افزایش فرکانس مرجع، علاوه بر افزایش فرکانس عملیاتی پردازنده، سایر فرکانس‌های عملیاتی وابسته به فرکانس مرجع مثل فرکانس ماژول‌های حافظه، حافظه کش و مسیر میان پردازنده و تراشه مادربورد (مسیر هایپرترانسپورت برای پلتفرم AM3) نیز افزایش ‌یابند. ممکن است پردازنده، توان عمل این افزایش فرکانس را داشته باشد ولی در مورد سایر اجزای نام برده لزوما این چنین نیست. به علاوه در مورد شش هسته‌ای‌های فنوم۲، پارامتر دیگری با نام فرکانس Turbo نیز مطرح می‌شود که اورکلاک این گونه پردازنده‌ها را کمی پیچیده‌تر می‌کند.
در کل، برای اورکلاک شش هسته‌ای‌های فنوم۲، پنج فرکانس اصلی مطرح می‌شود:
- فرکانس عملیاتی پردازنده: فرکانس تمام هسته‌های عملیاتی که بیشتر اوقات با این فرکانس کار می‌کنند.


- فرکانس Turbo: زمانی که سه یا تعداد بیشتری از هسته‌ها در حالت آماده به کار باشند، این فرکانس فعال می‌شود. فرکانس Turbo همیشه از فرکانس اصلی پردازنده، بالاتر است.
- فرکانس مسیر هایپرترانسپورت: این فرکانس، به فرکانس مسیر میان پردازنده و تراشه مادربورد بازمی‌گردد که برای فنوم‌های شش هسته‌ای، ۲۰۰۰ مگاهرتز است.
- فرکانس پل شمالی پردازنده: فرکانس حافظه کش L3 و کنترلر حافظه قرار گرفته درون پردازنده توسط این فرکانس تعیین می‌شود که مقدار پیش‌فرض آن دو گیگاهرتز است.


- فرکانس ماژول حافظه: این فرکانس برای ماژول‌های DDR3 بین ۸۰۰ تا ۱۶۰۰ مگاهرتز قابل انتخاب است. هر کدام از این فرکانس‌ها ضرایب فرکانس مخصوص به خود را دارند. بنابراین با افزایش فرکانس مرجع، باید ضرایب این فرکانس‌ها را طوری تنظیم کرد که فرکانس آنها از حد مجاز فراتر نرود.

با افزایش فرکانس، زمانی خواهد رسید که برای افزایش بیشتر فرکانس، باید ولتاژ مربوط به آن فرکانس را نیز افزایش داد. چراکه در غیر این صورت قطعه مورد نظر در فرکانس‌های بالاتر، پایداری خود را از دست می‌دهد. برای اورکلاک فنوم‌های شش هسته‌ای بهتر است این ولتاژ را از ۵/۱ ولت بیشتر نکنید، چرا که با مشکل دمای بالا مواجه خواهید شد. همچنین برای اورکلاک فنوم‌های ۶هسته‌ای، ۳ ولتاژ اصلی وجود دارد:

- ولتاژ پردازنده این ولتاژ به هسته‌های عملیاتی برمی‌گردد. اگر از خنک‌کننده هیتسینک و فن استفاده کنید، برای فنوم‌های شش هسته‌ای بهتر است این ولتاژ را از ۵/۱ ولت بیشتر نکنید، چراکه با مشکل دمای بالا مواجه خواهید شد.

- ولتاژ حافظه: چنانچه فرکانس ماژول‌های حافظه را اورکلاک کرده باشید، ممکن است لازم باشد ولتاژ آنها را نیز افزایش دهید. قبل از شروع اورکلاک بهتر است قابلیت CPU Load Line Calibration از درون بایوس را فعال کرد تا از افت ولتاژ پردازنده هنگام افزایش شدت جریان آن، جلوگیری شود.
همچنین اگر قصد انجام یک اورکلاک حرفه‌ای را دارید باید Turbo نیز غیرفعال شود، چراکه Turbo Core با وارد عمل شدن، علاوه بر افزایش فرکانس عملیاتی پردازنده، باعث ۱۵/۰ ولت افزایش ولتاژ آن نیز می‌شود. اگر شما با اورکلاک به حداکثر فرکانس عملیاتی پردازنده خود رسیده باشید، فعال شدن Turbo قطعا باعث ناپایداری آن خواهد شد. ضمن اینکه افزایش ولتاژ ۱۵/۰ ولتی، باعث افزایش فوق‌العاده دما و کاهش عمر پردازنده می‌شود.
اورکلاک شش هسته‌ای X6 1055T با استفاده از M4A89GTD PRO/USB3 ساخت اسوس انجام شده ضمن اینکه برای خنک کردن پردازنده از خنک‌کننده Ultra-120 Extreme ساخت Thermalright بهره گرفته شده است.


نتایج
اورکلاک شش هسته‌ای ۱۰۵۵T تا فرکانس‌های مختلفی صورت گرفته که پارامترهای آنها در جدول درج شده است. بیشترین فرکانس پایدار به دست آمده در شرایط مورد آزمایش، چهار گیگاهرتز بوده که تست‌های کارایی نیز در همین فرکانس انجام گرفته است. از نمودارها به خوبی پیداست که اورکلاک این شش هسته‌ای چه افزایش کارایی فوق‌العاده را به دنبال دارد. شاید تنها ایراد وارد به این اورکلاک بالا رفتن بیش از حد مصرف توان باشد که با توجه به افزایش ولتاژ در شش هسته عملیاتی، چندان هم دور از انتظار نیست. برای کاهش مصرف انرژی در حالت اورکلاک توصیه می‌کنم ولتاژ را در حد نیاز بالا ببرید و از افزایش ولتاژ و فرکانس‌های غیرمرتبط با ماژول حافظه مسیر هایپرترانسپورت و پل شمالی پردازنده صرف‌نظر کنید چراکه تاثیر این فرکانس‌ها روی کارایی سیستم ناچیز است. فرکانس عملیاتی پردازنده تاثیرگذارترین فرکانسی است که می‌توانید آن را اورکلاک کنید.

View Full Album

[bigbang]

بررسی اورکلاکینگ رم ۲۰۰۰ مگاهرتز



سربازان دره سیلیکون


Silicon Power Xpower DDR3 2000MHz
سیلیکون پاور برند شناخته‌ شده‌ای در سطح جهانی است و به صورت اختصاصی به تولید محصولات مرتبط با حافظه‌ها فعال است. این محصولات از فلش درایوها تا هاردهای SSD و رم‌ها گسترده هستند. با این حال این شرکت را در سطح جهان بیشتر با فلش درایوهای آن می‌شناسند. این برند حدود یکی دو سال است که فعالیت خود را با داده‌پرداز رایانه متین در ایران آغاز کرده و حالا مدعی سهم بازار است.

یکی از مدل‌های جدید این برند از سری Xpower DDR3 است که برای فعالیت‌های اورکلاکینگ طراحی شده و از نظر فرکانس تراشه‌ها و همچنین سیستم خنک‌کننده دارای ویژگی‌های قابل توجهی است. در این گروه انواع فرکانس‌ها از ۱۶۰۰ تا ۲۱۳۳ دیده می‌شود و در مدل‌های دو و سه کانال بسته‌بندی می‌شوند. نکته قابل توجه در طراحی این ماژول‌ها روشی است که برای سیستم خنک‌کننده آن استفاده شده است. در این روش شیارهای مورب در بالای سینک قرار دارند و حرارت را با توجه به جریان هوا درون این شیارها دفع می‌کنند. جنس سینک گرمایی این رم از نوع آلومینیوم خالص است که ضریب هدایتی مناسبی دارد. این مساله باعث شد تا در طول بررسی‌ها که فرکانس افزایش زیادی داشت و به دنبال آن ولتاژ هم به آستانه ریسک رسیده بود میزان دمای رم در حد قابل قبولی باقی ماند. در بررسی‌هایی که روی این شکل طراحی انجام شده، مشخص شده کارایی بیشتری در مقابل سایر سینک‌ها دارد. سیلیکون پاور مدعی است این روش تا دو برابر بیشتر از طراحی استاندارد می‌تواند باعث دفع حرارت شود.

ولتاژ این ماژول‌ها ۶۵/۱ ولت است که با توجه به فرکانس دو هزار مگاهرتزی آنها در حد مناسبی است. البته اغلب ماژول‌های بالای ۱۶۰۰ مگاهرتز از این ولتاژ استفاده می‌کنند که باعث می‌شود در فرکانس‌های بالا پایداری رم همچنان حفظ شود.
مورد دیگری که در رابطه با این ماژول‌ها می‌توان اشاره کرد بحث مدار چاپی آنها است که از ساختار هشت لایه‌ای استفاده می‌کند و از طریق فناوری fly-by در زمینه جانمایی و آدرس‌دهی داده‌ها، زمان تاخیر کاهش پیدا کرده است. از فناوری‌های دیگر در این ماژول‌ها On-DIE Termination (ODT) است که این مورد هم باعث کاهش خطا و کاهش سیگنال‌های بازگشتی در سطح حافظه‌ها می‌شود. ODT می‌تواند از طریق کاهش این سیگنال‌ها، کارایی رم را افزایش دهد.
این رم‌ها در یک کیت با دو ماژول دو گیگابایتی قرار دارند و فرکانس آنها نیز ۲۰۰۰ مگاهرتز است. در هر ماژول ۱۶ تراشه ۱۲۸ مگابایتی قرار گرفته که به صورت دو ردیف هشت‌تایی در دو طرف رم چیده‌ شده‌اند. زمان تاخیر این حافظه‌ها در فرکانس‌های زیر ۱۶۰۰ مگاهرتز ۸ است ولی در فرکانس‌های بالاتر زمان تاخیر آنها ۹ خواهد بود که این افزایش تاخیر نیز به دلیل رابطه مستقیم فرکانس و زمان تاخیر است.
بررسی
در بررسی‌هایی که روی این ماژول‌ها انجام شد در قدم اول فرکانس مبنای ۱۳۳۳ مگاهرتز را مورد آزمایش قرار دادیم که در این فرکانس سرعت خوانش اطلاعات در حدود ۶/۱۳ گیگابایت در ثانیه و سرعت نوشتن اطلاعات نیز ۷/۱۰گیگابایت بر ثانیه بود. در این فرکانس زمان کپی اطلاعات به ۴/۱۴ گیگابایت بر ثانیه رسید.
فرکانس بعدی ۱۶۰۰ مگاهرتز بود و در این فرکانس سرعت انتقال داده‌ها افزایش محسوسی داشت که این افزایش در زمینه خواندن و کپی اطلاعات بیشتر دیده می‌شود. سرعت خواندن اطلاعات به ۵/۱۴ گیگابایت در ثانیه و زمان کپی نیز به ۳/۱۵ گیگابایت در ثانیه رسید. این در حالی بود که میزان نوشتن اطلاعات در حد همان ۷/۱۰ گیگابایت در ثانیه باقی ماند. در فرکانس ۲۰۰۰ مگاهرتز این افزایش سرعت همچنان روند صعودی داشت، به طوری که خواندن اطلاعات به ۴/۱۷ گیگابایت در ثانیه رسید و سرعت کپی نیز در همین حدود و ۱/۱۷گیگابایت در ثانیه بود. سرعت نوشتن اطلاعات در فرکانس ۲۰۰۰مگاهرتز به ۵/۱۲ گیگابایت در ثانیه افزایش یافت. در این فرکانس زمان تاخیر روی ۹ تنظیم شد و ۹-۹-۹-۳۰ بود.
بعد از این فرکانس اورکلاک رم را ادامه دادیم و تا فرکانس ۲۱۳۶ مگاهرتز بدون تغییر در ولتاژ و از طریق تنظیم خودکار فرکانس افزایش پیدا کرد که در این فرکانس هم سرعت خوانش اطلاعات ۸/۱۷، سرعت نوشتن اطلاعات ۲/۱۳ و سرعت کپی اطلاعات ۷/۱۸ گیگابایت بر ثانیه بود. بعد از این فرکانس سیستم پایداری لازم را نداشت و در ۲۲۰۰ مگاهرتز در میانه تست‌ها با ناپایداری سیستم مواجه شدیم. با تغییر ولتاژ به ۸۶/۱ ولت این ناپایداری برطرف شد و جالب اینجا است که از این فرکانس به بعد دیگر نیازی به افزایش ولتاژ نبود و تا ۲۶۰۰ مگاهرتز از همین مقدار استفاده شد. با افزایش فرکانس مرجع و تنظیم فرکانس پردازنده و بخش‌های غیرهسته‌ای روی مقادیر نزدیک به فرکانس‌های اولیه خود توان اورکلاکینگ را روی رم متمرکز کردیم و در نهایت تا فرکانس ۲۶۰۰ مگاهرتز این مقدار را افزایش دادیم. در فرکانس ۲۶۰۰ مگاهرتز سرعت خوانش اطلاعات ۲/۱۸ گیگابایت بر ثانیه، سرعت نوشتن اطلاعات ۳/۱۵ گیگابایت بر ثانیه و سرعت کپی نیز ۴/۱۹ گیگابایت بر ثانیه بود. فرکانس ۲۶۰۰ مگاهرتز افزایشی ۳۰ درصدی نسبت به فرکانس اولیه این ماژول دارد و حتی امکان افزایش بیش از این مقدار نیز وجود داشت که در فرکانس ۲۶۳۰ مگاهرتز باز هم با ناپایداری سیستم روبرو شدیم. با توجه به اینکه از سیستم هوا خنک برای کاهش دما استفاده می‌کردیم، اورکلاک در این نقطه متوقف شد.
در پایان می‌توان گفت این ماژول‌ها با توجه به توانی که برای اورکلاکینگ نشان دادند، می‌توانند یکی از گزینه‌های برتر برای اورکلاکرها باشد هرچند که پایداری این ماژول‌ها در فرکانس‌های بالا نشان می‌دهد می‌توان روی عملکرد آنها در شرایط استرس حساب کرد. البته باید توجه داشته باشید ماژول‌هایی که از این فرکانس پشتیبانی می‌کنند قیمت‌های بالاتری نسبت به مدل‌های رایج در بازار دارند.

[bigbang]

با عرضه نسل پردازنده های سری Phenom II ، برخلاف نسل های قبلی پردازنده های AMD که قابلیت اورکلاکینگ چندان خوبی نداشتند، تحول عظیمی در قابلیت اورکلاک پردازنده های AMD ایجاد شد . به طوری که این نسل از پردازنده ها خیلی زود رکورد جهانی بیشترین فرکانس ثبت شده پردازنده های ۴ هسته ای را با پردازنده AMD Phenom II 955 Black Edition و فرکانس ۷.۰ گیگاهرتز از آن خود کردند . در این مقاله قصد داریم در دو بخش تئوری و عملی به آموزش اورکلاک سیستم های مبتنی پردازنده های AMD بپردازیم .

مفاهیم پایه
قبل از شروع هر چیز بهتر است دیاگرام ارتباط گذرگاه های مختلف در یک سیستم مبتنی بر پردازنده های AMD را تجزیه و تحلیل کنیم.

همانطور که در دیاگرام مشخص می باشد، ۳ عامل اصلی، وظیفه مدیرت گذرگاه های مختلف را برعهده دارند.

• South Bridge یا SB یا پل جنوبی :

پل جنوبی وظیفه کنترل دستگاه های ورودی و خروجی را بر عهده دارد و واسطه ای برای اعمال فرکانس های پایه (Reference ) به قسمت های مختلف سیستم می باشد . لازم به ذکر است این فرکانس های پایه توسط یک کریستال بسیار دقیق به همراه یک آی سی Clock Generator تولید می شوند .

• North Bridge یا NB یا پل شمالی

پل شمالی وظیفه کنترل گذرگاه های PCI-Express و Hypertransport را برعهده دارد و در واقع پلی جهت ارتباط سایر دستگاه های ورودی و خروجی با پردازنده مرکزی می باشد .

• CPU یا واحد پردازشگر مرکزی

CPU نیز در این پلتفرم علاوه بر وظیف اصلی خود، وظیفه کنترل حافظه اصلی سیستم ( RAM ) را نیز به صورت مستقیم بر عهده دارد .
در این پلتفرم یک فرکانس کلاک به عنوان مرجع شناخته می شود . فرکانس این کلاک ۲۰۰Mhz ( مگاهرتز) می باشد . در واقع فرکانس کلاک بسیاری از گذرگاه ها و دستگاه های موجود در این پلتفرم به طور مستقیم این فرکانس را به عنوان مرجع خود می شناسند .
این فرکانس در BIOS مادربورد های مختلف با نام های دیگری مانند Bus Speed ، FSB Frequency ، CPU Frequency ، CPU FSB Frequency و Reference Clock نیز نامیده می شود . ( گذرگاه FSB در این پلتفرم وجود خارجی ندارد و فقط جهت
درک عامیانه بیشتر در برخی از BIOS ها مشاهده می شود ) .
کنترل کننده های گذرگاه ها و دستگاه های مختلف با استفاده از Multiplier ( ضرب کننده ) و Divider ( تقسیم کننده ) های مختلف ، فرکانس ۲۰۰ مگاهرتر نام برده را به فرکانس های مورد نیاز خود تبدیل می کنند .
قبل شروع بحث اصلی ابتدا لازم است با برخی اصطلاحات به کار رفته در این پلتفرم آشنا شوید :

Core Speed :

این عبارت که با نام های دیگر نظیر CPU Speed, CPU Frequency, CPU Clock Frequency, و CPU Clock Speed نامیده می شود، فرکانس هسته پردازنده می باشد . افزایش این فرکانس در اورکلاک سیستم های مبتنی بر پردازنده های AMD هدف اصلی قرار داده می شود و تاثیر مستقیم بر افزایش کارایی یک سیستم دارد .

Northbridge Speed :

این عبارت با نام های دیگری نظیر NB SPEED وNB Clock Frequency نیز نامیده می شود . مقدار این عبارت فرکانس کاری چیپ پل شمالی تعبیه شده در پردازنده را تعیین می کند . برای مثال مقدار این فرکانس در پردازنده های سوکت AM2+ بین ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ مگاهرتز می باشد.
افزایش بیش از حد این فرکانس به شدت ناپایداری را به دنبال دارد و به صورت خفیف باعث افزایش پهنای باند حافظه اصلی و حافظه نهان سطح ۳ ( L3 Cache ) می شود .

HyperTransportLink Speed :

این عبارت با نام های دیگر نظیر HT Link Frequency ، HT Link Speed و Frequency HyperTransport نیز نامیده می شود.
پردازنده های کنونی AMD توسط ۲ گذرگاه با دیگر قسمت های موجود ارتباط برقرار می کنند . یکی از طریق گذرگاه Memory Bus با حافظه اصلی و دیگری از طریق گذرگاه
HyperTransportبا چیپست پل شمالی و در نهایت با سایر قسمت ها ارتباط بر قرار می کند .
HyperTransport یک تکنولوژی برای اتصال نقطه به نقطه (point -To- point) بین مدارات مجتمع است. از مزایای این گذرگاه می توان به پهنای باند بالا ،تاخیر زمانی ( Latency ) کم و سازگاری مناسب اشاره کرد . این فرکانس هیچ گاه از مقدار NB Clock Frequency تجاوز نمی کند . همچنین مقدار این فرکانس با توجه به نسخه تکنولوژی HyperTransport به کار رفته در پردازنده متفاوت می باشد . برای مثال در آخرین پردازنده های عرضه شده توسط کمپانی AMD که در آن ها از Hyper Transport نسخه ۳.۰ استفاده می شود ، این گذرگاه با فرکانس ۲.۰ گیگاهرتز فعالیت می کند .

Memory Frequency:

این عبارت با نام های دیگری نظیر DRAM Frequency ، Memory speed و Memory Clock نیز نامیده می شود .
این مقدار، فرکانس واقعی حافظه اصلی ( RAM ) و گذرگاه حافظه ( Memory Bus ) را نشان می دهد، برای مثال برای حافظه های DDR2 این مقدار می تواند ۲۰۰MHZ ، ۲۶۶MHZ ، ۳۳۳MHZ ، ۴۰۰MHZ و ۵۳۳MHZ باشد که در واقع فرکانس های موثر DDR2 400MHZ ، DDR2 533MHZ ، DDR2 667MHZ ، DDR2 800MHZ و DDR2 1066MHZ را تداعی می کند.
روش محاسبه فرکانس هایی که در اورکلاک این پلتفرم به آن ها نیاز داریم به شرح زیر می باشد :

CPU Core Speed = Reference Clock x CPU Multiplier
Northbridge Speed = Reference Clockx Northbridge Multiplier
HyperTransport Link Speed = Reference Clock x HyperTransport Multiplier
Memory Frequency= Reference Clock x Memory Multiplier/ Divider

راه های اورکلاک پردازنده های AMD

همان طور که مشاهده می کنید اگر افزایش فرکانس پردازنده را هدف در اورکلاک قرار دهیم، برای اورکلاک پردازنده های AMD دو راه وجود دارد :

۱- افزایش ضریب پردازنده ( CPU Multiplier ) :

یکی از آسان ترین روش های اورکلاک پردازنده همین روش می باشد . ولی این ضریب در پردازنده های معمولی قفل شده است . در واقع نمی توان این ضریب را بیشتر از مقدار نامی خود تغییر داد و فقط در پردازنده های سری Black Edition کمپانی AMD این امکان وجود دارد . برای مثال در پردازنده AMD Phenom II X4 955 Black Edition که با فرکانس هسته ۳.۲Ghz و با ضریب نامی ۱۶ عرضه می شود ، برای اورکلاک این پردازنده چنانچه مقدار ضریب پردازنده را افزایش دهیم، به ازای افزایش هر واحد ضریب پردازنده، ۲۰۰Mhz به فرکانس نامی هسته پردازنده اضافه می شود . به مثال یر توجه کنید :

همان طور که مشاهده می کنید، با افزایش ضریب پردازنده از ۱۶ به ۱۹ ، فرکانس هسته پردازنده از ۳.۲Ghz به ۳.۸Ghz افزایش یافته است .

۲ – افزایش مقدار فرکانسReference Clock :


افزایش فرکانس Reference Clock عامیانه ترین روشی است که جهت اورکلاک در سیستم های مبتنی بر پرازنده های AMD مورد استفاده قرار می گیرد . اما همانطور که در روش های محاسبه فرکانس قسمت های مختلف سیستم مشاهده کردید، با افزایش این فرکانس ، همزمان فرکانس های Northbridge ، HyperTransport و Memory نیز افزایش خواهد یافت . از طرفی با افزایش بیش از حد فرکانس های یاد شده ، پایداری سیستم با چالش روبه رو خواهد شد . لذا باید با انتخاب ضریب های مناسب برای ۳ فرکانس یاد شده، فرکانس آن ها را به مقادیر پیش فرض نزدیک کرد . برای مثال در پردازنده AMD Phenom II X4 920 که با ضریب پردازنده حداکثر ۱۴ و با فرکانس هسته ۲.۸GHZ فعالیت می کند، با افزایش Reference Clock به مقدار ۲۶۶Mhz ، می توان به فرکانس هسته پردازنده ۳۷۲۵Mhz رسید .

بررسی پارامترهای ولتاژی مهم و کاربردی در این پلتفرم

همانطور که در مقاله شماره قبل اشاره شد ، با افزایش فرکانس قطعات سخت افزاری، توان مصرفی آن ها افزایش خواهد یافت . یکی از راه های جبران توان مصرفی، افزایش ولتاژ کاری آن قطعه می باشد . در اورکلاکینگ کلیه قطعات باید توجه داشت ابتدا حداکثر حرارت مطمئن و بی خطر برای قطعه مورد نظر را به دست آورد، سپس با در نظر گرفتن حداکثر ولتاژ تعیین شده توسط کمپانی سازنده قطعه ، همزمان با افزایش فرکانس ، درصورت نیاز اقدام با افزایش ولتاژ قطعه مورد نظر نمود . در ادامه مقاله عملکرد پارامترهای ولتاژی مختلف را در سیستم های مبتنی بر پردازنده های AMD تشریح خواهیم کرد .
از جمله پارامتر های مرسوم موجود در مادربرد های پلتفرم کنونی AMD می توان به موارد زیر اشاره کرد :
Processor Voltage :
این پارامتر با نام های دیگری نظیر CPU Voltage ، Vcore Voltage ، CPU Vcore نیز در BIOS های مادربورد های مختلف مشاهده می شود . مقدار این پارامتر ، ولتاژ هسته پردازنده را تعیین می کند . افزایش این پارامتر مهمترین عامل در افزایش هر چه بیشتر فرکانس پردازنده خواهد بود . رنج مقدار مطمئن و بی خطر این پارامتر را می توان در مشخصات فنی پردازنده در سایت کمپانی سازنده پردازنده مشاهده کرد . تجربه ثابت کرده است برای استفاده طولانی مدت و همینطور برای کنترل حداکثر حرارت متصاعد شده از پردازنده، در صورتی که از خنک کننده مرجع پردازنده استفاده می کنید به هیچ وجه خارج از محدوده تعیین شده نباید اقدام به افزایش ولتاژ نمود . همچنین لازم به ذکر است که حتی با استفاده از خنک کننده های بهتر و کنترل حرارت مناسب نیز اعمال ولتاژ بیشتر ۵% از حداکثر ولتاژ تعیین شده نیز در دراز مدت اثرات منفی زیادی به دنبال خواهد داشت .

HyperTransport Link Voltage :

این پارامتر نیز با نام های دیگری نظیر HT Voltage و HyperTransport Voltage نیر در BIOS های مادربورد های مختلف مشاهده می شود . مقدار این پارامتر ولتاژ I/O Buffer کنترل کننده گذرگاه HyperTransport موجود بین پردازنده و NB را تامین می کند . مقدار این ولتاژ در پلتفرم های کنونی AMD به صورت پیش فرض ، ۱.۲ ولت می باشد . در صورتی که در حین اورکلاک اقدام به افزایش فرکانس این گذرگاه می کنید در صورت افزایش بیش ۱۰ الی ۱۵% درصد می توانید حداکثر ۰.۱V به مقدار ولتاژ نام برده اضافه کنید . تجربه ثابت کرده ، افزایش بیشتر از ۲۰% این فرکانس ، حتی با اعمال ولتاژ های بیشتر پایداری کامل را به دنبال نخواهد داشت .

North Bridge Voltage :


پارامتر یاد شده با نام NB Voltage در BIOS های مادربورد های مختلف وجود دارد . این پارامتر ، ولتاژ هسته چیپست پل شمالی مادربورد را تامین می کند . از آنجا که تجربه ثابت کرده است که افزایش فرکانس NB بیش از ۲۰% معمولا ناپایداری را به دنبال خواهد داشت ( این مسئله برای اورکلاکینگ با خنک کننده های هوایی بیشتر مصداق دارد ) ، بهتر است با تنظیم ضریب مناسب برای این فرکانس مانع از افزایش این مقدار شویم . در صورت افزایش این فرکانس به مقدار کمتر از ۲۰% ، حداکثر می توان با اعمال ۰.۰۵ الی ۰.۱V ( ولت ) ولتاژ بیشتر، پایداری بیشتر سیستم را تضمین کرد .

CPU – NB Voltage

این پارامتر با نام های دیگری نیز مانند CPU-NB VID ، Processor –NB Voltage و Processor North Bridge Voltage نیز نامیده می شود . این مقدار ، ولتاژ هسته کنترلر حافظه تعبیه شده در پردازنده را تامین می کند. تجربه ثابت کرده، افزایش این مقدار، دستیابی به فرکانس های بالاتر حافظه ( بیش از ۱۶۰۰Mhz ) را هموارتر می سازد. مقدار پیش فرض این عبارت ۱.۲ ولت می باشد و توصیه شده برای استفاده طولانی مدت ۰.۱V الی ۰.۱۵V بیش از مقدار پیش فرض به این پارامتر اضافه نشود.


Memory Voltage :


پارامتر یاد شده با نام های دیگری مانند DRAM Voltage و DDR Voltage نیز در BIOS های مادربورد های مختلف مشاهده می شود . این مقدار، ولتاژ حافظه اصلی سیستم ( RAM ) را تامین می کند .
زمانی اقدام به افزایش ولتاژ مورد نظر می شود که در جریان اورکلاک پردازنده قصد اورکلاک RAM را هم داشته باشیم .
در صورتی که اورکلاک حافظه را منتفی بدانیم می توان با تنظیم Divider مناسب بین فرکانس مرجع و حافظه، مانع از افزایش فرکانس حافظه شد .
مقدار این ولتاژ در حالت پیش فرض برای حافظه های DDR2 استاندارد ، ۱.۸V و برای حافظه های DDR3 استاندارد ۱.۵V می باشد .


بررسی و تشریح پارامترهای کنترل مصرف انرژی در این پلتفرم


معمولاً تعدای پارامتر، جهت کنترل توان مصرفی پردازنده در زمان بیکاری پردازنده توسط کمپانی سازنده پیش بینی می شود . اینگونه قابلیت ها معمولا در هنگام اورکلاک سیستم، با محدود کردن انرژی مصرفی پردازنده و سایر قطعات جهت کنترل حرارت متصاعد شده از آن ها ، باعث ایجاد ناپایداری های گاه و بی گاه در اورکلاک می شوند . لذا توصیه می شود اینگونه قابلیت ها قبل از اعمال تغییرات اورکلاک غیرفعال شوند .

از جمله این موراد می توان به دو گزینه C1E یا CPU Enhanced Halt Stateو AMD Cool’n'Quiet اشاره کرد .


اینگونه تکنولوژی ها با کاهش فرکانس و ولتاژ هسته پردازنده در زمان های بیکاری پردازنده، در هنگام اورکلاک سیستم، در بعضی موارد موجب ناپایداری سیستم می شوند .
نکته مهم : در صورتی که قصد اورکلاک پردازنده با استفاده از روش افزایش فرکانس مرجع ( Reference Clock ) را دارید، توصیه می شود در BIOS مادربورد، گزینه CPU Spread spectrum را غیر فعال کنید . این گزینه با dither کردن سیگنال کلاک باعث کاهش تداخل الکترومغناطیسی در فرکانس های خاصی می شود . از سوی دیگر این گزینه با کاهش کیفیت سیگنال کلاک در فرکانس های بالا، باعث ایجاد ناپایداری می شود . پیشنهاد می کنم در صورتی که در نزدیکی کامپیوترتان، تلویزیون و یا رادیو استفاده نمی کنید، حتما این گزینه را غیر فعال کنید .