آشنایی با مدارات فرمان

[deltang]

آشنایی با مدارات فرمان
بهره برداری مطمئن و بی وقفه از تاسیسات الكتریكی و مراكز تولید نیرو و تامین انرژی الكتریكی مورد نیاز تجهیزات برقی، كارخانجات صنعتی و مراكز اقتصادی تا حدود زیادی به خصوصیات و ویژگی ها و طرز عمل كلیدها و وسایل كنترل مدارها بستگی دارد.
در مدارهای الكتریكی وسایل مختلفی به كار میرود كه از مهمترین انها كنتاكتور یا كلید مغناطیسی است .استفاده از این كنتاكتور در مدارهای كنترل تنوع طراحی های مختلف را به وجود می آورد.
برای طراحی مدارهای كنترل و كار با آنها باید وسایل تشكیل دهنده آن را به طور كامل شناخت و به اصول ساختمان و مورد استفاده این وسایل آشنا شد.
وسایلی كه در مدارهای فرمان به كار میروند به این قرار است:
1_كنتاكتور(كلید مغناطیسی)2_شستی استاپ استارت3_رله الكتریكی4_رله مغناطیسی5_لامپ های سیگنال 6-فیوزها 7_لیمیت سویچ8_كلیدهای تابع فشار 9_كلیدهای شناور10_چشم های الكتریكی(سنسورها)11_تایمر و انواع آن12_ترموستات13_كلیدهای تابع دور
در مورد كنتاكتور میتوان گفت كه یك كلید مغناطیس است كه وقتی ولتاژ مورد نظر به آن اعمال میشود یك سری كنتاكت(یا كلید)باز را بسته و یك سری كنتاكت بسته را باز میكند.كه با استفاده از این خاصیت مدارهای مختلفی میتوان مدارهای زیادی رو طراحی كرد.

ساختمان كنتاكتور:
این كلید از دو هسته به شكل E یا U كه یكی ثابت و دیگری متحرك است و در میان هسته ثابت یك بوبین یا سیم پیچ قرار دارد،تشكیل شده است. وقتی بوبین به برق وصل میشود با استفاده از خاصیت مغناطیسی ،نیروی كششی فنر را خنثی میكند و هسته فوقانی را به هسته تحتانی متصل كرده باعث میشود كه تعدادی كنتاكت عایق شده از یكدیگر به ترمینال های ورودی و خروجی كلید متصل میشود و یا باعث باز شدن كنتاكت های بسته كنتاكتور بسته كنتاكتور گردد.
در صورتی كه مدار تغذیه بوبین كنتاكتور قطع شود ،در اثر نیروی فنری كه داخل كلید قرار دارد هسته متحرك دباره به حالت اول باز میگردد.
مزایای استفاده از كنتاكتورها نسبت به كلیدهای دستی صنعتی مزایایی به شرح زیر دارند:
1_مصرف كننده می تواند از راه دور كنترل می شود.
2_مصرف كننده میتواند از چند محل كنترل شود.
3_امكان طراحی مدار فرمان اتوماتیك برای مراحل مختلف كار مصرف كننده وجود دارد.
4_سرعت قطع و وصل كلید زیاد و استهلاك آن كم است.
5_از نظر حفاظتی مطمئن ترند و حفاظت مطمئن تر و كامل تری دارند.
6_عمر موثرشان بیشتر است.
7_هنگام قطع برق،مدار مصرف كننده نیز قطع می شود و به استارت مجدد پیدا میكند؛در نتیجه از خطرات وصل ناگهانی دستگاه جلو گیری می كند.
كنتاكتور برای جریان های AC وDC ساخته میشود.تفاوت این دو كنتاكتور در این است كه در كنتاكتور های AC از یك حلقه اتصال كوتاه برای جلوگیری از لرزش حاصل از فركانس برق استفاده می شود. نیروی كششی یك مغناطیس الكتریكی جریان متناوب،متناسب با مجذور جریان عبوری از آن و در نتیجه متناسب با مجذور اندكسیون مغناطیسی است.چون مقدار جریان لحظه ای با توجه به رابطه i=ImaxSIN wt تعقیر میكند،نیروی كششی مغناطیسی نیز برابر با
F=Fmax sin wt (سینوس توان 2 دارد كه نمیشد تایپ كنی)
خواهد شد و تعداد دفعاتی كه این نیرو ماكزیمم و صفر می شود، به اندازه دو برابر فركانس شبكه خواهد گردید.در نتیجه ،در لحظاتی كه مقدار نیروی كششی بیشتر از نیروی مقاوم فنر های كنتاكتور باشد ،هسته كنتاكتور جذب می شود و در لحظاتی كه مقدار نیروی كششی كمتر از مقدار نیروی فنر ها شود،هسته متحرك هسته نیز آزاد شده و به محل اول خود باز می گردد.بدین ترتیب در هسته متحرك لرزش و صدا ایجاد خواهد شد این نوسانات را می توان به وسیله یك حلقه بسته در سطح قطب ها جا سازی شده و حدود نصف تا 3/2 سطح هر قطب را پوشانده است از بین برد و لرزش آن را برطرف كرد. عمل این حلقه آن است كه مانند سیم پیچ ثانویه ترانسفورماتوری كه در حالت اتصال كوتاه قرار گرفته است،از آن جریان القایی عبور میكند و باعث ایجاد فوران مغناطیسی فرعی در مدار هسته می شود. این فوران فرعی با فوران اطلی اختلاف فاز دارد و در زمانی كه نیروی كششی حاطل از فوران اطلی صفر باشد ،نیروی كششی حاصل از فوران اطلی ماكزیمم خواهد بود و در حالتی كه نیروی حاصل از فوران ماكزییم باشد ،این نیرو صفر خواهد بود و چون جمع این دو نیرو به هسته متحرك اثر میكند،نیروی كششی در هر لحظه از نیروی مقاومت فنر بیشتر خواهد بود.
ولتاژ تغذیه بوبین متفاوت است و از 24 تا 380ولت ساخته می شود. در اكثر كشورهای صنعتی برای حفاظت بیشتر ،تغذیه بوبین كنتاكتور را زیر ولتاژ حفاظت شده (65ولت)انتخاب میكنند. و یا برای تغذیه مدار فرمان ،ترانسفورماتور مجزا كننده به كار می برند.
شناخت مشخصات كنتاكتور
نوع كنتاكتور
با توجه به نوع مصرف كننده و شرایط كار ،كنتاكتورها دارای قدرت و جریان عبوری مشخصی برای ولتاژهای مختلف هستنند. بنابراین باید به جدول و مشخصات كنتاكتور توجه كافی مبذول كرد و انخاب كنتاكتو.را منطبق بر مشخصات مورد نیاز قرار داد.
برای اتصال مصرف كننده به شبكه باید از كلید یا كنتاكتوری با مشخصات مناسب استفاده كرد كه كنتاكت های آن تحمل جریان راه اندازی و جریان دائمی را داشته باشد و همچنین در صورت اتصال كوتاه،جریان لحظه ای زیادی كه از مدار عبور می كند. و یا جرقه ای كه هنگام اتصال مدار ایجاد می شود ،صدمه ای به كلید نزند.
بدین منظور و برای این كه بتوانیم پس از طراحی مدار ،كنتاكتور مناسب را برای اتصال مصرف كننده به شبكه انتخاب كنیم،باید با مقادیر نامی مربوط به كنتاكتور آشنا شویم.
برای انتخاب كنتاكتور در قدرت های مختلف می توان از جدول هایی استفاده كرد.

شستی استاپ استارت و سلكتور سوئیچ های فرمان
شستی ها از جمله وسایل فرمان هستنند كه تحریك آنها به وسیله دست انجام میگیرد و در انواع مختلف و برای كاربردهای متفاوت طراحی می شوند.
شستی كه پس از تحریك،دو كنتاكت وصل را قطع میكنند استاپ(قطع) و شستی هایی كه پس از تحریك دو كنتاكت،قطع را وصل می كنند شستی استارت (وصل) نامیده می شوند. شستی های كه هر دو عمل را در یك زمان انجام می دهند،به شستی استارت استاپ یا دوبل معروف هستنند یعنی با فشار كلید دو كنتاكت باز بسته و دو كنتاكت بسته باز می شود.
تصویر چند كلید استاپ استارت و در یكی از عكس ها یك كاربرد اونو به نمایش گذاشته شده در ضمن در عكسی كه سه كلید دارد كلید وسطی دوبل می باشد.
رله اضافه بار(حرارتی یا بیمتال)
دستگاه های الكتریكی را باید در مقابل خطرات و خطاهای احتمالی حفاظت كرد.یكی از راه های حفاظت موتورهای الكتریكی ،استفاده از رله حرارتی و رله مغناطیسی است رله حرارتی موتور را در مقابل اضافه بار حفاظت میكند.
رله اضافه باری جهت كنترل جریان موتورهای الكتریكی بكار میرود و یك نوع رله حفاظتی است.
این رله از دو فلز مختلف الجنس كه ضرایب انبساط طولی مختلفی دارند تشكیل شده است. به اطراف این دو فلز به هم چسبیده ،یك رشته سیم حامل جریان الكتریكی پیچیده شده را طوری تنظیم كرد كه در اثر افزایش كم جریان ،دستگاه مربوطه بدون دلیل و به سرعت قطع نشود با استفاده از این منحنی ها همچنین می توان آنرا طوری تنظیم كرد كه زمان قطع زیاد شده و عبور جریان اضافی موجب صدومه به دستگاه نشود.
شرایط كار این رله ها از(20-)درجه تا (60+)درجه سانتی گراد متغیر است .
رله مغناطیسی
رله مغناطیسی نیز برای كنترل جریان به كار می رود . اصول كار این رله بر اساس پدیده مغناطیس پایه گذاری شده است .
از این رله برای قطع جریان های اتصال كوتاه استفاده می شود.می دانیم كه یك اتصال كوتاه باید سریع قطع شود بنابر این در چنین موقعیتی نمی توان از رله اضافه باری(حرارتی)استفاده نمودچون گرم شدن بیمتال رله به یك زمان نسبتا طولانی نیاز دارد.
این رله از یك هسته مغناطیسی كه اطراف آن چند دور سیم پیچیده شده تشكیل گردیده است.عبور جریان اتصال كوتاه باعث مغناطیس شدن و جذب اهرم قطع می شود.این رله را به طور مجرا به ندرت مورد استفاده قرار می دهند و در كلیدهای اتوماتیك از آنها بهمراه رله های حرارتی بهره می گیرند.
لامپ های سیگنال
لامپ های علامت دهنده یا لامپ های سیگنال در كلیه دستگاه های صنعتی و تابلو های توزیع و تابلو فرمان به كار میروند. نوع استفاده از این لامپ متفاوت است .این لامپ به عنوان لامپ خبر استفاده می شود و میتوان روشن بودن،خاموش بودن و یا عیب دستگاه و...را نشان دهد.
چراغ های مورد استفاده در مدار فرمان ،یك چراغ كم قدرت (2/1تا5وات)است كه با ولتاژهای مختلف از 24تا 220ولت كار میكند.این چراغ ها معمولا در سه رنگ استاندارد قرمز،سبزو نارنجی ساخته می شوند.
برای مثال در كارخانه ای كه تعداد زیادی موتور در آن واحد مشغول به كار بوده و فواصل آنها تا تابلوی كنترل نسبتا زیاد باشد،از چراغ قرمزی كه توسط كنتاكت بازی از كنتاكتور اصلی موتور روشن می شود استفاده می كنند.با استفاده از كنتاكتهای باز كنتاكتور می توان چراغ سبزی را كه نمایشگر حالت خاموشی مدار است روشن نمود.در نقشه ها برای نمایش چراغ سیگنال از حرف h استفاده می شود.
فیوزها
در كلیه تاسیسات الكتریكی برای جلوگیری از صدمه دیدن و معیوب شدن وسایل و نیز برای قطع كردن دستگاه های معیوب از شبكه كه بر اثر عئامل مختلف از قبیل نقصان عایق بندی،ضعف استقامت الكتریكی یا مكانیكی و ازدیاد بیش از حد جریان مجاز(اتصال كوتاه)وسایل حفاظتی مختلف به كار می رود.این وسایل باید طوری انتخاب شوند كه در اثر اضافه بار یا اتصال كوتاه در كوتاهترین زمان ممكن و قبل از اینكه صدمه ای به سیم ها و شبكه الكتریكی شبكه برسد،مدار قسمت معیوب را قطع كنند.یكی از این وسایل حفاظتی فیوز است فیوزها از نظر زمان قطع بر حسب منحنی ذوب سیم حرارتی داخل انها به دو نوع كند كار و تند كار تقسیم میشوند.
فیوز های تند كار زمان قطع كمتری نسبت به فیوزهای كند كار دارندو به همین دلیل در مصارف روشنایی استفاده می شوند.فیوز های كند كار دارای زمان قطع طولانی تری هستنند و در نتیجه برای راه اندازی موتورهای الكتریكی به كار میروند.تحمل جریان راه اندازی موتور در حدود 3تا 7 برابر جریان نامی است كه بر روی كلیه فیوزها جریان نامی انها نوشته شده میشود.این جریان كمتر از جریان ماكزیمیم تحمل فیوز است.
فیوز در انواع فشنگی ،اتوماتیك(آلفا)،مینیاتوری، بكٌس،كاردی (تیغه ای)،شیشه ای یا كارتریج و فیوز های فشار قوی ساخته می شوند.
معمولا فیوزهای كه در مدار قدرت به كار میروند،مدار كنتاكتور را در مقابل اتصال كوتاه محافظت میكند؛یعنی در واقع حفاظت سیم های رابط مدار را نیز بر عهده دارد.بنابراین در مدارهایی كه مثلا فیوز 25 آمپری به كار می رود،ممكن است در مدار فرمان آنها از سیم یك یا یكو نیم استفاده شود.پس لازم است مدار فرمان با فیوز جداگانه ای حفاظت شود.
فیوزهای اتوماتیك یا آلفا نوعی فیوز خودكار است كه عبور جریان بیش از حد مجاز از آن باعث قطع مدار می شود؛اما دوباره می توان شستی آن را به داخل فشار داد تا ارتباط برقرار شود.بعضی از فیوزهای خودكار دو عمل جریان زیاد و بار زیاد در مدار كنترل می كنند؛اما پس از قطع شدن ،باید پس از مدت كمی دباره شستی مربوطه را فشار داد تا مدار وصل شود.
در فیوز های اتوماتیك دو عنصر مغناطیسی و حرارتی وجود دارد كه قسمت مغناطیسی آن اتصال كوتاه یا جریان زیاد و قسمت حرارتی آن (بیمتال) بار زیاد (افزایش جریان تدریجی) را قطع می كند.
كلید مینیاتوری نوعی فیوز اوتوماتیك است كه از نظر ساختمان داخلی با فیوز آلفا شباهت دارد و از سه قسمت رله مغناطیسی (رله جریان زیاد زمان سریع)،رله حرارتی یا رله بیمتال (رله جریان زیاد تاخیری)و كلید تشكیل شده است.این مجموعه را نیز كلید موتور مینامند.این كلیدها در دو نوع L و G ساخته شده است.نوع Lدر مصارف روشنایی به كار می رود و تند كار است(LIGHT) و نوع G در راه اندازی وسایل موتوری مورد استفاده قرار می گیرد و كند كار است. این كلید ها در انواع تك فاز دو فاز و سه فاز ساخته می شوند.
كلید های محدود كننده
كلید محدود كننده(LIMIT SWITCH) كه گاهی میكرو سویچ نیز نامیده می شوند،كلیدی است كه برای قطع و وصل یك حركت خطی یا دورانی و یا تعویض جهت دوران یك متحرك به كار می رود.
این كلید اهرمی دارد كه وقتی دسته متحرك به آن برخورد می كند كنتاكتی را قطع می نماید. كنتاكت مذبور خود عامل فرمانی است برای ماشینی كه هدف كنترل آنست.چنانچه از اسم این كلید بر می اید كلید یاد شده برای محدود كردن حركت متحرك ها به كار می رود.مثلا در یك چرثقیل سقفی كه در چند جهت حركت می كند وقتی متحرك به انتهای هر قسمت از مسیر خود میرسد،یك كلید محدود كننده مدار رفت را از كار انداخته و مدار برگشت را مهیا میسازد.
مطلب مهمی كه باید در كاربرد این كلید ها در نظر گرفت وضعیت كنتاكت ها در موقع وارد آمدن نیرو به اهرم آنها است.كارخانه های سازنده این وضعیت را بر حسب تعغیر طولی یا زاویه ای اهرمشخص می نمایند.
انواع لیمیت سویچ ساده
1-كلید محدود كننده فشار انتهایی
2-كلید محدود كننده ای قرقرهای
3-كلی محدود كننده قرقره اییك طرفه از چپ
4-كلید محدود كننده قرقرهای یك طرفه از راست
5-كلید محدود كننده قرقر ه ای دو طرفه
6-كلید محدود كننده آنتنی دو طرفه

كلید تابع فشار(كلید های گازی)
این كلید ها برای كنترل سطح گاز داخل مخازن و كمپرسورها،تنظیم فشار آب داخل لوله ها و روشن و خاموش كردن اتوماتیك این دستگاه ها مورد استفاده قرار م گیرد.عامل فرمان این كلید ،فشار گاز یا مایع داخل مخزن است.
عامل قطع و وصل این كلید گاز می باشد اصول كار آن بدین صورت است كه كه فشار گاز موثر بر هر صفحه نیرویی معادل F=P.A ایجاد می نماید(P فشار و A سطح مقطع صفحه است).در رله ها F باعث جابه جایی صفحه می شود.این جابه جایی از طریق یك اهرم منتقل شده و كنتاكتی را قطع و وصل می نماید.نیروی برگردان را فنر زیر صفحه ایجاد می كند.پس با انتخاب فنر های مختلف می توان فشار های كم یا زیاد را بر روی صفحه اثر داده و قطع و وصل كنتاكت را بطور دلخواه تنظیم نمود.
كلید های شناور
كلید های شناور برای كنترل سطح آب یا مایهات داخل منبع ها،استخر ها و مخازن مورد استفاده قرار می گیرد.ساختمان این كلید از وزنه تعادل ،یك قسمت شناور و یك میكرو سویچ تشكیل شده است.هنگامی كه قسمت شناور را تنظیم می كنند با تغیر سطح مایع داخل مخزن شناور تغیر مكان داده به میكرو سویچ داخل كلید فرمان می دهد و باعث قطع و وصل مدار می شود.
چشم های الكتریكی(سنسورها)
این كلید نوعی كلید فرمان دهنده است كه بدون برخورد فیزیكی با دست یا هر وسیله دیگری توسط سیستم چشم الكتریكی از فاصله حداقل یك میلی متر و حداكثر8متر واكنش نشان میدهد و فرمان صادر می كند همچنین به وسیله رله ای كه در داخل آن به كار رفته ،كنتاكت های را باز می كند یا می بندد و در نتیجه به دستگا ه های مورد نظر فرمان میدهد.از این كلید در دستگاه های صنعتی و خطوط تولید استفاده فراوان می شود.
رله زمانی (تایمر)و انواع آن
یكی از وسایل فرمان دهنده مدار های كنترل اتوماتیك ،تایمر ها یا رله های زمانی هستنند كه وظیفه كنترل مدار را برای مدت زمان معینی بر عهده دارند.
اصول كار رله ها همانند كنتاكتور ها است با این تفاوت كه در رله ها:
1-تمام كنتاكت ها از لحاظ فرم ظاهری شبیه هم هستنند و در مدار های فرمان شركت می كنند .
2-كنتاكت ها بنا به مقتضیات كار ممكن است به طور لحظه ای یا با تاخیر زمانی قطع و وصل شوند . در این صورت نام رله ،رله لحظه ای یا رله با تاخیر زمانی خواهد بود.
3-رله ها همچنین ممكن است دارای كنتاكت های لحظه ای یا با تاخیر زمانی باشند.البته منظور از تاخیر زمانی فاصله زمانی است كه بین عمل كنتاكت (اعم از باز شدن یا بسته شدن) از لحظه اتصال سیم پیچ رله به ولتاژ به وجود می آید.
تا كنون در صنعت برق رله های زیادی ساخته شده اند كه مشخصات مختلفی داشته و هر یك برای كار بخصوصی مورد استفاده قرار می گیرند.برای مثال در انتقال انرژی و حفاظت خطوط ،از یك رله خاص استفاده می كنند.یك جور رله دیگر كه مشخصات بخصوص دیگری دارد در صنعت نساجی و رله دیگر در جای دیگر....
در این بخش چند رله به دوستان معرفی می شود.
1-رله زمانی موتوری یا الكترو مكانیكی
این رله بر اساس ساعتی كار میكند كه محرك چرخ دنده های آن موتور آسنكرو سنكرو و بیشتر موتور با قطب چاكدار است می باشد.اصول كار آن به این صورت است كه دور موتور توسط یك سیستم چرخ دنده كاهش می یابد بطوری كه در نهایت ،آخرین چرخ دنده كنتاكت را خیلی به آرامی با یا بسته می كند. زمان شروع رله از لحظه راه اندازی موتور محسوب می شود.
توسط این رله می توان زمان هایی از حدود ثانیه تا حدود ساعت ،و حتی روز و هفته تنظیم نمود.
محل دیسك در لحظه شروع به كار ،قابل تنظیم است و پس از تنظیم زمان آن (توسط زایده خارجی) و تغذیه تایمر ،موتور با دور ثابت به حركت در می آید و با گردش موتور ،زمان تایمر شروع می شود. پس از گردش ،به علت برخورد با زایده دیسك ،متوقف می شود و به میكرو سویچ داخلی فرمان می دهد و كنتاكت های تایمر عمل می كنند و به طور اتوماتیك قطع می شوند و موتور یا هر وسیلهء دیگر از كار می افتد.البته رله های جدیدی است كه هنگام عمل كنتاكت بازی را بسته و كنتاكت بسته ای را باز می كند و می توان موتوری را خاموش یا روشن كرد یا نیرو را از مو توری به موتور دیگر انتقال داد .
2-رله زمانی الكترونیكی
از تایمر های الكترونیكی برای تنظیم زمان های كمتر از ثانیه تا چندین ثانیه استفاده می شود. در ساختمان این تایمر ها ،از مدار ها و اجزای الكترونیكی استفاده می شود.
در در نوعی از این تایمر ها با شارژ و دشارژ شدن یك خازن بوبین یك رله كوچك تحریك می شود. اصول ساختمان رله الكترونیكی بر مبنای مدار RC (خازن و مقاومت)و بر حسب تاخیر زمانی استوار است .تنظیم این نوع تایمر ها بستگی به مقاومت سر راه خازن دارد.
در ساده ترین نوع تایمر الكترونیكی در تایمر نوع خازنی ،رله هنگامی وصل می شود كه خازن شارژ بشود و ولتاژ دوسر آن برابر ولتاژ وصل رله گردد.پس از وصل رله ،با ذخیره شدن در خازن روی مقاومتی كه توسط كنتاكت باز رله به دو سر خازن وصل می شود تخلیه می گردد.در این نوع با تعغیر ظرفیت خازن می توان زمان تایمر را تنظیم كرد.
3-رله زمانی نیو ماتیكی
در این رله ا خاصیت ذخیره سازی و فشردگی هوا استفاده می شود .به این ترتیب كه رله هنگام رها شدن،خیلی راحت رها می شود.
وقتی كه بوبین تحریك قسمت متحرك را جذب می كند ،اهرم،قطعه ای را كه به شكل دم آهنگری است فشار خواهد داد .هوای دم از طیق سوپاپ یك طرفه خارج می شود. وقتی كه بوبین از تحریك خارج می شود ،فنر دم را منبسط می كند .دم از طریق سوپاپ تنظیم ،از هوا پر می شود.سرعت انبساط دم در رابطه با پیچ تنظیم تفاوت می كند وقتی كه دم به حالت عادی برگشت ،كنتاكت ها عمل می كنند.بنابراین به وسیله تنظیم كردن پیچ تنظیم ،عمل كردن كنتاكت ها را می توان تعقیر داد.كار این زمان سنج شبیه تایمر موتوری است ؛با این تفاوت كه زمان سنج موتوری پس از تنظیم و وصل بوبین آن به ولتاژ شروع به كار می كند،ولی زمان سنج نیو ماتیكی پس از قطع بوبین آن از ولتاژ شروع به كار می كند.
4-رله زمانی بی متال یا حرارتی (تایمر حرارتی)
این نوع تایمر با استفاده از خاصیت بی متال كار می كند و در انواع رله ذوب شونده ،رله حرارتی بی متال و رله حرارتی منعكس كننده میله ای ساخته می شوند.زمانی كه جریان از بی متال عبور می كند گرم میشود و پس از مدتی در اثر تعقیر شكل عمل كرد مدار را قطع یا وصل میكند.دقت این نوع تایمر زیاد نیست و آب و هوای محیط بر روی آن اثر می گذارد به طور كلی می توان رله های زمانی را به دو دسته تقسیم كرد:
الف-رله های تاخیر در وصل(ON-DELAY) :به رله ای گفته می شود كه باید به رله انرژی داده شود و سپس رله عمل كرده كنتاكتی را باز یا بسته كند؛مثل رله زمانی موتوری.
ب-رله تاخیر در قطع(OFF-DELAY) :به رله ای گفته می شود كه بعد از قطع شدن انرژی عمل كرده كنتاكتی را باز یا بسته كند؛مثل رله نیو ماتیكی.
5-رله زمانی هیدرو لیكی
در این رله ها از سیستم هیدرو لیكی جهت تاخیر در مدار استفاده می شود. طرز كار آن طوری است كه وقتی جریان برق به رله وصل می شود ،مقداری روغن در داخل آن جابهجا می شود.
برای بازگشت روغن به مكان اولیه زمانی لازم است كه این زمان را به عنوان زمان تایمر در نظر میگیرند.این رله ها را در مدارهای مختلف به كار می برند.اگر كسی از دوستان توضیح بیشتری در ارتباط با این رله دارد لطفا ارائه بده تا مطالب كامل تر شود.
ترموستات
ترموستات نوعی رله حرارتی است كه در مقابل حرارت محیط حساس بوده و عمل میكند.این وسیله در دستگاه های مختلف صنعتی كاربرد فراوان دارد و وظیفه تعادل حرارتی دستگاه را بر عهده دارد.در صورتی كه درجه حرارت از حد تنظیمی فراتر رود ،كلید عمل كرده یك كنتاكت باز را می بندد و یا كنتاكت بسته ای را باز می كند.از ترموستات بیشتر در وسایل حرارتی و برودتی مانند شوفاژ،یخچال،و چیلر استفاده می شود.
كلیدهای تابع دور(گریز از مركز)
كلید های تابع دور در بعضی الكترو موتورهای یك فاز جهت خارج كردن سیم پیچ كمكی از مدار و در موارد دیگر مانند ترمز جریان مخالف به كار می رود.ساختمان آنها از یك محور و دو وزنه تشكیل شده كه به وسیله یك طوق و یك فنر حول محور حركت می كند و با زیاد و كم شدن سرعت موتور یا وسیله چرخنده ،وزنه های دو طرف به محور نزدیك یا دور می شود ؛به این ترتیب طوق روی محور حركت می كند و باعث قطع و وصل كلید می شود.