آشنايي با استانها

[Hiwa]

كرمانشاه

جمعیت این استان بنا بر آخرین سر شماری (سال 85)1879385نفر است.
مرکز استان کرمانشاه شهرکرمانشاه است با جمعیتی بیش از ۷۶۵٬۰۷۵ نفر جمعیت است که ۱٬۴۱۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد.اين استان در گذشته يكی از مراكز ساسانیان بوده‌است و از همین دوره آثار بسیار زیاد و ارزشمندی در این استان مانند : تاق بستان،كتيبه بيستون و معبد آناهيتا باقی مانده ‌است و در طی سده‌های گوناگون نیز به دلیل جایگاه ویژه راهبردی این شهر دارای اهمیت ویژه‌ای بوده ‌است. امروزه نیز از مهم‌ترین شهرهای غرب ایران به شمار می‌رود.
کرمانشاه را از دید گوناگونی آب و هوائی و قومی و مذهبی هند ایران لقب داده‌اند چرا که از لحاظ آب و هوایی دارای چهار فصل در یک زمان است برای نمونه قصر شیرین دارای آب و هوای گرم و سنقر و پاوه دارای آب و هوای سرد و کرمانشاه دارای آب و هوای معتدل هستند در این استان قومیت‌های کرد، فارس، ترک و عرب در کنار هم زندگی می‌کنند. از دیدگاه مذهبی نیز دارای گونه گونی بسیار زیادی است. به طور مثال پیروان کیشهای شیعه، سنی، اهل حق ، مسیحی، و یهودی در این استان در کنار هم زندگی آشتی آمیزی دارند.اکثریت مردم کرمانشاه به زبان کردی صحبت می‌کنند.

شهرها و شهرستان‌های استان
استان کرمانشاه از ۱۴ شهرستان تشکیل شده‌است : کرمانشاه، اسلام آباد غرب، پاوه، ثلاث بابا جانی، جوانرود، دالاهو، روانسر، سرپل ذهاب، سنقر، صحنه، قصر شیرین، کنگاور، گیلانغرب و هرسین.

آثار تاریخی
یکی از مهم‌ترین آثار این استان سنگ‌نگاره بیستون است که بزرگ‌ترین سند به جا مانده از روزگار هخامنشیان به شمار می‌رود و به سه زبان توسط داریوش بزرگ شاهنشاه هخامنشی بر کوه اسطوره‌ای بیستون حک شده ‌است. افزون بر این بیستون نماد مهر است چرا که از خود گذشتگی فرهاد، نام این کوه را با عشق جاودانه شیرین و فرهاد که الهام بخش بسیاری از نویسندگان و سرایندگان نامدار ایران همچون نظامی گنجوی بوده درهم سرشته ‌است.
علاوه بر بیستون از جمله آثار تاریخی استان کرمانشاه می توان به آثاری که شهرت جهانی دارند مانند محوطه تاریخی تاقبستان، معبد آناهیتا، قلعه یزدگرد، نقش برجسته آنوبانی‌نی،چهارطاقی قصر شیرین و گودین تپه اشاره کرد. از دوران پيش از تاريخ نيز آثار مهمي از دوران پارينه سنگي در بيستون يافت شده كه مربوط به غارهاي شكارچيان، غار مرخرل، و مرتاريك است. علاوه بر اين در غاردو اشكفت در شمال شهر كرمانشاه نيز آثار سكونت انسان‌هاي پارينه سنگي مياني يافت شده است. قديميترين بقاياي استخواني انسان ريختهاي پارينه سنگي كه در ايران يافت شده مربوط به بيستون است. اين قطعه شامل بخشي از يك استخوان ساعد است و در كاوش هاي غار شكارچيان در سال 1949 بوسيله كارلتن كوون بدست آمده است.

آثار طبیعی
از آثار طبیعی استان کرمانشاه می‌توان به کوهستانهای دالاهو و شاهو، جنگل‌های مرخیل پاوهو جنگلهای دالاهو، سراب‌های(چشمه های بسیار بزرگ( سراب نیلوفر،سراب در بند صحنه و سراب نجوبران (نژیوران)، تالاب هشیلان،غارهای قوری قلعه، کاواتو پراو، پناهگاه حیات‌وحش بیستون و ورمنجه، دشت‌های بیستون و ماهیدشت اشاره کرد.

[Hiwa]

مفاخر ادبي كرمانشاه

ابوالقاسم لاهوتی
شاعر و فعال سیاسی در دوران انقلاب مشروطه در سال ۱۲۶۴ خورشیدی در کرمانشاه به دنیا آمد وی نام مستعار میرزا احمد الهام برای خود برگزید و اشعار نخستین وی در روزنامه حبل المتین به چاپ رساند.وی از نخستین کسانی است که قالب های شعری را درنوردید و به زبانی ساده و روان شعر گفت. از وی مجموعهای شامل قطعه، غزل و مقداری تصنیف بر جای مانده است. او در کرمانشاه روزنامه بیستون را منتشر می کرد. در فروردین ماه سال ۱۳۳۶ خورشیدی در مسکو درگذشت.

آثار: کاوه آهنگر (1947)، قصیده کرملین (1923)، تاج و بیرق (1935)، مجموعه اشعار (63-1960)

استاد يد ا... بهزاد

شاعر بلند آوازه ی کرمانشاه، استاد یدالله بهزاد فرزند حسین ایوانی در سال ۱۳۰۴خورشیدی در کرمانشاه متولد و در این شهر نشو و نما یافت. بهزاد پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه و دوره ی عالی به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و مدت بیست و هفت سال در دبیرستان های زادگاه خود به تدریس ادبیات فارسی اشتغال داشت و در سال ۱۳۵۸ بازنشسته شد.
بهزاد تمام عمر خود را علاوه بر تدریس و تربیت جوانان،در مطالعه و تحقیق و پرداختن به هنرهایی چون خوشنویسی،سرودن شعر،گردآوری و تدوین آثار شعرای زادگاه خود سپری کرد و بیشتر اوقاتش را در کتابخانه اش مصروف می داشت. وی صبح پنجم فروردین 1386 بدرود حیات گفت.

شادروان اخوان ثالث،شاعر والامقام و دانشمند محقق،درباره ی بهزاد چنین می نویسد(بهزاد از شعرا و سخنوران بسیار قادر سخن و بلیغ و شیوا و سلیم ذوق و بلند طبع و لطیف قریحه و نغز اندیشه عصر ماست.))
شادروان امیری فیروزکوهی در مقطع غزلی گوید: مرا زاد روان بس یاد (بهزاد)/که زادی به ز یاد همدمی نیست

[Hiwa]

زبان و گويش مردم كرمانشاه

استان تاريخي كرمانشاهان سرزمين انواع گويشها و لهجه‌ها است. استاني كه گويشها و لهجه‌هاي مناطق مختلف آن مانند طبيعت هزار رنگش است. به اعتقاد صاحب نظران شايد كمتر استاني به اندازه استان كرمانشاه از لحاظ تنوع قومها، قبيله‌ها، فرقه‌ها و مذاهب مختلف برخودار باشد و هر يك از اين گروه‌ها نيز به لهجه‌ها و گويشهاي شيرين خود تكلم مي‌كنند :
در استان كرمانشاه با توجه به قدمت و غناي تاريخي اين استان ‪ دهها ‬گونه گويش محلي وجود دارد. جاف جوانرود، سوراني، پاوه‌اي، ژاو رودي، لهوني، بالاجوبي، كلهري، لكي، فارسي كرمانشاهي، اورامي، گوران، لري و لكي را از رايج‌ترين گونه‌هاي گويشي در استان كرمانشاه است. همچنین زبانهای تركي سنقري و عربی هم در بعضی مناطق تکلم می شود. گويشهاي مختلفي كه در استان كرمانشاه رواج دارد ريشه در زبان كردي به عنوان زبان نژاد يا قوم كرد دارد.
زبان كردي داراي چهار شاخه اصلي است و ‪ ۶۰‬گونه گويشي را در بر مي‌گيرد. چهار شاخه اصلي زبان كردي شامل كرمانج جنوب ، كرمانج شمال ، كردي كرمانشاهي و اورامي و گوران است كه هر يك گويشهاي خاصي را شامل مي‌شود.
كرمانج جنوب در ايل جاف در كرمانشاه رايج است.
كردي كرمانشاهي است كه خاص قبايل ، ايلات و عشاير استان كرمانشاه و ايلام است. اين شاخه از زبان كردي داراي گويش معيار است و آن كردي كلهري است.
گويش اكثريت مردم كرمانشاه كردي كلهري است و در كنار آن فارسي كرمانشاهي نيز كه اختلاطي از كردي كلهر با زبان فارسي است از ‪ ۲۰۰‬سال پيش در اين استان رايج شده است. شاخه چهارم زبان كردي اورامي و گوران است كه در منطقه اورامانات كرمانشاه رايج است. تمام اشعار سروده شده به زبان كردي تاكنون به اين گويش سروده شده است. در چند سال اخير نيز گويش وران دانش آموخته گويش كلهر شروع به سرودن شعر در اين گويش كرده‌اند. در ميان اين گويشها كردي كلهري بيشترين گويش ور را در استان دارد و لري محدودترين گويش در استان كرمانشاه است.
آنچه امروز ملموس است گويشهاي محلي به واسطه مسايلي در حال از بين رفتن است؛ دور شدن مردم گويش ور از خاستگاه اوليه خود يعني زيست بوم و قرار گرفتن در بخشها و شهرهاي جديد ، تداخل فرهنگها و گويشها و زبانهاي گوناگون ، گوناگوني اقليمها و جغرافياي شهر ها و روستاها ، مهاجرت ، سواد آموزي و دور شدن از گويش مادري از جمله اين دلايل است.
با تشکیل حکومت قاجار در ایران و شکل گیری سازمانهای اداری و حکومتی در آن زمان و وجود امارتهای حکومتی نوادگان آنها در نقاط مختلف کشور و رسمی بودن زبان فارسی و سخن گفتن باسوادان (کارمندان و طیف حاکم) به زبان فارسی و عدم آشنایی آنان با زبانهای محلی، کافی بود تا مردم برای ارتباط برقرار کردن با آنان به زبان فارسی نیاز پیدا کنند با توجه‌ به‌ وجود قشر بازاری و بیسواد در میان مردم و عدم آشنایی آنان با زبان فارسی در بیشتر اوقات آنان با مشکل پائین بودن دایره‌ واژگان فارسی روبه‌رو می شدند و برای جبران آن واژگانی از زبان کردی را در سخن خود می آوردند بدین گونه‌ شخص دیگری این واژه ‌را از یکی میشنید و به ‌گمان آنکه‌ واژه‌ای فارسی است آنرا در مکالمات خود به‌ کار می برد و بدین گونه ‌در بین مردم کرمانشاه زبان فارسی رایج شد گونه ای فارسی که واژگان کردی موجود در آن کم نیست.

[Nur3]

از سوغاتی هاش هم بگو...

سوغاتیش با کردستان فرق داره...

در مورد کردستان هم بزار...

[Hiwa]

سوغات و صنايع دستي كرمانشاه

كرمانشاه از دير باز به داشتن شيريني‌هاي خوشمزه و معروفي چون نان برنجي، شكري ، خرمايي و كاك زبانزد بوده است. نان برنجي و كلوچه شكري از توليدات معروف و بسيار خوشمزه و مقوي استان كرمانشاه است كه بالغ بر يك قرن است كه سوغات شهر كرمانشاه به حساب مي آيد. مي‌توان از پيشكسوتان در اين امر از مرحوم حاج اميد علي كلوچه پز ، مرحوم حاج حيدرعلي فوائدي ، مرحوم علي اكبر شكرريز ، مرحوم حاج عباس جعفري و بسياري اساتيد ديگر ياد كرد.
نان برنجي يا كلوچه برنجي را از تركيب آرد برنج، روغن ، شكر و تخم مرغ ، روغن حيواني يا نباتي ، زعفران ، هل ، آب ، گلاب و دانه حرفه تهيه مي كنند.
براي تهيه نان شكري هم از آرد گندم به جاي آرد برنج استفاده مي‌شود.نان برنجي انواع گوناگوني نيز دارد كه از آن ميان مي‌توان به نان برنجي ساده و نان برنجي زعفراني اشاره كرد. نكته جالبي كه در خصوص نان برنجي وجود دارد اين است كه در روايات معصومين (ع) هم به فوايد نان برنجي اشاره شده است، به طوريكه در كتاب نسخه‌هاي شفا بخش تاليف، علي محمد حيدري نراقي از امام رضا (ع) نقل شده: " چيزي سودمند تر از نان برنجي براي معده مسلول وجود ندارد. "
كاك تخم مرغي از ديگر شيريني‌هاي كرمانشاه است كه از بيش از ‪۳۰سال پيش در كرمانشاه مرسوم شده است و امروز در كنار نان برنجي و نان شكري توليد و عرضه مي‌شود.
شيريني كاك، سبك ، خوش مزه و پر انرژي است، كاك را از آرد گندم ، شكر ، تخم مرغ ، دارچين ، روغن ، هل و آب درست مي‌كنند. كاك پزان كرمانشاه در تهيه اين نوع شيريني سليقه به خرج داده و روي كاك را با پودر پسته ، نارگيل و خلال بادام تزيين مي‌كنند. شيريني كاك را معمولا در كنار و به همراه نان برنجي و خرمايي در اعياد مختلف استفاده مي‌كنند.
نوع ديگري از شيريني‌هاي خوشمزه كرمانشاه نان خانقي يا نان خرمايي است كه تركيبي از آرد گندم ، شكر ، روغن ، زعفران ، آب ، گلاب ، تخم مرغ و خرما است. در گذشته فروشندگان با ذوق و سليقه داخل نان خرمايي سكه‌هاي ده شاهي مي گذاشتند و به اين ترتيب براي مشتريان بخصوص بچه‌ها بازار گرمي مي‌كردند. نان خرمايي را هم در مغازه نان برنجي پزها عرضه مي‌كنند.
انواع نانهاي نامبرده با روغن كرمانشاهي (روغن حيواني )* كه شهرت جهاني دارد به طور سفارشي و با روغن نباتي به طور روزمره تهيه مي‌شود. ميزان توليد روزانه نان برنجي بين ‪۱۲تا ۲۰ تن در فصول مختلف سال مي رسد.
از ديگر سوغاتي‌هاي كرمانشاه كه بسيار معروف است روغن كرمانشاهي (روغن حيواني)* است كه فرآورده دامي استان كرمانشاه بوده و بسيار خوشبو و معطر است. استفاده از روغن حيواني در پخت شيرينيهاي كرمانشاه طعمي فراموش نشدني به اين شيريني‌ها مي‌دهد.
از ديگر صنايع دستي و سوغات اين استان مي توان به :
گيوه( کفش نخی)- لباسهای محلی- قلمزنی روی مس- گليم و جاجيم بافی- قاليبافی- ظريفکاری با چوب- حجاری- چيغ بافي( نوعی حصير بافی) اشاره كرد.

* روغن كرمانشاهي به دليل اينكه از حيوان (گوسفند) تهيه ميشود در فرهنگ عامه مردم محلي به روغن حيواني نيز معروف گرديده.
(پي نوشت از خودم ...)

[Hiwa]

غذاي معروف و محلي كرمانشاه

این خورش بومی شهر کرمانشاه است که در مجالس این شهر در عزا و عروسی مصرف میشود.
طرز تهيه (قابل توجه خانمهاي خانه دار!) :

مواد لازم برای 4 نفر: گوشت گوسفندی =500 گرم، خلال بادام =250 گرم،زرشک سیاه =2 قاشق غذاخوری، پیاز =2 عدد متوسط، لیمو عمانی :به مقدار دلخواه (مثلا 4 عدد)،زعفران حل شده در آب =2 قاشق غذاخوری، رب گوجه فرنگی =1 قاشق غذاخوری، نمک : به میزان دلخواه، زردچوبه =2/1 قاشق مرباخوری،روغن(معمولاً کرمانشاهی ها در این خورش از روغن کرمانشاهی استفاده می کنند.)، نمک دارچین و فلفل =به میزان لازم.

پیازها را خلالی کرده و در روغن کمی تفت داده تا طلایی شود. گوشت را هم به شکل ریز(اندازه حبه قند) خرد میکنند(تقریباً یک سانتیمتر در یک سانتیمتر). پیاز ها را هم ریز خرد کرده و در کمی روغن تفت می دهند. پیاز داغ این غذا باید زیاد باشد و چه بهتر که ریز باشد و زیر دندان نرود و پیاز نیز نباید زیاد سرخ شود. بعد از چند دقیقه گوشتها را اضافه کرده و سپس زردچوبه را اضافه کرده و تفت می دهند. زعفران آب کرده را به این مخلوط افزوده؛ سپس سه لیوان آب را به همراه خلال بادام به ظرف افزوده و می گذاشته تا به مدت یک ساعت روی حرارت ملایم باشد تا گوشت نیم پز شود.رب گوجه فرنگی را در کمی روغن تفت داده و با نمک و فلفل و دارچین به خورش اضافه کرده؛ 1 ربع قبل از اتمام پخت زرشک پاک کرده را در روغن گرم شده می ریزند(حدود سی ثانیه)، و زرشک و همین طور لیمو عمانی را به خورش اضافه کرده و صبر کرده تا خورش جا بیفتد.(برای پختن گوشت مدت 2 ساعت کافی است).

[Hiwa]

موسيقي استان كرمانشاه - نواها

هوره از نواهاي قديمي مردم كُرد است . مشهور است نكيساي باربد براي خسرو و شيرين هوره مي خوانده است. برخلاف چند دهه اخير، هوره را با همراه تنبور اجرا مي كردند.
اين نوا داراي چهارده مقام مي باشد كه عبارتند از :
1- گله خاك
2- گله وه دره
3- بالا دستاني
4- شاه حسيني
5- سارو خاني
6- جلو شايي
7- طرز
8- مجنوني
9- كري
10- پاريه
11- دو بالا
12- غريوي
13- بانه بنه يي
14- پاوه موري
كه هركدام داراي فرعياتي مي باشند. هوره را در جنگ نيز جنگجويان كرد مي خوانده اند. گونه ديگر هوره مويه يا مور است كه در شيون و مرگ افراد ، بوسيله زنان و در بعضي از نقاط توسط مردان خوانده مي شود. با ظهور تصوف در نقاط كردنشين اهل سنت و جماعت دروايش قادريه هوره را با جذبه و حالت گريه و استغاثه به گونه اي خاص خواندند و رنگي عرفاني به آن دادند كه به سوز معروف شد .
از ديگر رديف ها و نغمه هاي كردي بايد از بيات كرد ، حاجي حسني ، بسته نگار ، قطار و قرايي كه در دستگاه شور اجرا مي شود نام برد . دو گونه ديگر از نواهاي كردي ، گوراني و سياه چمانه مي باشد كه در منطقه جوانرود و اورامان رواج بيشتري دارد .
گوراني از الحان بهاري است كه ابيات آن از دو بيتي هاي محلي است و به هنگام دميدن سبزه و گل در دشت و كوهستان و در مراسم عروسي و شادماني با همراهي شمشال و يا بدون ساز خوانده مي شود .
سياه چمانه از الحان پائيزي است و زمان خواندن آن برگ ريزان مي باشد كه با هلهله و شادماني همراه نبوده و بسيار غم انگيز است .

[Hiwa]

موسيقي استان كرمانشاه - ساز ها

1 ـ دوزَله : (( زل )) در کردی به معني ني است و دوزله يعني دوني، كه به هم چسبانده شده اند. این ساز که از دو نی و گاه دو لوله مسی يا از جنس پَر«دال» يا استخوان قلم مرغان ديگر كه به توازي به هم بسته شده ساخته می شود به اين ترتيب كه براي درست كردن آن دو جفت استخوان را بوسيله موم به هم وصل مي كنند سپس شش سوراخ در روي آن تعبيه كرده و بوسيله فيقه در آن مي دمند و با حركات انگشتان انواع ملودي ها را اجرا مي كنند . با دميدن ممتد توسط دهان در فيقه ، صداي دلنشين و گيرايي ايجاد مي شود . از نظر موسيقائي اين ساز داراي يك اكتاو كامل است و مي تواند هفت نت اصلي را بنوازد. اين ساز مخصوص مراسم شادماني و عروسي هاست. این ساز محلي در حال فراموشی قدرت صدا و توانائي هاي شگفت و صدايی دلنشين دارد.

2 ـ دايره : دايره به شكل حلقه دايره مانندي است كه از چوب نرم ساخته شده ، سپس پوست نازك گوسفند يا بز به آن مي كشند و به دور تا دور آن زنگول هايي منظم مي‌آويزند . زدن دايره در مراسم شادي رايج است .

3 ـ سُرنا : سازي است كه جنبه بزمي دارد و در مراسم عروسي و عزا به كار مي رود .

4 ـ شِمشال : نوعي ساز بادي است از فلز كه شبيه ني است و مانند ني نواخته مي شود . اين ساز در واقع همان ني چوپان است كه سه جنبه حماسي ، عرفاني و طبي دارد .

5 ـ تنبور : تنبور سازي است مقدس كه بيشتر در منطقه گوران و صحنه در ميان پيروان اهل حق رواج دارد اين ساز از نوع سازهاي زهي است با دسته بلند شبيه سه تار با اين تفاوت كه دسته تنبور طبيعي تر از دسته سه تار است .

از ديگر سازهاي محلي مي توان تُنبك ، ني لبك ، دُهُل نام برد .

[Nur3]

سلام هيوا

زحمت مي كشي طرز تهيه دانه كولانه رو هم اينجا مي زاري؟

[Hiwa]

دانه كولانه : در گويش محلي كُرد نشينان به آش دندوني گفته ميشه كه تقريبا" طرز تهيه آن به يك صورته.

مواد لازم :

1 ليوان گندم پوست كنده

1 لیوان نخود
1 لیوان لوبیا سفید
1 لیوان عدس
1 لیوان ماش
پیاز داغ 2 قاشق غذاخوری
آب ِگوشت به مقدار لازم
نمك به مقدار لازم

طرز تهیه:


تمام حبوبات را چند ساعتی خیس می كنیم تا كمی نرم شوند و نفخ آنها گرفته شود.
سپس تمام حبوبات را به همراه گندم در قابلمه ریخته و می گذاریم بپزد.
پس از اینكه حبوبات کمی نرم شد، آب گوشت را اضافه كرده و می گذاریم تا حبوبات بپزد و خوب لعاب بیاندازد.
باید مرتب هم بزنیم تا آش ته نگیرد و گندم كاملا نرم شود و لعاب بیاندازد.
وقتی آش خوب لعاب دار شد، یك قاشق پیاز داغ و نمك را اضافه می کنیم. باید نیم ساعت دیگر آش بپزد. در آخر آش را در ظرف می ریزیم و با بقیه پیاز داغ روی آن را تزئین كرده و سرو می كنیم.

با تشكر و اجازه از دانه كولانه ي عزيز (آدمين سايت!)