همراه اول هم دچار كمبود پهناي باند شد!

[دانه کولانه]

همراه اول هم دچار كمبود پهناي باند شد!

ویسنده : با اتفاقي كه براي اپراتور شركت بزرگ ارائه‌دهنده خدمات تلفن همراه افتاده كاملا مي‌توان به گفته‌هاي مديرعامل مخابرات شك كرد. مجموعه اين اتفاقات اين فكر را در ذهن پرورش مي‌دهد كه هر انتقاد و شكايتي كه تا قبل از اين مساله توسط شركت‌هاي خصوصي فعال در اين حوزه بيان مي‌شده مطابق با واقعيت بوده است. شايد مشكلات پيش آمده در ثبت‌نام همراه اول بي‌حكمت هم نبود؛ چراكه مشكلات پي‌در‌پي در اتصال به اينترنت اين بار يك شركت دولتي را نشانه گرفته كه تا قبل از آن اين مشكلات از طرف شركت مادر آن يعني مخابرات تكذيب مي‌شد.

كمبود پهنای باند این بار همراه اول را نشانه گرفت
این بار نه كاربران و نه بخش‌خصوصی انتقاد خود را نسبت به كمی پهنای باند اعلام كرده‌اند؛ بلكه یك شركت دولتی كه از دل شركت مخابرات برخاسته است دست به اعتراض نسبت به وضعیت موجود زده است. بر اساس شواهد موجود با آغاز ثبت‌نام اینترنتی سیم‌كارت‌های 150هزار تومانی همراه اول بسیاری از متقاضیان به پورتال همراه اول مراجعه كردند اما به علت بروز اختلال در روند كار نتوانستند ثبت‌نام خود را تكمیل و به اتمام برسانند. ابوالفضلی، مدیركل روابط‌عمومی شركت ارتباطات سیار علت اختلال در سیستم ثبت‌نامی اینترنتی سیم‌كارت‌های 150هزار تومانی را كمبود پهنای باند موردنیاز شركت‌ها و سازمان‌ها دانست و گفت: تا زمانی كه به طور كلی پهنای باند در كشور افزایش نیابد و میزان بیشتری نیز به سازمان‌ها و شركت‌ها اختصاص داده نشود با این مشكل مواجه خواهیم بود. گفته‌های ابوالفضلی در حالی است كه در چند هفته گذشته بارها وزیر وزارت ICT میزان پهنای باند موجود در كشور را نه تنها مناسب اعلام كرده بلكه اظهار داشته بود كه كشور بیش از نیازش پهنای باند در اختیار دارد.

انحصاری در دست دولت
طی چند سال گذشته در مورد میزان پهنای باند و كیفیت آن انتقادات و بحث‌های زیادی از طرف شركت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی مطرح شده است، هر یك از این شركت‌ها دلایل خاصی را برای وضع نامناسب پهنای باند كشور ذكر كرده‌اند و هر بار هم با مخالفت مسوولان ICT روبه‌رو شده‌اند، اما چه دلیلی دارد كه هنوز هیچ یك از مسوولان مخابرات و مخصوصا شخص وزیر وزارت ICT زیر بار این كمبود پهنای باند و مشكلات مربوط به آن نرفته‌اند، مشخص نیست. به گفته صاحبنظران و فعالان حوزه اینترنتی یكی از معضلات اصلی پهنای باند انحصاری بودن آن در دست دولت است كه سبب عدم رقابت میان ارائه‌دهندگان این سرویس و كیفیت نامطلوب آن شده و ترافیك خطوط اینترنتی در ایران به دلیل همین كیفیت پایین اینترنت و پهنای باند، بالا رفته و پاسخگوی نیاز فعلی كاربران نیست. گفته می‌شود این مشكل نیز راه‌حل دارد و آن خصوصی‌سازی عرضه پهنای باند است؛ چرا كه با خصوصی‌سازی پهنای باند رقابت سالم به وجود آمده و عرضه آن از انحصار خارج و با كیفیت بهتری به مشتریان عرضه شود.

كاظم قنبری، مدیر یك شركت خدمات‌دهنده اینترنتی با تاكید بر موضوعات ذكر شده می‌گوید: «در ایران روز به روز ترافیك اینترنتی افزایش می‌یابد اما به دلیل عدم ارتقای پهنای باند توسط مخابرات مشكلات زیادی برای مشتریان به وجود آمده است.» وی خصوصی‌سازی پهنای باند را تاثیرگذار می‌داند و می‌افزاید: «خصوصی‌سازی باعث خارج شدن انحصار و به وجود آمدن رقابتی سالم می‌شود و در نهایت این امر به نفع مشتریان تمام خواهد شد.» علاوه بر مساله انحصاری بودن عرصه پهنای باند مشكلات دیگری نیز در این زمینه دیده می‌شود و آن كمبود یا نبود پهنای باند كافی است به طوری كه میزان عرضه پهنای باند اینترنت در كشور كمتر از میزان مصرف آن است كه همین امر باعث قطعی‌های مداوم می‌شود.

رضا نشاط، مدیر یك شركت اینترنتی در گفت‌وگو با ایسنا در این باره می‌گوید: «با وجود مبالغ پرداختی چند شركت ICP در طول ماه‌های اخیر به منظور ارتقای پهنای باند، هنوز پهنای باند كافی به شركت‌ها ارائه نشده است.» به گفته نشاط تامین پهنای باند كافی، از نظر اقتصادی مقرون به صرفه بوده و مورد استفاده و تمایل كاربران و دانشجویان در پیشبرد پروژه‌های تحقیقاتی قرار می‌گیرد. در مقابل این اظهارات نیكسار، عضو هیات مدیره انجمن ISPها ضمن تاكید گفته‌های نشاط می‌گوید: «علاوه بر كمبود پهنای باند، مشكل بزرگ‌تر در این حوزه نحوه توزیع پهنای باند است. چرا كه در حال حاضر زیرساخت مناسب، كافی و از طرفی كانال‌های ارتباطی لازم برای رساندن پهنای باند مناسب به دست ISPها وجود ندارد.

وی با اشاره به قابل حل بودن مشكل پهنای باند می‌افزاید: «وقتی بحث پهنای باند در كشور مطرح می‌شود می‌توان گفت كه این موضوع به صورت انحصاری در دست دولت است در صورتی كه بهتر است مخابرات این كار را به عهده فعالان این حوزه یعنی ISP و ICPها قرار دهد تا آنها بتوانند وارد این مقوله شده و با تامین پهنای باند مورد نیاز اقدام كنند.» به اعتقاد نیكسار اگر عرضه پهنای باند به بخش خصوصی سپرده شود به صورت 100درصد مشكلات موجود برطرف شده و دیگر كشور با كمبود پهنای باند مواجه نخواهد شد.

ضعف مدیریتی
براساس اطلاعات به دست آمده اختلالات در شبكه اینترنتی بیشتر در زمان‌هایی چون ثبت‌نام اینترنتی دانشجویان دانشگاه‌های متفاوت، بررسی نتایج قبولی در سازمان سنجش، خرید اینترنتی محصولی پرطرفدار در محدوده زمانی معین و اكثر مواردی كه در مقطع مشخص از زمان است، رخ می‌دهد.
بنابر اظهارات پیام كرباسی، عضو كمیسیون سازمان نظام صنفی رایانه‌ای بروز چنین اختلالاتی می‌تواند به 6 دلیل رایج یعنی1 - مشكلات سیستم‌های سخت و نرم‌افزاری كاربر، 2- اختلالات ارتباطی (با شبكه) در سمت شبكه، 3- اختلالات ارتباطی در بستر شبكه میان كاربر منتهی به سایت خدمتگزار، 4 – اختلالات یا كمبود پهنای باند ارتباط با شبكه در سایت مقصد، 5- اختلالات در سخت‌افزار، نرم‌افزار پایگاه داده و شبكه داخلی موجود در سایت مقصد و 6- موارد نادر دیگر باشد.

به گفته كرباسی زمانی كه ثبت‌نام اینترنتی برای قشر وسیعی از كاربران با اختلالاتی مواجه است، می‌توان بلافاصله از دلیل بروز اختلال به علل 1 و 2 و 6 فوق چشم‌پوشی كرد. وی در ادامه می‌افزاید: «با توجه به اظهارنظر فوری مدیر كل روابط عمومی ارتباطات سیار مبتنی بر این كه به دلیل حجم بالای متقاضیان بروز اختلال امری طبیعی است و تا زمانی كه پهنای باند و سرعت اینترنت افزایش پیدا نكند در این زمینه دچار مشكل خواهیم بود. بنابراین واضح است كه این شركت علت اصلی اختلال را عامل چهارم یعنی همان اختلالات یا كمبود پهنای باند ارتباط با شبكه در سایت مقصد معرفی كرده است.»

به گفته یكی از كارشناسان حوزه IT ممكن است مشكل پیش آمده در هر نوع ثبت‌نام مربوط به سروری هم باشد كه آن شركت سازمان یا دانشگاه از آن استفاده می‌كند. كرباسی در این زمینه می‌گوید: ممكن است در بعضی از موارد مشكلات پیش آمده مربوط به سرور باشد اما از همراه اول به عنوان یك شركت دولتی و این كه در دل وزارتخانه‌ای كار می‌كند كه از بهترین سرویس و امكانات زیرساختی استفاده می‌كند. نمی‌توان انتظار رخ دادن چنین مشكلی را داشت؛ مشكلی كه خود مسوولان ارتباط سیار هم آن را تصدیق می‌كند. وی در ادامه می‌افزاید: «بروز چنین معضلی برای یكی از سودآورترین شركت‌های مخابراتی كشور و بزرگ‌ترین شركت‌های ارائه كننده خدمات تلفن‌همراه در منطقه خاورمیانه با توجه به روابط نزدیك آنها با شركت ارتباطات زیرساخت جای بسی تاسف و شگفتی دارد.

بنابر اظهارات این عضو كمیسیون سازمان نظام صنفی رایانه‌ای عدم مدیریت صحیح در بستر شبكه داخلی دیتای كشور نیز می‌تواند از دیگر عوامل مهم و تاثیرگذار در بروز اختلال در عملیات اجرایی فراخوان‌های عمومی تحت پایگاه‌های اطلاع‌رسانی داخلی برای مراجعه كنندگان كشور باشد. به عبارتی سادتر زمانی كه كاربری از داخل كشور و از طریق یكی از شركت‌های تامین كننده اینترنتی (ISP) اقدام به مراجعه به پایگاهی در شبكه داخلی كشور (مثل پورتال شركت ارتباطات سیار با هدف ثبت‌نام اینترنتی) می‌كند، باید بتواند حتی در زمان قطعی كامل ارتباط كشور با شبكه جهانی اینترنت نیز نسبت به انجام امور لازم در آن پایگاه، بدون وجود اختلال اقدام كند. آنچه به نظر می‌رسد این موضوع است كه به دلیل حجم بسیار اندك بسته‌های اطلاعاتی حاوی ثبت‌نام‌های مشابه، بروز چنین اختلالات وسیعی در سطح كاربران كشور می‌تواند نشانه‌هایی از خروج بی‌دلیل این بسته‌ها از شبكه داخلی كشور به شبكه اینترنت و بازگشت مجدد آن به شبكه داخل كشور باشد به نحوی كه كمبود پهنای باند اینترنتی كشور در هفت ماه گذشته، شهره خاص و عام در عرصه دست‌اندركاران و متخصصان فناوری اطلاعات كشور شده است، بار دیگر خودنمایی كند.

قطعی‌های متناوب
پهنای باند عاملی برای رشد توسعه صنایع آی‌تی و همچنین تبادلات اطلاعاتی كشور با متخصصان دیگر نقاط جهان در پیشبرد پروژه‌های تحقیقاتی است، اما متاسفانه كاربران ایرانی به دلیل كیفیت نامناسب پهنای باند از استفاده خدمات نوین فناوری اطلاعات و ارتباطات محروم هستند. همچنین علاوه بر نامناسب بودن پهنای باند مورد نظر، كاربران از مشكل قطعی پهنای باند نیز به شدت رنج می‌برند به طوری كه در زمان قطعی پهنای باند كیفیت خدمات ارائه شده به شدت دچار افت می‌شود. مسوولان مخابرات و وزارت ICT كم‌كاری بخش‌خصوصی را سبب قطعی‌های پهنای باند قلمداد می‌كنند و البته در این بین بر طبق عرف، مسوولان بخش‌خصوصی نیز معتقدند مخابرات با فراهم كردن تسهیلات لازم و محدود كردن سرعت اینترنت ADSL سبب عدم موفقیت برنامه‌ها و فعالیت‌های 11 شركت Pap شده است.

به‌رغم مشكلات موجود در كشور بحث پهنای باند اینترنت، صابر فیضی، مدیرعامل مخابرات در گفت‌و‌گو با یكی از رسانه‌ها عنوان كرده است كه مشكلی با عنوان پهنای باند وجود ندارد و تمام كاستی‌های این بخش مربوط به خدمات ارائه شده از سوی هاستینگ‌هاست. وی با عنوان اینكه كاربران ایرانی با سرعت كم نیز می‌توانند به اطلاعات مورد نظر خود در اینترنت دست پیدا كنند، می‌افزاید: «معمولا حجم بالای مراجعان اینترنتی به یك سایت باعث به وجود آمدن مشكلاتی می‌شود كه ما آنها را به قطعی یا كمبود پهنای باند تعبیر می‌كنیم.» وی در ادامه اظهار می‌داردكه ترافیك ورودی كاربران و عدم پیش‌بینی مسوولان سایت مورد نظر برای اختصاص باند كافی سبب به وجود آمدن كاستی‌هایی می‌شود در غیر این صورت در ایران مشكلی با عنوان پهنای باند وجود ندارد.»

با اتفاقی كه برای اپراتور شركت بزرگ ارائه‌دهنده خدمات تلفن همراه افتاده كاملا می‌توان به گفته‌های مدیرعامل مخابرات شك كرد. مجموعه این اتفاقات این فكر را در ذهن پرورش می‌دهد كه هر انتقاد و شكایتی كه تا قبل از این مساله توسط شركت‌های خصوصی فعال در این حوزه بیان می‌شده مطابق با واقعیت بوده است. شاید مشكلات پیش آمده در ثبت‌نام همراه اول بی‌حكمت هم نبود؛ چراكه مشكلات پی‌در‌پی در اتصال به اینترنت این بار یك شركت دولتی را نشانه گرفته كه تا قبل از آن این مشكلات از طرف شركت مادر آن یعنی مخابرات تكذیب می‌شد. رخ دادن این مشكل می‌تواند همانند جرقه‌ای باشد كه مسوولان و فعالان این حوزه را متوجه عمق فاجعه كند و آنها را به فكر اساسی برای برطرف كردن مشكلات موجود بر سر راه توسعه اینترنت پرسرعت كشور بیاندازد.

سونیتا سراب‌پور-دنیای اقتصاد