لباسي براي قهرماني !

[امیر عباس انصاری]

لباسي براي قهرماني !

یک شنبه,11 شهريور 1383 (تعداد دفعات خوانده شده:1435) نويسنده: احسان لطفي


استفاده از داروهاي نيروزا ممکن است جنجالي ترين بحث دوروبر بازيهاي المپيک 2004 آتن باشد اما سوال مهم اين بازيها مربوط به يک راه کاملا قانوني براي رسيدن به سکوي قهرماني است.
آيا لباسهاي چسبان و سريع ساخته شده از مواد با فناوري هاي پيشرفته مي تواند تعيين کند که کدام ورزشکار با دست پر به خانه مي رود يا نه؟ اين لباسهاي جديد بيشتر در ورزشهاي پرسروصدايي مثل شنا به چشم مي آيند اما قايقرانان و دوچرخه سواران هم از آنها استفاده مي کنند. لباسهايي که هرچند براي يک تماشاگر عام ممکن است يادآور مرد عنکبوتي باشند اما توانايي شان در کاهش نيروي مقاومت و افزايش سرعت ، مهمتر از ظاهر زيبايشان است.

در رقابت هايي که تفاوت مدال طلا و برنز با دهم ثانيه اندازه گرفته مي شود ، لباسي که ورزشکار مي پوشد مي تواند به اندازه اختلاف مدال گرفتن يا نگرفتن تعيين کننده باشد. توليدکنندگان وسايل و لباسهاي ورزشي ، انرژي قابل توجهي را صرف ابداع روشهاي مختلف براي کاهش مقاومت کرده اند و البته هيچ جا رقابت به اندازه شنا ، شديد و نزديک نيست.

اين روزها هر کسي که با يک مايوي جمع وجور در استخر آفتابي شود ، مطمئنا بازنده است. لباسهاي سريع عمدتا ساخته شرکتهاي Speedo ، Tyr و Nike هستند ؛ اما رقابت اصلي بين دوتاي اول است که روشهاي مختلفي را براي حرکت سريع تر در آب به کار گرفته اند. در اين رقابت ، حرفه اي ها احتمالا روي Speedo شرط مي بندند ؛ زيرا اين شرکت بيشترين نمونه را در توليد لباسهاي سريع دارد و علاوه بر اين مايکل فلپس ، شناگر امريکايي که هميشه مسابقه ها را با يک ساک مدال ترک مي کند، در آتن لباس Fast Skin FSll اين شرکت را مي پوشد که نسبت به مدل قبلي مورد استفاده در المپيک سيدني ، پيشرفت هاي عمده اي کرده است.

Fast Skin FSll براي الهام از کوسه ها و براي طراحي و توليد از رايانه ها کمک گرفته است.

طراحان لباس در مطالعاتشان متوجه شدند که هرچند کوسه ، ظاهري بسيار هموار دارد؛ اما شکل و بافت پوستش در نقاط مختلف بدن ، متناسب با تغيير شرايط جريان آب تغيير مي کند؛ مثلا پوست بيني داراي فرورفتگي هاي خنثي است که با فاصله گرفتن از نوک بيني ، رفته رفته هموارتر مي شوند. براي مطالعه نحوه تغيير ويژگي هاي جريان هنگام حرکت شناگران در آب ، شرکت Speedo از نرم افزار ديناميک سيالات محاسباتي (CFD) که براي تحليل حرکت ماشين هاي مسابقه اي فرمول يک طراحي شده استفاده کرده است.

به اين ترتيب که به کمک CFD يک سيال مجازي ، شبيه سازي شده و بعد شناگرها با استفاده از آدمک هاي مجازي نرم افزار Cyber FX به محيط اضافه شده اند. Cyber FX همان نرم افزاري است که در ساخت فيلمهايي مثل مرد عنکبوتي و ماتريکس مورد استفاده قرار گرفته است.

محققان پس از اين مرحله ، آزمايش هايي هم با استفاده از آدمکهاي واقعي و بعد، ورزشکاران درمحيطهاي واقعي ترتيب دادند، مدلسازي رايانه اي نشان داد که نيروي مقاومت اصطکاکي تا 29 درصد از کل نيروي مقاوم وارد بر شناگر در زير آب را تشکيل مي دهد که 19 درصد بيشتر از تخمين هاي قبلي است.

براي غلبه بر مقاومت اصطکاکي ، شرکت Speedo از مواد و پارچه هاي مختلفي براي تقليد از پوست کوسه استفاده کرد و الگوي لباسها را بسته به نوع شنا و زن يا مرد بودن شناگر تغيير داد. از ميان پارچه هاي مختلف ، fast skin با فشردن بدن ، نوسان ماهيچه ها را نيز محدود مي کند. fast skin طوري طراحي شده که با داشتن برجستگي ها و فرورفتگي هاي خطي مشابه با آنچه روي سطحپوست کوسه هست ، مقاومت اصطکاکي آب را کم کند. علاوه بر اين ، لباسهاي Speedo ، در سطح داخلي ساعد، فلسهايي از تيتانيوم سيليکون دارند که به دام انداختن آب را در حرکات رو به پايين دست آسان تر مي کند و در نهايت ناهمواري هاي لاستيکي در عرض سينه که نوع ديگري از مقاومت به نام مقاومت فشاري را کاهش مي دهند. Speedo ادعا کرده است اين اقدامات در مجموع ، نيروي مقاومت را 4 درصد در مردان و 3 درصد در زنان کاهش مي دهد اما از ديد شرکت Tyr ، Speedo راه را بکلي اشتباه رفته است.

به گفته ديويد پندرگاست ، يکي از مبدعين لباس Aquashift شرکت Tyr و استاد مرکز تحقيقات و آموزش در محيطهاي ويژه دانشگاه بوفالو، براي افزايش سرعت حرکت در آب ، بايد نيروي مقاومت اصطکاکي را زياد کرد نه کم.

پندرگاست پس از مطالعه حرکت شناگران در استخرهاي مخصوص حلقه اي شکل که شناي يکنواخت و پيوسته را ممکن مي کند ، دريافت که نيروي مقاومت اصطکاکي مفيد، 2نوع مضر از نيروي مقاومت را کاهش مي دهد: مقاومت فشاري که ناشي از شکل بدن است و مقاومت موجي.

براي افزايش مقدار مقاومت اصطکاکي در لباس Aquashift از سه حلقه برجسته با ارتفاع يکسان در نقاطي که بدن بيشترين محيط را دارد. يعني ناحيه زيرزانو، دورباسن و دور سينه ، استفاده شده است.

اين کار در مجموع ، آب را به بدن نزديک تر نگه مي دارد و مقاومت آن را کم مي کند. البته ايده کار چندان جديد نيست و قبل از المپيک زمستاني 1994 ، شرکت spyder ، سازنده لباسهاي اسکي ، لباسي ارائه کرد با لوله هاي برآمده اش ، نيروي اصطکاک هوا را افزايش مي داد. البته پوشيدن لباس spyder از آن المپيک ممنوع شد زيرا گفته مي شد که براي استفاده کننده اش ، مزيت ناعادلانه دارد. حالا Tyr ادعا کرده است Aquashift ، نيروي مقاوم را 10 درصد کاهش مي دهد و اين اگر درست باشد ، speedo را از آب بيرون خواهد انداخت.

اگر امسال ساک مدالهاي مايکل فلپس به کس ديگري برسد، آن شخص احتمالا شناگري با لباس Aquasift خواهد بود. در اين ميان ، Nike ، بيشتر روي ورزشهاي بيرون از آب کار مي کنند و از جمله لباسهاي عجيب و غريب تيم قايقراني کانادا محصول اين شرکت است.

در اين لباسهاي کلاهدار و بي آستين قرمز و سفيد، همه درزها به جلوي لباس آورده شده اند و خود پارچه ، عرق را از سطح پوست بيرون مي کشد تا بسرعت تبخير شود. Nike ادعا کرد کلاه اين مجموعه ، به تنهايي ، نيروي مقاوم را 3 درصد کم مي کند که اين يعني چيزي حدود 2.5 متر در يک مسابقه 2هزار متري. با ادامه روند ورود رايانه و شبيه سازي رايانه اي به دنياي طراحي لباسهاي ورزشي بعيد نيست که استفاده از اين لباسهاي عجيب و غريب سرعت زا مثل مواد نيروزا در رقابت ها ممنوع شود و شما باز هم شناگرها را با همان مايوهاي کوچک و موهاي تراشيده ببينيد. تا آن موقع اگر هوس پوشيدن و امتحان کردن اين لباسها به سرتان زد ، 400 دلار کناربگذاريد.