هوره

[فرانک]

هوره :
هوره ساده ترين, ابتدايي ترين و اصيل ترين گونه موسيقي است كه اكنون به تكثر و هزارگونه گي زباني و كيفي در آمده است. ما ايرانيان بخصوص مردمان كرد زبان غرب كشور اين گونة ابتدايي و اصيل آواز را هوره مي ناميم, واژه هوره و نامگذاري آن قدمتي حدوداً 7000 ساله دارد و به دوران پيامبري اشو زردتشت مي رسد در “گات هاي يسنا” كه بخش مهمي از اوستا كتاب مقدس زرتشتيان مي باشد بصورت منظوم نگاشته شده و لذا در آن زمان, مردم براي خواندن آن و نيايش اهورا مزدا آوازي را سر داده كه آنرا هوره ناميده اند, هوره نداي حق طلبي بوده و كرداري نيك, پنداري نيك و گفتاري نيك را آواز كرده است.نام منطقه زیبا و رویایی هورامانات کردستان نیز احتمالا از همین روی گذاشته شده است.مردمان آریایی کردستان که از پایه گذاران تمدن و فرهنگ ایران بزرگ هستند بدون تردید امروز از پاسداران اصلی این آداب و رسوم اصیل و کهن هستند که مایه مباهات هر ایرانی است.

همانگونه كه امروزه بعضي از افراد و خصوصاً قاريان قرآن با تلاوت آيات اين كتاب آسماني آوازي را سر مي دهند كه ا زيك سو پيام خدا را كه پاكي, فرزانگي و حقانيت است سر مي دهد و از سوي ديگر نيز موسيقي آهنگين اين آواز چنان ژرف و گرم و زلال است كه دل و جان را به ارتعاش در مي آورد, آن زمان نيز بعضي از افراد با تلاوت گات هاي اوستا, اين حس هاي ژرف و زلال را به ديگران انتقال داده اند كه هم, هنري لطيف و هم عملي مومنانه و اعتقادي محسوب مي شد.

آقاي فاروق صفي زاده پژوهشگر كرد زبان در كتاب “پژوهشي دربارة ترانه هاي كردي” چنين مي گويد:
اين آواز, اصيل ترين موسيقي كردي مي باشدكه از زمان هاي كهن به يادگار مانده است, كه ويژه ستايش از اهورا مزدا بوده است و كردها كه پيرو آيين آسماني زردتشت بوده اند در هنگام مرگ كسي و روي دادن پيشامدي و يا پس از پيوند با اهورا مزدا, شروع به خواندن هوره كرده اند و آواز سوزناكي را كه برگرفته از نوشتار آسماني اوستا بوده به شيوة هوره خوانده اند, واژه هوره از اهوره گرفته شده است, همين شيوه هوره در خواندن قرآن به كار مي رود و واژه سوره از همين واژه گرفته شده است.

وي در بخش ديگري از كتاب خود مي گويد:
هوره از ريتم آزاد پيروي مي كند, اين گونه آواز بيشتر در مناطق گوران, سنجابي, قلخاني و كلهر مرسوم است.

مقام هاي هوره:
بان بنه اي, بنيري چر, دودنگي, باريه, غريبي, ساروخاني, گل و دره,پاوه موري, قطار, هجراني, مجنوني, سحري و هي لاوه.
هوره آواز ممتدي است كه خواننده, شعرها و ابيات بيشماري را در ذهن داشته و آنها را هنگام آواز به صورت پي در پي استفاده مي كند, گاه شعرها سروده خود خواننده است و گاه شعرهاي مورد استفاده را از ديگر شاعران به عاريت مي گيرد, هوره در گذشته هاي دور, مضموني مذهبي داشته و بيشتر به آواز كردن آيات كتب آسماني يا آموزه هاي منظوم مذهبي پرداخته است اما امروزه مضموني عاشقانه دارد.هوره مختص به يك دوره تاريخي و يا يك جغرافيا و فرهنگ خاص نيست, هوره يا همان آواز اصيل ابتدايي, مادر همه آوازها, تصنيف ها و ترانه هاي مردمان جهان است, مادر آوازها و ترانه هاي تمام ملل دنيا صرف نظر از نژاد و فرهنگ و زبان و معيشت و آيين و جغرافيا و تاريخ آنها.

همانگونه كه بركه, دريا, رودخانه, سيل, اقيانوس, باران, ابر ومه همه و همه از آب اند و آب مادر و اساس همه اين دگرگوني هاست, هوره نيز مادر همه تكثر ها, تنوع و هزار چهرگي آوازها و ترانه هاي شاد و ناشاد مردم جهان است.براي درك درست اين موضع بايد به گذشته بر گرديم به آن زماني كه سازها و آلات موسيقي وجود نداشته اند, آيا در آن زمان موسيقي چيزي غير از هوره بوده است؟

البته هر صداي موزوني از صداي ني گرفته تا آواز قناري موسيقي تلقي مي شود اما منظور ما در اين نوشتار موسيقي به معناي متعارف آن است, در گذشته ها, انسان ها به تنهايي و يا بصورت دسته جمعي به خواندن ممتد آواز روي مي آوردند, بعد به مرور زمان انواع ساز ها و آلات موسيقي به ميان آمدند و آن هورة ممتد و موزون را به قطعات و اجزاء متنوع و متكثر امروزي بدل ساخته اند, امروزه آوازهاي سنتي ايراني همان هوره است كه به صورت رديفي و دستگاهي خوانده مي شود.

در مناطق كرد نشين غرب كشور خصوصاًَ استان ايلام هنرمندان بزرگي وجود دارند كه خواندن آواز هوره را به حد كمال رسانيده اند, از سرايندگان بزرگ اين آواز در گذشته مي توان به شادروان داراخان و مرحوم علي نظر اشاره نمود.

سرايندگان هوره :
سيد قلي كشاورز, علي كرمي نژاد معروف به حاجي طوسي, بهرام بيگ ولد بيگي, سيد علي عسكر كردستاني, نجات, بساط عثمانوند, ابراهيم حسيني, ايل خان اركوازي, اولعزيز, ياسمي, كريم صادقي و عبد الصمد عبدي پور هوره خوانان معروف استان هاي ايلام, كرمانشاه و كردستان هستند اما پس از مرحوم علي نظر, سيد قلي كشاورز سرآمد همه هنرمندان اين گونه موسيقي است.