تاپیک فرش، آشنایی با فرش دستباف ایران و سایر کشورها،تاریخچه، اصول بافت، کلیات رنگرزی، انواع طرحها و نقشهای فرش، شناخت بازار فرش

[چرو]

تقاضای فرش دستباف در بازار بلژیک به لحاظ رنگ (سلیقه رنگی بازار بلژیک)
رنگ متن:

هم‌خوانی رنگ فرش دستباف با دکوراسیون منازل، مهم‌ترین مسئله قابل تأمل در بازار فرش بلژیک است:

1. لاکی روناسی 25.2%
2. مسی 19.5%
3. الوان 17.3% (منظور از الوان، طیف مختلفی از رنگ‌ها به‌صورت یکسان است.)
4. کرم 16.4%
5. آبی 11.4%
6. سایر رنگ‌ها 10.2%

همنشینی و تضاد رنگی:

در این بازار، خریداران فرش دستباف، بیشتر تمایل دارند که متن و حاشیه فرش دارای همنشینی رنگی باشند:

1. همنشینی 68.3%
2. تضاد 31.7%

عوامل مورد نظر مشتریان بلژیکی:

خریداران فرش دستباف در بلژیک، مهم‌ترین و بهترین خصیصه فرش دستباف ایرانی را اصالت و سپس رنگ‌بندی آن می‌دانند:

1. اصالت 37.7%
2. رنگ‌بندی 34.2%
3. قیمت 19.4%
4. ابعاد 8.7%

مزیت فرش دستباف کشورهای رقیب ایران در بازار بلژیک:

در حال حاضر مهم‌ترین مزیت فرش کشورهای رقیب، طرح فرش می‌باشد. در سال‌های اخیر، کشورهای رقیب ایران در زمینه تولید فرش دستباف، با روی آوردن به استفاده از طرح‌های ایرانی و طرح‌های مورد پسند مشتریان بلژیکی، به این مهم دست یافته‌اند. پس از طرح، قیمت و سپس رنگ و ابعاد قرار دارند:

1. طرح 33.3%
2. قیمت 25.9%
3. رنگ 20.4%
4. ابعاد 20.4%

نتیجه:
اصالت و رنگ‌بندی فرش ایرانی مهم‌ترین خصیصه‌های مورد نظر خریداران بلژیکی است؛ و از آنجا که مهم‌ترین خصوصیت فرش کشورهای رقیب، طرح آنها می‌باشد (و البته طرح این فرش‌ها کپی‌برداری از فرش‌های ایرانیست)، پس با عرضه طرح‌های مورد نظر این بازار که اکثراً خواهان طرح‌های افشان و غیر لچک ترنج هستند، می‌توان بازار این کشور را مجدداً در دست گرفت.
تصویر‌سازی یک فرش با بیشترین تقاضا در بازار اتریش بر اساس سایر یافته‌های این بازار:

فرش 9 متری (3.5x2.5) با رنگ زمینه لاکی روناسی و حاشیه‌ای با تونالیته مشابه، دارای رجشمار 25 تا 35 با خامه از جنس پشم و طرح افشان شاه عباسی به‌صورت خلوت با قیمت حدود 9 تا 45 میلیون ریال (تقریباً معادل 680 تا 3400 یورو)

[چرو]

نگبندی و رنگرزی قالی نایین
رنگبندی
با وجود شاخص بودن طرح فرشهای نایین، اگر هویت واقعی این فرش را از آن رنگ آمیزی آن ندانیم، نقض غرض کرده‌ایم. این نوع رنگ آمیزی که عموماً به مدد قابلیت رنگ های طبیعی و گیاهی و به دست رنگرزان ماهر نایینی بر این فرش حاصل می شود، کاملاً از رنگ آمیزی فرش های سایر نقاط ایران، به خصوص فرش های رنگین عشایری و روستایی و نقوش پر و رنگ آمیزی متراکم فرش های تبریز و حتی اصفهان قابل تشخیص است.
مشخصه های رنگ آمیزی فرش های نایین، که قسمت عمده ی شهرت خود را مدیون آن است، زمینه ی رنگی از نوع روشن و مات است که همراه با ظرافت و دقت در بافت به نقوش متراکم و پر از پیچش سنتی، آرامشی شگفت انگیز می دهد. اگر این کیفیت را یکی از دلایل اصلی نفوذ فرش نایین در بازارهای جهان بدانیم، شاید تعبیر روان شناسانه ی این امر آن باشد که رنگ های زیبا و آرامش بخش و رؤیا گونه‌ی فرش نایین به نوعی در تعدیل هیجان های فرساینده ی زندگی امروز مؤثر است.
با توجه به این که فرش نایین فاقد قدمت، یا حداقل مدارک مستندی است که دلایل این گونه رنگ آمیزی را توجیه کند، می توان این کیفیت را مدیون آرامش حسرت‌انگیزی دانست که در فضای این شهر کوچک احساس می شود.
رنگرزی
فرش نایین از درخشان ترین مظاهر کاربرد رنگ‌های طبیعی و سنتی است و سهم بزرگی از شهرت خویش را مدیون این کیفیت است. با وجود این، باید اذعان کنیم که این فرش نیز، به دلایلی که دستاویز بسیاری از رنگرزان ناگزیر یا بی اطلاع است، در کارگاه ها و پاتیل های رنگرزی خویش را بروی انواع رنگ های شناخته و ناشناخته ی صنعتی گشوده است.
شیوه‌ی رنگرزی با رنگ های طبیعی و سنتی با جزیی اختلاف، مشابه سایر مراکز قالیبافی است، که رنگرزی های سنتی دارند و با وجود برخی رنگ های شیمیایی که به صورت کمکی مصرف می شود، هنوز رنگ های طبیعی در منطقه غالب است. تعداد رنگ های مورد مصرف در فرش 11 رنگ اصلی و 4 رنگ فرعی، به شرح زیر است:

• رنگ های اصلی: کرم یا نخودی، خاکی باز، خاکی سیر، قهوه‌ای، عنابی، نیلی (سرمه‌ای)، لاجوردی، آبی سیر، آبی باز (آسمانی)، لاکی، فیلی (موشی)
• رنگ های فرعی: یشمی، ماشی، سبز، مسی (صورتی)

مواد اصلی طبیعی برای به دست آوردن رنگ، پوست انار، پوست گردو، روناس، اسپرک، برگ مو، قرمز دانه است و معمولاً رنگ نیل که صنعتی است برای رنگ های آبی و لاجوردی مصرف می شود. برای رنگ زرد از اسپرک و برای رنگ های سبز از اسپرک و نیل استفاده می شود. رنگ فیلی از پوست انار به دست می آید و رنگ نارنجی از ترکیب اسپرک با روناس حاصل می شود.

رنگ قرمز دانه در گذشته کاربری بسیار زیادی در فرش نایین داشته است و اکنون نیز تا حدودی، از آن به علت شهرتی که داشته استفاده می کنند. ماده ی کمکی در رنگرزی خامه های فرش، اسید استیک است (در گذشته از پوست لیمو، لیمو عمانی، و قره قوروت استفاده می شده است). زاج سفید برای دندانه به کار می رود. به علت گرانی و کمبود قرمز دانه، استفاده از رنگ های شیمیایی به صورت کمکی یا اصلی، برای به دست آوردن رنگ لاکی رایج شده است، و دور از منطق نمی‌نماید که این زمان گرایش رنگ های شفاف و یاقوتی حاصل از قرمز دانه ی استفاده شده در فرش های گذشته ی نایین را به طرف قرمز قهوه‌ای، ناشی از این امر بدانیم.

[چرو]

<b>

شیوه کاربرد رنگها در ترکیب رنگی قالی نایین
نام رنگ
محل بکارگیری در ترکیب رنگی
بژ (خاکی) سیر
عمدتاً در بندها ونقوش و در نقشه های غلط به عنوان زمینه
بژ (خاکی) روشن
عمدتاً در حاشیه و بندها
کرم (نخودی)
زمینه قالی و بندها
آبی روشن
نقوش
آبی سیر
نقوش و زمینه قالی
سرمه ای
بندها و زمینه قالی
قهوه ای
بندها و نقوش
فیلی (طوسی)
بندها و نقوش
عنابی
بندها و نقوش
لاکی
زمینه قالی
یشمی
عمدتاً در نقوش و در نقشه های غلط به عنوان زمینه
ماشی
نقوش

بر اساس جدول زیر تا حدودی شیوه رنگبندی قالی نایین مشخص می شود.
رنگ زمینه
لچک
ترنج
حاشیه
طره
کرم
گوشه لچک عنابی و لچک دوم سرمه ای
عنابی و سرمه ای
خاکی روشن
خاکی سیر یا آبی سیر
لاکی
گوشه لچک کرم و لچک دوم آبی سیر یا سرمه ای
کرم و آبی سیر
کرم
آبی سیر یا خاکی روشن
سرمه ای
گوشه لچک کرم و لچک دوم خاکی
کرم و خاکی
خاکی روشن
خاکی سیر
آبی سیر
گوشه لچک خاکی روشن و لچک دوم عنابی
خاکی روشن و عنابی
کرم
خاکی سیر
یشمی
گوشه لچک خاکی روشن و لچک دوم عنابی
خاکی روشن و عنابی
کرم
خاکی سیر

</b>

[چرو]

تقاضای فرش دستباف در بازار اتریش به لحاظ رنگ (سلیقه رنگی بازار اتریش)
رنگ متن:
طبق سلیقه خریداران فرش دستباف اتریش، رنگ‌های کرم و لاکی بیشترین تقاضا را دارد. درصد تقاضای فرش دستباف

بر اساس رنگ متن به قرار زیر می‌باشد:

1. کرم 32.4%
2. لاکی 31.1%
3. پوست پیازی 10.4%
4. الوان 9.3% (منظور از الوان، طیف مختلفی از رنگ‌ها به‌صورت یکسان است.)
5. نارنجی کم‌رنگ 6.1%
6. سایر رنگ‌ها 10.7%

همنشینی و تضاد رنگی:
در رنگ‌بندی فرش، یکی از نکات مهم، چگونگی قرار گرفتن رنگ‌ها به لحاظ همنشین بودن (مانند رنگ سرمه‌ای حاشیه و رنگ آبی تیره در متن) و یا متضاد بودن (مانند رنگ کرم حاشیه و رنگ لاکی متن) است؛ در بازار اتریش علاقه بیشتر خریداران به همنشین بودن رنگ‌هاست.

1. همنشینی 58.1%
2. تضاد 41.9%

عوامل مورد نظر مشتریان اتریشی:
خریداران فرش دستباف ایران در اتریش مهمترین عامل خرید فرش را کیفیت آن می‌دانند و رنگ‌بندی در رتبه دوم قرار می‌گیرد.

1. کیفیت 38.1%
2. رنگ‌بندی 20.9%
3. اصالت داشتن 14%
4. ابعاد 13.5%
5. قیمت 13.5%

مزیت فرش دستباف کشورهای رقیب ایران در بازار اتریش:
مهم‌ترین مزیت فرش کشورهای رقیب ایران در این بازار، رنگ و سپس قیمت آنها می‌باشد. درصد این مزایا و سایر عوامل نیز بدین شرح می‌باشد:

1. رنگ 32.2%
2. قیمت 31.5%
3. طرح 12.3%
4. ابعاد 8.4%
5. مواد اولیه 8.4%
6. کیفیت 7.2%

نتیجه:
طبق نظر مشتریان بازار اتریش، کیفیت فرش ایرانی مهم‌ترین عامل در خرید این فرش می‌باشد، همچنین مهم‌ترین مزایای فرش کشورهای رقیب ایران، رنگ و قیمت آن است؛ در نتیجه با اصلاح رنگ‌بندی و استفاده از رنگ‌های روشن که دارای همنشینی در حاشیه و متن باشند، می‌توان بازار این کشور را برای فرش ایرانی در دست گرفت.
تصویر‌سازی یک فرش با بیشترین تقاضا در بازار اتریش بر اساس سایر یافته‌های این بازار:
فرش 6 متری (3x2) با رنگ زمینه کرم و حاشیه‌ای با تونالیته مشابه، دارای رجشمار 25 تا 35 با خامه پشمی و طرحی نظیر طرح‌های ذهنی مشابه گبه و به‌صورت خلوت با قیمت حدود ۶ تا ۳۰ میلیون ریال (تقریباً معادل ۴۵۰ تا ۲۲۵۰ یورو)
سیستم رنگ استاندارد فرش (Chromatone)
اطلس رنگ کروماتون (Chromatone) بهترین راهکار برای تولید کنندگان فرش به منظور ایجاد رنگبندی های متفاوت و متنوع می باشد. این مجموعه به عنوان یک استاندارد بین المللی، به طور مشخص برای صنعت فرش تهیه شده است. این مجموعه شامل 1080 سطح مقطع نخ (Pom) است که به صورتی آشنا و ملموس برای تمامی تهیه کنندگان فرش، رنگرزی شده است. هر Pom دارای کد رنگی مخصوص به منظور شناسایی و سفارش آن رنگ می باشد. این کدهای رنگی 6 رقمی، زبان بین المللی مشترکی را میان تولید کنندگان، مشتریان و مصرف کنندگان به وجود می آورد.اطلس رنگ کروماتون با پیاده شدن بر روی سطوح مقطع نخ ها، اثرات رنگ را علاوه بر سطح دسته نخ در عمق آن نیز نشان می دهد. سیستم رنگی کروماتون بر مبنای سه رنگ اصلی قرمز، زرد و آبی است که رنگ های میانی از آنها به دست می آید. سیستم مرجع کروماتوگرافی (اطلس) دارای 1080 رنگ می باشد که به صورت سیستماتیک به 45 فام رنگی با 24 سطح رنگی پایه تقسیم بندی می گردد. رنگ های موجود در اطلس رنگ کروماتون به طور عملی قابل تشخیص توسط چشم انسان بوده و می توانند در طراحی و تولید به کار روند.
لازم به ذکر است که این اطلس رنگی در ایران توسط شرکت بوریا از انگلستان وارد شده و توزیع می گردد؛ همچنین کدهای رنگی کروماتون توسط نرم افزار طراحی بوریا – که برای طراحی فرش به کار می رود – پشتیبانی می گردد.

[چرو]

رنگ های فرش تبریز
ايراني هستم با آرماني سبز ، كارم رنگ است و سر و كارم با رنگرزي خامه هاي قالي و تحقيق و پژوهش در كار رنگزري گياهي . هرگز راهيان فكريم در جاي ايران به من اين اجازه را نكرده اند كه به خاطر منافع مادي بهداشت جهاني را مورد تعرضقرار دهم آرمان سبز هرگز برايم اين اجازه نداده كه به خاطر منافع مادي انسانها را ازلذت وافر زيبايي پرستي وعشق ارگانيك و همزاد پنداري ، خاكي بودن و اصيل بودن جدا نمايم از طبيعت الهام گرفته و در اوج تنهايي به دنيايي وارد مي شوم كه همه از اطمينان خاطر كارم و تماس با من نهايت ملاطفت و صداقت را داشته و مي خواهم آنقدر صادقانه در بطن تاريخ ملي وطنم برگردم و راه اجداد هنرمندم را با تحقيق و پژوهش بازشناسي نمايم كه اسم ارتجاع هم بدهند ، به آن افتخار كنم ، نه تنها من بلكه بعد از من راهيان ديگر نيز. انسانها با لوازم خانه شان انس مي گيرند ، چرا ؟ خيلي ها با فرش انس مي گيرند و با آن صحبت مي كنند. اين در بطن هنر شرق است . فرش فقط كالا نيست بلكه محصولي است كه در آن روح ، توسط اشكال و رنگها دميده شده ، روزي به اوج لذت مي برد و روزي آرام بخش جان است. فرشهاي اصيل با روح ايرانيان اصيل پيوند خورده و آنان دوستان همديگرند اين روح ايراني است كه از هيچ مي آفريند و بر آفريده خود كمال عشق ورزي را دارند. نمي دانم تا حالا اين امكان برايتان بوده كه مثلا از پوست انار رنگ دلخواه خود را كه مي پسنديد استخراج نماييد يا نه؟! پوست گردو چطور؟ اسپرك ، گل ماهور، شيرين بيان يا آجي بيان ، گل بابونه ، برگ توت، مازو ، هليله ، گندال ، ناز ، قراچوت ، چيچك ، برگ مو ، برگ اوكاليپتوس، برگ به، برگ انجير ، سماق ، پوست ليمو، شاه توت ، تفاله انگور ، برگ بنه ، برگ اقاقيا ، برگ اسفند ، لاله ، ضايعات دور ريز گل محمدي سوتي بيان ، ياغلي تيكان ، قار قار صابوني ، يورقون، شوران، گون، قوزچوپي ، هميشه چوان ، گل گاو زبان ، پوست بادام،برگ پسته،برگ سيب، گزنه و ... راه كه بيفتي ترس ات مي ريزد. راهي روستاهاي آذر شهر، بناب ،عجب شير مي شوم.بر هر كجا كه پا مي گذارم آشنائي هست مي دانند به دنبال چه هستم. هميشه پير زنان روستائي مرا به نام " پسرم " صدا مي كنند.اطلاعات لازم كسب مي شود. اگر لازم باشد كسي را جهت راهنمائي به محل رويش گياهان معرفي مي كنند.استقبال آنها مايه اطمينان خاطر است. در آلقو روستائي از شهرستان بناب راهنمائي شدم به وسمر جيق كه با آن در قديم زنان برلاي رنگ مو همراه با آب ماست رنگي درست مي كردند. گل گندم را به زبان محلي به آن چدق مي گويند كه مصرف رنگ خامه داشته را خارج از اطلاعاتم برايم معرفي نمودند.در روستاي جوان دره از روستاي عجب شير خانم پيزي طرز رنگ كردن با ناز را برايم آموخت كه همان پير زن نحوه رنگرزي با قاراچوب (چيچك) و چند رنگ ديگر كه در قديم با آنها خامه پالاس رنگ مي كردند. در روستاي دين آباد از توابع آذرشهر- روستاي زادگاهم-زن عمويم اولين بار گندل و ساري چوب و روناس را برايم آموخت به زبان ساده چوب و روناس را برايم آموخت به زبان ساده گفت و بعد من آن را با زبان علمي تطبيق دادم.
پيرمردي ازروستاي هرگلان در رابطه با پخت رنگ گياهي گفت: قديم نياز نبود، بازار نبوداگر مرد هستيد كار كنيد! كارخانه خدا بزرگتر از آن است كه در مغز شما جا بگيرد . گل ماهور يا همان (سيغر قوريوغو) يا شيرين بيان را خارج از داشته ايم معرفي كرد. آيا واقعا مغزهاي كوچك ما جهت شناختن كارخانه هاي رنگ خداوند نبوده است؟ واقعا در رابطه با علفها و ضايعات گياهي دورريزي كه نه غذاي انسان است و نه غذاي حيوان مطالعه نموده ايم. چرا اين كار را نكرده ايم؟مشخص است هرگز در رابطه با شناخت خود فكر نكرده ايم و تانسيلهاي خود را باور نداشته ايم و هميشه چشمانمان را به دهان بيگانگان دوخته ايم كه برايمان چه طور خوردن ، خوابيدن و فكر كردن ، رنگ كردن، يا كار نكردن را بياموزند.
روزي در برنامه " پنجه تو خوشلار" – برنامه اي كه در راديو به زبان آذري از راديو تبريز پخش مي شد، برنامه اي را دردست اجرا داشتيم كه من به عنوان كارشناس دعوت شده بودم يك نفر از افرادي كه از اهالي فرش بود زنگ زد و گفت : آقا برگ مو را از كجا بخريم .خيلي خنده دار بود گويا ايشان خارج از ايران زندگي ميكرد. من جواب ايشان را در برنامه بعدي با آمار و ارقام دادم.هنوز هم كه هنوز است از خود مي پرسم آيا واقعا اين شخص نميداند ده درصد كل انگور ايران در شهرستان ملكان آذربايجان توليد مي شود و مقدار برگ و انگور توليدي را اگر برابر هم بگيريم با برگ انگور لازم جهت رنگرزي كل خامه هاي قالي ايران كافي خواهد بود. بگذريم از تمام ايران و تمام انگورستانهاي آذربايجان.
ملتي كه خود را نشناسد هر روز مجبور است ديگران را تعريف نمايد.آيا تا بحال با فكر پژوهشگري به استانهاي كردنشين سفر كرده ايد. مشهد يا كرمان يا خوزستان يا كردستان چطور؟ استانهاي شمالي چطور؟پس چرا نمي نويسيم كه ما صاحب بزرگترين كمپانيهاي رنگ هستيم ولي همت استفاده از آنرا نداريم .چرا نميگذاريم دنيا با خيال راحت و اطمينان خاطر از منسوجات ما استفاده نمايد و از لطافت و هارموني و همخوني رنگهاي گياهي و روح لطافت و بهداشت ذاتي دنيا از ارتباط با ما آسوده خاطر مراوده نمايد.
و اما در ارتباط با رنگ فرش تبريز بهانه هاي خيلي زيادي است. تا دلتان بخواهد اما و اگر هست! ولي آيا آن 42 رنگ بنام فرش تبريز را من ساخته ام يا در قرن حاضر طبق فرمول آورده شده توسط فلان مسئول بي سواد(در اين رابطه)از خارج اسم گذاري شده؟ ما قرنهاست با اسم 1- كرم2- خاكي 3- نخودي 4- ساري5- شويدي 6- چناري7- ياشيل 8- يشمي 9- زيتوني 10- هوائي11- آبي 12- سرمه اي 13- كاهوئي14- نارنجي15- سوغاتي 16- قره 17قرمزي18- شرابي19- گميشي20- عنابي21- طوسي22- موشو23- طلائي24- قهوه اي 25- قيزلي 26- بيراقي 27-سوتگل 28-... آشنا بوده و از منابع داخلي مان آنها را رنگ نموده ايم. اينها رنگهاي تاريخي هستند نه من و نه شما و حتي دنيا نميتواند كتمان اين حقيقت باشد. حالا اگر هنر داريم رنگهاي بينابيني براي اين رنگهاي اصيل با مقداري اضافه درصد به 120 رنگ نمي رسيم؟
يك طراح فرش تبريز اگر از محدوديت رنگ در رنگرزي گياهي حرفي بزند بهتر است دفتر و دستكش را جمع نموده به دنبال كار ديگري برود تا آبروي خود و گذشتگان هنرمندش را نبرد .ساختار فعلي فرش تبريز زير مجموعه جديدي از سيستم ارباب رعيتي يك قاعده بقول بعضي آقايان قاعده دموكرات منشي دارد. اين ديدگاه زمينه اي فراهم كرده تا هر كس در هر روستائي كه حداقل امكان استفاده از چند بافنده را داشته ،شروع به دار زدن قالي كرده و با استعانت از بي مسئوليتي بخش دولتي در سرنوشت فرش تبريز و نا آگاهي توده ها آن كاري كه نمي بايست كرده اند. بخش دولت بجاي پرداختن به اصول فني و حفظ اصالت ، اكثرا شعار هاي ايده آليستي ، زود گذر و فصلي داده است. اين بخش كه مي بايست بر حفظ اصول فني ف جه از نظر مواد، چه رنگ و چه بافت توجه نمايد اما تابع بازار و منافع و سود و سرمايه گرديد و برنامه را كساني نوشتند كه نمي دانستند كاروان را به كجا مي برند! به جرات مي توان گفت كه در حال حاضر ما هيچ كمبودي نسبت به دوره صفويه نداريم بلكه فرش اصيل خود را توليد نميكنيم تا در بازارهاي جهاني رقيب نداشته باشيم. در صورتي كه يك برنامه دقيق آم.زشس كنترل –اجرا يا داشته باشيم خيلي از كساني كه اكنون در كار فرش اند، نخواهند توانست حتي از كوچك ترين امتحان موفق بيرون آيند.اين همه بازار و اين همه آدم بيكار از قبل فرش، بدون داشتن حتي كوچكترين اطلاعا ت و فقط و فقط چند نقشه و طرح وارد بازار مي شوند و تاجران واقعي و بافندگان مظلوم بايد در اين بين تاوان بي برنامگي و بي تدبيري بخش دولتي را بدهند. از طرفي با اعطاي وام ، آن هم اگر به قالي بافان داده شود چه خواهد شد؟ پول قرضي در دست افرادي كه آموزش استفاده از آن را ندارند، چه نتايجي بدنبال خواهد داشت؟! مغازه داري كه مجبور است براي يك دار قالي كه حداقل با چهار صد هزار تومان بر پا مي شود، 5 ميليون تومان فاكتور بسازد، اگر جريان ماليات و ماليات بر درآمد را بر اساس فاكتورهاي صادره اشخاص بدبخت در نظر بگيرند و كارمند بدبخت تر از آنها نيز ضمانت اين وام را نمايد ، فردا چه اتفاقي خواهد افتاد؟!چه پيامدي به بار خواهيم آورد با اين فاكتورهاي كاذب؟! چرا اينقدر كارهايمان با شعارهايمان متضاد هست؟ مثلا ما در يك دوره افتخار خواهيم كرد كه اتحاديه تولد كنندگان فرش دست باف آذر شهر 2000نفر عضو دارد! آيا اين افراد را چه چيزي در قالب اين اتحاديه ها بر توليد چه بوده است؟ آيا فقط شعار وام؟
جامعه را به كدام سو مي بريم ؟ چرا از كيفيت توليد كاسته و بر شعارهاي عوام فريبانه و نيز هزينه هاي بيت المال مي افزاييم؟! چرا اتحاديه هاي توليدي فرش در آذربايجان شرقي داشته باشند؟ سرنوشت اتحاديه هاي گذشته و تعاوني هاي مرتبط با فرش طي سالهاي گذشته را مرور كرده و با بررسي وضعيت آنها صادقانه قضاوت كنيم! در اكثر شهرستانها ، تعاوني ها و اتحاديه ها وضعيت جالب و مناسبي نداشته اند.

[چرو]

رنگ در بافته های چینی
فرش های چینی با روشنی و سادگی نقوش و با لحن سنگین رنگ های خود که کاملا آشکار است، جامعیت و آرامش خاصی را ارائه می دهند. از نظر رنگ و طرح، فرش های قدیمی چینی نشان دهنده ی جذابیت ویژه، توازن ذاتی و در عین حال جامعیت شگفت انگیزی نسبت به تمام هنرهای چینی می باشند. رنگ های فرش معمولا در نگاه اول تأثیرگذارتر از طرح آن هستند. آمیزش هماهنگی رنگ ها در فرش باعث مطلوبیت آن می شود، حتی اگر طرح جالب توجه نباشد. در حالی که رنگ نامناسب قوی ترین طرح ها را نیز ضایع می کند. کار رنگ ها، کاری هیجان انگیز و حساس است و تصور حساس رنگ، مثل حس دقیق موسیقی، موهبتی است که به انسان داده می شود.

آنان که رنگ های غنی فرش های ایرانی، اختلاط خیره کننده رنگ های فرش های قفقازی و سازگاری با نشاط رنگ های فرش های سمرقندی را می ستایند، به سختی می توانند طرح فرش های کلاسیک چینی را تحسین کنند. رنگ های فرش های ایرانی پایان ناپذیر است. در فرش قفقازی رنگ های بسیار متضاد و درخشان در کنار یکدیگر قرار می گیرند. طرح های برجسته و رنگ های سرخ و آبی خصیصه فرش های قدیمی ختنی است. از این ویژگیها چیزی در فرش های چینی قدیمی وجود ندارد، به ویژه در فرش های اولیه، چینی ها، خود را به چند رنگ محدود کردند. برخی اوقات فقط به دو رنگ بسنده کرده اند. ولی می دانستند که چگونه آنها را به کار برند. اما گرچه فقط دو رنگ وجود دارد، یعنی رنگ آبی زیبا در زمینه خاکستری زرد فام، ولی تأثیر لذت بخش خاصی را باعث می شود. در فرش هایی که سپس تولید شده اند، چینی ها به ترکیب رنگ های فرش افزوده اند. با این حال به طورکلی تصویر متفاوتی از فرش های شرق ظاهر شده است. چینی ها به انزوا و خلوت رنگ های خود وفادارمانده اند و از خودنمایی پرهیز کرده اند. رنگ همه جا حاضر و عنصر حاکم در طرح، رنگ آبی است که آن را آبی سلطانی می خواند. فرش پکنی غالبا با متنی از رنگ آبی تیره به فرش چینی سنتی، نزدیک تر باقی ماند. اما بیشتر فرش هایی که در شهر بندری "تیان جین" و اطراف آن بافته می شدند، دارای رنگ های روشن و جدید بودند که با گذشت زمان ملایم تر شدند. فرش های قدیمی ناحیه ی ختن به رنگ های تیره هستند در صورتی که قدیم ترین نمونه های فرش با پرز پشم و منسوب به کاشغر در مقایسه با نمونه های منسوب به ختن و یارکند رنگ های کم تر و سختی و خشکی بیشتری دارند. قرمزوآبی رنگ های غالب هستند. «قدیمی ترین فرش های ابریشمی چینی متعلق به قرن هفده و هجده هستند و معمولا دارای طرح ها و رنگ هایی از شرق ترکستان هستند.» (میلانسی 172،1999)

در قرن هفدهم میلادی، رقیبی برای رنگ آبی سیر پیدا شد، یعنی آبی روشن ویژه، که به رنگ آبی تخم پرنده سینه سرخ شناخته می شود. به نظر می رسد تمام رنگ های آبی در فرش های چینی قدیمی با نیل رنگ شده اند. نیل گیاهی است که در چین و بعضی نقاط آسیا می روید و می توان تمام پرده های رنگ آبی، از کم رنگ ترین تا تقریبا سیاه را به کمک آن تولید کرد. هنری که نیل به تنهایی دارد، این است که گرچه رنگ تولیدی آن با استفاده مداوم ممکن است، کم رنگ تر شود ولی رنگ آن، شفاف تر و زیبا تر می شود. فرش های چینی ثابت می کند که رنگ ها محو می شوند، ولی آبی، آبی می ماند.با وجود وفور رنگ آبی ذرفرش های اولیه چینی، به ندرت این رنگ درزمینه آن دیده می شود و عموما این رنگ در نقوش مطرح است. فقط در یک گروه مجزای فرش، نقوش وزمینه های آبی وجود دارد. چینی ها برای زمینه نقوش آبی، رنگ های قهوه ای،سفید،زرد و نوعی قرمز ویژه را به کار می برند.

رنگ قهوه ای ممکن است، موی طبیعی شتر یا پشم گوسفند باشد. در میان رنگ های قهوه ای رنگ شده، نمونه های حنایی، قهوه ای روشن، شنی و اخرایی به ویژه مطلوبند و رنگ مسی کم رنگ که تاجران فرش در پکن آن را « کو تونگ سی (ku tung se ) » می خوانند، نیز مورد تقاضاست. "کو" به معنی کهنه، "تونگ"، مسی و "سی" به معنی رنگ است. اما پرده های رنگ خرمایی و خرمایی مایل به قرمزکمتر مشاهده می شود، چون چینی ها رنگ های قهوه ای ملایم را ترجیح می دهند، اگر چه یک رنگ قهوه ای تیره نیز وجود دارد. این رنگ قهوه ای از ماده معدنی منگنز است که به تدریج پشم را می خورد و عارضه ناخواسته ای را به وجود می آورد، به گونه ای که نقاط قهوه ای، کنده شده و الگوی خاصی را ایجاد می کنند. رنگ سفید در هر پرده رنگ ممکن، ظاهر می شود. سفید خاکستری، سفید برفی، سفید چینی، سفید عاجی، سفید پوسته تخم مرغی و سفید کاغذی، رنگ زرد در پرده های کرمی، زرد عسلی، کهربایی و نارنجی دیده می شود. زرد لیمویی قبل از قرن 19م دیده نمی شود اما بعدا در فرش های جدید، رنگ نه چندان مناسب زرد مایل به سبز ظاهر می شود. رنگ زرد امپراتوری دارای جلای طلایی است وازانواع رنگ های طلایی، درخشان ترو زردتراست. رو دوزی های ابریشمی نمونه شاخصی است که رنگ زیبا و درخشانی دارد اما رنگ زرد امپراتوری نقش غالبی در دربار پکن داشته است. نوعی رنگ قرمز معروف لاکی که در فرش های ایرانی،رنگ معمول است در فرش های چینی متداول نیست. رنگ سیاه به ندرت استفاده شده، ولی هرگاه دیده شود رنگی مؤثراست. رنگ خاکستری در حاشیه بیرونی فرش ظاهر شده وازقرن 18به بعد حاشیه بیرونی آبی رنگ است.

رنگ سبز بسیار نادر است،گر چه غالبا در فرش های نوین ترکستان شرقی دیده می شود. بعضی متون به رنگ سبز در فرش های دوره"مینگ" اشاره دارند. « تهاجم رنگ های آنیلین به چین در پایان قرن 19نتایج ویرانگری داشت. این حادثه با تولید انبوه و تبدیل فرش به یک کالای صرفا صادراتی،فرش چینی را به عنوان یک شئ هنری از بین برد». ( لورنز104،1972) در اوایل قرن بیستم فرش بافی عمدتا در شهرهای بزرگ تر و درشرق چین انجام می شد. رنگ های آنیلین،باعث شده است که رنگ های درخشان جزو اصلی فرش های چینی مدرن باشند. در فرش های تاریخی، رنگ سبز به دوصورت دیده می شود. یک گروه رنگ سبزبازکه بیش از آبی،رنگ زرد در خود دارد که رنگ یشم را هدف خود قرار داده است. گروهی دیگر رنگ سبز زیتونی است. همچنین می تواند هردو حالت وجود داشته باشد، چون رنگ های فرش درمقابل نورمتغیرهستند و یک فرش ممکن است اگردرنور روزروشن، مشاهده شود رنگ سبزباز شفافی را بروز دهد و اگر در نور اندک باشد رنگ سبز پرده زیتونی خود را آشکار می سازد. چنین تغییرات رنگ، منحصر به رنگ سبز نیست. رنگ های فرش های شرقی با تغییر نحوه نوردهی برروی آن ها متفاوت به نظر می رسند. هر گاه نور در جهت خواب پرز به آن ها بتابد، رنگ ها همواره بازترمشاهده می شوند. به طور خلاصه رنگ هایی که غالبا در فرش های چینی وجود دارند به ترتیب فراوانی آن ها چنین بیان می گردند:آبی تیره، زرد، آبی روشن، زرد آلویی، عاجی، قهوه ای تیره، کرم، قرمزکهنه، سبز، قرمز میوه ای، قرمز خرمالویی، سفید-خاکستری، آبی کبود، هلویی، رنگ ماهی آزاد، قرمز مایل به قهوه ای، زرد مایل به سبز، آبی فیروزه ای، رزمسی و سیاه، همچنین رنگ های کهربایی،قهوه ای روشن و شنی را نیز باید به ترتیب فراوانی اضافه کرد و رنگ های قرمزمیوه ای، سفید-خاکستری، رنگ ماهی آزاد، بیش از رنگ سبز معرف ویژگی فرش چینی هستند.

[چرو]

<b>

رنگ های مورد استفاده در فرش های ارمنی
ارامنه ای که در ایران به قالیبافی می پرداختند ، علاقه زیادی به رنگ های سیر با فام تیره داشتند. در زمان شاه عباس صفوی ،با توجه به این موضوع ، شاه دستور داد گیاه «گل شار» را که رنگ های سیر تولید می کند و خاص مناطق شرقی ایرانی است را به غرب (منطقه فریدن) آوردند تا ارامنه از آن استفاده کنند.

در فرش های ارمنی - بر خلاف فرش های اصیل ایرانی – از رنگ صورتی استفاده شده است این رنگ معمولا از قرمزدانه ( که شیدهای صورتی روشن تا بنفش تیره را تولید می کند ) به دست می آید. گونه ای از قرمزدانه در ارمنستان یافت می شود که در منابع تاریخی از آن یاد شده است، برای مثال در «حدود العالم» آمده است : « دون شهری عظیم است و قصبه ارمنیه است ... از وی کرمی خیزد کی از وی رنگ قرمز کنند.۱ » «ابن حوقل» در «صوره الارض» در مورد همین شهر «دون» آورده است : « ... و قرمز رنگی سرخ است که بدان پارچه مرعزی ]همان پارچه کرکی [ و پشم را رنگ کنند و اصل آن از کرمی چون کرم ابریشم است که دور خود می تند.۲ » همچنین «مقدسی» در «احسن التقاسیم» و «یعقوبی» در«البلدان» در مورد قرمزدانه ی ارمنی توضیحاتی داده اند . در ارمنستان این رنگ را Vortan karmirمی نامند.

همچنین ارامنه از رنگ قرمز دیگری که از گیاه «تورون» (مارنا) ] Toron (Marena) [ به دست می آید ، استفاده می کردند. امروزه در قالی های ارمنی باف از رنگ های قرمز روشن و آبی استفاده زیادی می شود، رنگ های طلایی و سبز هم معمولا به کار می روند ولی رنگ قهوه ای تیره به ندرت کار می رود

</b>

[چرو]

نمونه قالیچه‌های غیر ایرانی
طرح ناواهو (ناواجو): ناواهو (ناواجو) نام قبیله‌ای سرخ‌پوست می‌باشد.

طرح لاما: لاما گونه‌ای شتر است که در مناطق کوهستانی آمریکای جنوبی (به خصوص در پرو) یافت می‌شود. سرخ‌پوستان این منطقه همانند عشایر ایران برای بافت قالیچه‌هایی نظیر گبه از محیط اطراف خود الهام می‌گیرند.

طرح مار: این طرح به صورت تجرید یافته و به شکل حرف S ، در اکثر فرش‌های عشایری ایران نیز قابل مشاهده است که به گفته برخی از منابع، در اصل تجرید یافته طرح سواستیکا یا همان گردونه مهر (خورشید آریایی) می‌باشد.

طرح معبد آزتک: آزتک نام یک از اقوام باستانی سرخ‌پوستان بوده است که دارای تمدن پیشرفته‌ای در زمان خود بوده‌اند.

زین- پتوی ناواهو (ناواجو): همان‌طور که پیش‌تر نیز گفته شد، ناواهو (ناواجو) نام قومی از اقوام سرخ‌پوست است.

قالیچه کروگبراگد (Krokg‌‌‌bragd): کروگبراگد، نام منطقه‌ای در نروژ می‌باشد.

[چرو]

<b>

گره زنی قالیچه خلیج فارس
بقايي، فرنشين سازمان ميراث‌فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري به همراه كاظم شفقي، از توليدكنندگان فرش دستباف ايراني، نخستين گره اين قاليچه را زدند.
به گفته‌ي اكبر شفقي، از ديگر دست‌اندر‌كاران فرش شفقي تبريز‌، بافت فرش شاخاب‌فارس(:خليج‌فارس)، ٧ ماه به درازا خواهد انجاميد. گره‌هاي اين فرش را، هنرمندان، نمايندگان و سفراي خارجي به دعوت سازمان ميراث، قرار است، بزنند. اين فرش در ١١٧ رنگ تلفيقي و در اندازه‌ي ٧٠ در ٥٠ سانتيمتر، بافته خواهد شد.
تار و پور اين قاليچه بر پايه‌ي كهن‌ترين نقشه‌ي جغرافيايي جهان كه شاخاب‌فارس را به نمايش گذاشته، بافته مي‌شود و آرمان از بافت آن، آشنايي ايرانيان و جهانيان با شاخاب‌فارس است اما اين‌بار بر روي يك فرش.
در اين آيين، حاجي‌بابايي، هموند هيات‌رييسه‌ي مجلس و تهمينه دانيالي، معاون صنايع‌دستي و هنرهاي صنعتي سازمان ميراث نيز گره‌هايي ديگر از اين فرش را زدند.
هشتم مهرماه در کنار گره‌زنی نمادین این قالیچه، نمایشگاهی از تابلو‌فرش و فرش‌هاي شفقي تبريز نيز برپا بود. اين نمايشگاه تا ١٠ آبان‌ماه همه‌روزه از ساعت ١٠ تا ٢٢، پذيراي دوستداران است.
نمایشگاه «گره‌هاي صبور، نقش‌هاي ماندگار» به ياري سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، مجموعه فرهنگی – تاریخی نیاوران و فرش شفقی تبریز برگزار شده‌است

</b>

[چرو]

طلاعات برخی از گیاهان رنگزا

ردیف
گیاه
نام گیاه‌شناسی
سن رنگزایی
قد
رنگ گل
زمان گل‌دهی
بخش رنگزا
دندانه
رنگ روی پشم
1
غغافث (چای جنگلی)
Agrimonia eupatoria
چندساله
90 تا 120 سانتی‌متر
زرد
مرداد ماه
برگ و ساقه
زاج سفید
زرد برنجی
2
آلکانت
Anchusa offinicinalis
دوساله
30 تا 90سانتی‌متر
آبی
اواسط تابستان
ریشه

رنگ قرمز (برای غذا)
3
عرق‌الدم
Sanguinaria canadensis
چندساله
15 تا 30 سانتی‌متر
سفید
بهار
ریشه
بدون دندانه
نارنجی







ریشه
زاج سفید
زنگی







ریشه
کلرید قلع
صورتی مایل به قرمز
4
رازیانه
Foeniculum vulgare 'Purpurascens'
سالانه
90 تا 180 سانتی‌متر
زرد
تابستان
تمام قسمت‌ها
زاج سفید
زرد روشن
5
گل ژاپنی
Rudbeckia fulgida 'Goldstrum'
چندساله
60 تا 90 سانتی‌متر
طلایی
تابستان
برگ و ساقه
زاج سفید
طلایی و نارنجی کدر







گل‌های نو رس
زاج سفید
سبز زیتونی روشن
6
گل اشرفی
Coreopsis grandiflora
چندساله
30 تا 60 سانتی‌متر
زرد
اوایل تابستان
گل و ساقه
زاج سفید
زرد








کات کبود
قهوه ای
7
گل کوکب
Dahlia spp.
tender per.
25 تا 150 سانتی‌متر
تمام رنگها جز آبی
تابستان تا اواخر پاییز
گل
زاج سفید
رنگ زرد تا نارنجی
8
گل طاووسی
Genesta tinctoria
درختچه
60 تا 90 سانتی‌متر
زرد
خرداد ماه
تمام قسمت‌ها
زاج سفید
زرد
9
گل بابونه
Anthemis tinctoria
چندساله
60 سانتی‌متر
زرد
اواسط تابستان
گل
زاج سفید
زرد

(مارگریت طلایی)




گل
کلرید قلع ، دی کرومات پتاسیم
طلایی، نارنجی








برگ
زاج سفید
سبز
10
گل اشرفی طلایی
Coreopsis tinctoria
سالانه
30 تا 60 سانتی‌متر
طلایی، خرمایی، دو رنگ
اواسط تابستان
گل ، تمام بوته
زاج سفید
طلایی، نارنجی، قرمز زنگی
11
وسمه
Isatus tinctoria
دوساله
30 سانتی‌متر
زرد
بهار
برگ

آبی
12
Woodruff
Asperula tinctoria
چندساله
30 سانتی‌متر
سفید
اوایل تابستان
برگ
زاج سفید
قرمز
13
زنجبیل شامی
Inula helenium
چندساله
120 تا 180 سانتی‌متر
زرد
تابستان
ریشه
؟
آبی، بنفش
14
رویینه
Solidago species
چندساله
30 تا 150 سانتی‌متر
طلایی
اواخر تابستان
گل و ساقه
زاج سفید
زرد روشن، طلایی








chromeدی کرومات پتاسیم
brown قهوه ای
15
Heather
Calluna vulgaris
درختچه
30 تا 45 سانتی‌متر
بنفش مایل به صورتی
اواسط تابستان
برگ و جوانه گل
زاج سفید
نارنجی طلایی
16
ختمی
Alcea rosea
چندساله
120 تا 240 سانتی‌متر
سرخ تیره، قرمز، سیاه
تابستان
گل‌های با رنگ روشن
زاج سفید
زرد، طلایی، قهوه‌ای







گل‌های با رنگ تیره
زاج سفید
بنفش یاسی، ارغوانی، بنفش مایل به ارغوانی سیر
17
نیل
Indigofera tinctoria
درختچه
90 سانتی‌متر
بنفش
تابستان
برگ

آبی نیلی
18
شیر پنیر (غالیون)
Galium verum
چندساله
60 تا 90 سانتی‌متر
زرد
اوایل تابستان
ریشه
زاج سفید
قرمز، آجری، مرجانی







گل
زاج سفید
زرد ، طلایی کدر
19
Lady's Mantle
Alchemilla vulgaris
چندساله
25 تا 240 سانتی‌متر
زرد
اوایل تابستان

زرد

20
روناس
Rubia tinctoria
چندساله
60 سانتی‌متر
-------

ریشه
زاج سفید
فام‌های قرمز
21
گل همیشه بهار
Tageles erecta, T. patula
سالانه
30 تا 90 سانتی‌متر
زرد ، نارنجی
تابستان را به فراست
گل
زاج سفید
زرد، طلایی، پرتقال
22
Purple Perilla
Perilla fructescens
سالانه
90 سانتی‌متر
برنزی

برگ

قرمز (برای غذا)
23
گل همیشه بهار گلدانی
Calendula officinalia
سالانه
30 تا 90 سانتی‌متر
نارنجی، زرد
تابستان تا اواخر پاییز
گل

زرد (برای غذا)
24
باسیل بنفش
Ocimum basilicum purpurescens
سالانه
60 سانتی‌متر
صورتی
تابستان
بخش‌های بالایی گیاه
زاج سفید
قهوه‌ای تیره
25
Rose Mallow
Hibiscus moscheutos 'Lord Baltimore'
چندساله
90 تا 180 سانتی‌متر
قرمز
تابستان
گل
زاج سفید
قهوه‌ای، سیاه
26
Russian Sage
Perovskia atriplicifolia
شاخه فرعی
90 تا 120 سانتی‌متر
آبی
اواسط / اواخر تابستان
گل

آبی
27
زعفران
Crocus sativus
پیاز
20 سانتی‌متر
سفید
پاییز
کلاله

زرد (برای غذا)
28
سیتیزوس
Cytisus scoparius
درختچه
180 سانتی‌متر
زرد
اواخر بهار
گل / ساقه سبز
زاج سفید
زرد، زرد تا سبز
29
آفتابگردان
Helianthus annuus
سالانه
120 تا 180 سانتی‌متر
طلایی
تابستان / پاییز
گل‌های نو رس
زاج سفید
زرد / سبز
30
Tansy Tansy
Tanacetum vulgare
چندساله
90 سانتی‌متر
طلایی
تابستان
گل و ساقه
زاج سفید
زرد، طلایی، سبز زیتونی روشن
31
اسپرک
Reseda luteola
دوساله
60 تا 120 سانتی‌متر
زرد
اواخر بهار
گل و ساقه
زاج سفید
زرد







گل و ساقه
کات کبود
زرد مایل به سبز
32
بومادران هزار برگ
Achillea millefollium
چندساله
60 تا 90 سانتی‌متر
زرد
اوایل تابستان
گل و ساقه
زاج سفید
زرد
33
Yellow Comos
Cosmos sulphureus
سالانه
30 تا 90 سانتی‌متر
زرد
تابستان
گل و ساقه
زاج سفید
نارنجی
34
ریشه زرد
Xanthorrhiza simplicissima
چندساله
60 سانتی‌متر


ریشه و ساقه

زرد
35
گل آهاری
Zinnia elegans
سالانه
30 تا 90 سانتی‌متر
قرمز ، نارنجی صورتی
تابستان تا اواخر پاییز
گل
زاج سفید
بژ، قهوهای مایل به زرد