بررسی بازار Gps در کشور

[SonBol]

بررسی بازار GPS در کشور

در گذشته به رویا می ماند، یا دست بالایش، اتفاقی که در آینده های بسیار دور خواهد افتاد. اما این رویای خیلی دور، خیلی نزدیک به وقوع پیوست. جی پی اس(GPS) وسیله ای است که این روزها به منظور ردیابی و یا تعیین موقعیت فرد به کار گرفته می شود. در این گزارش سعی کرده ایم به شرح کامل عملکرد این دستگاه و وضعیت نه چندان خوشایند آن در بازار ایران بپردازیم.


● GPS چیست؟
سیستم موقعیت یاب جهانی (Global Positioning Systems)، یک سیستم راهبری و مسیریابی ماهواره ای است که از شبکه ای با ۲۴ماهواره تشکیل شده است. این ماهواره ها به سفارش وزارت دفاع ایالات متحده امریکا ساخته شده و در مدار قرار داده شده اند. این سیستم موقعیت یاب جهانی در ابتدا برای مصارف نظامی مورد استفاده قرار می گرفت اما از سال ۱۹۸۰ استفاده عمومی آن برای تمام شهروندان آزاد و آغاز شد. خدمات این مجموعه در هر شرایط آب و هوایی و در هر نقطه از کره زمین، در تمام ساعت شبانه روز در دسترس است. از نکات قابل توجه در ارتباط با جی پی اس این است که پدید آورندگان این سیستم، هیچ حق اشتراکی برای کاربران در نظر نگرفته اند و استفاده از آن رایگان است. جی پی اس قابلیت این را دارد که مکان یابی جغرافیایی دقیقی از جمله ثبت دقیق مسیر پیموده شده، نمایشگر ارتفاع، ثبت سرعت لحظه ای، سرعت متوسط ومساحت را محاسبه کند.


● چگونگی عملکرد
ماهواره های این سیستم، هر روز ۲ باره در مدارهایی دقیق به دور زمین می گردند و اطلاعاتی را به زمین مخابره می کنند. گیرنده های GPS این اطلاعات را دریافت می کنند و با انجام محاسبات هندسی، محل دقیق گیرنده را نسبت به زمین محاسبه می کنند. به این معنا که گیرنده زمان ارسال سیگنال توسط ماهواره را با زمان دریافت آن مقایسه می کند. از اختلاف این دو زمان فاصله گیرنده از ماهواره تعیین می شود و این عملیات را با داده های دریافتی از چند ماهواره دیگر تکرار می کند و بدین ترتیب محل دقیق گیرنده با اختلافی ناچیز، معین می شود. گیرنده به دریافت اطلاعات همزمان از حداقل ۳ ماهواره برای محاسبه ۲ بعدی و یافتن طول و عرض جغرافیایی، و همچنین دریافت اطلاعات حداقل ۴ ماهواره برای یافتن مختصات سه بعدی- ارتفاع نیازمند است. با ادامه دریافت اطلاعات از ماهواره ها گیرنده اقدام به محاسبه سرعت، جهت(قطب نما)، مسیر پیموده شده، فواصل طی شده، فاصله باقی مانده تا مقصد، زمان طلوع و غروب خورشید و بسیاری اطلاعات مفید دیگرمی کند.


● در جهان
جی پی اس در موارد متعددی به استفاده شهروندان در تمام دنیا می رسد. مهم ترین مورد استفاده از آن در دنیا، نصب بر روی اتومبیل ها برای حفظ امنیت آنهاست. به این دلیل که از کار انداختن سیستم جی پی اس بر روی اتومبیل زمان بر است و وسیله مناسبی برای حفاظت از اتومبیل به شمار می رود.
استفاده عمومی دیگر آن برای کوهنوردان است که با استفاده از جی پی اس می توانند موقعیت خود را با دقت بالایی پیدا کنند. استفاده از جی پی اس در کوهنوردی به قدری ضروری و متداول شده که مدل رینو۱۳۰ ((GPS از طرف سایت Outdoor Life به عنوان بهترین وسیله نجات در سال ۲۰۰۵ شناخته شد. در یکی دو سال اخیر بیشترین استفاده جی پی اس، کنترل کودکان از سوی والدین شان است. بر اساس آمار امروز از هر ۱۰فرزند انگلیسی یک نفر با استفاده از جی پی اس کنترل می شود.


● بازار ایران
به منظور اطلاع از وضعیت جی پی اس در بازار ایران به بازار علاءالدین تهران مراجعه کردیم. با توجه به این که فعالیت اصلی این بازار خرید و فروش تلفن همراه است، بیشتر تمرکز بر روی نرم افزار جی پی اس است که روی برخی از گوشی های تلفن همراه نصب می شود و قابلیت این را دارد که موقعیت فرد را در شهر نشان دهد. به گفته یکی از فروشندگان این نرم افزار، در حال حاضر اکثر گوشی های تلفن همراه قابلیت نصب این نرم افزار را دارند و اطلاعات نرم افزار معمولا بر اساس آخرین تغییرات نقشه شهری است که از اینترنت گرفته می شود. برای اطلاع یافتن از وضعیت سخت افزاری جی پی اس در بازار ایران، به چند پاساژ که مرکز فروش این دستگاه هستند، مراجعه کردیم و دیدیم دستگاه های جی پی اس به میزان قابل توجهی در بازار یافت می شود. این در حالی است که وفور این دستگاه در بازار با غیرقانونی شمردن واردات آن از سوی مسوولان در تناقض است. به همین منظور با یکی از واردکنندگان قطعات الکترونیکی گفت و گویی کردیم. او واردات و فروش این دستگاه را کاملا غیر قانونی خواند و موارد استفاده از آن را فقط در انحصار ارگان های دولتی دانست. این واردکننده در پاسخ به این پرسش که آیا از لحاظ قانونی نیروی انتظامی می تواند این دستگاه ها را وارد کند یا خیر، می گوید: "بله، به طور قطع. به این دلیل که این دستگاه ها به صورت غیرقانونی به کشور وارد می شود و استفاده از آن فقط برای ارگان های دولتی و نیز افرادی که مجوزی برای استفاده از آن دارند، مجاز است." وی تا کنون چندین بار این دستگاه را به سفارش افراد و به صورت غیرقانونی به کشور وارد کرده است. اما نکته قابل توجه این بود که وقتی برای تکمیل اطلاعات سراغ فروشندگان دیگ ررفتیم، نه تنها واردات جی پی اس را غیر قانونی نمی دانستند، بلکه برای این دستگاه ها دو سال خدمات پس از فروش م در نظر گرفته بودند! در توضیح این وضعیت متناقض، یکی از فروشندگان قانونی این دستگاه ها می گوید: "به طور کلی می توان جی پی اس ها را به دو دسته ردیاب و موقعیت یاب تقسیم کرد.
واردات و فروش موقعیت یاب ها که آن ها نیز به دو دسته اتوموبیلی و دستی تقسیم می شوند، کاملا قانونی است و استفاده از آن در داخل کشور مجاز شمرده می شود. اما دسته دیگر که ردیاب دستی و اتومبیلی است و برای استفاده از آن باید به سیستم مرکزی دستگاه برای ردیابی مرتبط بود، غیر قانونی است و استفاده از آن تنها برای چند ارگان دولتی از جمله وزارت اطلاعات، سازمان تاکسی رانی و اداره راهنمایی و رانندگی مجاز است." اما این واردکننده قطعات الکترونیکی به نکات جالب توجهی نیز اشاره می کند. وی می گوید دستگاهی مشابه دستگاه های جی پی اس رد یاب با نام AVI در کشور وجود دارد که قابلیت نصب بر روی اتومبیل را نیز دارد. استفاده از این دستگاه برای شهروندان قانونی و بلامانع است و این در حالی است که واردات، فروش و استفاده از دستگاه مشابه آن یعنی جی پی اس ردیاب کاملا غیرقانونی است. حال اگر فرض را بر این بگیریم که ممنوعیت استفاده از جی پی اس ردیاب - که در تمام دنیا از ۳۰سال پیش به عنوان وسیله ای مفید مورد استفاده قرار گرفته- با دلایلی منطقی صورت گرفته، چگونه می توان مشروعیت استفاده از وسیله مشابه آن را توجیه کرد؟
آشفتگی و عدم آگاهی دقیق فروشندگان و واردکنندگان در بازار ایران به قدری زیاد بود که به سختی می توانستیم اطلاعات مشابه و مشترک کسب کنیم. حتی بسیاری از فروشندگان بر سر قانونی بودن یا غیر قانونی بودن برخی مدل ها با هم به توافق نمی رسیدند. اما در هر حال به گفته واردکنندگان، جی پی اس های غیرقانونی به تعداد قابل توجهی به کشور وارد می شوند و مورد استفاده قرار می گیرند. الف.ق یکی از همین واردکنندگان است که در پاسخ به این سوال که چگونه می توان جی پی اس های غیرقانونی را آن هم به تعداد فراوان به کشور وارد کرد، می گوید:"اکثر مامورین گمرک متوجه تفاوت جی پی اس های ردیاب با جی پی اس های موقعیت یاب نمی شوند." او در ادامه توضیح می دهد که برای بازرسی وسایل و قطعات الکترونیکی باید از نیروی متخصصی در اداره گمرک کمک گرفت که آشنایی و اطلاعات نسبتا زیادی در این زمینه داشته باشد. اما به گفته او در اداره گمرک ایران چنین متخصصینی وجود ندارند و بنابراین می توان این دستگاه ها را به تعداد زیاد و به صورت غیر قانونی به کشور وارد کرد.


● برندها
جستجو به منظور اطلاع از تعداد برند های دستگاه جی پی اس موجود در بازار ایران کاری بیهوده است. تعداد این برند ها به قدری زیاد است که کاربر را سردرگم می کنند. البته از میان این برندهای رنگارنگ، به سختی می توان نام یکی دو برند معتبر را شناسایی کرد. یکی از فروشندگان در این خصوص می گوید: "بیش از ۹۰درصد برند های موجود در بازار به سفارش واردکنندگان داخلی تولید شده اند، بنابراین عجیب نیست که در بازار نام برندها فروان و به همان اندازه نااشنا باشند." او در ادامه می افزاید که این اقدام برای سوددهی بیشتر است. به این دلیل که هرقدر نام برند ناآشنا و برای خریدار عجیب تر باشد، امکان پیگیری از میزان قیمت و سایر اطلاعات در خصوص کیفیت دستگاه کمتر می شود. در نتیجه سفارش تولید در خارج کشور نسبت به واردات برندهای معتبر و شرکتی مقرون به صرفه تر است. به اعتقاد او هر چه هویت دسنگاه مجهول تر باشد، میدان عمل فروشنده بازتر و مشتری سردرگم تر می شود.


● ای کاش ها
یقیننا اگر این دستگاه ها به صورت قانونی و با نظارت تخصصی به کشور وارد شده و به فروش می رسیدند، شاهد این آشفته بازار نبودیم. نمی توان واردکنندگان غیر قانونی این دستگاه یا خریداران آن را در این وضعیت مقصر به شمار آورد. در هر حال جی پی اس وسیله مفیدی در تعیین موقعیت به شمار می رود و در شرایطی که کاربر قادر نیست به صورت قانونی آن را تهیه کند، به ناچار به سوی تهیه غیرقانونی آن می رود. در چنین وضعیتی خریدار به دلیل نبود نظارت، پیگیری و اطلاعات مفید و صحیح، متحمل زیان می شود.
قطعا وجود بستر قانونی مناسب امنیت مالی و فنی کاربران را تا حد زیادی تامین خواهد کرد. باید پذیرفت که شهروندان ایرانی نیز همانند سایر کاربران دنیا به این دستگاه پیشرفته که دستاورد پیشرفت علم و تکنولوژی است، نیاز دارند و نمی توان به هر دلیل موجه یا غیر موجهی آن ها را از آن محروم کرد. اکنون نه زمان جلوگیری از واردات، که زمان فرهنگ سازی است. باید تلاش کرد که جی پی اس نیز همانند سایر تکنولوژی های دیگر اطلاعاتی که در کشور ما بیش از این که دردی را دوا کنند، خود به درد بزرگتری تبدیل شدند و بحران آفریدند، به بیراهه نرود.