آنفلوآنزا و واكسیناسیون

**رزیتا** · #1 03-13-2010

آنفلوآنزا و واكسیناسیون ( قسمت اول)

باید دنیا را بگردید تا یك مدعى پیدا كنید كه بگوید: هرگز سرما نخورده ام!
كسالت و خانه نشینى اعصاب خرد كن این بیمارى را همه تجربه كرده اند. آنفلوآنزا در بعضى از افراد زمینه سایر بیمارى ها مى شود و در بعضى از افراد داراى بیمارى هاى مزمن قلبى و تنفسى عوارضى بر جاى مى گذارد كه ممكن است آنها را تا آستانه مرگ پیش ببرد. به همین سبب، ساخت واكسن براى آن سال هاست كه دغدغه دانشمندان علم پزشكى است. از حدود 30 سال پیش واكسن آنفلوآنزا ابداع شده و چند سالى است كه به بازار ایران نیز وارد شده است. ولى متأسفانه در ایران واكسن به طور تصادفى و برحسب وضعیت تحصیلى و اقتصادى بالاى افراد استفاده مى شود، در حالى كه جمعیت بسیار زیادى از نیازمندان ِ واكسن از نیاز خود بى خبرند و از دریافت واكسن ناكام. در این مقاله ضرورت تزریق واكسن در گروه هاى پرخطر به ویژه در كشورهایى با رفاه پزشكى نه چندان بالا تشریح شده است، چرا كه امكانات واكسیناسیون در ایران محدود است. كلیه اطلاعات موجود با دستورات مركز كنترل و پیشگیرى بیمارى هاى آمریکا هماهنگ است.

تغییرات ویروس موجب مى شود كه واكسنى كه در سال قبل تزریق شده است روى ویروس هاى جدید بى تأثیر باشد. بنابراین هر سال باید واكسنى جدید ساخته شود كه بر علیه ویروس هاى قبلى و ویروس هاى احتمالى سال آینده ایمنى زایى كند.

آنفلوآنزا یك عفونت ویروسى است كه به وسیله ترشحات بینى و سایر بخش هاى دستگاه تنفسى و از راه عطسه یا تماس با ترشحات منتقل مى شود(برخلاف تصور عامه، در صورت رعایت بهداشت و شست وشوى منظم دست ها، بیمارى هرگز با تماس هاى نزدیك و حتى روبوسى نیز منتقل نمى شود.)

آنفلوآنزا یك بیمارى تنفسى است و عامل آن در ریه جای گیرى مى كند. علاوه بر ویروس آنفلوآنزا بیمارى هاى ویروسى دیگرى نیز هستند كه علائمى مشابه دارند و به طور عام سرماخوردگى (COMMON COLD) نامیده مى شوند؛ ولى شیوع آنها از آنفلوآنزا بسیار بیشتر است و آنها را باید از آنفلوآنزا متمایز كرد. آنفلوآنزا معمولاً تب بالاتر و كسالت بیشترى دارد و درد عضلانى ناشى از آن شدید است. همه گیرى آنفلوآنزا بسیار بالا است به طورى كه طبق آمار سال 2004 در آمریکا بین 5 تا 20 درصد مردم را مبتلا کرده و موجب بسترى حدود 200 هزار نفر در بیمارستان و مرگ 36 هزار نفر شده است.

ضرورت واكسیناسیون
به غیر از چند مورد كشنده از بیمارى هاى ویروسى، به ندرت علیه این عفونت ها واكسن ساخته مى شود، ولی به علت آلودگى هاى شدید ناشى از آنفلوآنزا و شدت بیشتر نسبت به سایر بیمارى هاى ویروسى دستگاه تنفسى كه منجر به سرماخوردگى مى شوند، واكسیناسیون علیه آنفلوآنزا قابل بررسى است. آنفلوآنزاى شدید مى تواند افراد را براى مدت نسبتاً طولانى از محیط كارى یا تحصیلى جدا كند، به علاوه عفونت هاى مضاعف نیز امكان حمله مى یابند. عفونت هاى مضاعف، معمولاً عوامل باكتریایى هستند كه در بخش فوقانى دستگاه تنفس بیمارى زایى مى كنند (مثل سینوزیت، عفونت هاى گوش، و لوزه ها). این عفونت ها اگر با آنفلوآنزا همراه باشند مى توانند علاوه بر عفونت هاى تنفسى، پا را از ریه ها فراتر بگذارند و سراسر بدن را درگیر كنند. عوارض آنفلوآنزا در بعضى موارد مانند اطفال ضعیف یا افراد بسیار مسن مى تواند موجب مرگ و میر شود. بنابراین در صورت جلوگیرى از این سرماخوردگى مى توان از همه گیرى، عوارض شدید (عوارض ناتوان كننده و طولانى مدت) و مرگ ومیر آن كاست. اگرچه درمان هایى براى خاتمه سریع بیمارى پیشنهاد مى شود ولى اغلب این درمان ها گرانقیمت هستند و بعد از 24 تا 48 ساعت پس از شروع علائم سرماخوردگى و اطمینان از بروز آن، قابل مصرف هستند.

واكسن آنفلوآنزا چیست

واكسن آنفلوآنزا كه به عنوان FLU SHOT شناخته مى شود یك واكسن غیرفعال است كه حاوى ویروس كشته شده آنفلوآنزا است. این واكسن دستگاه ایمنى میزبان (گیرنده واكسن) را تحریك مى كند تا علیه ویروس آنفلوآنزا پادتن بسازد. در برخوردهاى آینده این فرد با ویروس بیمارى زا، این آنتى بادى ها به ویروس حمله كرده و ویروس را غیرفعال مى كند و مانع بیمارى زایى مى شود. ویروس آنفلوآنزا در هر سال دچار تغییرات اندكى مى شود كه نوع و علائم بیمارى را به صورت خفیف تغییر مى دهد(ما در ایران این انواع را با كشورهاى همسایه كه ویروس ها در آنجا همه گیر شده اند و به ایران منتقل مى شوند خطاب مى كنیم، مثل افغانى). تغییرات ویروس موجب مى شود كه واكسنى كه در سال قبل تزریق شده، روى ویروس هاى جدید بى تأثیر باشد؛ بنابراین هر سال باید واكسنى جدید ساخته شود كه بر علیه ویروس هاى قبلى و ویروس هاى احتمالى سال آینده ایمنى زایى كند. دانشمندان با استفاده از روش هاى علمى سعى مى كنند، هر سال ویروس هاى جدید و ساختار آنها را پیش بینى و بر علیه آن واكسن تهیه كنند. ویروس هاى مورد مطالعه در آزمایشگاه ها داخل تخم مرغ كشت داده مى شوند. واكسن حدود دو هفته پس از تزریق معمولاً به كارایى مناسب خود مى رسد. این واكسن فقط براى ویروس هاى مخصوص خود ساخته شده است و بر سایر ویروس هاى سرماخوردگى و بیمارى هاى دیگر بى تأثیر است. حتى در مقابل ویروس هاى آنفلوآنزاى رایج در فصول غیرشایع سرماخوردگى ایمنى ایجاد نمى كند و باید در هر سال واكسیناسیون جدید در افراد انجام شود.

ترجمه: آرش مهذب

**رزیتا** · #2 03-13-2010

آنفلوآنزا و واكسیناسیون ( قسمت دوم)

در قسمت اول گفته شد....
نیازمندان به واكسن

هركس مایل باشد احتمال ابتلا به سرماخوردگى را در خود كاهش دهد مى تواند این واكسن را بزند ولى مركز كنترل بیمارى ها و پیشگیرى در آمریكا (CDC)واكسیناسیون سالانه را براى گروه هاى خاصى، كه در خطر عوارض بیشتر ناشى از آنفلوآنزا هستند، توصیه مى كند. اگر میزان واكسن یا زمان واكسن زدن محدود باشد CDCپیشنهاد مى كند كه این افراد در اولویت قرار گیرند و از واكسیناسیون افراد عادى تا زمانى كه افراد پرخطر واكسینه نشده اند، خوددارى شود.بنابر گزارش هاى سال ،۲۰۰۵ CDCافراد حائز شرایط براى دریافت واكسن را این گونه تعریف مى كند:
1 - افرادى كه احتمال درگیرى بیشترى با عوارض ناشى از آنفلوآنزا را دارند؛ این گروه مهمترین دریافت كنندگان واكسن هستند:
- افراد ۶۵ سال و بالاتر.
- افرادى كه در خانه هاى سالمندان، مراكز خدمات بهزیستى یا در مراكز نگهدارى بیماران خاص به طور بلند مدت زندگى مى كنند.
- بزرگسالان و كودكان بالاى ۶ ماه كه مبتلا به بیمارى هاى مزمن قلب و ریه مانند نارسایى قلبى و آسم هستند.
- بزرگسالان و كودكان بالاى ۶ ماه كه به طور منظم نیازمند اقدامات پزشكى هستند یا در طول سال گذشته به علت بیمارى هاى متابولیك (مثل دیابت)، بیمارى هاى مزمن كلیوى یا ضعف سیستم ایمنى [ناشى از درمان هاى شیمى درمانى و یا بیمارى هاى شدید روماتیسمى و ایدز] در بیمارستان بسترى بوده اند.
-كودكان ۶ تا ۱۸ماهه كه به طور مداوم تحت درمان با آسپرین هستند. این كودكان در صورت سرماخوردگى در خطر سندرم رِى Reyeهستند.(سندرم رى، بیمارى است كه بعد از بیمارى هاى ویروسى نظیر سرماخوردگى یا آبله مرغان رخ مى دهد و با تهوع، دانه هاى پوستى و گیجى همراه است. در صورت شدت یافتن مى تواند تشنج یا كما ایجاد كند)
-خانم هایى كه در فصول شایع سرماخوردگى، حامله مى شوند.
-تمام شیرخواران ۶ تا ۲۳ماهه.
-تمام افرادى كه به هر دلیل نیازمند كمك هاى تنفسى یا ترشحى در دستگاه تنفس هستند. (معمولاً با سختى بلع یا تنفس درگیر هستند. مثل آسیب هاى مغزى و نخاعى، صرع یا سایر بیمارى هاى عصبى حركتى.)
2 -افراد بین ۵۰ تا ۶۴ سال. حدود یك سوم این جمعیت در زیر گروه ۱ (با اولویت بالا) براى واكسیناسیون قرار دارند.
3 - افرادى كه ممكن است بیمارى را به افراد پرخطر منتقل كنند. مانند كارمندان سازمان هاى بهداشت و سلامت، پرستاران كودكان ۶ تا ۲۳ماهه و كسانى كه در تماس نزدیك با سالمندان بالاى ۶۵ سال قرار دارند.
چگونگى و زمان تجویز واكسن

واكسن آنفلوآنزا به صورت یك دوز مایع 5/0میلى لیترى به داخل عضله تزریق مى شود. به طور معمول واكسن به عضله دمتوئید یا عضله دالى شكل كه در خارج بازو قرار دارد تزریق مى شود. بهترین زمان واكسیناسیون، ماه هاى نوامبر و اكتبر (مطابق آبان و آذر شمسى) است.
نكته مهم این است كه به علل ذكر شده در بالا، واكسن باید هر ساله تزریق شود و تزریق یك یا چندبار واكسن براى تمام عمر كفایت نمى كند.

عوارض احتمالى و موارد منع منصرف

واكسن آنفلوآنزا عوارض زیادى ندارد و بیشتر این عوارض خفیف هستند، مانند درد در محل تزریق، درد عضلانى كل بدن، تب و احساس ناخوشى. به ندرت واكنش هاى شدید حساسیتى نیز ممكن است رخ دهد. در ۱۹۷۶ یك مورد از سندرم گیلن باره یاGBS «Guillen Barret Syndrom» به دنبال تزریق واكسن گزارش شده است. در مطالعات بعد از آن تنها یك بار این مطلب تأیید شد و امكان ابتلا به GBSدر اثر واكسیناسیون، یك در میلیون محاسبه گشت.GBS یك بیمارى عصبى عضلانى است كه با تب و اختلالات حركتى مشخص مى شود و معمولاً پس از بیمارى هاى ویروسى بروز مى كند.
• افراد زیر نباید واكسن آنفلوآنزا بزنند :
*افرادى كه به تخم مرغ حساسیت دارند.
*افرادى با سابقه حساسیت به واكسن.
*كسانى كه اخیراً یك بیمارى تب دار داشته اند (هر چند مى توان از مواردى مثل سرماخوردگى یا بیمارى هاى خفیف چشم پوشى كرد)
*كسانى كه در واكسیناسیون قبلى خود در كمتر از ۶هفته دچار یك بیمارى عصبى مانند GBSشده باشند.
اثربخشى واكسیناسیون به كارایى واكسن بر علیه ویروس ها و دقت در تهیه آن، سن و وضعیت سلامت افراد دریافت كننده واكسن بستگى دارد. در افراد سالم زیر ۶۵ سال، واكسن ۷۰ تا ۹۰ درصد جلوى ابتلا به سرماخوردگى را مى گیرد. در كودكان زیر ۱۵ سال نیز واكسن حدود ۷۷ تا ۹۱ درصد بر علیه بیمارى هاى تنفسى ناشى از آنفلوآنزا كارایى دارد. ولى در افراد بالاى ۶۵ سال میزان كارایى واكسن در مقابل بیمارى كاهش مى یابد. در این افراد، هدف از واكسن، تخفیف شدت، دوره زمانى و عوارض بیمارى است. با استفاده از این واكسن،حدود ۶۰-۵۰ درصد از بسترى شدن هاى ناشى از سرماخوردگى یا سینه پهلو و ۸۰ درصد از مرگ و میر ناشى از آنفلوآنزا در افراد بالاى ۶۵ سال كاسته شده است. میزان كاهش بیمارى در این گروه ۳۰ تا ۴۰درصد بوده است.
به تازگى نوع جدیدى از واكسن آنفلوآنزا عرضه شده است كه حاوى ویروس زنده ضعیف شده است و LAIV نام گرفته است. این واكسن در سال ۲۰۰۳ مجوز گرفته و با سایر انواع واكسن متفاوت است، چرا كه اولاً فاقد ویروس كشته شده است و ویروس زنده ضعیف شده در آن وجود دارد و ثانیاً به صورت اسپرى بینى به افراد داده مى شود. مزیت دیگر این واكسن كاهش علائم عمومى ناشى از واكسن است [چون واكسن فقط وارد دستگاه تنفسى مى شود] LAIV در حال حاضر به غیر از زنان باردار، براى افراد ۵ تا ۴۹ ساله قابل تجویز است. افراد پرخطر براى سرماخوردگى و شیرخواران نباید از این واكسن استفاده كنند.
ترجمه: آرش مهذب