کۆمه‌ڵیک‌ چیرۆک ......

[behnam5555]

شاخه‌وان

شاخه‌وان كارنامه‌كه‌ێ له‌ قوتابخانه‌ هێناوه‌ و به‌ ‌خۆشێه‌كێ زۆره‌وه‌ به‌‌داێكێ
گوت: داێه‌ ئه‌وه‌ كارنامه‌كه‌م، هه‌موو نمره‌كانم بێستن. ساڵێ داهاتوو ده‌چمه‌
ناوه‌ندێ. داێكێ شاخه‌وان كه‌ له‌ حه‌وشه‌ێ ماڵێ خۆێان جلێ ده‌شوشت پێرۆزباێێ
له‌ شاخه‌وان كرد و گوتێ: جا له‌ به‌ێانێه‌وه‌ ده‌بێ بچێه‌ ترمێناڵ و بنێشت
بفرۆشێ، به‌ڵكوو ئه‌م هاوێنه‌ش وه‌ك هاوێنێ پار خه‌رجێ قوتابخانه‌ت بۆ ساڵێ
داهاتوو پاشه‌كه‌وت بخه‌ێ.
شاخه‌وان كه‌ منداڵێكێ لاواز به‌لآم بۆ ێارێده‌ێ بنه‌ماڵه‌كه‌ێ زۆر زێره‌ك بوو
به‌‌داێكێ گوت: داێه‌ مه‌گه‌ر قه‌رار نه‌بوو هه‌موومان بچێنه‌ كووره‌خانه‌؟ داێكێ
گوتێ:‌خۆت ده‌زانێ بابت نه‌خۆشه‌ و پارهاوێنێش به‌ هۆێ نه‌خۆشێ ئه‌وه‌وه‌
نه‌مانتوانێ بچێنه‌ كووره‌خانه‌. ئه‌مساڵێش له‌وه‌ ناچێ بتوانێن. جا ئه‌گه‌ر
بابت توانێ ده‌چێن. ئه‌گه‌ر نه‌شێتوانێ، تۆ بنێشته‌كه‌ت بفرۆشه‌ و بابێشت
جگه‌ره‌‌فرۆشێه‌كه‌ێ ده‌كا.
شاخه‌وان گوتێ: داێه‌ با منێش ئه‌م هاوێنه‌ بچم بۆ لاێ كاكه‌م، شاێه‌د له‌ تاران
پاره‌ێ زۆرتر په‌ێدا بكه‌م. داێكێ شاخه‌وان كه‌ جله‌كانێ ئاو ده‌كێشا گوتێ:
رۆڵه‌ كاكه‌ت بۆ خۆێ پێاوێكه‌. ئه‌و تواناێ كرێكارێ هه‌ێه‌. تۆ كوا ده‌توانێ
كارێ قورس و گران بكه‌ێ. جێا له‌وه‌ش كاكه‌ت تۆێ بۆ‌ناحاوێته‌وه‌ و خه‌رجێ تۆشێ
دێته‌ سه‌ر. ئه‌و هه‌ر ده‌توانێ خۆێ به‌‌خێو كا و هه‌ندێكێش له‌‌ داهاته‌كه‌ێ
بۆ ئێمه‌ بنێرێته‌وه‌. تۆ هه‌ر وه‌ك هاوێنێ پار له‌ ترمێناڵ بنێشته‌كه‌ت
بفرۆشێ باشتره‌. شاخه‌وان گوتێ: داێه‌ له‌ قوتابخانه‌ گوتێان هه‌ركه‌س پێێ خۆشه‌
له‌ كلاسێ هاوێنێ‌دا به‌شدار بێ ناونووسێ بكا. داێكێ كه‌ جله‌كانێ هه‌ڵده‌خست
گوتێ: كلاسێ چێ؟ شاخه‌وان گوتێ: كلاسێ فێربوونێ مووسێقا، نێگاركێشان،
زبانێ ئێنگلێسێ، كامپێۆتێر و ... داێكێ گوتێ: رۆڵه‌ ئێمه‌ پاره‌ێ ئه‌و
شتانه‌مان نێه‌، تۆ ده‌بێ كاسپێ بكه‌ێ تا پاێز به‌شێ جل و به‌رگ و قه‌ڵه‌م و
قاقه‌زه‌كه‌ت پاشه‌كه‌وت هه‌بێ. شاخه‌وان كه‌ ده‌ێزانێ بنێشت‌فرۆشتنه‌كه‌ێ بۆ ئه‌و
له‌ هه‌موو ئه‌وانه‌ پێوێست‌تره‌ به‌ داێكێ گوت: داێه‌گێان هه‌ر ئێسته‌‌ پاره‌م
بده‌ێه‌ بچم بنێشت بكرِم. ده‌مه‌وێ هه‌ر له‌م نێوه‌رِۆوه‌ ده‌ست پێ بكه‌م.

[behnam5555]

ئامانج و ناسر پۆلێ سێێ ناوه‌ندێ ده‌خوێنن. هه‌ركێان له‌ پۆلێكدان و له‌
پاڵ ێه‌كه‌وه‌ داده‌نێشن. ئامانج كورِێكێ زێره‌كه‌ و هه‌موو نمره‌كانێ بێستن.
ناسرێش كورِێكێ ده‌رس‌خوێن و زێره‌كه‌. ئامانج هه‌مێشه‌ جلێ كوردێ له‌‌به‌ر
ده‌كا. كوردێ خوێندن و كوردێ نووسێن له‌ بابێه‌وه‌ فێر بووه‌. به‌لآم ناسر
جار و بار نه‌بێ جلێ كوردێ له‌به‌ر ناكا. هۆگرێ خوێندنه‌وه‌ و نووسێنێ
كوردێش نێه‌.
رۆژێك ئامانج كتێبێكێ كوردێ له‌ جانتاكه‌ێ ده‌رهێنا و پێشانێ ناسرێ دا.
ناسر چاوێكێ له‌ كتێبه‌كه‌ كرد و گوتێ: ئه‌من خوێندنه‌وه‌ێ كوردێ نازانم.
ئامانج گوتێ خوێندنه‌وه‌ێ كوردێ هاسانه‌، ئاخر كوردێ زمانێ خۆمانه‌. ئه‌گه‌ر
بته‌وێ زوو فێر ده‌بێ. ناسر گوتێ: تۆ له‌ كێ فێرێ خوێندنه‌وه‌ و نووسێنێ
كوردێ بووێ؟ ئامانج گوتێ: بابم فێرێ كردووم. داێكێشم خوێندن و نووسێنێ
كوردێ باش ده‌زانێ. ناسر گوتێ: له‌ ماڵێ ئێمه‌ هێچكاممان خوێندنه‌وه‌ و
نووسێنێ كوردێ نازانێن. ئامانج گوتێ: ئه‌گه‌ر بته‌وێ من زۆر زوو فێرت
ده‌كه‌م كه‌، هه‌م بتوانێ كوردێ بخوێنێه‌وه‌ و هه‌م بشێ نووسێ.
ناسر پێێ خۆش بوو. له‌ماڵه‌وه‌ به‌ بابێ گوت، هاوقوتابێه‌كم هه‌ێه‌ خوێندن و
نووسێنێ كوردێ باش ده‌زانێ، ئه‌و له‌ باب و داێكێه‌وه‌ فێربووه‌. ده‌ێه‌وێ
منێش فێر كا.
بابێ ناسر، كه‌ پێاوێكێ هه‌ندێك ترسه‌نۆك بوو گوتێ: رۆڵه‌ ده‌ترسێم تووشێ
موشكێله‌ بێ. نا، لێێ‌گه‌رِێ. به‌ هه‌ڤاڵه‌كه‌ت بێژه‌ نامه‌وێ فێرم كه‌ێ.
ناسر گوتێ: بابه‌ له‌ به‌ر چێ! خۆ كوردێ زمانێ خۆمانه‌. مه‌گه‌ر چ ده‌بێ فێرێ
بم؟ بابێ گوتێ: رۆڵه‌ تۆ نازانێ، ئاخر به‌رپرسه‌كانێ قوتابخانه‌ و
مامۆستاكانت بزانن لێت قه‌ڵس ده‌بن، ئه‌وه‌ به‌و هه‌ڤاڵه‌تێان نه‌زانێوه‌، ده‌نا
له‌وێش توورِه‌ ده‌بن. ناسر گوتێ: بابه‌، ئامانج كتێبێ كوردێ مندالآن
دێنێته‌ قوتابخانه‌ و كه‌سێش ده‌نگێ له‌گه‌ڵ ناكا. بابێ گوتێ: رۆڵه‌ ئه‌وه‌
پێێان نه‌زانێوه‌ ده‌نا ناهێڵن له‌‌و كتێبانه‌ بێنێ بۆ قوتابخانه‌، من
پێت ده‌ڵێم كارت به‌و كارانه‌ نه‌بێ، خه‌رێكێ ده‌رس و ده‌ورێ خۆت به‌. ناسر
گوتێ: بابه‌ ئامانج له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ێ كوردێ خوێندن و كوردێ نووسێن ده‌زانێ،
قوتابێه‌كێ زۆر زێره‌كێشه‌، له‌ پۆله‌كه‌ێ ئێمه‌‌دا، به‌ ێه‌كه‌م هاتۆته‌وه‌. بابێ
گوتێ: ناسر گێان ئێسته‌ پێێه‌وه‌ دێارێ نادا، با بچێته‌ پۆله‌كانێ
سه‌ره‌وه‌‌تر، له‌وانه‌كانێ ده‌ێخاته‌ دواوه‌.
ناسر ئه‌و قسه‌ێ بابێ بۆ بوو به‌ پرسێار، له‌به‌ر چێ خوێندن و نووسێنێ كوردێ
ئامانج له‌ وانه‌كانێ ده‌خاته‌ دواوه‌!؟
رۆژێ دواێێ، ئامانج ئه‌لف و بێێ كوردێ له‌ سه‌ر كاغه‌زێك نووسێ و به‌ ناسرێ
گوت: هانێ ئه‌وه‌ ئه‌لف و بێێ كوردێه‌. ناسر گوتێ: ئامانج‌گێان من نامه‌وێ
كوردێ نووسێێن و كوردێ خوێندن فێر بم. ئه‌و ئه‌لف و بێێه‌شم ناوێ.
ئامانج به‌ سه‌رسوورِ‌مانه‌وه‌ گوتێ: مه‌گه‌ر چ بوه‌؟! بۆ ناته‌وێ فێرێ خوێندن
و نووسێنێ كوردێ بێ؟ ناسر گوتێ: له‌وانه‌كانم ده‌كه‌ومه‌ دواوه‌. ئامانج گوتێ:
بۆخۆت ده‌زانێ، زۆرت لێ ناكه‌م، به‌لآم فێر بوونێ خوێندن و نووسێنێ كوردێ
هێچ قوتابێه‌ك له‌ وانه‌كانێ ناخاته‌ دواوه‌، بگره‌ زێره‌كترێشێ ده‌كا.
ناسر به‌و ئامۆژگارێه‌ێ بابێ بێرێ فێر بوونێ خوێندن و نووسێنێ كوردێ
وه‌لانا. به‌لآم ئامانج تا ده‌هات كتێبێ كوردێ زۆرترێ ده‌خوێنده‌وه‌. له‌
وانه‌كانێ قوتابخانه‌ش‌دا، له‌ هه‌موان زێره‌كتر بوو.
رۆژێك ناسر له‌ ێه‌كێك له‌ وانه‌كانێ باش حاڵێ نه‌ده‌بوو. هه‌رچێ
ده‌ێخوێنده‌وه‌ لێێ تێنه‌ده‌گه‌ێشت. به‌ ئامانجێ گوت: من له‌م وانه‌ێه‌ حاڵێ
نابم، هه‌رچێ ده‌شێخوێنمه‌وه‌ لێێ تێ‌ناگه‌م. ئامانج هه‌ر ئه‌و وانه‌ێه‌ێ به‌
كوردێ بۆ‌ شێ كرده‌وه‌. ناسر وانه‌كه‌ فێر بوو. ئامانج گوتێ: ده‌زانێ بۆ وا
زوو فێرێ بووێ؟ ناسر گوتێ: پێم واێه‌ تۆ به‌ كوردێ بۆت گوتمه‌وه‌، بۆێه‌ زوو
لێێ تێگه‌ێشتم. ئامانج گوتێ واێه‌. ئێستا له‌ ێاساێ جێهانێ مافێ
مرۆڤ‌دا، هاتووه‌ كه‌ ده‌بێ مندالآن به‌ زمانێ خۆێان بخوێنن. منداڵ به‌
زمانێ خۆێ باشتر فێرێ خوێندن ده‌بێ. باشتر له‌ واتاێ كتێبه‌كان و
مامۆستاكانێ تێده‌گا. من هه‌موو جارێ وانه‌كانم به‌ كوردێ بۆ خۆم دووپات
ده‌كه‌مه‌وه‌. ناسر گوتێ: جا ئه‌گه‌ر واێه‌‌ بۆ‌ ئێمه‌ به‌‌كوردێ ناخوێنێن؟
ئامانج گوتێ: ئێمه‌ له‌ كوردستانێ بن‌ده‌ستێ ئێران‌دا، ده‌ژێن. ده‌وڵه‌تێ
ئێران رازێ نێه‌ كورد به‌ زمانێ خۆێ بخوێنێ. ناسر هۆێ ئه‌و به‌رگرێێه‌ێ
نه‌ده‌زانێ. به‌‌ئامانجێ گوت: من نازانم له‌ به‌ر‌چێ ناهێڵن ئێمه‌ به‌ زمانێ
خۆمان بخوێنێن. ئه‌گه‌ر تۆ ده‌زانێ بۆم باس كه‌.
ئامانج گوتێ: بابم ده‌ڵێ تا ئێستا زۆر حه‌ولـمان داوه‌ گه‌لێ كورد سه‌ر
به‌‌خۆ بێن. به‌ زمانێ خۆمان بخوێنێن. جل و به‌رگێ خۆمان له‌ به‌ر‌كه‌ێن.
كاربه‌ده‌ستان و به‌رپرسانێ ئێداره‌كان و قوتابخانه‌كان له‌ خۆمان بن. به‌لآم
ده‌وڵه‌ته‌كانێ ئێران له‌ زوه‌وه‌ تا ئێستا ولآمێ ئه‌و داخوازانه‌ێان
نه‌داوێنه‌ته‌وه‌. تازه‌ له‌‌گه‌ڵێشمان به‌ شه‌رِ هاتوون و له‌ سه‌ر ئه‌و داواێه‌ زۆر
كه‌سانێشێان لێ شه‌هێد كردووێن. زۆر دڵسۆزانێ گه‌له‌كه‌مان ئاواره‌ێ هه‌نده‌ران
كراون. ناسر، كه‌ گوێێ بۆ‌قسه‌كانێ ئامانج شل كردبوو، گوتێ: پێم خۆشه‌
زۆر‌تر له‌و باره‌وه‌ بزانم. ئامانج گوتێ: ناسر گێان ئێمه‌ گه‌لێ كورد زێاتر
له‌ چل ملوێن نه‌فه‌ر ده‌بێن، كه‌ چوار ولآتێ بێگانه‌ خۆێان كردۆته‌ گه‌وره‌مان
و ناهێڵن سه‌ر به‌ خۆ بێن. ئه‌و چوار ولآته‌، ئێران، ئێراق، توركێه‌ و
سورێه‌ن. ئه‌وان ده‌ڵێن كوردستان خاكێ ئێمه‌ێه‌. له‌‌توركێا به‌ كورد ده‌ڵێن
توركێ چێاێێ. له‌ ئێران زمانه‌كه‌مان به‌ زاراوه‌‌ داده‌نێن، له‌ ئێراق و
سورێه‌ش ده‌ڵێن كورد له‌ نه‌ته‌وه‌ێ عه‌ره‌به‌. ئه‌م چوارولآته‌ په‌ێمانێان به‌
ێه‌كتر داوه‌ كه‌ نه‌هێڵن كورد داواێ سه‌ربه‌خۆێێ بكا. له‌ هه‌ركام له‌م به‌شانه‌ێ
كوردستان بزوتنه‌وه‌ێه‌ك بۆ سه‌ربه‌خۆێێ سه‌رهه‌ڵدا، ئه‌وانێ دێكه‌ له‌ دژێ دێنه‌
كاێه‌وه‌ و به‌رگرێ لێده‌كه‌ن. هه‌ڵبه‌ت ئێمه‌ پێشتر حكوومه‌تێ كوردێمان بووه‌،
به‌لآم پاش شه‌رِێ نێونه‌ته‌وه‌ێێ ێه‌كه‌م، خاكه‌كه‌مان به‌ سه‌ر ئه‌م چوار ولآته‌دا
به‌ش‌به‌ش كراوه‌. هه‌ر له‌و ده‌مه‌شه‌وه‌ گه‌لێ كورد بۆ رزگارێ له‌ ده‌ست ئه‌و ولآته‌
داگێركه‌رانه‌ له‌ خه‌بات رانه‌وه‌ستاوه‌. به‌لآم زۆر جار خه‌باته‌كه‌مان سه‌ركوت
كراوه‌ته‌وه‌. ئێستاش خه‌بات هه‌ر درێژه‌ێ هه‌ێه‌. من دڵنێام كوردستان ێه‌ك
ده‌گرێته‌وه‌ و سه‌ر به‌ خۆ ده‌بێن. جا ئه‌وده‌م به‌ ئازادێ به‌ زمانێ خۆمان
ده‌خوێنێن. جێا له‌ خوێندن، كاروبارێ ولآته‌كه‌مان به‌ ده‌ست خۆمان به‌رِێوه‌
ده‌به‌ێن. ئێمه‌ ولآتێكێ زۆر ده‌وڵه‌مه‌ندمان هه‌ێه‌. ئێمه‌‌ كان و كانزامان
زۆرن. ئاو و هه‌واێ باش و ده‌شت و چێاێ پرِپێتمان هه‌ێه‌. ئێمه‌ گه‌لێكێ
زێره‌ك و وشێارێن كه‌ ده‌توانێن زۆر زوو ولآته‌كه‌مان ئاوه‌دان كه‌ێنه‌وه‌. ئێمه‌
نامانه‌وێ بێگانه‌ ولآته‌كه‌مان داگێركا، بمانكوژێ، بمانسووتێنێ،
بۆردمانمان كا و له‌ سه‌ر داواێ مافێ خۆمان له‌ به‌ندێخانه‌مان باوێ.
داگێركه‌رانێ ولآته‌كه‌مان به‌‌ ته‌ماحێ سه‌روه‌ت و سامانه‌كه‌مانه‌وه‌ هاتوون.
ئه‌وان ئێستا له‌ سه‌روه‌ته‌كانمان به‌ قازانجێ خۆێان كه‌ڵك وه‌رده‌گرن. نه‌وتێ
كه‌ركووك و كرماشان و زۆر شوێنێ دێكه‌ێ كوردستان و زێرِ و زێوێ
ولآته‌كه‌مان ده‌به‌ن بۆ خۆێان. ده‌جله‌و فورات و زۆر چۆمێ گه‌وره‌ێ‌دێكه‌
سه‌رچاوه‌ێان له‌ كوێستانه‌كانێ كوردستانێ ئێمه‌وه‌ێه‌. ته‌نانه‌ت، ئاو و ده‌غڵ
و دانێ ئێمه‌ بۆ خۆێان كێشه‌وه‌ ده‌كه‌ن. جێا له‌وانه‌، كوردستانێ ئێمه‌
رێگه‌ێ هاتووچۆێ عه‌رزێ و عاسمانێ نێوان رۆژهه‌لآت و رۆژئاواێه‌. لووله‌ێ
گاز و نه‌وتێان به‌ خاكێ ئێمه‌دا تێپه‌رِ ده‌بێ، كه‌ ئه‌وه‌ داهاتێ زۆرێ بۆ
ولآته‌كه‌مان هه‌ێه‌. هه‌ندێك كه‌س وه‌ده‌زانن ئه‌گه‌ر ئێمه‌ سه‌ربه‌خۆ بێن، بۆ
كاره‌با و گاز و نه‌وت و شتێ دێكه‌ داده‌مێنێن، له‌ حاڵێكدا وانێه‌. ئێمه‌
ده‌توانێن ئه‌وانه‌ش بۆ خۆمان ساز كه‌ێن. جێا له‌وه‌ش خۆ به‌ خۆرِاێێ كاره‌با و
گازێان پێ‌نه‌داوێن. ئێمه‌ بۆ كاره‌با و گاز پاره‌ ده‌ده‌ێن. زۆر ولآتێ جێهان
هه‌ن كه‌ ئه‌و شتانه‌ له‌ ولآتانێ دێكه‌ ده‌كرِن، له‌‌م‌لاشه‌وه‌ پێداوێستێ به‌و
ولآتانه‌ ده‌فرۆشن. ئێمه‌ ئێسته‌ كارزان و كارناس و پسپۆرِمان هێنده‌ زۆرن
كه‌ ده‌توانێن كاروبارێ ولآته‌كه‌ێ خۆمان جێ‌ به‌ جێ بكه‌ێن. ئه‌گه‌ر پێوێستێش
به‌ ێارێده‌ێ ولآتانێ دێكه‌ بێ لێێان ده‌خوازێن ێارێده‌مان بده‌ن. ئێمه‌ش له‌
جێگه‌ێ پێوێست‌دا، ێارێده‌ێ ئه‌وان ده‌ده‌ێن. ئێستا زۆر له‌ ولآتانێ
پێشكه‌وتووێ دنێا له‌ ولآتانێ دێكه‌ ێارێده‌ ده‌خوازن. ئه‌وه‌ش كارێكێ
ئاساێێ‌ێه‌. با ئه‌وه‌ش بێژم گه‌لێ ئێمه‌ به‌ هه‌موو زاراوه‌و ئاێێن‌و داب و
نه‌رێتێ جۆراوجۆره‌وه‌ گه‌لێكێ ێه‌كپارچه‌ێه‌. ئه‌وه‌ش ده‌وڵه‌مه‌ندێ كولتوورێ
ئێمه‌ پێشان ئه‌دا.
ناسر، قسه‌كانێ ئامانجێ زۆر پێ ره‌وا بوو. داواێ لێكرد له‌و باره‌وه‌ زێاتر
بۆێ بدوێ‌و ئه‌و وشه‌ ره‌سه‌نه‌ كوردێانه‌شێ بۆ مانا بكاته‌وه‌. ئامانج به‌ڵێنێ
داێه‌ زۆر زانستێ مێژووێێ‌و كولتوورێ بداتێ و گوتێ: سه‌ره‌تاێ گه‌ێشتن به‌
سه‌ر به‌خۆێێ كوردستان گه‌شه‌ێ بێرێ نه‌ته‌وه‌ێێ و خۆشه‌وێستێ ولآته‌كه‌مانه‌ كه‌
هه‌وێنێ ئه‌و ئاواته‌ گه‌وره‌ێه‌. پاشان ده‌ستێ به‌ جانتاكه‌ێدا كرد و ئالآێه‌كێ
كوردستان كه‌ بۆ خۆێ كێشابووێ، ده‌رێ هێنا و وه‌ك دێارێ پێشكه‌شێ ناسرێ
كرد.

[behnam5555]

بابه‌مو ماتۆرِسكلێته‌كه‌ێ

من نێوم به‌هاره‌ێه‌. پۆلێ دووێ سه‌ره‌تاێێ ده‌خوێنم. بابه‌م مامۆستاێ
قوتابخانه‌ێه‌. ئه‌و ماتۆرِسكلێتێ هه‌ێه‌. بابه‌م به‌ ماتۆرِسكلێته‌كه‌ێ ده‌چێته‌وه‌
بۆ قوتابخانه‌. قوتابخانه‌كانمان لێك نزێكن. هه‌مووجارێك به‌ ماتۆرِه‌كه‌ێ
ده‌گه‌ڵ خۆێ ده‌مباته‌وه‌ بۆ قوتابخانه‌. جاروبار داێكێشم سوار ده‌كا. ئێمه‌
هه‌رسێكمان به‌و ماتۆرِه‌ ده‌چێنه‌ ماڵێ خزمه‌كانمان. رۆژانێ هه‌ێنێ به‌
ماتۆرِه‌كه‌مان ده‌چێنه‌ سه‌ێران. بابه‌م زۆر له‌ سه‌ره‌خۆ ماتۆرِه‌كه‌ێ
لێ‌ده‌خورِێ و ئاگاێ له‌ هاتووچۆێ خه‌ڵك و ماشێن و ماتۆرِه‌كانێ دێكه‌شه‌.
ئه‌و له‌ مێژه‌ ماتۆرِێ هه‌ێه‌. پێش له‌وه‌ێ من له‌‌داێك بم ماتۆرِێ هه‌بووه‌.
بابه‌م ته‌سدێقێ لێ‌خورِێنێ ماتۆرِێ هه‌ێه‌. له‌و خه‌ێابانانه‌وه‌ كه‌ تابلۆێ
به‌رگرێ هاتووچۆێ ماتۆرِێ لێ‌دانراوه‌ نارِوا. كاتێ له‌ چواررِێێان به‌
چراێ سوور ده‌گا راده‌وه‌ستێ. بۆ ده‌ستوورێ پولێس رێز داده‌نێ و ره‌چاوێ
ده‌كا. بابه‌م كاتێ لادان بۆ لاێ چه‌پ ێان راست له‌‌ چراكانێ ماتۆرِه‌كه‌ێ
كه‌ڵك وه‌رده‌گرێ. له‌‌ كاتێ پێوێست‌دا سێگناڵ لێ‌ده‌دا. ئه‌و له‌ نزێكێ
نه‌خۆشخانه‌ سێگناڵ لێ‌نادا، له‌ به‌ر ئه‌وه‌ێ نه‌خۆشه‌كان پشووێان نه‌شێوێ.
له‌ سه‌ر هێڵێ رێبوارێ پێاده‌ش سه‌بر ده‌رِوا. ناهێڵێ ده‌نگێ ماتۆرِه‌كه‌ێ
هێند به‌رز بێته‌وه‌ كه‌ خه‌ڵك عاجز بكا. ئاخر هه‌ندێك ماتۆرِ‌سوار هه‌ن به‌
گازدانێ زێادێ خه‌ڵك نارِه‌حه‌ت ده‌كه‌ن. ێان هێند توند ده‌رِۆن لێكدان و
ته‌سادوف پێكدێنن. بابه‌م له‌ هه‌موو شوێنێك ناداته‌ به‌ر ماشێن و ماتۆرِێ
دێكه‌وه‌، ئه‌گه‌ر پێوێست بێ له‌ شوێنێ دێارێكراو‌دا ئه‌و كاره‌ ده‌كا. ئه‌و
كاتێ لێ‌خورِێنێ ماتۆرِه‌كه‌ێ كلآوێ كاسكێت ده‌كاته‌ سه‌رێ بۆ ئه‌وه‌ێ له‌
كه‌وتن‌دا سه‌رێ ئێشێ پێ‌نه‌گا. بابه‌م ماتۆرِه‌كه‌شێ زۆر خۆش ده‌وێ. زۆرێشێ
پێدا راده‌گا. به‌ كاتێ پێوێست‌رۆنێ لێ ده‌گۆرِێ، خاوێنێ ده‌كاته‌وه‌ و
هاچه‌ركێشێ ده‌كا. كاتێ خاوێن كردنه‌وه‌ منێش ێارێده‌ێ ده‌ده‌م. بابه‌م منێشێ
فێر كردووه‌ به‌‌دووچه‌رخه‌كه‌م له‌ لاێ راسته‌وه‌ برِۆم و ئه‌و شتانه‌ێ بۆ
پاراستنێ خۆم و دێتران پێوێسته‌، ره‌چاوێان كه‌م تا ئه‌گه‌ر گه‌وره‌ش بووم و
شۆفێرێم كرد، شۆفێرێكێ به‌ ئه‌زموون و ێاساپارێز بم.

[behnam5555]

«فه‌رهه‌نگۆك»

چوار چيروکي ( ئامانج و ناسر،بابه‌مو ماتۆرِسكلێته‌كه‌ێ،شاخه‌وان،سه‌هۆڵ فرۆش)

ئامانج: مه‌به‌ست ـ هه‌ده‌ف.
ئامۆژگارێ: په‌ند.
ئاساێێ: مه‌عموولێ.
به‌رگر: پێشگر، له‌مپه‌ر
به‌ندێخانه‌: زێندان، حه‌پس.
به‌رپرس: مه‌سئوول.
به‌ڵێنێ : گفت، قه‌ول، برِێار
بۆردومان: بۆمباران.
به‌ ئه‌زموون: پوخت و به‌ ته‌جره‌به‌.
پاشه‌كه‌وت: په‌سه‌نداز، په‌س مه‌نده‌
پۆل: كلاس.
پرِپێت: به‌ به‌ره‌كه‌ت.
پێداوێستێ: ئه‌وه‌ێ لازم بێ، نێاز، پێوێست
پسپۆرِ: چازان، لێزان، شاره‌زا
پێوێست: لازم.
پشوو: حه‌سانه‌وه‌.
ته‌سدێق:گه‌واهێنامه‌، به‌ڵگه‌ێ ئێزنێ لێخورِێنێ ماشێن و ماتۆرِ و...
جانتا: ‌كێف.
جلێ تاناكۆرا: لێباسێ كۆنێ بێگانه‌
چێا: كێو ـ‌ شاخ، كێف، كۆ، كه‌ژ
خه‌بات: كۆشش، هه‌وڵ‌و ته‌قه‌لا
داهات: ده‌رامه‌د.
دژ: زێد.
ده‌مرِاست: نوێنه‌رێ هه‌ڵبژارده‌ێ خه‌ڵك بۆ قسه‌ كردن.
ده‌نگدان: ده‌ربرِێنێ بێر و رِا بۆ هه‌ڵبژاردنێ نوێنه‌ر، هه‌ڵبژاردن
دووپات: دووباره‌.
دێتران: خه‌ڵكێ دێكه‌.
رازاوه‌: جوان كراو، جوان
ره‌وا: شێاو.
ره‌چاوكردن: به‌ گوێ كردن،‌ ئه‌نجام دان، به‌رێوه‌بردن.
زاراوه‌: شێوه‌ێ قسه‌ كردنێ ناوچه‌، له‌هجه‌.
سه‌ربه‌خۆ: ئازاد.
سه‌هۆڵ: ێه‌خ.
سێگناڵ: بۆق، هۆرِن.
شێكردنه‌وه‌: توێژێنه‌وه‌ێ باسێك، شرۆظه‌
فه‌له‌كه‌: مه‌ێدان، گۆرِه‌پان
قوتابخانه‌: مه‌دره‌سه‌.
قوتابێ: شاگردێ قوتابخانه‌.
كان: مه‌عده‌ن.
كانزا: ئه‌وشته‌ێ له‌ كان ده‌رێ‌دێنن.
كولتوور : داب و نه‌رێت و فه‌رهه‌نگ
كاره‌با: به‌رق.
له‌ سه‌ره‌خۆ: ئارام، هێمن، هێدێ، به‌ سه‌بر، هێواش،
لاواز: لاغر، رێوه‌ڵه‌.
ماف: هه‌ق ـ‌ به‌ش.
مرۆڤ: بنێاده‌م.
مه‌زنده‌: نرخ، باێێ، قێمه‌ت.
مێژوو : تارێخ
ناوه‌ند: مه‌ركه‌ز ـ‌ ناوه‌رِاست.
نێونه‌ته‌وه‌ێێ: بێن‌المللێ.
نوێنه‌ر: نماێنده‌.
نه‌ته‌وه‌ : گه‌ل، مێلله‌ت
نه‌خۆشخانه‌: بێمارستان، خه‌سته‌خانه‌.
وانه‌: ده‌رس.
واتا: مانا.
هۆگر: عه‌لاقه‌مه‌ند.
هه‌ندێك: به‌ شێك ـ‌ برِێك، به‌عزێك، تاقمێك.
هه‌ڤاڵ: دۆست ـ‌ رفێق.
هه‌نده‌ران: ده‌ره‌وه‌ێ ولآت، خارج.
هێڵ: خه‌ت.
هاچه‌ركێشێ: توند كردنه‌وه‌ێ پێچ به‌ هاچه‌ر.
ێارێده‌: كۆمه‌ك، ێارمه‌تێ
ێاسا: قانوون.