برنامه هفتگي غذايي براي ماه رمضان -سحري و افطاري

[ابریشم]

بخور نخورهای ماه رمضان

بدن انسان برای حفظ سلامتی خود همواره مقداری چربی به عنوان ذخیره انرژی در نقاط مختلف ذخیره می‌كند و اگر این چربی‌ها به مدت طولانی، در بدن باقی بمانند می‌توانند به شكل فشرده درآیند و احتمال مورد استفاده قرار گرفتن آنها در بدن، كمتر می شود.

بنابراین روزه‌داری حتی در كسانی كه لاغر یا دارای وزن طبیعی هستند، به بدن این فرصت را می‌دهد تا این چربی‌های قدیمی را بسوزاند و پس از پایان دوره روزه‌داری، به جای آنها چربی تازه جایگزین شود.

همچنین در این ماه، برای افرادی كه چربی بیش از حدی را در بدن خود ذخیره کرده اند، فرصت مغتنمی فراهم می‌شود تا مقداری از آنها را برای تولید انرژی به مصرف برسانند و از اضافه وزن خود بكاهند.

دكتر احمدرضا درستی، متخصص تغذیه در گفتگو با «جام‌جم»، درباره ی بخور و نخورهای ماه مبارك رمضان می‌گوید: بسیاری از افراد با فرارسیدن ماه رمضان، سوالات فراوانی در خصوص نحوه تناول غذا در وعده‌های سحر و افطار برایشان پیش می‌آید كه با حرف‌های ضد و نقیضی كه از اطراف به گوششان می‌رسد، سرگردان می‌مانند كه بالاخره چطور و چگونه باید روزه خود را افطار كنند و در سحرگاه بایستی چه غذاهایی را مصرف كنند.

وی با اعلام این موضوع در ادامه یادآور می‌شود: بهتر است در وعده سحر، غذاهایی سبك و حتی‌الامكان كم‌چرب همچون نان، پنیر، طالبی و ... خورد، ولی باید خاطرنشان كرد كه خوردن غذاهای حاضری برای كودكان خوب نیست و نمی‌تواند انرژی روزانه ی آنها را تامین كند. پس بهتر است در وعده سحر آنها غذاهای كم چربی همچون برنج و خورش نیز جای گیرد.

این متخصص تغذیه عنوان می‌كند: غذاهای پرچرب می‌توانند در طول روز باعث تشنگی افراد شوند. به همین دلیل خوردن «كله‌پاچه و غذاهای سرخ شده» اصولا توصیه نمی‌شود و لازم است به جای این نوع غذاها، در وعده سحر از سبزیجات و ماست استفاده کرد تا زمان گرسنگی به تعویق بیفتد.

[ابریشم]

چگونه روزه خود را افطار كنیم؟

آش و سوپ رقیق و حلیمی كه در آنها از مقدار كمی سرخ‌كردنی استفاده شده باشد، بهترین غذا برای افطار است. دكتر درستی با اشاره به این مطلب اظهار می‌كند: بهتر است روزه‌داران پس از صرف آب جوش و خرما، خوردن شیر گرم و مقداری نان به همراه پنیر و سبزی را فراموش نكنند.

وی در خصوص روزه‌داری در ماه‌های تابستان می‌افزاید: از آنجا که در ایام تابستان اذان مغرب دیر داده می‌شود (طول شب ها کوتاه است)، بهتر است روزه‌داران عزیز بلافاصله پس از صرف افطاری سبك، اقدام به صرف شام خود كه حاوی برنج، خورش، سالاد و ماست است، كنند (یعنی افطار و شام خود را یکجا بخورند) و تا هنگام خواب از نوشیدن 2 لیوان چای کم رنگ، یك لیوان شیر، کمی بیسكویت، خرما و میوه دریغ نكنند.

دكتر درستی در ادامه ابراز می‌كند: روزه‌داران بایستی توجه داشته باشند كه نحوه صرف افطار در فصول سرد سال تغییر می‌كند و روزه‌داران پس از صرف افطاری سبك (نان، پنیر، سبزی و...) بعد از اذان مغرب در ساعات 17 تا 18، بایستی در ساعات 20 تا 21 اقدام به صرف وعده شام كنند (یعنی افطار و شام خود را جدا از هم بخورند).

[ابریشم]

روزه‌داری در كودكان

وی متذكر می‌شود: در ایام روزه‌داری باید به تغذیه كودكان 9 تا 12 ساله و نوجوانان بین 13 تا 18 ساله توجه خاصی شود، زیرا دریافت ناكافی مواد غذایی می‌تواند به رشد و نمو آنها، لطمات جبران‌ناپذیری وارد كند.

نوجوانانی كه دچار وقفه در رشد شوند، گاها با كوتاه ماندن قد ، لاغری یا چاقی بیمارگونه مواجه می‌شوند؛ ولی متاسفانه اختلالاتی كه در اثر توقف رشد در ساختمان دستگاه‌های بدنی آنها اتفاق می‌افتد، منجر به ضعف و دردهای بدنی (به ویژه سردردهای مزمن)‌، بیماری‌های زنان ، سقط و زایمان زودرس ، مرده‌زایی، خونریزی‌های غیرطبیعی و ... می‌شود، لذا ساده‌اندیشی و بی‌توجهی به وضع تغذیه كودكان و خردسالان به هیچ وجه جایز نیست.

دكتر درستی خاطرنشان می‌كند: بنابراین به دختران 9 تا 12 ساله و همچنین نوجوانانی كه در معرض كمترین خطر سوءتغذیه قرار دارند و به تمام بیماران و حتی افراد به ظاهر سالمی كه روزه‌داری منجر به بروز علائم شدید بدنی از جمله ضعف فراوان در آنها می‌شود، توصیه می‌شود با مشورت متخصص تغذیه و متخصصان ، اقدام به روزه‌داری كنند.

[ابریشم]

سحری باید مثل ناهار باشد

روزه‌داران باید سحری را مانند صبحانه كامل یا یك ناهار سبك مصرف كنند و خوردن سالاد و میوه در وعده سحر، باعث كاهش احساس گرسنگی و تشنگی می ‌شود.

روزه باعث می ‌شود كه اعضای بدن مخصوصا دستگاه گوارش (معده و روده‌ها ) که در طول 11ماه مشغول فعالیت بوده، مدت یك ماه استراحت كند و نیروی تازه ‌ای بگیرد و از سویی دیگر، ذخایر چربی ‌های مضری كه در بدن و مخصوصا ناحیه شكم تجمع پیدا كرده و می‌ توانند مشكلات زیادی ایجاد كنند، كاهش یافته و سموم بدن دفع شوند.

روزه‌ داران باید از یك رژیم غذایی سالم و با كیفیت بالا استفاده كنند تا به این ترتیب بدن خود را با این شرایط تطبیق دهند. در ایام روزه‌ داری برنامه ‌غذایی افراد به دو وعده اصلی افطار و سحری محدود می ‌شود.

وعده سحری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا پس از این وعده، ساعات روزه‌ داری شروع می شود و بدن انرژی دیگری دریافت نمی ‌كند و بهتر است از غذاهای دیر هضم مانند غذاهای حاوی كربوهیدارت پیچیده (قندهای مركب)‌ و فیبر نظیر میوه، سبزی، غلات كامل و حبوبات مثل جو، گندم، عدس، لوبیا و نان ‌های سبوس ‌دار در این وعده استفاده شود.

وعده سحری در ماه رمضان مانند صبحانه ی روزهای عادی است و مهم ترین وعده غذایی به حساب می ‌آید و از آن جا كه تمام غذاهایی كه در این وعده مصرف می ‌شوند، انرژی مورد نیاز و مواد مغذی لازم را تامین می ‌كنند، افراد در طول روز دچار افت قند خون، كاهش تمركز و پائین آمدن توان كاری نخواهند شد.

[ابریشم]

روزه‌ داران باید سحری را مانند صبحانه كامل یا یك ناهار سبك مصرف كنند و خوردن سالاد و میوه را در سحری فراموش نکنند، زیرا برای كاهش احساس گرسنگی و تشنگی بسیار موثر است. حداقل سالادی را كه می‌ توان تهیه كرد از خیار و گوجه فرنگی است كه می ‌توان با افزودن كمی هویج یا جوانه گندم ، عدس و ماش به ارزش غذایی آن افزود.

بهترین سبزی كه می ‌توان به عنوان سالاد در سحر مصرف كرد، كاهو است. این سبزی در مقایسه با سایر سبزی‌ ها، دارای آب بسیار بالایی است و به همین دلیل می ‌تواند از احساس تشنگی در طول روز بكاهد و فیبر بالای آن مانع ابتلای روزه‌ داران به یبوست می‌ شود.

بهترین برنامه ی غذایی كه برای افطار می ‌توان در نظر گرفت، برنامه ای است كه حاوی مایعات و قندهای ساده قابل جذب سریع باشد، زیرا در زمان افطار، قند خون در پایین ‌ترین حد خود قرار گرفته و می‌ تواند یكی از علل سردردهای نزدیك افطار باشد.

به همین دلیل توصیه می ‌شود افطاری با خرما و آب گرم،‌ چای كم رنگ یا شیر ولرم شروع شود كه نیاز شدید به مواد قندی به سرعت برطرف شود و بدن آمادگی بهتری برای استفاده از مواد غذایی دیگر را پیدا كند.

بنابراین در وعده افطار نباید یك دفعه حجم زیادی از غذا یا مایعات وارد معده شود، زیرا اتساع ناگهانی معده باعث بروز اختلال در جریان خون دیگر اندام‌ ها و اعضای بدن می شود و از طرفی باعث بروز سوء هاضمه نیز می ‌گردد.

باید غذای اصلی در وعده افطار كم كم و به تدریج صرف شود. مصرف نوشیدنی‌ های سرد در افطار ممكن است علایم ناراحت كننده گوارشی را در فرد روزه ‌دار به وجود آورد و باید از این عمل خودداری كرد.

[ابریشم]

توصيه های پزشكی بهداشتی در ماه رمضان
در ماه مبارك رمضان ، رژيم غذايي ما نبايد به نسبت قبل خيلي تغيير كند و در صورت امكان بايد ساده باشد . رژيم غذايي همچنين بايد طوري تنظيم شود كه بر روي وزن تأثير زيادي نداشته باشد . البته اگر فرد دچار اضافه وزن مي باشد ، ماه رمضان فرصت مناسبي است تا وزن به حالت طبيعي برگردد .

با توجه به ساعات طولاني ناشتا بودن ، بايد غذاهايي را مصرف كنيم كه به كندي هضم مي شوند مثل غذاهاي حاوي فيبر زياد . غذاهاي ديرهضم معمولاً ۸ ساعت در دستگاه گوارش مي مانند در حاليكه غذاهاي سريع الهضم فقط ۳ تا ۴ ساعت در معده باقي مي مانند .

غذاهاي دير هضم عبارتند از : حبوبات و غلات مثل جو ، گندم ، جو دوسر ، لوبيا ، عدس ، آرد،‌ غلات برنج با پوست و غيره ( كه كربوهيدراتها ناميده مي شوند ) .

غذاهاي سريع الهضم عبارتند از : غذاهايي كه حاوي قند ، آرد سفيد و غيره هستند ( كه به اين گروه كربو هيدراتهاي تصفيه شده گفته مي شود )‌.

غذاهاي حاوي فيبر عبارتند از : غذاهاي حاوي سبوس ، گندم سبوس دار ، غلات و حبوبات ، سبزيها مانند لوبياي سبز ، نخود ،‌ذرت ،‌ اسفناج ، برگ چغندر ، ميوه هاي با پوست ، ميوه خشك شده مثل برگه زردآلو ، انجير ،‌ آلو خشك ، بادام و غيره .

غذاهاي مصرفي بايد در حالت تعادل با يكديگر باشند . و از همه گروههاي غذايي مثل ميوه سبزيجات ،‌گوشت ، مرغ ، ماهي ، نان ، حبوبات و محصولات لبني در رژيم غذايي بايد وجود داشته باشد . غذاهاي سرخ شده بايد محدود شوند زيرا باعث عدم هضم ، سوزش سردل و اختلال در وزن مي شوند .

[ابریشم]

از چه چيزهايي پرهيز كنيم ؟
۱ - غذاهاي سرخ كردني و چرب
۲- غذاهاي حاوي قند زياد
۳ - خوردن غذاي زياد به خصوص هنگام سحر
۴ - خوردن چاي زياد هنگام سحر ، چاي باعث افزايش ادرار شده و از اين طريق نمك هاي معدني كه در طول روز بدن به آنها نياز دارد دفع مي شوند .
۵ - سيگار : اگر شما نمي توانيد سيگار را به يكباره قطع كنيد از هفته هاي قبل از ماه رمضان شروع به مصرف كم آن كنيد .

[ابریشم]

چه غذاهايي را مصرف كنيم ؟
۱ - مصرف كربوهيدراتهاي مركب در سحر كه مدت طولاني تري هضم مي شوند و باعث مي شوند كه شما كمتر گرسنه شويد .
۲- حليم يك منبع عالي پروتئين بوده و از غذاهائي است كه دير هضم مي شود .
۳ - خرما يك منبع عالي قند ،‌فيبر ، كربوهيدرات ، پتاسيم و منيزيوم مي باشد .
۴ - مغز بادام غني از املاح خصوصا كلسيم و فيبر مي باشد .
۵ - موز يك منبع خوب پتاسيم ، منيزيوم و كربو هيدرات مي باشد .
مصرف زياد آب يا آب ميوه در صورت امكان در فاصله بين افطار و زمان خواب باعث تأمين آب مورد نياز بدن مي شود .

[ابریشم]

يبوست
يبوست مي تواند باعث ايجاد بواسير و شقاق هاي دردناك مقعد شود و باعث سوء هاضمه به همراه نفخ مي شود .

علل يبوست : مصرف كربوهيدراتهاي تصفيه شده ، مصرف كم آب و ميزان ناكافي فيبر در غذا از علل عمده يبوست مي باشند .

درمان : اجتناب از مصرف زياد كربوهيدراتهاي تصفيه شده ، افزايش مصرف آب ، استفاده از سبوس در نانها ، استفاده از آردهاي قهوه اي

[ابریشم]

سوء هاضمه و نفخ
علل : پرخوري ، مصرف زياد غذاهاي چرب و سرخ شده ، غذاهاي تند و غذاهايي كه ايجاد نفخ مي كنند مثل تخم مرغ ،‌ كلم ، عدس ،‌ نوشابه هاي گازدار
درمان : از پرخوري اجتناب كنيد ، آب ميوه يا آب بنوشيد . از غذاهاي سرخ كردني اجتناب كنيد .

ضعف ( افت فشار خون )
افزايش تعريق ، ضعف ، خستگي ، كم شدن انرژي ، سرگيجه بخصوص هنگام برخاستن ، ظاهر رنگ پريده و احساس افتادن ، علائم افت فشار خون مي باشند كه بيشتر هنگام بعد از ظهر اتفاق مي افتد .
علل : مصرف كمتر مايعات و كاهش مصرف نمك
درمان : به مكانهاي گرم نرويد و مصرف نمك و مايعات را افزايش دهيد .
توجه : افت فشار خون بايد با گرفتن فشار خون در هنگام بروز علائم تأييد شود . افراد داراي فشار خون بالا ممكن است در طول ماه رمضان نياز به تنظيم مجدد داروهاي خود توسط پزشك داشته باشند .