سريال دارا و ندار فاصله طبقاتي را به خوبي نمايش مي‌دهد

[زکریا فتاحی]

سريال دارا و ندار فاصله طبقاتي را به خوبي نمايش مي‌دهد

منتقد سينما و تلويزيون گفت: مسعود ده نمكي فاصله طبقاتي اغنيا و فقرا را در مجموعه دارا و ندار بخوبي به نمايش گذاشته است.

شهرام خرازي‌ها روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار فرهنگي ايرنا اظهار داشت: دارا و ندار فرزند زمان خود است و به صراحت مسائل و معضلات جامعه معاصر را با زبان طنز به نقد كشيده است.


اين البته نخستين بار نيست كه ده نمكي به چنين امري مبادرت مي‌ورزد، او قبلا هم در دو مستند پربيننده و تاثيرگذار فقر و فحشا و كدام استقلال؟ كدام پيروزي؟ تبعات ويرانگر فقر را به تصوير كشيده بود.


عضو انجمن نويسندگان و منتقدان سينمايي افزود: نمايش مشكلات قشر محروم و مستضعف جامعه با روشنفكربازي، نمادپردازي و از موضع بالا نگاه كردن پاسخگوي نيازهاي امروز مخاطبان سينما و تلويزيون كه دوست دارند تصوير واقعي جامعه خويش را ببينند، نيست. در دو دهه ‪ ۶۰‬و ‪ ۷۰‬بكرات شاهد ضرردادن و بي‌مخاطبي فيلم‌هاي فقر نماي روشنفكري كه مصرف داخلي نداشتند و صرفا براي كسب جايزه از فستيوال‌هاي فرنگي ساخته مي‌شدند، بوديم.


وي با اشاره به اينكه تاريخ مصرف اين جور محصولات تصويري گذشته و بايد طرحي نو در انداخت، يادآور شد: دارا و ندار با مردم به زبان خودشان صحبت مي كند به همين خاطر هم مورد استقبال آنها قرار مي‌گيرد، اين امتياز را نبايد به منزله باج دادن و تن سپردن به خواسته‌هاي نازل بينندگان تلقي كرد. مهم پيام ارزشمند مجموعه- فراخواندن اقشار مرفه و متوسط جامعه براي رفع مشكلات معيشتي و ارتقاء وضعيت كار و زندگي محرومين و مستمندان- است كه بايد با شيوه و روشي جذاب و البته قابل دفاع به مخاطبين ميليوني ارائه شود.


اين منتقد ضمن تاكيد بر فيلمنامه و كستينگ (بازيگر گزيني) حرفه‌اي به عنوان اصلي‌ترين امتياز دارا و ندار، اظهار داشت: ده نمكي قبل از كليد خوردن هر پروژه بشدت روي سناريو متمركز مي‌شود و بر خلاف بسياري از همكارانش در سينما و تلويزيون كه اصرار دارند به عنوان تك نويسنده فيلم و يا سريال شناخته شوند، از نظرات مشورتي ديگران بهره فراوان مي‌برد.


خرازي‌ها خاطر نشان كرد: سناريوي اين سريال چند نوبت بازنويسي شده و كاملا مشخص است كه چقدر روي ديالوگ‌ها كه از جنس محاورات كوچه و بازار هستند، خوب كار شده است. تلفظ غلط واژگان و جملات انگليسي رايج توسط كاراكترهاي نوكيسه و تازه به دوران رسيده، بيان دگرگون اصطلاحات و ضرب المثل‌هاي فارسي توسط ساكنين خانه كلنگي تيمور و بهره‌گيري از لهجه‌هاي مختلف محلي بدون درغلتيدن به ورطه تمسخر و مضحكه در افزايش بار مثبت مجموعه بسيار موثر بوده و اين روزها شاهديم كه حتي برخي از ديالوگ‌ها و اصطلاحات دارا و ندار ورد زبان مردم شده است.


وي افزود: گذاشتن صداي بوق روي برخي ديالوگ‌ها بمنظور جلوگيري از برش خوردن پلان‌ها تصميم بجا و مناسبي بوده كه توسط مسئولان پخش سيما به منظور حفظ حريم اخلاق عمومي اتخاذ گشته است. بهر حال اين هم روش جديدي در حوزه پخش مجموعه‌هاي تلويزيوني است كه به امتحانش مي‌ارزد. همين روش را مي‌شد براي فيلم هيچ عبدالرضا كاهاني هم كه اين روزها بر پرده سينماهاي تهران و شهرستان هاست، بكار گرفت تا فيلم كمتر لطمه بخورد.


خرازي‌ها ضمن اشاره به هماهنگي مناسب موسيقي متن با رخدادها و ماجراهاي مجموعه گفت: ترانه‌هاي كه براي دارا و ندار سروده شده ترجمان مناسب احساسات، غم‌ها و شادي‌هاي كاراكتر هاست. كليپ‌هاي سريال در جاي مناسب خود قرار گرفته و نقش تزئيني و زائد ندارند.


اين منتقد سينما و تلويزيون به تدوين نه چندان حرفه‌اي سريال اشاره كرد و افزود: كشدار بودن برخي سكانس‌ها مجموعه را از هدف اصلي خود دور مي‌كند.


ريتم دارا و ندار در هر قسمت بارها و بارها افت مي‌كند. زمان بندي سكانس ها چندان هدفدار و برنامه ريزي شده به نظر نمي‌رسد. ماجراها گاه به سرعت پشت سر يكديگر رديف مي‌شوند و گاه به كندي پيش مي‌روند. از جمله در قسمت هفتم هيچ اتفاق خاص و كليدي رخ نمي‌دهد و اگر كسي اين قسمت از مجموعه را نديده باشد، عملا چيزي را از دست نداده و از مسير داستاني دور نمي‌افتد.


متوسل شدن فيلمنامه نويسان به منولوگ (تك گوئي) از جمله نقاط ضعف بزرگ اين سريال است. در لحظاتي كه بازيگران منولوگ مي‌گويند - هر چند نه آشكارا رو به دوربين - انگار كه مصالح داستاني دارا و ندار ته مي‌كشد! در حالي كه مي‌شد بسياري از منولوگ‌ها را حذف و با يك تدوين حساب شده بر بخش عمده‌اي از اين ايرادات و نواقص غلبه كرد!


خرازي‌ها در مورد كستينگ دارا و ندار خاطر نشان كرد: تيم بازيگري مجموعه بسيار خوب بسته شده است. ده نمكي كه قبلا در اخراجي‌ها ‪ ۱‬و ‪ ۲‬از هنرپيشگان حرفه‌اي براي ايفاي نقش‌هاي فرعي و حاشيه‌اي - كه معمولا به هنروران سپرده مي‌شوند - استفاده كرده و جواب گرفته بود اين بار نيز همان تجربه را بكار بسته و نقش‌هاي ريز و درشت مجموعه را بين شمار كثيري از چهره‌هاي محبوب تلويزيوني سال‌هاي دور و نزديك تقسيم كرده است.


شهره لرستاني، بهنوش بختياري، عليرضا خمسه، رامين راستاد، فتحعلي اويسي، مرجانه گلچين، رضا رويگري و سحر ولدبيگي پر تحرك‌ترين و جذاب‌ترين نقش‌هاي سريال را از آن خود كرده اند. هر چند تلاش شده كه به بازيگران نقش‌هايي پيشنهاد شود كه قبلا در ايفاي آنها موفق بوده‌اند اما اين نكته سبب نشده تا بازي ها تكراري از آب در آيند.


اين منتقد اضافه كرد: برخي از نقش‌ها نيز نسبتا جديد هستند مثلا فريدون پلنگ و خواهرش درد دل خانم، شخصيت‌ها از تيپ فراترند و نمي‌توان آنها را صرفا پرسوناژهايي كاريكاتوري محسوب كرد. اهميت دراماتيك و حجم زماني اختصاص داده شده به هر نقش به گونه‌اي است كه واقعا نمي‌توان گفت كه كدام نقش اصلي و كدام فرعي است. بداهه در كار بازيگران مجموعه كاملا مشهود است . ارتباط پينگ پنگي خوبي بين لرستاني و راستاد، گلچين و رويگري، نفيسه روشن و نگار فروزنده، خمسه و مريم كاوياني و بختياري و اويسي برقرار شده است.


دبير اجرايي همايش سالانه رسانه و سلامت روان گفت: در اين مجموعه اشارات بسيار دقيق و البته عامه فهم و جذابي به تاثير رسانه بر سلامت روان و رفتار مردم مي‌شود كه بسيار جاي توجه و تدقيق دارد. در دارا و ندار شاهديم كه چقدر با ظرافت تاثيرپذيري مخاطبان رسانه‌هاي گروهي از محصولات رسانه‌اي با چاشني طنز نمايش داده مي‌شود. در اين زمينه مي‌توان از رقابت مجازي درد دل خانم با سوسانو و علاقه افراطي كلاته به بروس لي ياد كرد كه لحظات مفرح و پركششي را براي مجموعه رقم مي‌زند.


خرازي‌ها در پايان افزود: در بخشي از دومين همايش رسانه و سلامت روان كه مهر ماه سال جاري به همت معاونت سلامت دانشگاه علوم پزشكي تهران برگزار خواهد شد، مجموعه دارا و ندار به واسطه پرداختن به تبعات رواني - رفتاري پخش برخي از برنامه‌ها و سريال‌هاي تلويزيوني از منظر روانشناختي مورد بررسي قرار خواهد گرفت.


مجموعه تلويزيوني دارا و ندار به كارگرداني مسعود ده نمكي هر شب ساعت ‪۲۱‬ و ‪ ۳۰‬دقيقه از شبكه تهران به روي آنتن مي‌رود.