اخبار محیط زیست!

[SonBol]

استفاده از مواد پلیمری در دنیای فعلی روز به روز افزایش یافته است. این در حالی است که عدم بازگشت مجدد این مواد به چرخه تولید از مشکلات زیست محیطی محسوب می شود.
با توجه به این موضوع محققان در تلاش هستند به فناوری حیاتی در بازیافت لاستیک ها دست یابند. تهیه آلیاژهای آمیزه سه تایی با استفاده از ضایعات ای.پی.دی.ام یکی از جدیدترین پروژه های تحقیقاتی کاربردی محققان داخلی بوده است که به جهت برطرف شدن بخش عمده ای از مشکلات ناشی از عدم بازیافت لاستیک ها بشدت مورد توجه قرار گرفته است.
در پروژه ای که توسط محققان کشور انجام شده است شاهد افت خواص اصلی این نوع لاستیک نخواهیم بود، در حالی که در روشهای سنتی که در دوکارخانه داخلی مورد استفاده قرار می گیرد ، بازیافت لاستیک با افت خواص همراه است.
هم اکنون این فناوری در کشور ژاپن و چند کشور آسیایی دیگر ارائه شده و استفاده از آن انحصاری است.
بازیافت فرآیندی است که در نتیجه آن مواد زائد جدا شده و به عنوان ماده خام برای تولید محصولات جدید به کار گرفته می شود، به عبارت دیگر می توان گفت بازیافت عبارت است از بازگرداندن مواد قابل استفاده به چرخه تولید یا طبیعت.
در نتیجه فرآیند بازیافت ، حجم زباله های ورودی به محیط زیست و آلودگی ناشی از آن کاهش خواهد یافت بنابراین نیاز به تولید یا ورود مواد خام از خارج کشور کاهش و تولید ملی افزایش می یابد. لاستیک ها حدود ۵ درصد وزن خودرو را تشکیل می دهند. در ایران سالانه حدود ۷ میلیون حلقه انواع لاستیک سبک و سنگین مصرف می شود. لاستیک های فرسوده از ضایعاتی هستند که به سبب پایداری زیاد، اثرات زیانبار زیست محیطی بسیاری دارند و چهره طبیعت را نازیبا می کنند. اگر بدانیم به ازای تولید یک لاستیک کامیونی معادل ۲۲ گالن نفت مصرف می شود و در صورت روکش گذاری لاستیک ، معادل ۷۰درصد در مصرف نفت خام مورد نیاز صرفه جویی می شود، بیشتر به لزوم بازیافت لاستیک پی می بریم.
لاستیک های فرسوده به صورت روکش مجدد ، پودر یا سوزاندن مورد استفاده مجدد قرار می گیرند. لاستیک هایی که از شرایط لازم برای بازسازی برخوردار باشند، روکش مجدد شده و مورد استفاده قرار می گیرند. برخی از لاستیک ها نیز خرد شده و پس از آسیاب شدن به صورت گرانول برای استفاده در زمینهای ورزشی ، رنگها و کف پوش ها آماده می شوند.
در روش پیروفیر، لاستیک ها به دور از مجاورت هوا حرارت داده می شوند و از آنها روغن و کربن به دست می آید. برای ایجاد انرژی در نیروگاه ها یا تولید سوخت در کارخانه تولید سیمان ، سوزاندن لاستیک ها در شرایط حفاظت شده ای صورت می گیرد تا موجب آلودگی هوا نشود. این روش برای لاستیک های قابل بازیافت به کار برده نمی شود.متخصصان بازیافت ، روکش گذاری را مناسب ترین شیوه بازیافت می دانند. فناوری صنعت روکش با پیشرفت فناوری در صنعت ساخت لاستیک همگام بوده و به شیوه ای مکمل رشد داشته است.
● کاهش پیامدهای زیست محیطی
به گفته دکتر کرابی از محققان پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران و مجری این طرح ، افزایش روزافزون مصرف مواد پلیمری در دنیا، علی رغم مزایای بسیار زیاد این مواد، مشکلات زیست محیطی فراوانی را با خود همراه داشته است.
مواد پلیمری پس از دور ریخته شدن مدت طولانی در طبیعت باقی می مانند تا تجزیه شوند، به همین دلیل تلاشهای زیادی در دنیا برای ساخت پلیمرهای زیست تخریب پذیر و توسعه فناوری های مربوط در حال انجام است.
درحال حاضر سالانه مواد پلیمری زیادی دور ریخته می شود که بخشی از آنها بازیافت شده و دوباره به چرخه مصرف بازمی گردند. بخش دیگری نیز در طبیعت باقی مانده و علاوه بر ایجاد مشکلات زیست محیطی منجر به از دست رفتن سرمایه می شوند.
● خودروهای فرسوده
حدود ۷۵درصد وزن خودرو شامل فلزات و ۲۵درصد دیگر آن شامل مواد غیرفلزی مانند پلاستیک ، لاستیک و شیشه است که دورریز محسوب می شوند. هنگامی که عمر یک خودرو به پایان می رسد ، معمولا به اوراق کنندگان فروخته می شود.
قطعات قابل فروش آن جدا شده و باقی مانده قطعات در محیط رها می شود. این دورریز سبب آلودگی زمین و خاک می شود و تاثیر نامطلوبی بر محیط زیست دارد.
امروزه در کشورهای توسعه یافته تلاش بر آن است که میزان مواد دورریز را به حداقل برسانند. ازجمله در انگلستان پروژه ای با همکاری خودروسازان و اوراق کنندگان خودرو در حال اجراست که هدف آن کاهش میزان مواد دورریز غیرفلزی است.
به کمک روشهای جدید بازیافت مواد می توان میزان دورریز مواد اولیه را به ۸ درصد رساند. این گروه از محققان در تلاش هستند تا سال ۲۰۱۵ این مقدار به ۵ درصد کاهش پیدا کند.
به همین دلیل ، همراه با شروع تولید مواد پلیمری همواره تلاش فراوانی برای یافتن روشهای بازیافت آنها و توسعه این فناوری ها انجام می شود. فرآیند بازیافت مواد پلاستیکی نسبت به مواد لاستیکی بسیار ساده تر است.
لاستیک ها به دلیل گرماسختی قابلیت ذوب مجدد ندارند و بازیافت آنها کاری دشوار است.
لاستیک اتیلن پروپیلن دی ان مونومر (EPDM) تقریبا ۷درصد بازار مصرف لاستیک را در جهان به خود اختصاص داده است که رقم قابل توجهی است.
علت این امر مقاومت عالی این ماده در برابر ازن ، اکسیژن ، مواد شیمیایی و شرایط مختلف آب و هوایی و همچنین پذیرش مقدار زیادی پرکننده و نرم کننده و دارا بودن خواص خوب الکتریکی و مکانیکی است.
این ویژگی ها باعث شده است تولید این مواد سریع ترین رشد را در میان لاستیک های سنتزی داشته باشد. بیشترین کاربرد EPDM در صنایع خودروسازی است که در تولید پروفیل ، شلنگ ها و درزگیرها به کار می رود. در خودرو تقریبا ۱۵درصد قطعات لاستیکی از EPDM تشکیل شده است.
در صنایع ساختمانی محصولات این ماده به عنوان عایق بام ، درزگیر، پروفیل و در صنایع کابل سازی به عنوان روکش عایق استفاده می شود. همچنین این نوع لاستیک برای تهیه آلیاژ مواد پلیمری با سایر مواد لاستیکی و پلاستیکی مخلوط شده و باعث بهبود مقاومت در برابر ازن ، شرایط محیطی مختلف و بهبود ضربه پذیری پلاستیک ها می شود. برای مثال ، برای بهبود ضربه پذیری پلی پروپیلن ، اتیلن ، پروپیلن ، دی ان مونومر با آن مخلوط شده و آلیاژی از ترکیب آنها به دست می آید. این درحالی است که تاکنون توجه زیادی به توسعه فناوری های مربوط به بازیافت این ماده نشده است.
در دهه ۹۰ میلادی شرکت تویوتا، تلاشهای گسترده ای را برای بازیافت محصولات ساخته شده از EPDM در مقیاس صنعتی آغاز کرد که منجر به ارائه فناوری بازیافت لاستیک به حالت پیوسته شد. با استفاده از این فناوری امکان فراورش مجدد این ماده فراهم خواهد شد.
● کاربرد فناوری های نوین
به گفته کرابی ، در این طرح تحقیقاتی که بررسی آن حدود یک سال در پژوهشگاه ، به طول انجامید EPDM مورد بررسی قرار گرفت و با به کارگیری آنها آلیاژهای سه تایی تهیه شد که موارد مصرف بسیاری در صنایع خودروسازی ، ساختمانی ، کابل سازی و... دارد. براساس نتایج به دست آمده از این تحقیقات زائدات این نوع لاستیک با استفاده از یک مجموعه مارپیچ حلزونی ، تحت فشار و حرارت قرار می گیرد. در این فرآیند مقداری دی فنیل دی سولفید به عنوان عامل ایجاد استحکام مورد استفاده قرار می گیرد بنابراین از EPDM که در نتیجه قرارگرفتن در معرض فشار و حرارت بر استحکام آن افزوده شده است به عنوان جایگزین مناسبی برای EPDM خالص استفاده می شود. ازجمله این کاربردها می توان به شلنگ ، پروفیل های لاستیکی و درزگیرها اشاره کرد.با استفاده از این فناوری ها می توان لاستیک ها را بدون افت خواص اصلی در داخل کشور بازیافت و به این ترتیب انحصار آن را از برخی کشورهای صاحب نام جهان خارج کرد.اگرچه مواد لاستیکی در مقایسه با مواد پلاستیکی برای بازیافت شدن مواد سخت تری محسوب می شوند، اما این لاستیک ها امروزه کاربرد وسیعی دارند و استفاده از آنها در صنعت خودروسازی بشدت مورد توجه قرار گرفته است.
این روش جدید بدون نیاز به دمای زیاد صورت می گیرد و از مواد حاصل از آن در آمیزه های سه تایی استفاده می شود که در ساخت قطعاتی مانند سپر پژو و هر محصول پلیمری دیگر کاربرد دارد. با توجه به این که این روش در شرکت معتبری مانند تویوتا در دهه ۹۰ میلادی ارائه شده و مورد استفاده قرار گرفته است ، پیش بینی می شود از این روش نیز بتوان در آینده ای نزدیک برای بازیافت لاستیک با استفاده از فناوری های نوین استفاده کرد.

تحلیل: روزنامه جام‌جم