تاثير زندان در كاهش جرايم

[دانه کولانه]

تاثير زندان در كاهش جرايم

تاثير زندان در كاهش جرايم


نويسنده: دكتر مجيد ابهري*

يكي از قديمي ترين گونه هاي مجازات كه قدمت آن به درازاي تاريخ بزهكاري و قانون شكني انسان ها مي رسد، زندان است.
براساس تحقيقات انجام شده 85 درصد از بزهكاران، سابقه حداقل يكبار دستگيري را در بايگاني عمر خويش دارند و حدود 90 درصد باندهاي قانون شكني مثل توزيع مواد مخدر، سرقت مسلحانه، كلاهبرداري و عمليات تقلب آميز (باندهاي جعل) در زندان، هسته اوليه تشكل خود را شكل داده اند.
چند درصد از زندانيان پس از تحمل كيفر و ترخيص از زندان واقعا خلاف و جرم را براي هميشه در حافظه خود دفن كرده اند؟
با صداقت مي توان گفت تعداد متحول شده ها و تواب ها در مقام مقايسه با جبهه مقابل، اعداد و ارقامي تاسف انگيز هستند، چرا؟ دلايل عدم تاثير قطعي زندان بر بزهكاران را مي توان به طور بسيار خلاصه چنين بيان كرد:
الف: به علت عدم اجراي طرح غربالگري مجرمان، طبقه بندي مشخص و قطعي در نگهداري آنها وجود ندارد يعني كسي كه به اشتباه مرتكب خطا شده يا به علل خارج از توان خود تخلفي كرده مثل تصادف يا ورشكستگي يا امثال اينها در كنار سابقه دارها و ديگر مجرمان جرايم مختلف قتل، كلاهبرداري و قاچاق و ارتشاء و جعل نگهداري مي شوند.
ب: مبادله تجارب و آموزش هاي حين زندان، ناشي ترين فرد را در حد عالي صاحب تجربه كرده و تازه اينجاست كه فرد بربي تجربگي خود نفرين مي فرستد كه چه ارزان گرفتار شده.
آفتابه دزد ها در زندان نيز جايگاه بسيار پاييني دارند و مجبورند مد ت هاي طولاني در دالان ها و جلوي درها بخوابند، چرا كه طبقات خوب و راحت اتاق ها و تخت ها اختصاص به صاحبان القاب و سوابق دارند. ممد گرگ، اصغر فانتوم، رضا آلكاپون و... حاكمان بند ها و اتاق ها هستند و خود براي انجام كارهاي شخصي كارگر دارند، البته در زندان هايي كه بيگانگان داراي بخش جداگانه اي نيستند خدمات نظافتي و آشپزي در مقابل مزدي ناچيز به عهده آنهاست.
ج: عدم جامعه پذيري زندانيان ترخيص شده. يكي از عمده ترين دلايل بازگشت زندانيان به سوابق بزهكارانه خود عدم پذيرش آنها از سوي جامعه است.
سابقه دار، حبس كشيده و القابي نظير اينها كافي است تا گروهي از افراد با ديده ترديد و شك و ترس به آنها نگاه كنند.
همين رويه در كنار بيكاري و فقر خانوادگي، اصلي ترين انگيزه در ايجاد ترديد مراجعت در زنداني سابق است. در اينجا به طور مشخص پيشنهاد مي شود زندانيان درجه 3 يعني مجرمان بدون قصد و برنامه و مرتكبان سهوي جرايم و به طور كلي افرادي كه براي بار اول زندان محكوم شده اند بايد در دوران زندان مورد بازپروري هويتي و به پروري شخصيتي قرار بگيرند و روانكاوي و تمرين هاي مربوط در مورد آنها اعمال شوند. به منظور نهادينه شدن رفتارهاي مثبت و شناخت مشكلات روحي و شخصيتي، روانكاوي و به پروري هويتي تنها راهكار جامعه پذير كردن بزهكاران پس از تحمل كيفر است. گروهي از بزهكاران حرفه اي به گونه اي برنامه خود را تنظيم مي كنند كه پاييز و زمستان را در زندان به سر ببرند و اوايل بهار با شكوفه هاي بادام به جامعه مي رسند.آموزش هاي فني و حرفه اي، تشكيل تعاوني هاي توليدي و صنعتي، تشكيل تيم هاي نيروي انساني براي ارائه خدمات به سازمان ها و نهادهاي دولتي و خصوصي، بهره گيري از نيروهاي نيمه ماهر و ساده در امور كشاورزي و فضاي سبز اصلي ترين اهرم هاي حرفه اي در اصلاح رفتاري مجرمان و حفظ خانواده هاي آنها از دغدغه هاي مالي است. تقويت نهادهاي حمايت كننده از خانواده هاي زندانيان، پوشش هاي بيمه درماني براي آنها و پشتيباني هاي مادي و معنوي از فرزندان در حال تحصيل آنها در سطوح مختلف تا حدود بسيار زيادي از تخلفات و آسيب هاي رفتاري خانواده ها در بيرون و خود زندانيان در درون زندان ها خواهد كاست. تا وقتي زندان ها هتل حبس و خانه اميد ناميده شوند و خوردن و خوابيدن تنها كار آنها باشد هيچ اميدي به اصلاح مجرمان نبايد داشت، در حالي كه اگر زندانيان به كار و اشتغال وادار شوند و ضمن كسب درآمد از حرفه و سابقه فني خود بهره جويند (كارهايي مثل كشاورزي، راه و ساختمان و امثال اينها) هم اين همه نيروي راكد درجا نمي زنند، هم كمكي به خانواده هاي اغلب محروم و گرفتار آنها مي شود.

* متخصص علوم رفتاري و آسيب شناسي اجتماعي