ويس و رامين از شاهکارهای ادب فارسی

[ساقي]

ویس و رامین



سعدی شیرازی می فرماید :

رامین چو اختیار غم عشق ویس کرد

یک بارگی جدا ز کلاه و کمر فتاد





از شاهکارهای ادب فارسی، داستان عاشقانهٔ منظومی‌است در حدود ۹۰۰۰ بیت در بحر هزج مسدس محذوف یا مقصوراز فخرالدین اسعد گرگانی شاعر قرن پنجم. چنان که از شواهد و قراین بر می‌آید وی این اثر را از متنی پهلوی به شعر فارسی برگرداند* و در این ترجمه با آرایش کلام و به کاربردن صنایع لفظی و معنوی شاهکاری عظیم خلق نمود.

محمد عوفی تذکره نویس بزرگ قرن هفتم هجری چنین گفته‌است: :«...و آنچه از غرر اوصاف و درر تشبیهات در آنجا ایراد کرده‌است مقوّمان ضمیر افاضل از تقویم آن عاجزند و جوهریان صنعت از تصریع معارضهٔ آن قاصر...»

صاحب مجمل التواریخ و القصص وقوع داستان را در عهد شاپور پسر اردشیر بابکان می‌داند.^ ولی دانشمندی به نام ولادیمیر مینورسکی، بر پایهٔ پاره‌ای از جزئیات، زمان حادث شدن این رویداد را مربوط به دورهٔ اشکانیان و برابر با زمان پادشاهی گودرز دوم، یعنی سال‌های ۳۹ تا ۵۱ میلادی می‌داند.^

ابوالفتح مظفر، از فخرالدین به نظم کشیدن اثر را درخواست کرد. از آنجا که اثر منثور اصلی پهلوی داشت، بعضی از کلمه‌ها و ترکیب‌های پهلوی به شعر فخرالدین راه یافته‌است: چون دژخیم دژپسند و دژمان.^ این کتاب در فاصلهٔ سال‌های ۴۳۲ تا ۴۴۶ ه.ق (نگارش ویس و رامین در سال ۱۰۵۴ میلادی به پایان رسیده‌است) به نظم درآمده‌است.


...