منتخب سخنان امام علی (ع) - (قسمت دوم)

[رزیتا]

منتخب سخنان امام علی (ع) - (قسمت دوم)

عنوان : منتخب سخنان امام علی (ع) - (قسمت دوم)

منتخب سخنان امام علی (ع) - بخش حکمت های نهج البلاغه - ( قسمت دوم )



ضد ارزش ها و هشدارها
(مردي از امام درخواست اندرز كرد) و درود خدا بر او، فرمود: از كساني مباش كه بدون عمل صالح به آخرت اميدوار است، و توبه را با آرزوهاي دراز به تأخير مي اندازد، در دنيا چونان زاهدان سخن مي گويد، اما در رفتار همانند دنيا پر ستان است، اگر نعمت ها به او برسد سير نمي شود، و در محروميت قناعت ندارد، از آنچه به او رسيد شكر گزار نيست، و از آنچه مانده زياده طلب است. ديگران را پرهيز مي دهد اما خود پروا ندارد؛ به فرمان برداري اطاعت امر مي كند اما خود فرمان نمي برد، نيكوكاران را دوست مي دارد اما رفتارشان را ندارد؛ گناهكاران را دشمن دارد اما خود يكي از گناهكاران است، و با گناهان فراوان مرگ را دوست نمي دارد، اما در آنچه كه مرگ را ناخوشايند ساخت پا فشاري دارد، اگر بيمار شود پشيمان مي شود، و اگر تندرست باشد سرگرم خوش گذراني هاست؛ در سلامت مغرور و در گرفتاري نااميد است؛ اگر مصيبتي به او رسد به زاري خدا را مي خواند. اگر به گشايش دست يافت مغرورانه از خدا روي بر مي گرداند. نفس او به نيروي گمان ناروا، بر او چيرگي دارد، و او با قدرت يقين بر نفس خود چيره نمي گردد. براي ديگران كه گناهي كه كمتر از او دارند نگران، و بيش از آنچه كه عمل كرده اميد وار است. اگر بي نياز گردد مست و مغرور شود، و اگر تهيدست گردد، مأيوس و سست شود. چون كار كند در آن كوتاهي ورزد، و چون چيزي خواهد زياده روي نمايد، چون در برابر شهوت قرار گيرد گناه را برگزيده، توبه را به تأخير اندازد، و چون رنجي به او رسد از راه ملت اسلام دوري گزيند؛ عبرت آموزي را طرح مي كند، اما خود عبرت نمي گيرد؛ در پند دادن مبالغه مي كند، اما خود پند پذير نمي باشد. سخن بسيار مي گويد، اما كردار خوب او اندك است ! براي دنياي زود گذر تلاش و رقابت دارد، اما براي آخرت جاويدان آسان مي گذرد؛ سود را زيان، و زيان را سود مي پندارد؛ از مرگ هراسناك است، اما فرصت را از دست مي دهد؛ گناه ديگري را بزرگ مي شمارد، اما گناهان بزرگ خود را كوچك مي پندارد؛ طاعت ديگران را كوچك و طاعت خود را بزرگ مي داند؛ مردم را سرزنش مي كند، اما خود را نكوهش نكرده با خود رياكارانه برخورد مي كند؛ خوشگذراني با سرمايه داران را بيش تر از ياد خدا با مستمندان دوست دارد، به نفع خود بر زيان ديگران حكم مي كند، اما هرگز به نفع ديگران بر زيان خود حكم نخواهد كرد، ديگران را هدايت اما خود را گمراه مي كند، ديگران از او اطاعت مي كنند، و او مخالفت مي ورزد، حق خود را به تمام مي گيرد، اما حق ديگران را به كمال نمي دهد، از غير خدا مي ترسد، اما از پروردگار خود نمي ترسد ! . (حكمت 150)

اهميت نيت ها

و درود خدا بر او، فرمود: آن كس كه از كار مردمي خشنود باشد، چونان كسي است كه همراه آنان بوده و هر كس كه به باطلي روي آورد، دو گناه بر عهدة او باشد: گناه كردار باطل و گناه خشنودي به كار باطل. (حكمت 154)

روش برخورد با دوستان بد

و درود خدا بر او، فرمود: برادرت را با احساني كه در حق او مي كني سرزنش كن، و شر او را با بخشش بازگردان. (حكمت 158)

فقر و نابودي

و درود خدا بر او، فرمود: فقر، مرگ بزرگ است ! . (حكمت 163)

پرهيز از زر اندوزي

و درود خدا بر او، فرمود: اي فرزند آدم ! آنچه را كه بيش از نياز خود فراهم كنيد، براي ديگران اندوخته ايد. (حكمت 192)

بي توجهي به سپاسگزاري مردم

و درود خدا بر او، فرمود: ناسپاسي مردم تو را از كار نيكو باز ندارد، زيرا هستند كساني، بي آنكه از تو سودي برند تو را مي ستايند، چه بسا ستايش اندك آنان براي تو، سود مندتر از ناسپاسي ناسپاسان باشد. (حكمت 204)

ارزش هاي اخلاقي

و درود خدا بر او، فرمود: بخشندگي، نگاهدارنده آبروست، و شكيبايي دهان بند بي خردان، و عفو زكات، پيروزي، و دوري كردن، كيفر خيانتكار، و مشورت چشم هدايت است. و آن كس كه با رأي خود احساس بي نيازي كند به كام خطرها افتد، شكيبايي با مصيبت هاي شب و روز پيكار كند، و بي تابي، زمان را در نابودي انسان ياري دهد، و برترين بي نيازي ترك آرزوهاست، و چه بسا عقل كه اسير فرمانروايي هوس است؛ حفظ و به كار گيري تجربه رمز پيروزي است، و دوستي، نوعي خويشاوندي بدست آمده است، و به آن كس كه به ستوه آمده و توان تحمل ندارد اعتماد نكن. (حكمت 211)

نرم خويي و كاميابي

و درود خدا بر او، فرمود، كسي كه درخت شخصيت او نرم و بي عيب باشد، شاخ و برگش فراوان است. (حكمت 214)

حسادت، آفت دوستي

و درود خدا بر او، فرمود: حسادت بر دوست، از آفات دوستي است. (حكمت 218)

عدالت در قضاوت

و درود خدا بر او، فرمود: داوري با گمان بر افراد مورد اطمينان، دور از عدالت است. (حكمت 220)

آينده دردناك ستمكاران

و درود خدا بر او، فرمود: بدترين توشه براي قيامت، ستم بر بندگان است. (حكمت 221)

بي توجهي به بدي بدكاران

و درود خدا بر او، فرمود: خود را به بي خبري نماياندن از بهترين كارهاي بزرگان است. (حكمت 222)

حيا و عيب پوشي

و درود خدا بر او، فرمود: آن كس كه لباس حيا بپوشد كسي عيب او را نبيند. (حكمت 223)

برخي از ارزش هاي اخلاقي

و درود خدا بر او فرمود: با سكوت بسيار، وقار انسان بيشتر شود، و با انصاف بودن، دوستان را فراوان كند، و با بخشش، قدر و منزلت انسان بالا رود، و با فروتني، نعمت كامل شود، و با پرداخت هزينه ها، بزرگي و سروري ثابت گردد، و روش عادلانه، مخالفان را در هم شكند، و با شكيبايي در برابر بي خرد ياران انسان زياد گردند. (حكمت 224)

اركان ايمان

و درود خدا بر او، فرمود: ايمان، بر شناخت با قلب، اقرار با زبان، و عمل با اعضا و جوارح استوار است. (حكمت 227)

ارزش ها و ضد ارزش ها

و درود خدا بر او، فرمود: كسي كه از دنيا اندوهناك مي باشد، از قضاي الهي خشمناك است؛ و آن كس كه از مصيبت وارد شده شكوه كند از خدا شكايت كرده؛ و كسي كه نزد توانگري رفته و به خاطر سرمايه اش برابر او فروتني كند، دو سوم دين خود را از دست داده است؛ و آن كس كه قرآن بخواند و وارد آتش جهنم شود حتماً از كساني است كه آيات الهي را بازيچه قرار داده است، و آن كس كه قلب او با دنيا پرستي پيوند خورد، همواره جانش گرفتار سه مشكل است: اندوهي رها نشدني، حرصي جدا نشدني، و آرزويي نا يافتني. (حكمت 228)

اقسام عبادت

و درود خدا بر او، فرمود: گروهي خدا را به اميد بخشش پرستش كردند، كه اين پرستش بازرگانان است و گروهي او را از روي ترس عبادت كردند كه اين عبادت بردگان است، و گروهي خدا را از روي سپاسگزاري پرستيدند و اين پرستش آزادگان است. (حكمت 237)

غصب و ويراني

و درود خدا بر او، فرمود: سنگ غصبي در بناي خانه، ماية ويران شدن آن است. (حكمت 240)

ارزش ترس از خداوند

و درود خدا بر او، فرمود: هر چند اندك؛ و ميان خود و خدا پرده اي قرار ده هر چند نازك ! . (حكمت 242)

مسئوليت نعمت هاي الهي

و درود خدا بر او، فرمود: خدا را در هر نعمتي حقي است، هر كس آن را بپردازد، فزوني يابد، و آن كس كه نپردازد و كوتاهي كند، در خطر نابودي قرار گيرد. (حكمت 244)

كاستي قدرت و كنترل شهوت

و درود خدا بر او، فرمود: هنگامي كه توانايي فزوني يابد، شهوت كاستي گيرد. (حكمت 245)

تلاش در انفاق هاي اقتصادي

و درود خدا بر او، فرمود: اي فرزند آدم ! خودت وصي مال خويش باش، امروز به گونه اي عمل كن كه دوست داري پس از مرگت عمل كنند. (حكمت 254)

تند خويي و جنون

و درود خدا بر او، فرمود: تندخويي بي مورد نوعي ديوانگي است، زيرا كه تندخو پشيمان مي شود، و اگر پشيمان نشد، پس ديوانگي او پايدار است. (حكمت 255)

پندهاي جاويدان(راه شاد كردن ديگران)

و درود خدا بر او، فرمود: اي كميل ! خانواده ات را فرمان ده كه روز ها در بدست آوردن بزرگواري، و شب ها در رفع نياز خفتگان بكوشند. سوگند به خدايي كه تمام صداها را مي شنود ! هر كس دلي را شاد كند، خداوند از آن شادي لطفي براي او قرار دهد. (حكمت 257)

صدقه و توانگري

و درود بر او، فرمود: هر گاه تهيدست شديد با صدقه دادن، با خدا تجارت كنيد.(حكمت 258)

شناخت جايگاه وفاداري

و درود خدا بر او، فرمود: وفاداري با خيانت كاران نزد خدا نوعي خيانت، و خيانت به خيانت كاران نزد خدا وفاداري است. (حكمت 259)

پرهيز از حرص ورزي در كسب روزي

و درود خدا بر او، فرمود: اي فرزند آدم ! اندوه روز نيامده را بر امروزت ميفزا، زيرا اگر روز نرسيده، از عمر تو باشد خدا روزي تو را خواهد رساند. (حكمت267)

اعتدال در دوستي ها و دشمني ها

و درود بر او، فرمود: در دوستي با دوست مدارا كن، شايد روزي دشمن تو گردد، و در دشمني با دشمن نيز مدارا كن، زيرا شايد روزي دوست تو گردد. (حكمت 268)

روش برخورد با دنيا

و درود خدا بر او، فرمود: مردم در دنيا دو دسته اند: يكي آن كس كه در دنيا براي دنيا كار كرد، و دنيا او را از آخرتش بازداشت، بر بازماندگان خويش از تهيدستي هراسان،‌ و از تهيدستي خويش در امان است، پس زندگاني خود را در راه سود ديگران از دست مي دهد. و ديگري آن كه در دنيا براي آخرت كار مي كند، و نعمت هاي دنيا نيز بدون تلاش به او روي مي آورد، پس بهرة هر دو جهان را چشيده، و مالك هر دو جهان مي گردد، و با آبرومندي در پيشگاه خدا صبح مي كند، و حاجتي را از خدا درخواست نمي كند جز آن كه روا مي گردد. (حكمت 269)

ضد ارزش هاي اخلاقي

و درود خدا بر او، فرمود: طمع به هلاكت مي كشاند و نجات نمي دهد، و به آنچه ضمانت كند،‌ وفادار نيست، و بسا نوشندة آبي كه پيش از سيراب شدن، گلوگيرش شد و ارزش آنچه كه بر سر آن رقابت مي كنند، هر چه بيشتر باشد، مصيبت از دست دادنش اندوه بارتر خواهد بود، و آرزوها چشم بصيرت را كور مي كند، و آنچه روزي هر كسي است بي جستجو خواهد رسيد. (حكمت 275)

ارزش تداوم عمل

و درود خدا بر او، فرمود: كار اندكي كه ادامه يابد، از كار بسياري كه از آن به ستوه آيي اميدوار كننده تر است. (حكمت 278)

شناخت جايگاه واجبات و مستحبات

و درود خدا بر او، فرمود: هر گاه مستحبات به واجبات زيان رساند آن را ترك كنيد. (حكمت 279)

علل سقوط جامعه

و درود خدا بر او، فرمود: جاهلان شما پر تلاش، و آگاهان شما تن پرور و كوتاهي ورزند ! . (حكمت 283)

جهل و خواري

و درود خدا بر او، فرمود: هر گاه خدا بخواهد بنده اي را خوار كند، دانش را از او دور سازد. (حكمت 288)

الگوي كامل انسانيت

و درود خدا بر او، فرمود: در گذشته برادري ديني داشتم كه در چشم من بزرگ مقدار بود چون دنياي حرام در چشم او بي ارزش مي نمود، و از شكم بارگي دور بود. پس آنچه را نمي يافت آرزو نمي كرد، و آنچه را مي يافت زياده روي نداشت. در بيشتر عمرش ساكت بود، اما گاهي كه لب به سخن مي گشود بر ديگر سخنوران برتري داشت، و تشنگي پرسش كنندگان را فرو مي نشاند. به ظاهر ناتوان و مستضعف مي نمود، اما در برخورد جدي چونان شير بيشه مي خروشيد، يا چون مار بياباني به حركت در مي آمد. تا پيش قاضي نمي رفت دليلي مطرح نمي كرد، و كسي را كه عذري داشت سرزنش نمي كرد، تا آن كه عذر او را مي شنيد، از درد، شكوه نمي كرد، مگر پس از تندرستي و بهبودي. آنچه عمل مي كرد مي گفت، و بدان چه عمل نمي كرد چيزي نمي گفت، اگر در سخن گفتن بر او پيشي مي گرفتند در سكوت مغلوب نمي گرديد. و بر شنيدن بيشتر از سخن گفتن حريص بود. اگر بر سر دو راهي دو كار قرار مي گرفت، مي انديشيد كه كدام يك با خواستة نفس نزديك تر است با آن مخالفت مي كرد، پس بر شما باد روي آوردن به اينگونه از ارزش هاي اخلاقي، با يكديگر در كسب آنها رقابت كنيد، و اگر نتوانستيد، بدانيد كه به دست آوردن برخي از آن ارزش هاي اخلاقي، بهتر از رها كردن همه است.(حكمت 289)

مسئوليت نعمت ها

و درود خدا بر او، فرمود: اگر خدا بر گناهان وعدة عذاب نمي داد، لازم بود به خاطر سپاسگزاري از نعمت هايش نافرماني نشود. (حكمت 290)

دوستي با احمق، هرگز ! !
و درود خدا بر او، فرمود: هم نشين بي خرد مباش، كه كار زشت خود را زيبا جلوه داده، دوست دارد تو همانند او باشي. (حكمت 293)

پرهيز از دشمني ها

(شخصي را ديد كه چنان بر ضد دشمنش مي كوشيد كه به خود زيان مي رسانيد، حضرت فرمود تو مانند كسي هستي كه نيزه در بدن خود فرو برد، تا ديگري را كه در كنار اوست بكشد ! . (حكمت 296)

شگفتي روزي بندگان

(از امام پرسيدند: چگونه خدا با فراواني انسان ها به حسابشان رسيدگي مي كند؟. حضرت پاسخ داد: ) آن چنان كه با فراواني آنان روزيشان مي دهد ! (و باز پرسيدند چگونه به حساب انسان ها رسيدگي مي كند كه او را نمي بينند فرمود همانگونه كه آنان را روزي مي دهد و او را نمي بينند ! .(حكمت 300)

ارزش دنيا دوستي

و درود خدا بر او، فرمود: مردم فرزندان دنيا هستند و هيچ كس را بر دوستي مادرش نمي توان سرزنش كرد. (حكمت 303)

خدا ترس در خلوت گاهها

و درود خدا بر او، فرمود: از نافرماني خدا در خلوت ها بپرهيزيد، زيرا همان كه گواه است، داوري كند. (حكمت 324)