بوکان

[behnam5555]

بوکان

روایات زیادی در مورد ریشه نام این شهر وجود دارد از مشهورترین آنها این است که در قدیم مردم این شهر در هنگام مراسم عروسی به چشمه آب بزرگ و مشهور این شهر که کردها آن را «حه‌وزه گه‌وره» (Hewze Gewre) به معنی «آبگیر بزرگ» می‌نامند، (و این چشمه‌ به‌ صورت چشمه‌ای جوشان است که آب آن از سفره‌های زیرزمینی تأمین می‌شود؛) می‌آمدند و از آنجا که به کردی واژه «بوک»، به معنی عروس است این منطقه را که بعدها به شهر تبدیل شد «بوکان» (جمع بوک = عروس‌ها) نامیدند.
اما این نظریه تنها در صورتی درست است که ما این اسم را با لهجه فارسی تلفظ کنیم یعنی «بوکان Bookan»، این در حالی است که ساکنین این شهر و اکثر مردم کردزبان آن را بصورت «بوکان Bokan» ادا می‌نمایند.
در نظریه‌ای دیگر، گفته میشود که به هنگام حمله سپاه مغول به این مناطق، یکی از فرماندهان سپاه چنگیز، نام خود (بوکان) را بر روی این روستای کوچک (در آن زمان) نهاد. گفته میشود کوهی در مغولستان به نام بوکان وجود دارد که از همین فرمانده چشمه میگیرد.
نظریه‌ دیگر در مورد وجه‌ تسمیه شهر چنین است: شهر بوکان به دور چشمه‌ بزرگ حه‌وزه‌ گه‌وره‌ شکل گرفته‌است و به چنین چشمه‌هایی در زبان کُردی «کانی Kani» گفته می‌شود. همچنین واژه «بو Bo» در زبان کردی کاربردهای مختلفی دارد که اغلب در شکل ترکیبی به‌ کار برده می‌شود؛ مانند بو کوی؟(کجا؟)
اما چگونگی ترکیب این کلمات و شکل گیری واژه بوکان بر اساس این نظریه چنین است: در زمانهای قدیم هنگامیکه زنان قصد شستن وسایل خانه را داشتند آنها را با خود برداشته و به سمت رود یا چشمه‌ای در نزدیکی محل اقامتشان بوده می‌بردند و در آنجا کارشان را انجام می‌دادند. به همین ترتیب اهالی ساکن اطراف بوکان، جهت شستن و نظافت ظروف و وسایل خود به طرف این کانی یا حوض می‌رفتند و هنگامی که کسی سراغ نفری را که جهت انجام این امور به «کانی» رفته بود، می‌گرفت، نزدیکان وی در پاسخ می‌گفتند: «او به کانی رفته‌است» و به زبان کردی «چوه بوکانی» یعنی به «چشمه‌» رفته‌است. بدین ترتیب واژه «بوکانی» به افرادی گفته می‌شد که رفت و آمد زیادی را به «کانی» مزبور انجام می‌دادند و سپس کم کم در آنجا ساکن شدند.
امروز حوض گوره (حه‌وزه گه‌وره)، در مرکز شهر واقع است و با آب گوارا و بی پایان خود آب نیمی از شهر را تأمین می‌کند. و نزد اهالی شهر از نوعی دلبستگی و جایگاه خاصی برخوردار است.شهر بوکان در کردستان ایران بعد از کرمانشاه وسنندج سومین شهر بزرگ کردنشین در ایران می‌باشد.
محلات
میدان فرمانداری‌، سه‌راه‌ سنگینی‌، کوچه‌های‌ مام صاحبی‌، بیمارستان سابق، خیابان مولوی‌ شرقی‌، مسجد نبی‌، کل‌تپه، شهرک فرهنگیان، عشایر، کوی محمدیه، کوی فرهنگیان، جاده حصار، خیابان ورزش، کمربندی، ساحلی، ابوذر، باغ قاضی، دادگاه، قله، کلهرآباد، نساجی، علی‌آباد، اسلام‌آباد، امیرآباد و سیدشکره. پارک شهر. خیابان دروازه قبران . جهاراه اسکندری .سیلو .خاوران.
آثار باستانی بوکان
تپه تابانیدر روستای احمد آباد محال فیض الله بیگی مربوط به دورهپارتیوساسانی
تپه آسیابکهنه روستای احمد آباد محال فیض الله بیگی مربوط به اقوام هزاره اول پیش از میلاد
تپه کلکآبی در روستای باغچه محال فیض الله بیگی مربوط به اقوام هزاره اول پیش از میلاد
تپه سیخانکوچک در روستایساریقامیشمحال فیض الله بیگی مربوط به اقوام هزاره اول پیش از میلاد
په سیخانبزرگ در روستای باغچه محال فیض الله بیگی مربوط به اقوام هزاره اول قبل از میلاد
تپه موچهدر روستایتکان‌تپهمحال فیض الله بیگی مربوط به اقوام هزاره اول قبل از میلاد
تپه کلتپهدر روستای کلتپه بوکان مربوط به اقوام هزاره اول قبل از میلاد
قلعه تپیدر روستای تپی مربوط به دوره نیریزد و هزاره و پانصد سال پیش از میلاد
تپه قرهکند در روستای قره‌کند محال آختاچی مربوط به هزاره اول پیش از میلاد
تپهروژبیانی در روستایعزیزکندمربوط بهدورهبرنزپیش از میلاد
تپه داربسردر روستایداربسردر محالآختاچیمربوط به دورهاشکانیان
زمینهایجره واقع در روستایشیخلرمحال آختاچی مربوط بهدوره اشکانیان و ساسانی
گردیخلیسکهواقع در روستای سراب محال مربوط به دوران اقوامپارینه‌سنگی
تپهگرده‌خزینهدر روستایسرابمربوط به دورانکالکوتیک
تپهگرده‌شیندر روستای سراب مربوط به اقوام دوران کالکوتیک
تپه آشی درروستایقره‌موسالومربوط به اقوام برنز پیش ازاسلام
گوک‌تپهدر روستای گوکتپه مربوطبه نیمه دوم هزاره اول قبل از میلاد
تپهگرده‌شیندر روستای رحیم خان محال مربوط به دوره برنز قبل از میلاد
تپه محموددر روستایارمنیبلاغیمربوط به اقوام اواخر دورهنوسنگی
گرد عثمانقلعهدر قلعه در روستای ساریقامیش مربوط به هزاره یکم پیش از میلاد
تپهکانی‌کوزهله در روستای کانی کوزه‌له مربوط به دوره کالکوتیک پیش از میلاد
قلعهناچیتدر روستایناچیتبوکان مربوط به دورهبرنز پیش از میلاد
تپهمقصوددر روستایملالربوکان مربوط به دورهکالکوتیک
تپهعبدالله تپی سی در روستای عبدالله تپی سی مربوط به دوره برنز پیش از میلاد
تپهگرده‌مالاندر روستایکهنه‌ملالرمربوط به هزاره یکم پیش از میلاد
تپه گردعربلو در روستایعلی‌کندمربوط به هزاره یکم پیشاز میلاد
تپهسردارآباددر روستایسردارآبادمربوط به اقوامپارتیوساسانیپیش از میلاد
قلعه سرداربوکاندر بوکان
قلعه قالایچی (قلعه چین)در روستا قلایچی بوکان ۸۰۰ ق م و مربوط به حکومتماناها
اماکن دیدنی
1. غار روستایقلعه‌چینزدیک بوکان
2. غارکول‌آباد میان بوکان و میاندوآب
3. غار مکریقراندر روستایخراسانه
4. غارکونه‌کوتردر روستایینگیجهبوکان
5. غارکونه‌کوتر در روستایسهولان
6. ایوان سنگیروستای آغجیوان
7. قلعه سنگیروستایسماقانفرهادتراشدارای نه اتاق سنگی
8. حوضگورهچشمه‌ بزرگ آب و استخر دیدنی بوکان
9. مسجد جامعحمامیان
1. اطاقهایسنگی روستایبی‌بی‌کند
2. پارک ساحلیبوکان
3. پارک کویمحمدیه (معروف به پارکحسنزیرک
نامداران بوکان
·حسن زیرک خوانندهٔ نامی کرد
· دکتر حسین فرهمند باستان‌شناس معروف و استاد دانشگاههای تهران و منچستر و آکسفورد
· سردار عزیز خان مکری وزیر جنگ آقا ناصر الدین شاه قاجار
Farangis k 1387 kh