قانون اثر مسلط

[Omid7]

قانون اثر مسلط

اين قانون بيانگر آن است كه هر گاه تصوري مورد پذيرش ضمير ناخودآگاه قرار گرفته و در آن جذب شود ( فرد خود به خود به طرف تظاهرات واقعي آن تصور كشيده مي شود ودرجريان تصور قوي تر و واضح تر بر تصور ضعيف تر تسلط پيدا مي كند . )
تصميمات و رفتارهاي عمده انسان تحت تاثير اين قانون شكل مي گيرد . همواره تصور برتر است كه انسان را به انجام رفتاري مطابق يا متناسب با خود مي سازد. انسان نمي تواند همزمان به دو چيز مختلف بينديشد و يا دو تصور متفاوت را در ذهن بپرورد و همينطور نمي تواند در آن واحد به دو طرز مختلف رفتار تمايد بنابراين هميشه و در انجام هر كار و اخذ هر تصميمي براي تصور قوي تر وجود دارد كه فرد تحت تاثير آن عمل مي نمايد .
اميل كووه كه او را پدر فن تلقين ناميده اند مي گويد : (( اگر شما بتوانيد شخص را كه دچار وسوسه بيمار گون سرقت است به اين فكر بيندازد كه ديگر دست به سرقت نخواهد زد ، او ديگر دست به سرقت نخواهد زد . ))
منظور كووه از بيان (( به فكر انداختن )) در اينجا ، ايجاد تصورات قوي وافكاري است كه در فرد گرايشي به عملي واقعي شدن آنها بوجود آيد .
كووه در اين رابطه با قانون اثر مسلط چهار اصل بيان مي كند :
*هرگاه اراده وتخيل در مبارزه باشند . تخيل پيروز خواهد شد وموضوع نهفته در آن عملي خواهد گرديد .
*در كشاكش بين اراده وتخيل ، نيروي تخيل به طور مستقيم متناسب است با مجذور اراده .
*هرگاه اراده وتخيل در توافق باشند ، به يكديگر اضافه نمي شوند بلكه درهمديگر ضرب مي شوند .
*تخيل قوي به صورت رفتار درمي آيد .
انسان هرگاه از لحاظ رواني آمادگي پذيرش يك تصور منفي يا مثبت رت داسته باشد آن تصور به راحتي از بين نخواهد رفت ونقش آن خنثي هم نخواهد بود بلكه همواره در رفتارهاي فرد تلثير خواهد داشت حتي اگر تلاش نمايد آن را فراموش كند باعث تداوم وتقويت بيشتر آن خواهد گرديد .
نقل يك داستان كهن مي تواند در درك بهتر اين مسئله ياري نمايد . مي گويند روزي فردي به يك طالع بين مشهور مراجعه كرد و با پرداخت بهاي هنگفتي از او خواست طالع و بخت او را بگويد و به گونه اي قطعي و واضح وضع او را بيان نمايد طالع بين به او گفت در طالع شما سعادت وثروتي عظيمي وجود دارد اما شرط تحقق همه اينها آن است كه تا ده روز اصلا به جن فكر نكنيد اگر توانستيد تا ده روز به جن فكر نكنيد به سعادت عظيم خواهيد رسيد وثروت هنگفت به ارث خواهيد برد در غير اين صورت زندگي شما به روال سابق خواهد گذشت .
مرد ازنزد او برخاست واز آن لحظه تا ده روز ديگر به چيزي نمي انديشيد جز جن ونينديشيدن به جن .
به اين ترتيب تلاش ذهني براي نفي وفراموشي يك تصور يا موضوع ، غالبا نتيجه اي جز يادآوري آنم موضوع ندارد .
قانون كوشش معكوس
اين قانون يكي ديگر از قوانين سه گانه اميل كووه است . اين قانون به ريشه هاي ترديد در انسان و مواغنع ذهني بازدارنده در مخالف اراده اشاره دارد و چگونگي كار كرد اين گونه موارد رواني را مورد بررسي قرار مي دهد . اين قانون ميگويد اگر فكر كنيم كه (( من مي خواهم كه فلان يا بهمان چيز واقعيت يا بد)) و در همان حال تخيل ما بگويد (( تو مي خواهي ولي اين كار صورت نخواهد گرفت )) نه فقط آن چه را كه مي خواهيم به دست نخواهيم آورد ، بلكه ضد آن تحقق خواهد يافت .
اميل كووه در تفهيم اين قانون بكلي از تمثيلهاي پاسكال استفاده مي كند.هر گاه يك تخته چوب به طول ده متر و عرض بيست و پنج سانتيمتر را روي زمين بگذاريم هر كسي قادر خواهد بود از اين سر تا آن سر تخته را طي كند.اما اگر ويژگيهاي تجربه را تغيير بدهيم و همين تخته چوب را در ارتفاع برجهاي يك كليساي جامع بگذاريم به دشواري ممكن است شخصي قادر به طي مسافتي از تخته باشد.
گووه معتقد است اگر ما شروع به حركت بر روي اين تخته كنيم هنوز دو گام پيش نرفته برخود خواهيم لرزيد زيرا مرتبا ارتفاع بلند و ترسناك و سقوط از آنجا را به خود يادآوري مي كند به اين ترتيب سقوط خواهيم كرد.زيرا اراده براي گذر از تخته در برابر ترديدي كه در مورد توانائي عبور داريم رنگ مي بازد.
مثال ديگر:هر گاه فردي كه از بي خوابي رنج مي برد به هنگام خواب به خود بگويد(باز هم خوابم نخواهد برد))هر قدر كوشش كند و اراده بخرج كند بيشتر به تلاطم و كش و قوس خواهد افتاد چنين فردي زماني به خواب خواهد رفت كه از تمناي به خواب رفتن دست بردارد زيرا تمناي خواب در اين فرد با اعتماد او(باز هم خوابم نخواهد برد)در تضاد و كشمكش است و براساس قانون قبلي(اثر مسلط)تصور و اعتقاد در اين كشمكش پيروز مي گردد.
مثال ديگر:زماني كه كلمه اي((نوك زبان))فردي است و به يادش نمي آيد هر قدر بيشتر تمنا كند و اراده نمايد كه آن را به ياد آورد احتمال به ياد آوردن آن كمتر مي شود.فقط هنگامي كه اراده وي در كار نباشد كشمكش پايان مي پذيرد و ممكن است كلمه را به ياد آورد.در مقابل اراده و تمنا يك جمله تلقيني مانند((كلمه ناگهان به يادم خواهد آمد))مي تواند نقش مثبتي داشته باشد.
تخيل
تخيل از عمده ترين و كلي ترين مباحث مورد نظر و علاقه فلاسفه قديم بوده است حكما و فلاسفه قديم تخيل را در مقابل واقعيت و جهان عيني قرار داده اند و به دليل غير واقعي بودن تخيلات،مردم را از خيالپردازي بر حذر داشته اند.
تخيلات را مي توان به دو دسته متفاوت تقسيم بندي نمود تخيل فعال و تخيل منفعل در خيالپردازي فعال،فرد به خيالات بصري و كلامي خودش مسير مي دهد ودر اين خيالپردازي فرد دستخوش خيالات نيست بلكه فعالانه به آنها جهت مي دهد.اين خيالپردازي معطوف به هدف است و به پيشرفت در رسيدن به هدف مورد نظر مي انجامد.خيالپردازي نويسندگان،مخترعين و شعرا از اين نوع است.روانشناسي تصوير ذهني بر مبناي تخيل بصري فعال بنا نهاده شده است.تصاوير ذهني اگر مدت زمان مناسبي در ذهن فرد تداوم داشته باشند بتدريج با نفوذ و تاثير در عملكرد ها و رفتار هاي فرد ،جزئي از شخصيت او مي شوند اين تصوير از خود و ديگران مي تواند مثبت يا منفي باشد بنابراين انسان مي تواند با انتخاب تصاوير و تصورات ذهني ايده ال و مثبت و مرور ذهني آنها به ايده الهاي خود دست يابد.
تخيل منفعل،حالتي است كه در آن فرد دستخوش تخيلات بصري و غير بصري مي شود در اين نوع از تخيل فرد در برابر جريان و نوع تخيلات و موضوعات آنها نقش تعيين كننده اي ندارد اينگونه از تخيل معطوف به هيچ هدف حاضر نيستند و نتيجه و تمره اي هم دربر ندارند و فرد از آنها هيچ نتيجه اي بدست نمي آورد اين نوع از تخيل گاه منشاء شهود براي شاعران است.
تخيلي كه حكماي قديم جوانان را از آن برحذر كرده اند تخيل منفعل است.
از نظرات كووه در مورد تخيل در مبحث قبل آگاه شديم.
دكتر((رنه لافورك))مي گويد:ناپلئون هنر جنگ را سالها در عالم تخيل تمرين مي كرد.پيروزيهاي او با اين تمرينها بي ارتباط نبود اما بالاخره از شكست خود به هراس افتاد و ناخودآگاهانه سقوط خود را برنامه نويسي كرد.مطالعه دقيق آخرين بخش زندگي او نشان مي دهد كه مكانيسم فرمان خودكار مغز او عملا روي شكست ميزان شده بود.))
كاسيه دو واضح كلمه سوفرولوژي در بيان پذيرش تدريجي حالت سوفرونيك،معتقد است كه بايد خود را به طرزي مثبت خوشببخت ببينيم و اين امكان را همچون اميدواري در نظر آوريم،تا واكنشهاي مثبت ارگانيسم را برانگيزيم.