روایات نیاکان....

[behnam5555]

چگونه جنگ می شود؟

سلطان محمود از طلحک پرسيد جنگ چگونه در ميان مردمان واقع شود؟ گفت: گه بيني و گه خوري. گفت: اي مردک چه گه مي خوري؟ گفت: چنين باشد آن يکي گهي خورد و ديگري جوابي دهد جنگ ميان ايشان واقع شود.

چپش ایاز خاص

ایاز که بعدا به ایاز خاص معروف شد، مردی چوپان بود که در نتیجه لیاقت و عقلی که داشت شد وزیر سلطان محمود و چون سلطان محمود ایاز را خیلی دوست میداشت اطرافیان شروع کردند به حسادت.
آخر الامر آنقدر از ایاز پیش محمود بدگویی کردند تا سلطان تصمیم گرفت ایاز را بکشد.
ایاز از هول جان رفت به خانه یکی از دوستانش و پنهان شد.
هرچه دنبال ایاز گشتند نتوانستند او را پیدا کنند.
چند ماهی گذشت و ورق برگشت و سلطان محمود از کاری که کرده بود پشیمان شد و خواست تا ایاز را پیدا و از او دلجویی کند.
ولی باز هرچه سراغ ایاز را گرفت پیدایش نکرد.
تا اینکه یکی از درباریان که ایاز را خیلی دوست میداشت و از خدا میخواست که دو مرتبه سر کارش بیاید، به سلطان محمود گفت:
«قربان، اگر میخواهید ایاز را پیدا کنید، تعدادی چَپُش، بخرید و به همه مردم شهر بگویید:
«هر کس بتواند یکی از این چپشها را وزن کند و به خانه اش ببرد و بعد از شش ماه چپش را به همان وزن و قد اول تحویل دهد، هزار سکه اشرفی انعام دارد.»
آن شخص به سلطان محمود اطمینان داد که ایاز در خانه آن کسی است که از عهده این کار برآید.
سلطان پیشنهاد او را پذیرفت و چپش زیادی تهیه کرد و میان مردم شهر تقسیم کرد و هزار اشرفی هم انعام گذاشت.
از قضا دوست ایاز هم به طمع هزار سکه اشرفی رفت پیش سلطان محمود و یک دانه چپش وزن کردو تحویل گرفت و برد خانه اش و جریان را برای ایاز تعریف کرد.
ایاز هم بی خبر از همه جا برای اینکه کمکی به آن مرد کرده باشد دستور داد یک توله گرگ پیدا کند و به خانه آورد و به دوستش گفت:
«ای رفیق، اگر میخواهی شرط را ببری، چپش را هر روز آب و علف بده و همین که هفت روز گذشت یواشکی در طویله را باز کن و سر و کله توله گرگ را رد کن آن طرف تا چپش چشمش به توله گرگ بیفتد و هرچه گوشت در این هفت روز گرفته با دیدن توله گرگ بریزد.»
دوست ایاز، مطابق دستور او رفتار کرد.
تا سر ششم شد و مردم شهر چپشها را بردند که تحویل سلطان بدهند و انعامشان را بگیرند.
اما هرچه چپشها را وزن کردند یکی شان هم به وزن روز اول نبود.
بعضی ها بشتر و بعضی ها هم کمتر شده بودند.
نوبت رسید به دوست ایاز. وقتی چپش او را وزن کردند، دیدند به همان وزن و قدی است که روز اول بده است نه ذره ای کم و نه ذره ای زیاد.
سلطان محمود هم دستور داد هزار اشرفی به او دادند. بعد از آن مرد خواست ایاز را تحویل بدهد.
مردک هم دید خیر، سلطان دست بردار نیست و ایاز را تحویل داد.
ایاز دوباره رفت سر کارش و شد وزیر سلطان محمود.

چپش:

( اسم ) بزغال. یکساله .
<LI right>بزغال. یکساله را گویند . بز یکساله را گویند . چاووش . بز نر یکساله . بزغاله بسال دوم رسیده . یا بز . بز نر . یا ماده بز کوهی .


[تمثیل و مثل ، ج2، ص84]