اورامان را بهتر بشناسیم

[Zagros.p]

اورامان سرزمين مهر

سرمايه-نگاه مسافر-محمد قدمعلي:به روايتي سرزمين ايران، صد روستاي منحصر به فرد دارد كه هر كدام جاذبهء ارزشمندي است براي گردشگران بومي و غيربومي ايران زمين. بعضي از اين روستاها، روستاهاي كوهستاني و پلكاني است كه سرآمد همهء آن‌ها، دست كم از منظر شهرت، ماسوله است. اين روستا چنان شهرتي ميان ايرانيان دارد كه برخي از ديگر روستاهاي ايران نيز با لقب ماسوله شناخته مي‌شوند. مثل روستاي «دوان» كه به ماسولهء فارس مشهور است و مسافر ما چند هفتهء ‌پيش از آن‌جا گذشت و امروز قصد عبور از ماسوله‌اي ديگر دارد. عبور از «هزار ماسوله». هزار ماسوله لقب روستاي بسيار زيبايي در دل پهنهء اصيل كردستان است با نام «اورامانات»، يعني «سرزميني اهورايي هور».
روستايي كه علاوه بر زيبايي دل‌انگيز طبيعت و معماري خاص روستايي‌اش به آيين ديگري به نام پيرشاليار مشهور است.
آيين سنتي پيرشاليار دوبار در سال در «اورامانات تخت» برگزار مي‌شود. يك بار در بهار (ارديبهشت ماه) و ديگر بار در زمستان و سومين جمعهء ماه بهمن.
در اين روز مردان نان‌هايي را كه از آرد گندم و مغز بادام كوبيده پخته و با ريحان و سياه دانه تزيين شده را بر سر مزارهاي پيرهاي هورامان و پيرشاليار مي‌برند و پس از جمع‌شدن، همگي نان را روي هم مي‌ريزند و به كساني كه نان آورده‌اند ناني درسته مي‌دهند و باقي نان‌ها را خرد كرده و با ماست بين مردم تقسيم مي‌كنند و سپس دعا و ذكر و مراسم دف‌زني به جاي مي‌آورند.
اين آيين قدمتي حدود 800 تا 900 ساله دارد كه در واقع در چلهء زمستان و چلهء بهار برگزار مي‌شود. پيرشاليار هم شخصيت مذهبي و عرفاني قرن پنجم اورامان است كه مردم منطقه ياد او را در اين آيين گرامي مي‌دارند.
شخصيتي زرتشتي كه با وجود تغيير مذهب مردمان اين منطقه در طول زمان به اسلام، همچنان برايشان عزيز است. آيين باستاني پيرشاليار ميان مردمان اين سرزمين جاري است كه اين جريان در قالب دين اسلام درآمده است.
در چند سال اخير اخبار و تصاوير اين مراسم بيش‌تر منتشر مي‌شود كه همين امر باعث شده افراد بيش‌تري براي ديدن اورامان و زيبايي‌هاي آن‌جا و ديدن اين مراسم يا آيين به آن‌جا سفر كنند. مراسم بهارهء اورامان با استقبال بيش‌تري از سوي مسافران همراه است و زمستان شايد كم‌تر مسافري قصد سفر به آن‌جا را داشته باشد.
بهار اورامان بسيار زيبا‌ست و شايد دسترسي به آن‌جا ساده‌تر، چرا كه زمستان برف‌گير اورامان هم همچون فصل بهار آن زيبا و دلربا‌ست.
اما جادهء كوهستاني، باريك و پرپيچ و خم مريوان تا روستا،سفر به آن‌جا را در اين فصل كار سخت و دشوار كرده است. همين جادهء پرپيچ‌وخم و برف‌گير امسال شش عكاس خبري و رسانه‌اي را زخمي كرد و يكي از آن‌ها را روانهء بيمارستان كرد.پس حتماً مراقب همه‌چيز باشيد، اگر قصد داريد كه اورامان پوشيده از برف را ببينيد.
اما موقعيت جغرافيايي اورامانات تخت كه در جنوب غربي شهرستان مريوان است با كوه‌ها، دره‌ها، حيات‌وحش متنوع، پوشش گياهي و سرسبزي خاص منطقه و از همهء اين‌ها مهم‌تر مردمان مهربان و مهمان‌نواز فضايي بسيار مناسب را براي يك مسافرت چند روزه مهيا كرده است. مردم منطقه معتقدند اورامانات تخت، زماني شهري بزرگ بوده و به همين دليل از آن با عنوان تخت يا مركز (حكومت) ناحيهء اورامان نام مي‌برند.
در مسافرت بهاره هم به منطقه حتماً لباس گرم و كيسه‌خواب همراه داشته باشيد. اگر قصد نداشته باشيد كه مزاحم خانواده‌اي شويد، اورامانات تخت جايي براي اتراق ندارد، يا بايد خانه‌اي كه سكنه‌اش آن‌جا را به مقصد شهر ترك كرده‌اند را براي چند شب امانت بگيرد‌ويا بايد چادر اقامتي خود را علم كنيد كه در هر دو صورت نياز به وسايل شخصي (مثل كيسه‌خواب) كامل داريد.
هرچـنـد كـه اورامـانـات تـا مـريـوان 75 كيلومتر بيش‌تر فاصله ندارد اما حقيقتاً حيف است كه تا كردستان برويد و دست‌كم شبي را در اورامانات تخت بيتوته نكنيد. در مريوان هم البته علاوه بر وجود درياچهء زيباي «زريبار» يا «زريوار» نيز بازارچهء مرزي كه معمولاً ميان مسافران طرفداران خاص خود را دارد، هتل جهانگردي مشرف به درياچه، محل مناسبي براي اقامت در اين شهر زيبا‌ست.
جادهء مريوان به اورامان آسفالت است، اما از روستاي اورامانات تخت به بعد تا شهر پاوه به شكل خاكي ادامه مي‌يابد. مسير پياده‌روي از اورامان تا پاوه از ميان كوه‌ها هم، مسير بكر و زيبايي است كه براي اجراي اين برنامه نيازمند راهنماي محلي و مطمئن هستيد.
اگر به منطقه سفر كرديد دست‌كم يكي از وعده‌هاي غذايي خود را خريد كباب از قهوه‌خانهء كوچك روستا در نظر بگيريد. ظاهراً طبيعت بكر و كم‌تر دست خوردهء كردستان با احشام منطقه كاري كرده كه طعم كباب برهء آن بسيار متفاوت با آن چيزي است كه مثلاً در جايي مثل تهران به اسم كباب بره ميل مي‌كنيد. باور كنيد كه مسافر امروز ما شكم‌پرست يا شكمو نيست و تنها اين طعام روستايي لذيذ اورامان است كه او را چنان سرشوق آورده تا بخشي از نگاه خود را هم به غذا بيندازد.
در هر حال كردستان سرزمين رنگ‌هاي زيبا لباس‌هاي كردي زنانه‌ ومردانه، سرسبزي و طراوت كوهستاني و مردمان مهمان‌نوازي است كه كم‌تر در برنامه‌هاي گردشگري ايرانيان قرار مي‌گيرد. در اولين فرصت بهاري، حتماً سري به آن‌جا بزنيد.