نگاهی سه بعدی به فوبوس

[VAHID]

کاوشگر مدارگرد اکتشافی مریخ با گرفتن دو تصویر با فاصله‌ی زمانی ده دقیقه از فوبوس، قمر مریخ، و ترکیب آن دو با یکدیگر موفق به تهیه‌ی تصویری سه بعدی از این قمر شده است.

مریخ دو قمر کوچک دارد. فوبوس قمر داخلی‌تر به قطر 22 کیلومتر و «دیموس» (Deimos) قمر کوچک‌تر به قطر 12 کیلومتر است. فوبوس برای دانشمدان جالب‌تر است چون احتمالا یخ آب و مواد غنی از کربن در آن فراوانند.

تصاویری که به وسیله‌ی «دوربین با توان تفکیک بالا»(HiRiSE) تهیه شده می‌تواند اطلاعاتی درباره منشا و تکامل فوبوس در اختیار دانشمندان قرار دهد.
دوربینمذکور که بر روی مدارگرد اکتشافی مریخ نصب است،قادر به تهیه تصویر در کانال‌های آبی، سبز، قرمز و رنگ‌های نزدیک به فروسرخ است. مدارگرد اکتشافیبا سرعت 12480 کیلومتر بر ساعت در فاصله 250 تا 316 کیلومتری از سطح مریخ به گرد آن می‌چرخد. هنگام برداشت نخستین عکس،‌ MRO‌ 6800 کیلومتر از فوبوس فاصله داشت. در چنین فاصله ای قدرت تفکیکدوربین 6/8 (هشت و شش دهم)متر بر پیکسل است و می‌تواند عوارضی تا قطر 20 متر را شناسایی کند. در برداشت عکس دوم که 10 دقیقه بعد انجام شد، فاصله MRO از فوبوس 5800 کیلومتر و قدرت تفکیک دوربین 15 متر بود.

سطحبرخوردی فوبوس خراشیده و شیار خورده است و در دیواره دهانه‌‌های بزرگ آنزمین‌لغزش‌هایی مشاهده می‌شود. بزرگترین عارضه سطح فوبوس گودال «استیکنی» (Stickney) به قطر 9 کیلومتر است. این گودال حاصل برخوردی است که تقریبا قمر را خرد کرده است. ترکیب داده ‌های حاصل از طول‌موج‌ةای مختلفتصویر برداری شدهنشان می‌دهد که دیواره استیکنی آبی‌تر از بقیه قسمت‌های فوبوس است. درصورتی که سطح فوبوس هم مثل سطح ماه باشد،‌ رنگ آبی‌تر به این معنا است کهمواد در این قسمت تازه‌تر هستند و هنوز به اندازه بقیه قسمت‌های فوبوس درمعرض فضای باز قرار نگرفته‌اند.

مدار گرد CRISM نیز سال گذشته تصاویری از قمرهای مریخ تهیه کرده است. با ترکیب این تصاویر و تصاویر HiRISE دانشمندان می‌توانند نقشه کانی‌ها و نوع خاک قمرها را به دست بیاورند.

فوبوسو دیموس هم مثل ماه در گرانش سیاره مادر قفل شده‌اند و همواره یک سویآن‌ها به سمت مریخ است. به عقیده دانشمندان این دو قمر کوچک و تاریک شایدسیارک‌هایی از کمربند سیارکی و غنی از کربن مریخ- مشتری باشند که به دامگرانش مریخ افتاده‌اند.