دهان و دندان

[رزیتا]

خطرات ناشی از یک طرفه جویدن غذا

شما وقتی آدامس می‌ جوید، یک طرفه می‌ جوید؟ وقتی غذا می‌ خورید، چه‌ طور؟ یک طرفه جویدن برای دندان ‌ها و مفصل فک ‌تان اصلا خوب نیست و حتی اگر شما دندان‌ های یک طرف فک ‌تان را از دست داده باشید، باز هم نباید به یک طرفه جویدن عادت کنید. دندان ‌پزشکان می ‌گویند این کار حداقل 4 خطر دارد:




خطر اول: مفصل گیجگاهی‌ فکی تان آسیب می‌ بیند

اگر شما هنگامی که دهان‌ تان را باز و بسته می ‌کنید، صدای " تق ‌تق " یا " خش ‌خش " می‌ شنوید، ممکن است دچار مشکلات مفصل گیجگاهی فکی باشید. مفصل گیجگاهی فکی تنها مفصل متحرک در میان استخوان‌ های سر و صورت و اتفاقاً مفصل بسیار پُرکاری است. این مفصل در بین استخوان‌ فک پایین و استخوان‌ های سر قرار گرفته و هر بار که حرف می ‌زنید، غذا می ‌جوید یا دهان ‌تان را باز می‌ کنید، این مفصل را به کار می‌ اندازید، بنابراین شما باید از این مفصل مهم بدن ‌تان بسیار مراقبت کنید.
عادت ‌هایی مانند دندان‌ قروچه، فشار دادن دندان‌ ها روی هم بر اثر استرس و نگرانی و همچنین جویدن یک طرفه، فشار زیادی به این مفصل وارد می ‌کنند و ممکن است در طولانی‌ مدت موجب آسیب مفصل و دردهای عضلات سر و گردن و صورت شوند. تحقیقات جدید نشان می ‌دهند که جویدن آدامس باعث کاهش استرس و ایجاد آرامش در فرد می ‌شود، اما فراموش نکنید که نباید در جویدن آدامس زیاده ‌روی کنید چون شاید استرس را از روی ذهن شما بردارد ولی استرس زیادی را به این مفصل وفادار و پُرکار بدن شما وارد می‌ کند. علاوه بر این که آدامس را معمولاً یک ‌طرفه می‌ جویم و خود این یکی از عوامل آسیب ‌رساندن به مفصل است، جویدن آدامس با فشار و نیروی زیاد در طول چند ساعت در روز، هم باعث خستگی و اسپاسم عضلات جونده صورت شما خواهد شد و هم، مفصل گیجگاهی فکی را در معرض آسیب بعدی قرار خواهد داد، بنابراین عادت کنید که به جویدن آدامس عادت نکنید! اگر فک‌ های شما شروع به " تق‌ تق " یا " خش‌ خش " کرده‌ اند، زیاد نگران نباشید چون اگر مشکل دیگری غیر از این ندارید، نیاز به درمان نخواهید داشت ولی اگر همراه این صداها در سر و صورت و گردن خود دردی را احساس می ‌کنید آدامس خوردن را برای مدتی کنار بگذارید. روزی نیم ساعت با یک حوله نیم گرم عضلات صورت تان را کمپرس کنید و فک پایین خود را ورزش دهید. اگر بعد از یک ماه هم چنان مشکل شما باقی مانده بود، به دندانپزشک مراجعه کنید.


خطر دوم: دندان ‌ها و لثه‌ های یک ‌طرف آسیب می ‌بینند

محل قرار گرفتن دندان‌ ها را، فشارهای وارده از طرف لب، زبان و گونه تعیین می ‌کند. به عبارت دیگر دندان‌ ها در محلی قرار گرفته‌ اند که برآیند نیروهای وارده به آن ها صفر است. از نظر سطوح قدامی - خلفی و جونده نیز وجود دندان‌ های دیگر دندان را محدود می ‌سازد. یک دندان تا هنگامی به رویش و حرکت فعال خود ادامه می ‌دهد تا به دندان مقابل برسد. در ضمن دندان‌ های خلفی ‌تر تمایل به حرکت به سمت جلو دارند.
حال تجسم کنید که اگر یک دندان برای مثال اولین آسیای بزرگ فک پایین از دست برود، چه اتفاقاتی ممکن است بیفتد؟ با از دست رفتن این دندان، مقداری از فضای حاصل از کشیده شدن آن با حرکت دندان ‌های مجاور(نه به ‌طور کامل) اشغال می ‌گردد. در نتیجه، فاصله‌ ای بین دندان ‌های مجاور با دندان کناری ایجاد می‌ گردد که علاوه بر گیر غذایی و احتمال بروز پوسیدگی، باعث آزردگی و بیماری لثه نیز می ‌شود. در ضمن، حرکت دندان‌ های مجاور به ‌صورت کامل و بدنه ‌ای نبوده و با خم شدن و انحراف محوری آن ها همراه است. ما حصل این خم شدن و ضرر حاصله، ایجاد بیماری لثه با به وجود آمدن پاکت لثه ‌ای(عمیق شدن شیار لثه ‌ای) در ناحیه زیر خم شدگی است. دیگر این که در صورت خم شدن، موقع جویدن غذا، نیرو در امتداد محور طولی دندان به آن وارد نشده و نیروی وارده مخرب خواهد شد. با کشیدن یک دندان تغییرات احتمالی فقط منحصر به فک مربوطه نبوده و نظم و آرایش دندان‌ های فک مقابل را نیز برهم می ‌زند. همان‌ طور که گفته شد دندان ‌ها تا هنگامی به رویش خود ادامه می ‌دهند تا به دندان مقابل برسند. نتیجتاً دندان مقابل به سمت ناحیه کشیده شده شروع به رویش می ‌نماید. این رویش اضافی علاوه بر این که از نظر زیبایی ناخوشایند است به علت مزاحمتی که در موقع حرکات طرفی فک ایجاد می ‌کند، برای مفصل گیجگاهی فکی نیز مضر می ‌باشد. باز هم مساله به اینجا ختم نمی ‌شود. اگر شکل یک دندان را در نظر بگیرید از قطر آن به سمت نوک ریشه کاسته می‌ شود. بدیهی است با رویش بیشتر یک دندان، قسمتی از آن که مجاور دندان‌ های کناری قرار می ‌گیرد اینک باریک ‌تر بوده و ایجاد فضا و فاصله ‌ای را می ‌نماید که محل گیر غذایی بوده و عوارضی چون پوسیدگی و بیماری لثه را به دنبال دارد.
باید بدانید که با کشیدن دندان، استخوان نیز دستخوش تغییرات می ‌شود. استخوان هر فک از دو قسمت ساختمانی تشکیل شده است. یک قسمت آن استخوان اصلی بوده و بدنه اصلی فک می ‌باشد. قسمت دیگر آن لانه دندانی بوده و دندان‌ ها را در بر می ‌گیرد و وجود آن بسته به وجود دندان ‌ها است. اگر دندانی از دست برود و جایگزین نشود، این قسمت از استخوان تحلیل رفته و اگر در آینده نیازی به استفاده از دندان‌ های مصنوعی به صورت دست دندان باشد، به علت تحلیل شدید استخوان گیر آن کم شده، بیمار را اذیت نموده و یا غیر قابل استفاده می‌ شود. در حالت طبیعی و سلامت، عمل جویدن غذا متناوباً با استفاده از دندان‌ های هر دو طرف فک صورت می ‌گیرد. در صورت از دست دادن دندان یا دندان‌ هایی در یک طرف دهان، یا بیمار از آن طرف فک کمتر استفاده نموده و یا اصلاً استفاده نمی ‌کند. اگر از یک طرف فک استفاده نشود دندان‌ ها تمیز نشده و جرم می‌ بندند و علاوه بر این که مستعد پوسیدگی می‌ شوند ناراحتی لثه هم افزوده می ‌گردد زیرا که غذا خوردن در تمیز شدن دندان‌ ها و حفظ سلامتی لثه مؤثر است. با عادت یک طرفه غذا خوردن تغییراتی به صورت سایش در سطح جونده ایجاد می‌ گردد که در صورت شدت، ممکن است ایجاد ناقرینگی در سطح جونده کرده و در شکل و قیافه شخص نیز تأثیر بگذارد.


خطر سوم: دندان ‌های طرف مقابل جرم می ‌گیرند و لثه ‌تان تحلیل می ‌رود

اگر شما عادت داشته باشید که یک طرفه غذا را بجوید، در واقع شما از یک طرف دهان ‌تان اصلا استفاده نمی ‌کنید. این موجب می ‌شود که دندان ‌های طرف مقابل ‌تان جرم بگیرند و به مرور زمان دچار تحلیل لثه و بیماری ‌های لثه شوید. دندان ‌ها و الیاف نگه‌ دارنده ی آن ها برای سالم و زنده ماندن نیاز دارند که از آن ها استفاده کنید، در غیر این صورت الیاف نگه ‌دارنده دندان ‌ها تحلیل می ‌روند.


خطر چهارم: یک‌ طرفه جویدن برای دندان ‌های مصنوعی هم خطر دارد

دلیل چهارم برای دو طرفه جویدن مخصوص دست دندانی ‌ها است. اگر شما دست دندان در دهان ‌تان دارید، بهتر است که دو طرفه بجوید چون جویدن یک طرفه به بلند شدن دست دندان‌ تان از جای خودش منجر می‌ شود و ثبات دست دندان ‌تان به هم خواهد خورد.
دکتر گلرخ ثریا – هفته نامه سلامت