کنکاشی در مورد آواز سنتی (( هوره ))

[دانه کولانه]

کنکاشی در مورد آواز سنتی (( هوره ))


هوره سادهترين، ابتدايي ترين و اصيل ترين گونه موسيقي است كه اكنون به
تكثر و هزارگونه گيزباني و كيفي در آمده است. ما ايرانيان بخصوص مردمان
كردزبان غرب كشور اين گونهابتدايي و اصيل آواز را هوره مي ناميم، كلمه هوره
و نامگذاري آن قدمتي حدوداً 7000ساله دارد و به دوران پيامبري حضرت زردتشت
مي رسد (هوره==>اهوره==>اهورا هورامان هم همان اهورامان هست ) در ”گات هاي يسنا“ كه بخش مهمي ازاوستا كتاب مقدس زرتشتيان
مي باشد بصورت منظوم نگاشته شده و لذا در آن زمان، مردمبراي خواندن آن
و نيايش اهورا مزدا آوازي را سر داده كه آنرا هوره ناميده اند، هورهنداي
حق طلبي بوده و كرداري نيك، پنداري نيك و گفتاري نيك را آواز كرده است.
همانگونه كه امروزه بعضي از افراد و خصوصاً قاريان قرآن با تلاوت آيات اين
كتابآسماني آوازي را سر مي دهند كه ا زيك سو پيام خدا را كه پاكي،
فرزانگي و حقانيت استسر مي دهد و از سوي ديگر نيز موسيقي آهنگين
اين آواز چنان ژرف و گرم و زلال است كهدل و جان را به ارتعاش در مي آورد،
آن زمان نيز بعضي از افراد با تلاوت گات هاياوست، اين حس هاي ژرف و زلال
را به ديگران انتقال داده اند كه هم، هنري لطيف و همعملي مومنانه و
اعتقادي محسوب مي شد. آقاي فاروق صفي زاده پژوهشگر كرد زبان
در كتاب ”پژوهشي درباره ترانه هاي كردي“ چنين مي گويد: اين آواز،
اصيل ترين موسيقي كردي ميباشد كه از زمان هاي كهن به يادگار مانده است،
كه ويژه ستايش از اهورا مزدا بودهاست و كردها كه پيرو آيين آسماني
زردتشت بوده اند در هنگام مرگ كسي و روي دادنپيشامدي و يا پس از پيوند با
اهورا مزد، شروع به خواندن هوره كرده اند و آوازسوزناكي را كه برگرفته از
نوشتار آسماني اوستا بوده به شيوه هوره خوانده اند، واژه هوره از اهوره گرفته
شده است، همين شيوه هوره در خواندن قرآن به كار مي رود و واژه سوره از
همين واژه گرفته شده است. وي در بخش ديگري از كتاب خود مي گويد: هوره
ازريتم آزاد پيروي مي كند، اين گونه آواز بيشتر در مناطق گوران، سنجابي،
قلخاني وكلهر مرسوم است. مقام هاي هوره: بان بنه اي، بنيري چر، دودنگي،
باريه، غريبي،ساروخاني، گل و دره،پاوه موري، قطار، هجراني، مجنوني، سحري
و هي لاوه. هوره آوازممتدي است كه خواننده، شعرها و ابيات بيشماري را در
ذهن داشته و آنها را هنگام آوازبه صورت پي در پي استفاده مي كند، گاه
شعرها سروده خود خواننده است و گاه شعرهاي مورد استفاده را از ديگر شاعران
به عاريت مي گيرد، هوره در گذشته هاي دور، مضمونيمذهبي داشته و بيشتر
به آواز كردن آيات كتب آسماني يا آموزه هاي منظوم مذهبيپرداخته است اما
امروزه مضموني عاشقانه دارد. هوره مختص به يك دوره تاريخي و يا يكجغرافيا
و فرهنگ خاص نيست، هوره يا همان آواز اصيل ابتدايي، مادر همه آوازه،
تصنيفها و ترانه هاي مردمان جهان است، مادر آوازها و ترانه هاي تمام ملل
دنيا صرف نظر ازنژاد و فرهنگ و زبان و معيشت و آيين و جغرافيا و تاريخ آنها.
همانگونه كه بركه،دري، رودخانه، سيل، اقيانوس، باران، ابر ومه همه و همه
از آب اند و آب مادر و اساسهمه اين دگرگوني هاست، هوره نيز مادر همه تكثر ه،
تنوع و هزار چهرگي آوازها و ترانههاي شاد و ناشاد مردم جهان است. براي
درك درست اين موضع بايد به گذشته بر گرديم بهآن زماني كه سازها و آلات
موسيقي وجود نداشته اند، آيا در آن زمان موسيقي چيزي غيراز هوره بوده است؟
البته هر صداي موزوني از صداي ني گرفته تا آواز قناري موسيقيتلقي مي شود
اما منظور ما در اين نوشتار موسيقي به معناي متعارف آن است، در گذشتهه،
انسان ها به تنهايي و يا بصورت دسته جمعي به خواندن ممتد آواز روي مي آوردند،
بعد به مرور زمان انواع ساز ها و آلات موسيقي به ميان آمدند و آن هوره ممتد و
موزونرا به قطعات و اجزاء متنوع و متكثر امروزي بدل ساخته اند، امروزه
آوازهاي سنتيايراني همان هوره است كه به صورت رديفي و دستگاهي
خوانده مي شود. در مناطق كرد نشين غرب كشور خصوصاًَ استان ايلام هنرمندان
بزرگي وجود دارند كه خواندن آواز هوره را به حد كمال رسانيده اند، از سرايندگان
بزرگ اين آواز در گذشته مي توان به شادروانداراخان و مرحوم علي نظر اشاره نمود.
سرايندگان هوره : سيد قلي كشاورز، علي كرمي نژاد معروف به حاجي طوسي،
بهرام بيگ ولد بيگي ، سيد علي اصغر كردستاني ، نجات ، بساط عثمانوند ،
ابراهيم حسيني، ايل خان اركوازي، اولعزيز (عبدالعزیز)، ياسمي، كريم صادقي و
عبد الصمدعبدي پور هوره خوانان معروف استان هاي ايلام، كرمانشاه و
كردستان هستند اما پس ازمرحوم علي نظر، سيد قلي كشاورز سرآمد
همه هنرمندان اين گونه موسيقي است.
(جالب است که از این لیست استاد بزرگ هوره ماموستا عثمان هورامی از قلم افتاده است)
بولبول تهن مه گير ده نگ وه زاره وه بـه ش ته ن مـايه ي گـول وه داره وه هـه ر
جـاي گوليـگهپه ر چيني خاره ئـه راي بولبول نـه ي گـول ئنتـزاره ئـه گه ر خار
نه وي وه په رچيـنگول مراي مه تله وه يل زو مه وي حاصل
برگردان به فارسي: چنين با صداي محزون واندوهبار گريه مكن هنوز سهم
تو گل بر شاخسار درختان باقي مانده است. هر كجا گلي هستپرچيني از خار
به همراه دارد، ولي بلبل همواره به انتظار گل است. اگر خارها پرچينگل نباشند
بلبلان به سادگي به مقصود خود مي رسند.
منبع : ایلام امروز



این تاپیک رو به زودی تکمیل میکنم