شهاب الدين يحيي سهروردي "شيخ اشراق"

[ساقي]

شهاب الدين يحيي سهروردي "شيخ اشراق"

ابوالفتوح يا ابوالفتح شهاب الدين يحيي پسر حبش پسر اميرک سهروردي، معروف به "شيخ اشراق" يا شيخ شهيد فيلسوف بزرگ و نامي ايران در قرن ششم هجري از عارفان نامي اين عصر بشمار ميرود. وي در سال 545 هجري در دهکده سهرورد از توابع زنجان به دنيا آمد، تحصيلات مقدماتي را در مراغه نزد مجدالدين جبلي به پايان رسانيد، پس از آن به اصفهان رفت که در آن زمان مهمترين مرکز علمي ايران بود.

وي تحصيلات صوري خود را نزد ظهيرالدين قاري به پايان آورد و فلسفه ابن سينا را که در کمال شهرت بود آموخت. در اينجا يکي از همدرسانش فخرالدين رازي بود که بعدها از مخالفان سرسخت فلسفه شد.


سهروردي پس از پايان تحصيلات رسمي، به سفر کردن در داخل ايران پرداخت.




از بسياري مشايخ تصوف ديدن کرد و بسيار مجذوب آنان شد،


در واقع در همين دوره بود که به راه تصوف افتاد و دوره هاي درازي را به اعتکاف و عبادت و تأمل گذراند. سفرهاي وي رفته رفته گسترده تر شد و به آناتولي و شامات نيز رسيد و منظره هاي شام او را بسيار مجذوب خود کرد.


در يکي از سفرها از دمشق به حلب رفت و در آنجا با ملک ظاهر پسر صلاح الدين ايوبي فرمانرواي مصر و سوريه ملاقات کرد. ملک ظاهر که محبت شديدي نسبت به صوفيان و دانشمندان داشت، مجذوب سهروردي شد و از وي خواست که در دربار وي در حلب ماندگار شود.




سهروردي که عشق شديد نسبت به منظره هاي آن ديار داشت، پيشنهاد ملک ظاهر را شادمانه پذيرفت و در دربار او ماند.



ولي سخن گفتن بي پرده و بي احتياط بودن وي در بيان معتقدات باطني در برابر هرگونه از مستعمان، و زيرکي و هوشمندي فراوان وي که سبب آن مي شد که با هر کس از در گفتگو و مصاحبه و محاجه درآيد بر وي پيروز گردد. از طرفي استادي وي در فلسفه و تصوف هر دو از عواملي بود که دشمنان فراواني، به ويژه عالمان قشري براي سهروردي فراهم آورد. عاقبت به دستاويز آنکه وي سخناني بر خلاف اصول دين اسلام ميگويد، از ملک ظاهر خواستند که او را به قتل برساند. چون ملک ظاهر از اجابت خواسته ايشان خودداري کرد، آن گروه به فقيهان شهر از خود صلاح الدين ايوبي قهرمان جنگهاي صليبي دادخواهي کردند. صلاح الدين که تازه سوريه را از دست صليبيان بيرون آورده بود و براي حفظ اعتبار خود به تأييد علماي دين احتياج داشت،


با درخواست ايشان فوري موافقت کرد. به اين ترتيب ملک ظاهر حاکم حلب زير فشار قرار گرفت و ناگزير سهروردي حکيم جوان و دانشمند را در سال 587 هجري به زندان افکند. اين فيلسوف بزرگ و نام آور ايراني در زندان ملک ظاهر پسر صلاح الدين ايوبي در حلب در جواني يعني 36 يا 38 سالگي از ادامه زندگي محروم گرديد و بقولي خفه گرديد يا کشته شد. بهر حال علت مستقيم مرگ اين نابغه کم نظير ايراني که به فرهنگ اصيل آريايي، عشق و علاقه وافر داشت
روشن نيست.

وي با وجود کمي عمر، پنجاه کتاب به فارسي و عربي نوشت که بيشتر آنها بدست ما رسيده است. سرنوشت او چنين بود که در جواني به همان سرنوشتي دچار شود که سلف صوفي و مقتداي مشهور وي، حسين بن منصور حلاج، دچار شده بود. اين موضوع نيز قابل ذکر است که سهروردي در جواني مجذوب حسين بن منصور حلاج شده و بسياري از اقوال او را در آثار خود آورده است.





....