سبزیجات ریشه ای و غده ای

[behnam5555]

سبزیجات ریشه ای و غده ای:




هویج Carrot

خانواده umbelliferae
Daucus carota var.sativa


سبزی خیلی قدیمی است.ولی به صورت فعلی کشت و کار نمی شده است.از اوایل قرن بیستم کشت زیاد می شود.این جنس ۶۰ گونه دارد که همگن دو ساله هستند.سال اول تولید ریشه ضخیم و گوشتی میکند و در سال دوم ساقه کوتاه طویل می شود و گل میدهد. گل آذین چتری است و تعداد گل زیاد است.گلها معمولا کامل هستند.طول گل آذین ۶۰ تا ۹۰ سانتیمتر می باشد.
در هویج انواع نر عقیم وجود دارد که کمک خوبی به اصلاح و تهیه بذر میکند.هویج منبع ویتامین A است.ویتامین C زیادی هم دارد و همچنین B1 ,B2.

سطح مقطع ریشه هویج دو ناحیه مشخص دارد.حلقه خارجی و حلقه داخلی
حلقه خارجی:

پریدرم نازک

یک لایه سلولهای چوب پنبه ای( بیشترین بتا کاروتن)
باند عریضی از آوند های آبکش ثانویه(محل ذخیره مواد قندی)

حلقه داخلی:
آوند چوبی ثانویه
مغز

کیفیت خوبی است که حلقه خارجی عریضتر و حلقه داخلی نازک باشد.

احتیاجات آب و هوایی:

هویج محصول فصل سرد و نیمه مقاوم است.و آزمایشات نشان داده که دما اثر کاملا شاخص روی رشد-شکل-و رنگ ریشه دارد.بهترین درجه حرارت برای رشد ۱۵ تا ۲۱ درجه است.(برای ارقام مختلف فرق میکند).رقم ردکوردچانتنیred cord chanteny این دما مناسب است.
در این حرارت هویج بیشترین بتاکاروتن را دارد.اگر در بیش ازاین دما کشت شود ریشه ها کوتاه میشود.و اگر کمتر از ۱۵ درجه سانتیگراد باشد ریشه طویل و نوک تیره شده و رنگ مقداری ضعیف بوده(زرد).
در حرارت پایین گیاه در سال اول به نور میرود و این در صورتی است که بذر را در بهار زود بکاریم وسرما باعث به گل رفتن هویج میشود.


واریته ها:

براساس شکل و طول ریشه طبقه بندی میکنند:

۱-طول کمتر از ۴ برابر قطر و بیشتر از ۳ برابر قطر کوتاه

۲- طول بیش از ۴ برابر قطر بلند


هر دو بالا واریته های بی نوک هستند.


۱-طول کمتر از ۴ برابر قطر کوتاه

۲- طول بیشتر از ۴ برابر قطر بلند

هر دو بالا واریته های نوک دار هستند.

ارقامی که برای مصرف تازه معروف هستند:

Imperator,Goldpak,scarlet
فراورده ای: commander,red cord chanteny


خاک و تهیه بستر:

خاک لوم شنی عمیق و پوک را می پسنددبازهکشی خوب و PHکمی اسیدی
اگر هویج را در خاک سنگین کشت کنیم احتمال اینکه ریشه چند شاخه ای شود هست.اگر سنگریزه داشته باشد.باز هم ریشه چند شاخه ای می شود.
باتوجه به ریز بودن بذر هویج و کند جوانه زدن و رشد کردن بستر بذر باید خوب تهیه شود و نرم باشد.
هدف دیگر از نرم کردن بستر این است که خاک بتواند رطوبت را از پایین به اطراف ریشه ها بیاورد.اگر بتوانیم زود به زود آبیاری کنیم مشکلی نیست فقط باید توجه کنیم تا قبل از سبز شدن خاک سله نبندد.بردن ماشین آلات درون زمین توصیه نمیشود چون خاک را فشرده میکند.


کاشت:

بذر را در عمق ۱ سانتیمتر کشت میکنند.میزان بذر مصرفی ۳تا۵ کیلو در هکتار است فاصله ردیفها ۳۰ تا ۶۰ سانتیمتر و یا کمتر میگیرند.زمان کاشت بذر متفاوت است.در تولید بهاره وقتی زمین آماده شود و خطر یخبندان بهاره برطرف شد کشت میکنیم.در مناطق معتدل و گرم میتوانیم کشت پاییزه با زمستانه داشته باشیم و برای این کار در اواخر تابستان بذر کاری می شود.
علاوه بر کاشت ردیفی ممکن است فاصله ردیف کمتر گرفته شود با این تفاوت که بذر را تنک بریزیم.در هویج مرسوم است که دستپاش کشت میکنند باز هم بصورت تنک.


کود:

نوع و مقدار کود شیمیایی به خاک وزمان تولید متفاوت است درکشتهای بهاره کود بیشتری مصرف میشود.تامحصول زود برداشت شود.معمولا کود فسفره را بیشتر میدهند.کود سرک ازته متداول است ولی به مقدار کم چون اگر زیاد بدهیم باعث رشد بیش از حد شاخ وبرگ و رشد کم ریشه می شود.
کود حیوانی تازه نباید مصرف شود چون باعث چند شاخه شدن ریشه ها می شود.اگر زمین سنگین بود کود حیوانی حتما باید پوسیده و نرم باشد.

مبارزه با علفهای هرز:
گیاه جوان هویج کند رشد میکند و بر علفهای هرز راحتر غلبه می کند.با توجه به فاصله ردیف های کاشت امکان کولتیواتوری نسیت.اگر فاصله ردیف زیاد باشد بهتر است کولتیواتور بزنیم.آخرین باری که این کار را انجام می دهیم مقداری خاک نرم پای بوته میدهیم.تا سر ریشه که از خاک بیرون آمده سبز شود.علف زنی دستی هم سخت و هم پرهزینه است بنابراین معمولا از روغنهای علف کش یا مواد نفتی استفاده میکنند.معروفترین آن حلال Stoddard است.
زمان استفاده از حلال وقتی است که اولین برگ حقیقی ظاهر شده و تا قبل از رشد ۴ برگ باشد.بهتر است در اواسط روز که هوا گرم است مصرف شود.


آبیاری:

هویج نیاز آبی بالای دارد تا ریشه ها بتوانند راحت توسعه پیدا کنند.آبیاری باعث افزایش عملکرد میشود خصوصا در خاکهای سبک.
سطح آب تحت الارض نباید خیلی بالا باشد.بسته به شرایط آب وهوایی در مناطق معتدل ۲۰۰ تا mm600 در هفته نیاز آبی هویج است.(mm600 به طور کلی و در مجموع).در مناطق گرمتربه mm900 می رسد.


بیماریها و آفات:

بیماریها:پوسیدگی نرم.زردی هویج(ویروسی).بلایت باکتریایی.لکه برگی و Scap
آفات: سرخرطومی سبزیجات.کرم مفتولی.سوسک هویج.مگس زنگ هویج


برداشت:

هویج را گاهی با شاخ و برگ برداشت میشود ولی عمدتا بدون شاخ و برگ برداشت می کنند.
اگر با شاخ وبرگ برداشت شود دسته ای گفته می شود(Banching).
اگر بدون شاخ وبرگ برداشت شود کپه ای گفته می شود.
اغلب شاخ و برگ زده شده(یک حسن می باشد که وزن ریشه را کمتر می کند و عمر انبارداری را زیاد میکند) درجه بندی شده در کیسه های شفاف بسته بندی می شود.
اگر هویج برای تهیه فرآورده باشد در زمین سر زنی میکنیم و بعد با ماشین برداشت چغندر برداشت میکنیم.

اگر برای انبارکردن باشد برداشت میکنیم باید کامل رسیده باشد و رخمی و کوفته نباشد تا بیماریهای انباری کمتر شودوبعد از برداشت حرارت مزرعه ای را حذف می کنیم و برای انبار کردن در ۰ درجه سانتیگراد با رطوبت نسبی بالا انبار میکنیم.باید مواظب باشیم تا یخ نزنند