کاندینسکی، ترکیب بندیها

[Younes]

کاندینسکی، ترکیب بندیها - قسمت اول

Wassily Kandinsky , 1866 - 1944
واسیلی کاندینسکی (Wassily Kandinsky) یکی از اصیل ترین و تاثیرگذارترین هنرمندان قرن بیستم بود. "نیاز باطنی" او به بیان مشاهدات احساسی خود به شکل گیری سبکی آبستره در نقاشی منتهی شد که بر پایه مشخصات انتزاعی رنگ و فرم قرار داشت.


ترکیب بندیها یا کمپوزیسیونهای کاندینسکی، نقطه اوج کوششهای او در خلق "نقاشی ناب" به شمار میروند که با همان نیروی احساسی لازم برای خلق یک قطعه موسیقی (که آن هم کمپوزیسیون نامیده میشود) به وجود آمده اند.

از نظر کاندینسکی ترکیب بندیها، بیانیه قاطع ایده های هنری او بودند. همه آنها از چند مشخصه مشترک برخوردارند که آنها را برای چنین ماموریت مهمی شایسته ساخته اند: ساختار بزرگ و چشمگیر، طراحی آگاهانه و سنجیده ترکیب بندی و ترسیم برجسته تصاویر آبستره .. درست همانطور که تصنیف یک سمفونی نقطه عطفی در زندگی حرفه ای یک موسیقیدان محسوب میشود، ترکیب بندیهای کاندینسکی نیز نمایانگر بالاترین درجه دیدگاه هنری او در هر برهه از دوران هنری وی محسوب میشوند.

متاسفانه، سه ترکیب بندی اول او در طی جنگ جهانی دوم از بین رفتند و در حال حاضر تنها عکسهای سیاه و سفید از آنها موجود است که برای برپایی نمایشگاه در اندازه واقعی چاپ شده و در مجموعه قرار گرفته اند.

ترکیب بندی شماره 4 - 1911
ترکیب بندی شماره 4 - 1911
ترکیب بندی شماره 4، گردابی از رنگهای چرخنده و خطوط اوج گیرنده است. نقاشی ناگهان توسط دو خط عمودی سیاه و ضخیم به دو قسمت تقسیم میشود. سمت چپ تصویر با حضور خطوطی محکم، ناهموار و درهم از حرکت شدیدی برخوردار است اما در سمت راست تابلو، همه چیز آرام است و این آرامش مدیون فرمهای فراگیر و هارمونی رنگهاست.


البته با توجه دقیقتر متوجه میشویم که تابلو در واقع آبستره نیست. خطوط تقسیم کننده نقاشی در اصل دو نیزه هستند که در دستان دو قزاق کلاه قرمز قرار گرفته اند. در کنار این دو یک قزاق ریش سفید هست که بر روی شمشیر بنفش رنگ خود تکیه کرده است. آنها در مقابل کوهی آبی که قلعه ای بر قله آن قرار گرفته، ایستاده اند. در بخش پایین سمت چپ، دو قایق رسم شده اند و در بالای آنها دو قزاق سوارکار مشغول نبرد هستند.

در بخش پایین سمت راست دو فیگور لمیده وجود دارند که دو پیکر ردا پوش بر دامنه تپه قرار گرفته اند. کاندینسکی اشکال را تا حد نمادینگی ساده کرده است تا بتواند به انعطاف لازم برای بیان دیدگاهی فرازمینی تر دست یابد. کشف رمز این نشانه ها کلید درک موضوع اثر است. آگاهی از فلسفه کاندینسکی ما را در مسیر داستان، از نبردی خطیر تا پایان آن در آرامشی ابدی، پیش میبرد.

ترکیب بندی شماره 4 در چند مرحله تاثیرگذار است: در ابتدا، بدون در نظر گرفتن معنای تصاویر، این رنگها و اشکال هستند که بر بیننده تاثیری احساسی میگذارند. سپس، رمزگشایی از نشانه ها و نمادها بیننده را در مرحله ای عقلانی وارد میکند. نکته مهم این است که این رمز گشایی جوهر اثر را از آن نمیگیرد بلکه تاثیر آن را به شکلی تازه تقویت میکند.

ترکیب بندی شماره 5
ترکیب بندی شماره 5
در اواخر سال 1911، کاندینسکی کمپوزیسیون شماره 5 را به وجود آورد که اثری بسیار انتزاعی تر بود. در اینجا موضوع رستاخیز مردگان است و تشخیص تصویر نگاری آن بسیار مشکلتر. برای درک و مشاهده فرمهای آبستره این اثر باید آنرا با آثار دیگر کاندینسکی با موضوع مشابه که از انتزاع کمتری برخوردارند مقایسه و تعریف نمود.


در بخش بالایی تابلو چند فرشته که در حال دمیدن در شیپورهای خود هستند دیده میشوند. خط محکم سیاهی که از راست به چپ کشیده شده میتواند حس نمادینی از دمیدن شیپور ایجاد کند. در بالای این خط، برجهای یک شهر محصور دیده میشوند. در زیر این خط، لایه های نازک رنگ حالت تابناکی ایجاد کرده که دریافت ما را از این بخش تابلو متاثر نموده است. این تابناکی، به خاطر فقدان حجم و پرسپکتیو، حسی از ابدیت را منتقل میکند و بواسطه این فضای تهی، بیننده میتواند رستاخیز مردگان را احساس کند.

ترکیب بندی شماره 6
ترکیب بندی شماره 6
تماشاگر با ایستادن در زیر تابلوی 180 در 3 متری کمپوزیسیون شماره 6، ناخودآگاه خود را در مقابل امواج تهدید کننده برخورد فرمها و رنگها محکم نگه میدارد. و درواقع موضوع این اثر هم طوفان است. کاندینسکی سه مرکز برای این ترکیب بندی انتخاب کرده است. که به ترتیب توسط بیننده تشخیص داده میشوند. در ابتدا چشم به سمت گرداب صورتی و سفیدی که در مرکز سمت چپ قرار دارد کشیده میشود.


خطوط چندگانه ای که نماد باران سیل آسا هستند کانون توجه را به سمت راست منتقل میکنند، جایی که مجموعه ای تیره از فرمهای ناهماهنگ و خطوط باران قدرتمند به آشوب تصویر می افزایند. چشم از این مرکز توجه، به سمت مرکز پایینی میلغز. جایی که فرمی آبی رنگ با حاشیه سیاه، از ترس باران سیل آسا و امواج شکننده در خود جمع شده است. در این اثر، کاندینسکی باز هم از مرزهای موجود بیان نمادین عبور کرده و به مرز آبستره کامل رسیده است.