تاپیک کلی جستجوگرها

[دانه کولانه]

اينترنت در سال 1960 ميلادي در قالب شبكه‌ آرپانت در ايالات متحده، با اهداف نظامي و تحقيقاتي راه‌اندازي شد و كامپيوترهاي ارتش و در مرحله بعد مراكزي نظير پنتاگون و C.I.A را به يكديگر متصل كرد. عصر امروز را عصر اطلاعات خوانده‌اند. اين عنوان از اين رو به عصر جاري اطلاق شده است كه در سال‌هاي اخير- به خصوص پس از سال 1970 - سرعت انتقال اطلاعات بر سرعت انتقال فيزيكي پيشي گرفته است. شايد بتوان آغاز عصر اطلاعات را اختراع مورس دانست كه در سال 1837 اتفاق افتاد. به دنبال آن، ماشين حساب مكانيكي، تلفن و ضبط صوت و تلويزيون ابداع شد اما اختراع كامپيوتر شخصي است كه پيامدهاي گسترده‌اي را در تمام سطوح زندگي انسان به همراه آورد؛ پيامدهايي كه اصطلاحاً انقلاب ديجيتال خوانده مي‌شود.

. در واقع تاثير انقلاب ديجيتال در ابعاد فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي و فناوري به اندازه‌اي است كه با انقلاب صنعتي قابل مقايسه است. انقلاب ديجيتال نيمه دوم قرن بيستم شاهد اختراع و تكامل كامپيوتر بود. كامپيوترهاي اوليه اندازه زيادي را در حد يك اتاق اشغال مي‌كردند و سقف قدرت پردازش آنها در پايين‌ترين حد كامپيوترهاي كوچك امروزي بود اما تدريجا با تكامل در روند ساخت كامپيوتر، اين وسيله كوچك و كوچك‌تر و ارزان و ارزان‌تر شد. اينترنت در ابتدا در داخل ارتش آمريكا و براي تبادل اطلاعات ابداع شد، اما در دهه 1980 پنتاگون اجازه استفاده از آن را به دانشگاه‌ها و مراكز تحقيقاتي آمريكا داد. اين آغاز جهاني شدن شبكه‌اي بود كه ظرف مدت كوتاهي بسياري از مناسبات را دستخوش دگرگوني كرد. در سال‌هاي اوليه دهه 1990 WWW WORD WIDE WEBرا تيم برنزرلي- محقق انگليسي- اختراع كرد و در واقع همين قابليت جديد بود كه استفاده از اينترنت را براي همگان امكان‌پذير كرد. اما امروز در يك روند پرشتاب‌، با افزودن 20/4 ميليون سايت جديد در نيمه‌ اول سال ‌2007 ميلادي، تعداد سايت‌هاي اينترنتي در سراسر كره خاكي به بيش از ‌225 ميليون سايت افزايش يافته است.

ورود به ايران
از زمان ورود تكنولوژي اينترنت به جامعه ايراني حدود ده سال مي‌گذرد. در آغاز هزاره سوم، اينترنت و دستاوردهاي گوناگون آن، نقش انكارناپذيري در تحولات اطلاع‌رساني و به دنباله آن تحولات دگرگوني‌هاي اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و سياسي ايفا كرده است. اينترنت در ايران قبل از سال 1370 توسط سازمان فيزيك نظري راه‌اندازي و تعداد محدودي از دانشگاه‌ها به اين شبكه متصل شدند اما 10 سال بعد در سال 1380 به شوراي عالي انقلاب فرهنگي ابلاغ شد تا اين شورا اقدامات لازم را در مورد كنترل اينترنت طرح و برنامه‌ريزي كرده و در مدت زمان يك ماهه، گزارشي ارايه شود. بدين ترتيب از سال 1380 بحث‌هايي پيرامون *****ينگ مطرح و پيرو آن كميته مصاديق پايگاه‌هاي غيرمجاز اينترنتي، زير نظر شوراي عالي انقلاب فرهنگي تشكيل شد. وزارت اطلاعات به عنوان دبير اين كميته و سازمان صدا و سيما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي اعضاي ثابت و اصلي كميته مصاديق پايگاه‌هاي غيرمجاز اينترنتي هستند. نماينده شوراي عالي انقلاب فرهنگي و سازمان تبليغات اسلامي نيز دو عضو ديگر كميته مصاديق پايگاه‌هاي غيرمجاز اينترنتي‌اند. مجموعه مقررات پالايش و *****ينگ مراكز اينترنتي، مصوب سال 1381 شوراي عالي انقلاب فرهنگي است. در اين مورد به وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات، آيين‌نامه‌اي ابلاغ شد كه مراكز اينترنتي بر اساس آيين‌نامه مذكور مجوز بگيرند و قرارداد تاسيس مراكز اينترنتي را كه در آن تعهداتي ذكر شده را امضا ‌كنند. مرجع صدور مجوز به مراكز اينترنتي نيز وزارت ارتباطات و فناوري و اطلاعات است. و حالا با خوب و بدهاي زياد اين پديده، مديركل مديريت و پشتيباني فني شبكه شركت فناوري اطلاعات (ديتا)، از *****ينگ بيش از 10 ميليون سايت اينترنتي توسط مراجع ذي‌صلاح اعم از قوه قضاييه، کميته‌ تعيين مصاديق پايگاه‌هاي غير مجاز اينترنتي و بانک اطلاعاتي نرم‌افزار پالايش خبر مي‌دهد.

دسترسي ‌5/2 درصد خانواده‌‌هاي ايرانى به اينترنت
بر اساس آخرين آمارهاي موجود، در كشور ما با جمعيتى در حدود هفتاد ميليون نفر، تعداد هفت ميليون دستگاه رايانه وجود دارد. براساس برنامه توسعه تدوين شده از سوى سازمان ملل متحد، براى تجزيه و تحليل توسعه ICT در كشورهاى مختلف، چهار شاخص كلى مورد توجه و بررسى قرار مى‌گيرد. اين شاخص‌ها شامل قابليت اتصال، دسترسى، كاربرى و آزادسازى مى‌باشند.هر يك از اين مولفه‌ها داراى ابزارها و ابعاد گوناگونند كه با تجزيه و تحليل و بررسى هر يك از آنها مى‌توان به ميزان توسعه فناورى ارتباطات و اطلاعات در يك كشور پى برد. شاخص قابليت اتصال شامل وضعيت زيرساخت‌هاى فيزيكى ICT از قبيل پهناى باند اتصال به اينترنت، تعداد رايانه‌هاى شخصى و ضريب نفوذ تلفن ثابت و همراه، شاخص دسترسى، شامل مشخصه‌هاى دسترسى نظير تعداد كاربران اينترنت، متوسط دريافت، هزينه‌ تماس و ساير هزينه‌ها، شاخص كاربرى، شامل محاسبه‌ تبادل اطلاعات از طريق مخابرات و مراكز تبادل اطلاعات اينترنتى و شاخص‌ آزادسازى شامل انجام دگرگونى‌هاى ساختارى براى انطباق و جذب ICTدر بخش مخابرات و ارتباطات كشور است. براساس اين شاخص‌ها، كشورهاى جهان به سه گروه كشورهاى درپى توسعه (نظير ايران، پرو و سوريه)، كشورهاى در حال توسعه ( نظير امارات متحده عربى) و كشورهاى توسعه يافته يا پيشتاز در فناورى ارتباطات و اطلاعات (نظير نروژ، آمريكا و ايسلند)تقسيم‌بندى مى‌شوند. فرنود حسينى، كارشناس شبكه‌ اطلاع‌رسانى ايران، با اشاره به اينكه تعداد سايت‌هاى اينترنتى راه‌اندازى شده، مى‌تواند يكى از شاخص‌هاى توسعه‌ كاربرد ابزارهاى اطلاع‌رسانى در كشور تلقى شود، مي‌گويد: ايران با برخوردارى از جمعيتى جوان، در چهار ساله گذشته رشد بسيار سريع و حيرت انگيزى را در ثبت شناسه‌هاى اينترنتى داشته است. اغلب ارگان‌ها و سازمان‌هاى دولتى، اكثر شركت‌هاى خصوصى و بسيارى از افراد حقيقى، اقدام به استفاده از سرويس‌هاى اينترنتى در جهت ثبت شناسه و اجاره‌ فضاى مجازى كرده‌اند و برنامه‌هاى اطلاع‌رسانى خود را از اين طريق دنبال مى‌كنند. البته به علت حجم روز افزون ثبت شناسه توسط ايرانيان، هنوز آمار دقيق و روشنى از تعداد شناسه‌هاى ثبت شده وجود ندارد. طبق آخرين آمار موجود در كشور ما با جمعيتى در حدود هفتاد ميليون نفر تعداد هفت ميليون دستگاه رايانه وجود دارد. يكى ديگر از ابعاد اين شاخص، ميزان واردات رايانه‌هاى شخصى به كشور مى‌باشد كه در اين زمينه نيز كشور ما از وضعيت بسيار مناسبى برخوردار است. البته در چند سال اخير روند ايجاد خطوط مونتاژ نيز سيرى صعودى داشته است. فرنود حسيني با اشاره به رشد ‌30/7 درصدى تعداد تلفن‌هاى ثابت و رشد ‌68/6 درصدى آمار تلفن‌هاى همراه تا تير ماه جارى مي‌گويد: تعداد خطوط تلفن يك عامل محدودكننده‌ براى اتصال و دسترسى به اينترنت محسوب مى‌شود. از سوى ديگر مى‌توان ظرفيت توسعه خطوط اينترنت را بر اين اساس برآورد كرد. در شاخص تعداد كاربران اينترنت نيز تعداد كاربرانى كه از يك اشتراك اينترنت استفاده مى‌كنند مورد توجه قرار مى‌گيرد؛ اما در كشور در حال توسعه‌اى نظير ايران انواع ديگرى غير از اشتراك نظير استفاده از كافى‌نت‌ها و نيز دسترسى‌هاى شراكتى در محاسبات لحاظ مى‌شوند. براساس آمارهاى موجود در حال حاضر حدود 6/2 درصد خانواده‌هاى ايرانى به شبكه‌ى اينترنت دسترسى دارند. تعداد مشتركان Dial up نيز حدود دو ميليون و ‌500 هزار مشترك مى‌باشد. طبق بررسى‌ها حدود ‌49 درصد كاربران شبكه اينترنت در كشور را زنان تشكيل مى‌دهند. در صورت بالا بودن نرخ مكالمات تلفنى استفاده از اينترنت براى عموم مردم مقرون به صرفه نخواهد بود و اين درحالى است كه كاربران اينترنت در قبال اتصال به شبكه بايد دو هزينه تلفن و هزينه دسترسى به شبكه را بپردازند. با اين حال تمهيداتى مثل كاهش نرخ خدمات تلفن و كارت‌هاى اينترنتى در بعضى ساعات شب مى‌تواند عامل موثرى در جذب كاربران به استفاده از شبكه باشد. البته گاهى به علت نبود يا كمبود كيفيت خدمات اينترنت در برخى شهرها، كاربران اقدام به خريد و استفاده از سرويس‌هاى شهرهاى بزرگى مثل تهران مى‌كنند كه اين خود موجب افزايش هزينه‌هاى تلفن مى‌شود. سرانه درآمد مردم نيز يك عامل تعيين كننده ديگر در استفاده از اينترنت محسوب مى‌شود. قدرت خريد سخت‌افزار و استطاعت مالى فرد براى پرداخت هزينه ارتباط مشخص كننده‌ امكان برقرارى ارتباط اينترنتى مى‌باشد.اين پژوهشگر با اشاره به تاثير مولفه‌هايى نظير رقابت شركت‌هاى خصوصى در عرصه‌ مخابرات و تعدد و رقابت شركت‌هاى خدمات رسان سرويس دهنده وب (ISP) در ارتقاى شاخص‌هاى توسعه يافتگى ICT در كشور مى‌افزايد: ايران براى دستيابى هر چه بهتر و سريعتر به شاخص‌ها و ابزارهاى توسعه ارتباطات و اطلاعات منطبق بر استانداردهاى جهانى، نياز مبرمى به نگرش كلان، اصولى و غيرنمايشى به پديده ICT دارد. با از بين بردن بسيارى از موانع موجود از طريق تعريف و تدوين موازين قانونى در راه انتقال خدمات به بخش خصوصى، ارائه‌ گسترده و حتى رايگان خدمات آموزش عمومى ICT، افزايش سرانه استفاده از رايانه و اينترنت، نهادينه و اجرايى كردن مفاهيم دولت الكترونيكى و تجارت الكترونيكى در كشور مى‌توان در راه توسعه‌ بيش از پيش ICT كه از لوازم توسعه پايدار در كشور مى‌باشد، گام برداشت.



ثبت نام سايت‌ها
در همين حال، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، در دي ماه 85، به همه دارندگان سايت‌ها دو ماه فرصت داد تا با مراجعه به سايت «ساماندهي پايگاه‌هاي اينترنتي ايراني» سايت و وبلاگ خود را ثبت کنند. ثبت‌نام سايت‌ها از روز يازدهم دي ماه آغاز شد و تمامي سايت‌هاي خبري، اطلاع‌رساني، علمي و آموزشي ايراني موظف شدند تا در اين پايگاه ثبت نام کنند. اين طرح، بر اساس آئين‌نامه‌اي صورت گرفت که 29 مرداد سال 85 به تصويب دولت محمود احمدي‌نژاد رسيد. بر اساس اين آئين‌نامه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي مسوول مديريت، ساماندهي و نظارت بر پايگاه‌هاي اطلاع‌رساني اينترنتي است و از «فعاليت‌هاي مجاز و سالم در کشور» حمايت خواهد کرد. در عين حال اين وزارتخانه موظف است تا علاوه بر «هدايت و حمايت از فعاليت‌هاي اينترنتي مجاز» با فعاليت‌هاي غير مجاز برخورد کرده و از طريق کميته تعيين مصاديق پايگاه‌هاي غيرمجاز اينترنتي نسبت به مسدود کردن سايت‌ها و وبلاگ‌ها اقدام کند. بر اساس اين آئين‌نامه، در صورتي که پايگاه‌هاي اطلاع‌رساني ثبت شده در وزارت ارشاد «فعاليت غيرمجاز» انجام دهند ابتدا با تذکر رسمي از مديران سايت‌ها خواسته مي شود نسبت به حذف داده‌هايي «ممنوع» اقدام کرده و با اصلاح موارد مورد نظر نسبت از آنچه نوشته‌اند عذرخواهي کنند. بعد از آن نيز گزارشي به کميته مصاديق پايگاه‌هاي غيرمجاز اينترنتي فرستاده مي شود تا نسبت به مسدود کردن پايگاه براي مدت محدود يا تعطيلي دائمي آن اقدام شود. اشاعه منكرات و ترويج مطالب در اين آئين نامه، انتشار مطالب الحادي و کفرآميز و مخالف موازين مغاير با عفت و اخلاقي عمومي، توهين به اقوام و مليت‌هاي مذهبي، توهين به اشخاص حقيقي و حقوقي، تبليغ پايگاه‌هاي اطلاع‌رساني غير مجاز و آموزش مقابله با *****ينگ به عنوان تخلفاتي نام برده شده است که با آن مي‌توان جلوي فعاليت سايت‌ها را گرفت و مديران آنها را به دادگاه معرفي کرد.



موفقيت يا ....
مانند تمام پديده‌هاي ديگر؛ اين اقدام نيز موافقان و مخالفاني يافت. برخي کارشناسان، اقدام تازه دولت براي ثبت‌نام سايت‌ها را محدويت‌هاي تازه‌ تعبير کردند که به ادعاي آنها از چند سال پيش آغاز شده و در دولت محمود احمدي‌نژاد شتاب بيشتري گرفته است.اين در حالي است كه دولت، هدف خود از ثبت سامانه‌هاي اينترنتي را حمايت از پايگاه‌هاي قانوني، دسترسي آزاد و سالم مردم به اطلاعات و رعايت حقوق اجتماعي و ارزش‌هاي فرهنگي عنوان كرد.برخي معتقد بودند كه طرح شناسنامه دار کردن سايت‌ها بايد اختياري باشد و برخي ديگر گفتند كه ثبت قانوني سايت‌ها، از رواج شايعات بي‌اساس جلوگيري مي‌کند.اما چندي پس از آغاز ثبت سايت‌هاي اينترنتي، «برخي» ناظران، در مورد موفقيت آن ابراز ترديد كردند. برخي منابع خبري تعداد سايت‌هاي ثبت شده در سايت ساماندهي را دو هزار سايت ذکر کردند و روزنامه کيهان نيز در فاصله 10 روز بعد نوشت كه 840 سايت حاضر شده‌اند در سايت معرفي شده از سوي معاونت مطبوعاتي وزارت ارشاد ثبت نام کنند. در هر صورت، فراموش نكنيم همزمان با ورود هر تكنولوژي و فناوري جديدي به فضاي عمومي يك جامعه، لزوما فرهنگ استفاده از آن تكنولوژي و فناوري كه عمدتا وارداتي نيز هست، به درون كشيده نمي‌شود. چه بهتر كه قبل از هر اقدام، با فرهنگسازي در مورد نحوه استفاده از اينترنت يا فناوري‌هاي مشابه، ضمن آنكه امكان دسترسي همگاني به آن را فراهم مي‌كنيم، كيفيت بهره‌برداري از امكانات شبكه‌اي همانند اينترنت را در كنار كميت، بالا ببريم و شاخصه‌هاي توسعه همه‌جانبه را همراه با هم به سمتي صحيح جلو ببريم.