بازار فارکس

[مجتب]

بازار فارکس
در اواخر قرن نوزدهم که تجارت آزاد بین کشورها توسعه یافت ضرورت وجود یک سیستم تسویه بین المللی با فرمول بندی مناسب بیشتر احساس گردید. گرچه در آن زمان تفاهم بین المللی چندانی همانند امروز بر روی این امر نبود هر کشوری پس از دیگری مبادرت به اظهار و اعلام نرخ برابری اسمی برای پول ملی خود در برابر طلا نمود و تلاش کرد مقررات شناخته شده و مربوط در این زمینه را دقیقا رعایت نماید که این مقررات همان نظریه پایه طلای کلاسیک ها بود. ایالات متحده آمریکا جزو متاخران پیوستن به این سیستم بود و تا سال 1879 به سیستم پایه طلا نپیوسته بود. نظام پایه طلا تا جنگ جهانی اول به نحو مناسبی عمل کرد ولی جنگ جهانی اول الگوهای تجارت بین کشورها را تخریب نمود و منجر به آن شد که کشورهایی که سهم عمده ای از تجارت بین المللی را داشتند عملیات تجاری خود را به تعویق بیاندازند و حجم تجارت بین المللی را محدود کنند. در طول جنگ جهانی اول و اوایل دهه 1920 پولهای کشورها بطور وسیعی در مقابل طلا و سایر ارزها نوسان نمود و بطور تئوریک انتظار می رفت که عرضه و تقاضا برای صادرات و واردات یک کشور موجب تغییرات تعدیل کننده بسوی نرخ تعادل مرکزی گردد. این درست همان نقشی است که جریان طلا در گذشته عمل می کرد. متاسفانه نرخ های ارز انعطاف پذیر به روش متعادل عمل نکرد. و برعکس بورس بازان بین المللی مبادرت به فروش ارزهای ضعیف نمودند که این امر به نوبه خود موجب کاهش ارزش بیشتر این پولها در مقایسه با عوامل اصلی اقتصادی پشتیبانی کننده آنها گردید. و برای پول های قویتر در جهت عکس عمل نمود. نوسانات وسیع در ارزش پول ها در بازار نسبتا کوچک سلف(Forwards) جز با هزینه های نجومی قابل پوشش نبود . نتیجه این امر آن شد که میزان تجارت بین المللی در خلال دهه 1920 در مقایسه با تولید ناخالص ملی کشورهای جهان توسعه پیدا نکرد و به پایینترین حد خود رسید که منتهی به دوره رکود وسیع دهه 1930 گردید. در این دوره تلاش زیادی به عمل آمد که مجددا نظام پایه طلا را به کار گیرند و ایالات متحده آمریکا در سال 1919 ،انگلستان در سال 1925 و فرانسه در سال 1928 مجددا به آن سیستم بازگشتند. ولی مسئله پیدا نمودن برابری منطقی نسبتا جدیدی که ارزشها را در برابر طلا حفظ کند هرگز حل نشد تا اینکه سقوط سیستم بانکی اتریش در سال 1934 اتفاق افتاد و نظام پولی بین المللی بسوی یک سیستم پایه طلای اصلاح شده رفت و قیمت هر اونس طلا معادل 35 دلار تعیین شد ولی فقط در بانکهای مرکزی برای معاملات خارجی عمل می گردید نه برای شهروندان خصوصی. از سال 1934 تا پایان جنگ جهانی دوم نرخ ارز بصورت تئوریک توسط نسبت برابری ارزش پول هر کشور در مقابل طلا معلوم می شد ولی فقط دلار بود که قابل تبدیل به طلا بود. در طول دوران جنگ جهانی دوم و سال های اولیه بعد از آن بسیاری از پول های اصلی تجاری قابلیت تبدیل پذیری خود را از دست دادند و دلار به عنوان اصلی ترین پول بین المللی که می توانست به آزادی تبدیل شود پذیرفته شد.
در سال 1944 کشورهای متحد در نشستی که در برتون وودز برقرار شد تصمیم گرفتند ارزهای دیگر را برحسب دلار ارزشگذاری نمایند.
بعد از جنگ جهانی دوم کشورها نظام برتون وودز را پذیرفتند و ملزم گردیدند برای تثبیت نسبی رابطه برابری در محدوده 1% نرخ تعیین شده در صورت نیاز در بازار مداخله نمایند و آمریکا متعهد شده بود در مقابل دریافت 35 دلار یک اونس طلا تحویل دهد. از یک طرف ذخیره طلای موجود برای ادامه فعالیتهای اقتصادی با توجه به میزان رشد تجارت جهانی نا کافی بود و از طرف دیگر کشور آمریکا با استمرار کسری تراز پرداختهای بسیار بالا مواجه بود که مجموع این عوامل در توانایی آمریکا به ایفای تعهد خود مبنی بر تحویل طلا در مقابل دلار تردید ایجاد نمود. گرچه برای حل مشکل کمبود ذخیره حق برداشت مخصوص توسط صندوق بین المللی پول ایجاد گردید. ولی مشکل کسری آمریکا به حدی بود که نظام پولی بین المللی را در سال 1971 با بحران مواجه نمود. شدت این بحران به حدی بود که کشورها مباحثاتی را در سطح بین المللی شروع نمودند که منتهی به توافق اسمیت سونین در اواخر سال 1971 بین کشورهای عضو صندوق بین المللی پول و تفاهم "The Snake" در سال 1972 در کشورهای اروپایی گردید. به موجب تفاهم نامه اسمیت سونین در واشنگتن، دلار در مقابل طلا 8.57% تضعیف گردید و محدوده نوسان در اطراف نرخ برابری مشخص شده از 1% به 2.25% افزایش یافت که به معنی 4.5% نوسان هر ارز در مقابل دلار آمریکا بود. در سال 1973 مجددا آمریکا مبادرت به تضعیف دلار در مقابل طلا نمود و هر اونس طلا به 42.22 دلار رسید و با لغو یکجانبه به تعهد تحویل طلا در مقابل دلار توسط آمریکا، نهایتا در مارس 1973 نظام برتون وودز سقوط کرد. تلاش های صندوق بین لمللی پول برای ایجاد نظام پولی بین المللی منسجم به قرارداد جامائیکا در سال 1976 منتهی گردید که در این قرار داد نرخ شناور ارزها پذیرفته شد و از طلا سلب خاصیت پولی گردید. کشورهای اروپایی نیز با توسعه و تعدیلاتی در نظام قبلی"The Snake" نظام پولی اروپا را تشکیل دادند و واحد پول اروپایی را به عنوان واحد پولی ذخیره و تسویه در بین کشورهای اروپایی ایجاد نمودند و محدوده نوسان ارزهای کشورهای عضو را تعیین نموده ، با استفاده از سوآپ ارزی و سیستم های اعتباری کشورها ملزم به نگهداری نرخ برابری پولها در محدوده تفاهم شده گردیدند.در سال 1991 طی نشستی در ماستریخ ،یورو به عنوان ارز مشترک کشورهای اتحادیه اروپا انتخاب شد و در سال 2002 رسما وارد چرخه پولی جهان گردید. در حال حاضر کشورها می توانند هر سیاست نرخ ارز را به اقتضای کشور خود انتخاب نمایند مشروط به اینکه رابطه برابری را با ارزش طلا قرار ندهند و در عمل سیستهای متفاوتی وجود دارد از شناور کامل تا انواع مختلف مرتبط کردن ارزها به ارز دیگر و یا سبدی از ارزهای دیگر.چون سیستم کاملا مشخصی بین کلیه ارزهای مهم جهان حاکم نمی باشد،می توانیم نظام فعلی را بدون سیستم بنامیم.
فارکس چیست؟
فارکس مخفف کلمه (Foreign Exchange) به معنی بازار بین المللی ارز است.فارکس یک بازار بین بانکی است که در آن بانکها و موسسات مالی و اعتباری بزرگ ارزهای مختلف جهان مانند دلار ،یورو،ین، پوند و سایر ارزها را معامله میکنند.بازار ارز به روایت آمار دارای گردشی بیش از 3.2 تریلیون دلار است.فارکس مکان فیزیکی خاصی ندارد و علت این امر تبادلات مالی 24 ساعته در دنیا می توان دانست بدین ترتیب که با باز شدن بازار نیوزیلند و سیدنی و باز شدن بازار لس آنجلس در آمریکا و طلوع مجدد آفتاب در روز بعد در آن سوی کره زمین، سبب پدید آمدن بازاری 24 ساعته میگردد.ترتیب بازگشایی بازارها در جهان به صورت زیر است: نیوزلند- سیدنی- توکیو- هنگ کنگ- سنگاپور- بحرین- فرانکفورت- زوریخ- پاریس – لندن- نیویورک- شیکاگو و لس انجلس.
این بازارها جزو مهمترین نهادهای مالی جهان هستند و اکثر تبادلات مالی در این مراکز صورت می گیرد.درگذشته فقط بانکهای بزرگ توانایی معامله را داشتند اما امروزه به کمک اینترنت و تلفن نه تنها بانکها که شرکتهای بزرگ چند ملیتی،بازرگانان،شرکتهای بیمه،افراد حقوقی و شخصیتهای حقیقی میتواند در این بازار فعالیت داشته باشند. فارکس بزرگترین بازار اقتصادی جهان می باشد. این بازار متشکل از یک شبکه جهانی متشکل از بانکها و موسسات مالی می باشد که با استفاده از تلفن، دورنگار، کامپیوتر و وسایل دیگر با یکدیگر این شبکه را تشکیل داده اند.
مزیتهای بازار فارکس:
1)24 ساعته بودن: بازار فارکس بازاری پویا و بدون وقفه بوده و امکان معاملات چه به صورت تلفنی و چه به صورت اینترنتی در کلیه ساعات شبانه روز میسر است .ترتیب گشایش بازارهای مهم مالی جهان به صورت زیر است:
نیوزلند- سیدنی- توکیو- هنگ کنگ- سنگاپور- بحرین- فرانکفورت- زوریخ- پاریس – لندن- نیویورک- شیکاگو و لس انجلس
در جدول زیر می توان ترتیب بازگشایی بازارهای مالی مختلف جهان را مشاهده کرد

2)دو طرفه بودن: علاوه بر خرید و سپس انتظار برای افزایش قیمت،در بازار فارکس میتوان ابتدا ارزی را با قیمت بالاتر فروخت و سپس همان ارز را در قیمتهای پایین خریداری کرد .بدین ترتیب هم از صعود و هم از نزول قیمت میتوان کسب سود کرد.
3)معاملات اعتباری: نرخ ارزها تا 4 رقم بعد از اعشار اعلام میشود (بجز ین که تا دو رقم بعد از اعشار محاسبه میشود).بعنوان مثال برابری یورو به دلار میتواند به صورت: 1.3920 اعلام شود .ممکن است این مطلب به ذهن خطور کند که 0.0001 سنت چه ارزشی میتواند جهت معامله داشته باشد و چگونه میتوان از چنین تغییرات ناچیزی جهت کسب سود بهره برد. نقش کارگزاران در این زمان اهمیت میابد.کارگزاران ارز با قرار دادن اعتبار لازم جهت معاملات در اختیار مشتریان،و فراهم کردن نقدینگی مورد نیاز از طریق بانکها، اعتباری برابر 1:100 تا 1:500 را در اختیار مشتریان خویش قرار می دهند.بدین معنی که میزان موجودی حساب معاملاتی را تا 100 برابر و گاه تا 500 برابر افزایش می دهند! حال با داشتن چنین حجمی از پول می توان از کوچکترین تغییرات قیمت نیز جهت کسب سود بهره برد.
4) نداشتن مکان فیزیکی خاص: بازار ارز(فارکس) بر خلاف بازار سهام مکان فیزیکی مشخصی ندارد . معاملات ارزی توسط تلفن و یا به صورت الکترونیکی (اینترنت) انجام میگیرند. معاملات تلفنی توسط شبکه سوئیفتSWIFT: society worldwide interbank financial telecommunication انجام می گیرد.سوئیفت شبکه ای بین بانکی است که معاملات و نقل و انتقالات ارزی بین بانکهای مختلف و کشورها از طریق آن انجام میشود.بنا بر این در هر نقطه دنیا تنها با دسترسی به تلفن و یا اینترنت می توان به انجام مبادلات ارزی اقدام کرد.
5)نقدینگی بالا: بازار فارکس با گردش مالی روزانه بیش از 2.1 تریلیون دلار باعث شده است که همیشه نقدینگی لازم برای انجام معاملات فراهم باشد .معامله گر میتواند بدون توجه به مبلغ مورد معامله و در هر شرایط ، نسبت به تسویه معامله خود چه با ضرر و چه با سود اقدام کند.
6)بودجه احتیاطی (مارجین):در تجارت ارزهای خارجی مبلغی از سرمایه به عنوان ودیعه نزد بانک قرار میگیرد که میتواند از 0.5% تا 3% متغیر باشد.بدین ترتیب معامله گر میتواند معامله ای(Position) به مبلغ 1 میلیون دلار را تنها با داشتن 10،000 دلار در حسابش کنترل کند .
7)مدیریت ریسک:در بازار فارکس به علت نوسانات زیاد که گاه میتواند روزی 18000 بار نوسان داشته باشد معامله گر با فرصتهای معاملاتی بیشماری مواجه است که با تجزیه و تحلیل و همچنین بر آورد میزان ریسک به معامله مبادرت ورزد.در صورتی که فرصت مناسب جهت معامله موجود نباشد می توان به انتظار نشست تا در فرصتهای مناسبتر معامله نمود.
8)در گیر نبودن تمام سرمایه: از میزان اعتبار اعطا شده توسط کارگزار می توان مبلغی کمی را استفاده کرد و معامله گر اجباری به استفاده از تمام اعتبار داده شده ندارد.بدین صورت که میتوان از 5% و یا حتی کمتر از اعتبار داده شده استفاده کرد که موجب میشود اولا ریسک معاملات پایین بیاید ثانیا در مواقعی که مناسب است از میزان بیشتری از اعتبار اختصاص داده شده استفاده نماید.
علت نوسانات زیاد در بازار فارکس چیست؟
تغییر میزان عرضه و تقاضا،معاملات نفتی،داد و ستدهای بین کشورها،سیاستهای بانکهای مرکزی دولتها؛تورم،تولید ناخالص داخلی و صدها عامل دیگر در نوسانات ارز نقش مهمی ایفا میکنند و حجم عظیم معاملات جهانی وفاکتورهای سیاسی و اقتصادی اثر گذار دیگر در نهایت موجب چنین نوساناتی میشوند.
چه نوع ارزهای در بازار معامله میشوند؟
در بازار فارکس ارز تمامی کشورها معامله میشود اما همه آنها به یک نسبت مبادله نمیشوند،بیشترین سهم در چرخه ارزی جهان متعلق به دلار آمریکا می باشد که به عنوان پایه برابری ارزهای دیگر محسوب می شود. هر ارزی در مقابل ارز دیگر معامله می شود و بنابر این همیشه صحبت از جفت ارزی به میان می آید. هر ارزی با سه حرف انگلیسی که اختصار نام آن ارز می باشد به نمایش در می اید.واحد پولی کشورهای مختلف را در یک دسته بندی میتوان به قرار زیر طبقه بندی کرد:
1)جفت ارزهای اصلی : در صورتی که یکی از ارزهای زیر در مقابل دلار آمریکا معامله شوند به آنها جفت ارز اصلی گفته می شود. بیشترین معاملات روزانه در بازار فارکس بر روی ارزهای زیر انجام میشود:
دلارآمریکا(USD)- ین(JPY)-یورو(EUR)-پوندانگلستان(GBP)- فرانک سوئیس(CHF)- دلار کانادا(CAD)- دلاراسترالیا (CAD)
2)ارزهای فرعی : در صورتی که هر یک از ارزهای اصلی بالا در مقابل یکدیگر به غیر از دلار آمریکا معامله شوند به انها جفت ارز فرعی گفته می شود.
در زیر علائم اختصاری تعدادی از جفت ارزهای فرعی دیده می شود:
GBP/CHF,GBP/JPY,EUR/CHF,EUR/GBP
3) جفت ارزهای نا متعارف:
که شامل تمامی ارزها به غیر از دو مورد فوق می باشند مخفف تعدادی از ارزهای نا متعارف در جدول زیر موجود است:

نام ارز

علامت اختصاری

لیر ترکیه

TRY

درهم امارات

AED

پزو مکزیک

MXN

یوان چین

CNY

دلار هنگ کنگ

HKD

روبل روسیه

RUB

پزو فیلیپین

PHP

رند آفریقای جنوبی

ZAR

ریال عربستان سعودی

SAR

نرخ ارز، ارزش ارز یک کشور را در مقابل ارز کشور دیگر در یک بازه زمانی مشخص نشان می دهد برای مثال برابری یورو به دلار آمریکا را به صورت زیر نمایش می دهند:

ask

BID

1.3533

1.3530

بدین معنی که هر یک یورو در حال حاضر با یک دلار و 35 سنت و 33 ده هزارم سنت معامله میشود.برای هر جفت ارزی دو قیمت وجود دارد :قیمت خرید و قیمت فروش:
Bid: قیمتی است که بانک یا کارگزار برای فروختن به شما پیشنهاد میکند
ASK: قیمتی است که بانک یا کارگزار برای خریدن به شما ارائه میکند .
در واقع مشتری می تواند انتخاب کند تا در آن لحظه هر یورو را به قیمت 1.3533 بخرد و یا در قیمت 1.3530 بفروشد.همانطور که مشاهده میشود نرخ خرید و فروشی که بانک یا کارگزار ارائه میدهد دارای 3 واحد اختلاف قیمت است.که به این 0.0003 واحد اختلاف نرخ ، اسپرد(Spread) گفته میشود.اسپرد اختلاف بین قیمت خرید و فروشی است که درواقع کمیسیون بانک یا کارگزار محسوب می شود.در دنیای رقابتی امروز کارگزاران مختلف برای رقابت با یکدیگر اسپردی از 2 تا 5 پیپ ارائه میدهند که اسپرد بر روی ارزهای نامتعارف در برخی موارد تا 100 پیپ هم می رسد.به هر یک واحد تغییر قیمت ،یک پیپ یا Point گفته می شود. در جفت ارزهای اصلی و فرعی و بسیاری از ارزهای نا متعارف هر 0.0001 تغییرات به عنوان یک پیپ در نظر گرفته میشود بجز حالت استثنا در جفت ارز USD/JPY که کوچکترین تغییرات قیمت بصورت 0.01 بیان میشود. سنت مقدار بسیار کوچکی است پس چطور میتوان از این تغییرات سود مناسبی به دست آورد؟
همانطور که گفته شد،معامله کنندگان با استفاده از ضریب اعتباری که کارگزار یا بانک در اختیار وی قرار می دهد قادر خواهد بود تا با حجم پول زیاد از نوسانات کم قیمت استفاده کند.به عنوان مثال معامله گر حسابی به مبلغ 500 دلار نزد کارگزار افتتاح می کند.کارگزار اعتباری معادل با 100 برابر موجودی معامله کننده در اختیار او، جهت انجام معاملات قرار می دهد. اکنون معامله گر با موجودی 50،000 دلار مبادرت به انجام معامله میکند.فرض کنیم جفت ارزی مانند GBP/USD(پوند در مقابل دلار) در یک روز چیزی معادل با 100 پیپ( 0.0100 دلار) نوسان کند،در این حالت با موجودی 50،000دلار می توان موفق به کسب 500 دلار سود شد.یعنی تنها با داشتن 500 دلار همین مقدار سود را تنها در یک روز کسب کرد.حال با داشتن 500 دلار بدون در اختیار داشتن چنین ضریب اعتباری تنها می توانستیم 5 دلار کسب سود کنیم که با این میزان پایین پول، غالبا به دلیل محدودیتهای سیستم بانکی در انجام چنین معاملاتی ،امکان پذیر نبود.
امروزه معاملات ارزی را می توان تنها با داشتن یک رایانه و خط اینترنت به سادگی انجام داد.اکثر کارگزاران برای رقابت با یکدیگر اسپردهای(اختلاف بین قیمت خرید و فروش) پایین و ضریبهای اعتباری بالا از 1:100 تا 1:500 ارائه می دهند. موجودی اولیه جهت افتتاح حساب به منظور انجام معاملات ارزی در بازار فارکس،رو به کاهش نهاده است بطوریکه امروزه افتتاح حساب با مبالغ 100 و 200 دلار نیز امکانپذیر شده است.نکته مهم در انجام معاملات در بازار فارکس، تسلط به ابزارها و مهارتهای لازم جهت تحلیل بازار می باشد که بسیاری از علاقمندان تنها با چند ساعت تمرین و گاه چند دقیقه تمرین با حسابهای مجازی ( حسابهایی که امکان انتخاب مبلغ دلخواه را به کاربر می دهند و شرایط و نرخهای آن دقیقا مانند حسابهای واقعی می باشندو تنها به منظور آشنایی با بازار به وجود امده اند)،بدون طی آموزشهای فنی لازم،اقدام به افتتاح حساب واقعی و انجام معاملات می کنند که نهایتا بیش از 95% آنها با شکست و از دست دادن سرمایه خود روبه رو می شوند.خوشبختانه سایت FXIR اقدام به برگزاری دوره های علمی و ارائه سرفصلهای استاندارد در این زمینه نموده است ومرحله به مرحله کار آموزان را جهت ورود به بازارهای بورس جهانی و انجام معاملات آن لاین در آنها بویژه بازار فارکس، آماده می کند.