نام شناسی و ریشه واژه ها

[behnam5555]

قاپ کسی را دزدیدن

داستان:

عبارت مثلی بالا کنایه از این است که کسی را به لطایف الحیل تحت تاثیر قرار دهند و آن­چنان نظر مساعدش را به خود جلب کنند که :« هرچه از او بخواهند بکند و هر حرفی به او بگویند باور نماید و مخصوصا در مورد قسمت دوم بیشتر موقع استعمال دارد .»
قاپ در آنندراج به معنی : استخوانی خُرد در پاچه­ ی گوسفند و غیره آمده وآن را قاپ مورد نظر استخوان پاشنه و سر زانوی گوسفند است که با آن قاپ بازی می­کنند.
این بازی اختصاص به افراد و جوانان طبقه­ ی سوم دارد و با آن چند نوع بازی می­کنند که اهم آن­ها عبارت از قاپ سرپا که به دو طریقه­ ی تیلی و پئی که امروزه رواج چندانی ندارد، و سه قاپ وچهار قاپ و جز این­هاست.
بازی سه قاپ همان طوری که از اسمش پیداست از سه قاپ تشکیل شده و راجع به طرز و کیفیت این نوع بازی در نوشتار «نقش آوردن» به تفضیل بحث شده است.
قاپ بازی به این ترتیب است که مقداری قاپ معمولی را در وسط دایره­ای به شکل افقی می­چینند. هریک از بازیکنان یک شاه قاپ در میان دو انگشت دست دارند و در خارج دایره متناوبا و پشت سرهم با شاه قاپ­ها به قاپ­های وسط دایره می­زنند. هرکس توانست قاپ­های بیشتری را بزند و از دایره خارج کند برنده شناخته می­شود.
مطلب و موضوع نوشتار بر سرهمین شاه قاپ است. شاه قاپ بزرگتر از قاپ­های معمولی است. و برای آن­که سنگین باشد معمولا قسمت مقعر وفرو رفته آن را که جیک می­گویند با سرب پر می­کنند و یا به طور کلی آنرا سوراخ کرده درونش را سرب می­ریزند تا به علت ثقل وسنگینی بتواند قاپ­ها را از وسط دایره خارج کند. این عمل را بارزدن قاپ و آن قاپ را قاپ پر یا «قاپ بار زده» می­گویند.
به قول دانشمند معاصرآقای جمال زاده :« مردم، کهنه قالتاق و کاربر و آزموده و ناقلا را نیز می­گویند : فلانی قاپش پراست.»
پیداست هرکس قاپش از نظر سنگینی خوش­دست و آماده­تر باشد در بازی موفق­تر است. در بازی­های دیگر هم بعضی­ها با قاپ­های مخصوص خودشان که قبلا آن را پر کرده ­اند بازی می­کنند تا هر نقشی را که بخواهند بر زمین بنشیند.
این قاپ­ها در نزد اهل فن خیلی قیمت دارد و اگراین قاپ­ها دزدیده شود سارق و رباینده آن، هرچه از صاحب قاپ بخواهد ناچار است تمکین کند و قاپش را پس بگیرد. در ازمنه واعصار گذشته که بازی­ها و تفریحات سالم به قدر کفایت وجود نداشت قاپ بازی در نزد جوانان وحتی پیران و سالمندان فارغ البال کاملا رایج بوده است.