دكتر ياسمن فرزان برنده جايزه جهانى «فيزيكدانان ذرات» جوان

[دانه کولانه]

دكتر ياسمن فرزان برنده جايزه جهانى «فيزيكدانان ذرات» جوان
طرح هاى فيزيكدان ايرانى
براى كوچكترين ذرات هستى

فاطمه مصطفوى
«ياسمن فرزان» هم مثل خيلى از محققين كشور دوست دارد روى كوچكترين ذرات هستى فكر كند. او هم مثل همه مردم شاد مى شود؛ اما شادى او از جنس ديگرى است، جنس «نوترينو»ها؛ وقتى كه اين ذرات خنثى از خورشيد تا زمين تغيير جرم مى دهند و ثابت مى شود كه آنها هم با همه كوچكى در اين عالم براى خود جرم ، قانون، نظم و تأثير دارند.
دكتر «فرزان» جايزه جهانى IUPAP (دانشمندان جوان فيزيك ذرات) را از آن خود كرده، هرچند كه در مراسم رسمى آن كه در يك كنفرانس بين المللى و در آمريكا برگزار مى شود شركت نمى كند.
درباره جايزه تحقيقاتتان و پايه فيزيك ذرات صحبت كنيد، طورى كه افراد غيرمتخصص هم متوجه بشوند.
خودم براى اينكه اين علم را متوجه شوم از سال ۷۳ يعنى سالى كه وارد دانشگاه شدم روى فيزيك و فيريك ذرات كار كردم.
دانشگاه صنعتى شريف بوديد
كارشناسى و ارشد را بله، اما براى دكترا به خارج از كشور رفتم.
كدام دانشگاه
مؤسسه سيستاى ايتاليا. بهترين اساتيد فيزيك ذرات را در آنجا شناختم و آنها باعث شدند به اين علم بيشتر علاقه مند شده و وارد پژوهش هايش شوم.
چطور شد در ايتاليا تحصيلتان را ادامه داديد
همسرم براى تحصيلات پس از دكترايش بايد به ايتاليا مى رفت؛ من هم همراه او رفتم و به دليل علاقه ام به فيزيك و اينكه بهترين اساتيد رشته «نوترينو» را در مؤسسه «سيستاى» ايتاليا مى توانستم ببينم، در همان جا و همان رشته تحصيلاتم را ادامه دادم.
فيزيك «نوترينو» چيست
از روى هر سطح و مثلاً سطوح داخل بدن هر شخص (در هر سانتيمتر مربع) چيزى حدود يك ميليون نوترينو در هر ثانيه عبور مى كند، منتها بر هم كنش ضعيفى دارند به طورى كه در طول عمر هر انسان فقط يك بار برهم كنش دارند.
خب! اين بر هم كنش ضعيف چه تأثيرى در زندگى دارد و چرا شما به اين مطالعه علاقه مند شديد
كار ما در شاخه كاربردى تحقيقات نيست، ما در شاخه تحقيقات محض كار مى كنيم. تحقيقات محض درباره خواص خود ذره مطالعه مى كند و البته در اثر آزمايشاتى كه براى يافتن اين خواص انجام مى شود به نتايج تازه اى مى رسيم كه خودش مى تواند منشأ يك تكنولوژى جديد باشد.ما اميدواريم اين تحقيقات خيلى زود به تكنولوژى برسد و نتيجه دهد.
وقتى اين تحقيقات ديربازده است و نمى شود درباره آنها پيش بينى مطمئنى كرد، چرا رويش سرمايه گذارى مى كنند
خيلى ها از اين سؤال عصبانى مى شوند؛ ولى سؤال بجايى است. اگر مقايسه شود، مى بينيم كه ميزان سرمايه گذارى در تحقيقات محض در برابر كاربردى خيلى كم است؛ ولى به تجربه دريافته اند كه همين ميزان كم هم وقتى قطع شود موتور تحقيقات خاموش مى شود و حتى تحقيقات كاربردى هم ديگر قطع مى شوند.
چه ارتباطى بين اين دو وجود دارد
هدف من به عنوان نظريه پرداز فقط مطالعه درباره خواص «نوترينو» است ولى آزمايش هايى كه انجام مى شود به پيشرفت تكنولوژى كمك مى كند.
همين www را در نظر بگيريد. هدف اوليه تحقيقات فيزيك آن دانشمندان دستيابى به تكنولوژى اينترنت نبوده؛ اما اين فناورى بعد از يكى از آزمايشات فيزيك ذرات به وجود آمد. آنها در سوئيس آزمايش ذرات انجام مى دادند و پس از اندك زمانى اين آزمايش ها منجر به پيدايش www با اين همه كاربرد شد كه كاربردهاى زيادى پيدا كرد.
شما به عنوان محقق مى توانيد پيش بينى كنيد كه در آينده چه كاربردهايى از تحقيق فيزيك «نوترينو» به دست مى آيد
نه به طور مستقيم. يعنى هدف ما از تحقيق اين نتيجه نيست. هدف ما فقط شناخت است؛ اما براساس همان شناخت مى توان كاربرد را هم پيش بينى كرد.
و براساس خواصى كه در «نوترينو» پيدا كرديد به كار روى آن علاقه مند شديد
بله؛ من حدس مى زنم كه «نوترينو» چنين خواصى را نشان دهد، كسان ديگرى براين اساس آزمايش هايى را طراحى مى كنند و طبيعت مشخص مى كند حدس من درست است يا نه و در هر دو صورت شناخت از «نوترينو» بيشتر مى شود.
«نوترينو» در همان اول كار چه داشته كه اين همه شما را شيفته شناخت خود كرده
يكى از علل اين علاقه، وجود بهترين اساتيد «فيزيك ذرات و نوترينو» در مؤسسه اى بود كه من مطالعاتم را شروع كردم. آنها سمينارهاى بسيار جذابى را برگزار مى كردند. در ۱۰ سال اخير آزمايش هاى مختلفى طراحى شده كه خواص غيرقابل انتظارى از «نوترينو» را نشان مى دهد. نوترينوها جرم بسيار كمى دارند؛ پيش از اين مى گفتند آنها ذراتى بدون جرم هستند؛ ولى براساس كشفيات اين سال ها معلوم شده است كه نوترينوى خورشيد وقتى به زمين مى رسد به نوترينوى ديگرى تبديل مى شود كه جرم كمى دارد؛ همين كشف براى دانشمندان و محققين شاخه محض، كشف بزرگى است.
«نوترينو»ها در هسته اتم هم هستند
نه؛ اينها ذرات بنيادى ديگرى هستند كه مثل نوترون هسته اتم خنثى يا بدون بارند. اين ذرات به دليل جرم كمشان گريز پا هستند.
شما هم مثل «نوترينو»ها گريزپا هستيد!
نه؛ اگر گريزپا بودم كه نمى ماندم.
چطور شد كه بعد از تحقيقات و تحصيلاتتان برگشتيد
اين سؤال سختى است، بيشتر به احساس من برمى گشت.
همسرتان هم از محققين هستند، با هم همكارى هم داريد
نه، ايشان در رشته رياضى تحقيق مى كنند.
از اين جايزه كى باخبر شديد
هفته پيش اعلام شد و قرار است رسماً در كنفرانسى بين المللى در آمريكا اعطا شود كه البته من قرار نيست بروم و شايد از طريق تكنولوژى سمينارم را ارائه كنم.
وقتى به پدر و مادرتان گفتيد چه احساسى پيدا كردند
من به آن ها خبر دادم، خوشحال شدند، ولى دقيقاً نمى دانستند اين جايزه چيست، تا اينكه از ايسنا به آنها گفتند كه خيلى خوشحال شده بودند، پدر و مادرها اگر خبرها را از ديگران بشنوند بيشتر خوشحال مى شوند.
بهترين هديه اى كه مى توانيد بگيريد چيست
سلامتى پدر و مادرم.
بهترين هديه اى كه خودتان مى دهيد...
دقت مى كنم ببينم به چه چيزهايى نياز دارند.
آيا مدرسه در ايجاد علاقه شما نسبت به فيزيك مؤثر بود
بله، معلم هاى فيزيك خيلى خوبى داشتيم.
اگر رشته ديگرى غير از فيزيك را انتخاب مى كرديد، چه رشته اى بود
رياضى.
در علوم انسانى هم مطالعه داريد
مطالعه بله.
در حال حاضر به چه تحقيقاتى در ايران احتياج داريم
به تحقيقات محض و چندين برابر، تحقيقات كاربردى در همه زمينه هاى علمى و علوم انسانى.
به نظر شما انسانيت در چيست
سؤال سختى است. من به عنوان يك محقق جواب نمى دهم، بلكه نظر شخصى يك آدم معمولى را مى گويم كه شايد هم خيلى ابتدايى باشد . به نظر من انسان ابعاد گوناگونى دارد و انسان كامل كسى است كه بتواند همه ابعاد وجود خود را به طور متناسب رشد دهد و از هيچ يك غافل نماند.
از نظر فيزيك ،حيات پيچيده است يا مرگ
حيات.
زندگى آسان است يا مرگ
رشته من قرار نيست براى پاسخ دادن به اين سؤال كمك كند. اما نظر خودم اين است كسى كه با وجود تمام سختى ها و مسائل سر راهش زندگى را انتخاب مى كند خيلى ارزشمندتر از كسى است كه مرگ را انتخاب مى كند.
عنوان كارى كه جايزه اش به شما تعلق گرفت چه بود
من بايد يك توضيحى بدهم. به مجموعه تحقيقات و كار من اين جايزه تعلق گرفت. من طرح هايى براى طراحى آزمايش هايى جهت اندازه گيرى برخى پارامترهاى نوترينوها داشتم كه اين طرح ها به وسيله اساتيد اين رشته از كشورهاى آمريكا و ايتاليا نامزد دريافت جايزه شد.
آيا «آيوپاپ» به شما كمكى هم مى كند
همكارى هاى بين المللى خيلى مهم است. من associate member مؤسسه تحقيقاتى ICTP (مركز جهانى فيزيك نظرى) ايتاليا هستم كه بهترين فيزيكدانان دنيا در آن فعاليت مى كنند. يكى از بهترين كمك ها همين است كه بتوانم سالى يكى ـ دو بار براى تحقيقات به ايتاليا بروم.
آرزوى شما چيست
در كار علمى ام بتوانم فكرها، طرح ها و مقالات بهترى را در آينده ارائه كنم.
http://www.iran-newspaper.com/1387/8...de.htm#s858621