چگونه یک لپ تاپ مخصوص بازی انتخاب کنیم

[bigbang]

در گذشته‌ای نه‌چندان دور کامپیوتر همراه یا لپ‌تاپ‌ وسیله‌ای کاملا اشرافی با قیمت بسیار بالا و امکانات اندک بود که استفاده از آن تنها به افرادی خاص با کاربری ویژه محدود شده بود. قابلیت‌های سخت‌افزاری لپ‌تاپ‌ها حتی تا همین چند سال گذشته نیز به هیچ عنوان با رده کامپیوترهای حرفه‌ای دسکتاپ در گزینه‌های متفاوت پردازشی و گرافیکی قابل مقایسه نبوده و اصولا از لپ‌تاپ‌ها برای مواقع عدم دسترسی به PC در حین حرکت و به صورت پورتابل استفاده می‌شد. در بحث لپ‌تاپ‌های بزرگ موسوم به Desktop Replacement نیز به‌رغم نامگذاری این رده به عنوان لپ‌تاپ‌های جایگزین دسکتاپ عملا هیچ‌ گاه این اتفاق یعنی جایگزینی دسکتاپ در نسل پیشین لپ‌تاپ‌ها رخ نداد.

اما این روند آرام‌آرام با پیشرفت چشمگیر فناوری و حرکت به‌سوی کاهش حجم و وزن کامپیوترها از یک سو و اقبال عمومی به سمت لپ‌تاپ‌ها از سوی دیگر تا حدود بسیار زیادی تغییر کرد و نه‌تنها جایگاه مطلوب نوت‌بوک‌ها در نزد خریداران با ارتقای چشمگیری روبه‌رو شد بلکه این رشد تا حدود زیادی روی فروش کامپیوترهای PC نیز تاثیر منفی گذاشت و برای اولین بار در این صنعت فروش نوت‌بوک‌ها از میزان فروش کامپیوترهای دسکتاپ در سراسر جهان گذر کرد. از جمله بزرگ‌ترین عوامل موفقیت نوت‌بوک‌ها در تسخیر بازار مصرف باید به تنوع بیش از اندازه این رده و تامین نیازهای تمامی کاربران در سطوح مختلف کاربری و قیمتی اشاره کرد. از دیگر عوامل موفقیت کلاس نوت‌بوک‌ها باید از فاکتور اساسی کاهش قیمت یاد کرد؛ نکته مهمی که پس از مدت‌ها استفاده از لپ‌تاپ‌ را به امری معمولی و عادی در میان تمامی افراد، فارغ از میزان بودجه و درآمد بدل کرده است. تغییرات چشمگیر در طراحی دستگاه شامل کاهش ابعاد و وزن، استفاده گسترده از رنگ‌های مختلف برای بدنه، بهبود فوق‌العاده در دوام باتری و گسترش راه‌های ارتباطی دستگاه از دیگر عوامل رشد محبوبیت این دسته در میان کاربران است اما شاید هیچ یک از موارد متعدد ذکرشده به ‌اندازه مهم‌ترین عامل در این رده یعنی ارتقای گزینه‌های سخت‌افزاری دستگاه، نقشی اساسی در مقبولیت این ابزار قابل حمل در میان کاربران ایفا نمی‌کنند؛ ارتقای سخت‌افزارهای مختلف و در صدر آنها به‌کارگیری پردازشگرها و کارت‌های گرافیک قدرتمند مطمئنا تاثیر ویژه‌ای در نوع نگاه خریداران و تمایل آنها به رده نوت‌بوک‌ها بر جای خواهد گذاشت.
از نخستین گزینه‌های سخت‌افزاری تغییریافته در لپ‌تاپ‌های مدرن می‌توان از صفحه‌نمایش دستگاه یاد کرد، جایی که علاوه بر تغییر رزولوشن از مقادیر استاندارد سال‌های گذشته همچون ۷۶۸×۱۰۲۴ پیکسل (XGA) و ۸۰۰×۱۲۸۰ پیکسل (WXGA) به مقادیر جدیدی همچون ۷۶۸×۱۳۶۶ پیکسل و ۹۰۰×۱۶۰۰ پیکسل در سایزهای متوسط، این رقم برای مدل‌های دارای صفحه‌نمایش بزرگ حتی به وضوح Full HD یا ۱۰۸۰×۱۹۲۰ پیکسل نیز ارتقا پیدا کرد. تغییر نسبت تصویر از ۴:۳ سال‌های گذشته به نسبت واید ۱۶:۹ و به تبع آن تغییرات کوچک در ابعاد صفحه‌نمایش همچون استفاده از سایز ۱۵.۶ اینچی به جای ۱۵.۴ اینچی از دیگر موارد قابل ذکر در این رده است. تغییرات صفحه‌نمایش البته به این موارد محدود نشده و نکات مهم دیگری همچون استفاده از لامپ‌های LED برای تامین نور دستگاه، افزایش چشمگیر روشنایی، زاویه دید و کنتراست و کاهش هر چه بیشتر حاشیه دور صفحه‌نمایش نیز تغییرات دیگر در این زمینه را نشان می‌دهند.

بخش پردازشی لپ‌تاپ‌ها نیز طبیعتا از سیل تغییرات صورت‌پذیرفته در این رده برکنار نبوده و همواره در مدت‌زمانی بسیار کوتاه و تقریبا بلافاصله پس از معرفی چیپ‌ست‌های پردازشی جدید برای کامپیوترهای دسکتاپ نسخه نوت‌بوکی این پردازنده‌ها نیز در اختیار سازندگان قرار گرفته است. نسل جدید پردازشگرهای نوت‌بوکی با ارائه اولین اعضای خانواده CoreDuo اینتل آغاز شده و با نمونه‌های دوهسته‌ای Core2Duo ادامه یافت و در حال حاضر با مدل‌های دو و چهارهسته‌ای Core i3، Core i5 و Core i7 در شرایط بسیار ایده‌آلی به سر می‌برد. البته در این میان از محصولات دیگر سازنده بزرگ این رده یعنی شرکت AMD نیز در ساختار برخی نوت‌بوک‌ها استفاده شده که از لحاظ تنوع و تعدد در رده بسیار پایین‌تری نسبت به محصولات اینتل قرار می‌گیرد.
دیگر بهبودهای صورت‌گرفته در گزینه‌های سخت‌افزاری خانواده نوت‌بوک‌ها در سال‌های اخیر در یک نگاه مختصر شامل افزایش چشمگیر حافظه جانبی (RAM)، حضور درایو‌های SSD به جای هارددیسک‌های آسیب‌پذیر و استفاده از کارت‌های گرافیک قدرتمند است که همگی نوع کاربری ابزاری به نام نوت‌بوک را کاملا با تحول روبه‌رو ساخته‌ و کاربری‌های جدیدی برای این کامپیوترهای همراه ایجاد کرده‌اند، از جمله محبوب‌ترین کاربری‌های جدید نوت‌بوک‌ها استفاده از آنها به عنوان ابزاری قدرتمند در جهت اجرای بازی‌های کامپیوتری پیشرفته با حداکثر کیفیت و وضوح است. در این راستا علاوه بر حضور نوت‌بوک‌های قدرتمند با توان گرافیکی و پردازشی بالا دسته جدیدی با عنوان لپ‌تاپ‌های مخصوص بازی یا Gaming Notebook نیز متولد شد که نه‌تنها از پردازنده و گرافیک پیشرفته برای اجرای بازی‌های مدرن برخوردار است بلکه سایر اجزای دستگاه نیز به طور کامل برای اجرای بازی بهینه‌سازی شده‌اند، از جمله این اجزای تغییریافته می‌توان از صفحه‌کلید با نور پس‌زمینه مخصوص و دکمه‌های های‌لایت‌شده مخصوص بازی، صفحه‌نمایش با وضوح و روشنایی بالا، اسپیکرهای قدرتمند با پشتیبانی از صدای فراگیر و حافظه داخلی بسیار بالا برای ذخیره عناوین متعدد بازی اشاره کرد. طراحی بدنه خارجی این نوت‌بوک‌ها نیز به شیوه متفاوتی متناسب با کاربری بازی‌های کامپیوتری صورت پذیرفته است.
در حال حاضر یکی از تنها سازندگان همچنان فعال در این رده، برند مشهور Alienware است که البته چند سال پیش توسط شرکت Dell به طور کامل خریداری شد. Alienware که علاوه بر رده نوت‌بوک در کلاس کامپیوترهای دسکتاپ‌ قدرتمند نیز فعال است، با طراحی بی‌نظیر و ایجاد تغییرات فراوان در ساختار نوت‌بوک‌های مخصوص بازی، شرایط بسیار سختی برای دیگر سازندگان در جهت رقابت با این برند ایجاد کرده است. نوت‌بوک‌های مخصوص بازی Alienware در سه سایز ۱۴، ۱۷ و ۱۸ اینچی ارائه می‌شوند و از لحاظ مشخصات سخت‌افزاری و طراحی بدنه خارجی در صدر نمونه‌های معدود این کلاس قرار می‌گیرند.
لپ‌تاپ‌های اختصاصی سری Gaming علی‌رغم جذابیت بسیار بالا به دلیل محدودیت در تولید و تیراژ بسیار اندک از یک سو و قیمت بسیار گزاف در نظر گرفته‌شده برای این دسته از سوی دیگر غالبا جایی در سبد خرید اکثر کاربران این رده ندارند، این نکته برای کاربران داخلی در غیاب اکثر نمونه‌های اختصاصی این کلاس و افزایش غیرقابل توجیه قیمت این نمونه‌ها با شدت بیشتری دنبال شده و تقریبا تمامی کاربران رده Gaming به جای خرید نمونه‌های اصلی و بهینه‌شده برای بازی‌های کامپیوتری به دنبال بالاترین چینش‌های پردازشی و گرافیکی برای اجرای بازی‌های روز هستند. از این رو توجه ویژه به سه عامل اساسی نوع پردازنده، میزان حافظه RAM و قدرت پردازشگر گرافیکی از بیشترین تاثیر بر یک انتخاب صحیح در این رده برخوردار بوده و بدون شناخت برترین‌های هر کلاس امکان یک انتخاب صحیح برای رده Gaming از کاربران سلب خواهد شد.

پردازنده‌های فعلی شرکت اینتل در رده پورتابل در حال حاضر در سه کلاس متفاوت Core i3، Core i5 و Core i7 عرضه می‌شوند که با دارا بودن زیرشاخه‌های متعدد به صورت جداگانه برای هر دو دسته دسکتاپ‌ و لپ‌تاپ در دسترس قرار دارند. این سه پردازنده علاوه بر تفاوت در نوع معماری و امکانات جانبی، از اختلاف‌های فراوانی نیز با همنامان دسکتاپی خود برخوردارند. پردازنده‌های متفاوت این کلاس را می‌توان به دو دسته مشخص یعنی نسل نخست بر پایه معماری Arrandale و نمونه‌های جدیدتر سندی‌بریج تقسیم‌بندی کرد. پردازنده‌های Core i3 سری ۵۰۰ که با معماری Arrandale تولید شده‌اند نمونه‌هایی دوهسته‌ای با فرکانس ۲.۱۳ تا ۲.۲۶ گیگاهرتز هستند و با اینکه امکان هایپر تریدینگ برای آنها در نظر گرفته شده اما از امکان توربو بوست در افزایش سرعت کلاک پردازنده با غیرفعال کردن سایر هسته‌ها در آن خبری نیست. در نسل دوم پردازنده‌های دوهسته‌ای Core i3 موسوم به سندی‌بریج فرکانس پردازنده مابین ۲.۱ تا ۲.۴ گیگاهرتز است و سه مگابایت حافظه کش L3 در آنها دیده می‌شود. پشتیبانی از هایپر تریدینگ و غیبت توربو بوست دیگر مشخصات تکراری این پردازنده‌ها را تشکیل می‌دهند. در Core i3های جدید همچون دیگر سندی‌بریج‌ها از فناوری گرافیک HD درونی چیپ‌ست پشتیبانی می‌شود. در یک نگاه پردازنده‌های Core i3 با اینکه از عملکرد نسبتا مناسبی در قیاس با پردازنده‌های پیشین اینتل برخوردارند اما به دلیل محدودیت در فرکانس و تعداد هسته و به کار گرفته شدن در لپ‌تاپ‌های نه‌‌چندان پیشرفته موسوم به Entry-level امکان قرار گرفتن در میان انتخاب‌های یک لپ‌تاپ مخصوص بازی را نخواهند داشت.
نسل اول پردازنده‌های پورتابل Core i5 بار دیگر با معماری Arrandale ارائه شده و از آنها با عنوان سری ۴۰۰ و ۵۰۰ یاد می‌شود. در پردازنده‌های این دسته به‌رغم شباهت به Core i3ها در برخورداری از دو هسته پردازشی، کلاک پردازنده به ۲.۲۶ تا ۲.۵۳ گیگاهرتز ارتقا داد شده است. تفاوت مهم دیگر در نسل اول Core i5ها در مقایسه با دسته Core i3 فعال بودن هر دو قابلیت هایپر تریدینگ و توربو بوست در این مدل‌هاست که امکان ایجاد هسته مجازی و افزایش سرعت کلاک با غیرفعال کردن هسته دوم را فراهم می‌سازد. نسل دوم پردازنده‌های Core i5 اینتل مبتنی بر سندی‌بریج در دو کلاس متفاوت ۲۴۰۰ و ۲۵۰۰ تولید می‌شود که با اینکه هر دو دارای دو هسته پردازشی هستند و از قابلیت‌های همیشگی این دسته همچون فعال بودن هایپر تریدینگ و توربو بوست پشتیبانی می‌کنند اما تفاوت‌های اندکی نیز در آنها به چشم می‌خورد که مهم‌ترین این تفاوت‌ها پایین‌تر بودن نسبی سرعت کلاک پردازنده در مدل‌های سری ۲۴۰۰ است. اعضای مختلف نسل جدید Core i5ها از فرکانس کلاک پردازنده مابین ۲.۳ تا ۳.۳ گیگاهرتز پشتیبانی کرده و همگی نیز از سه گیگابایت حافظه کش L3 برخوردارند. Core i5ها برای قرارگیری در یک سیستم Gaming از شرایط بسیار مناسب‌تری نسبت به Core i3ها برخوردار هستند و در صورت استفاده از مدل‌های مبتنی بر سندی‌بریج با فرکانس کلاک بالاتر و پشتیبانی از چیپ‌ست گرافیکی HD داخلی، وضعیت کاملا بهبود خواهد یافت. بدین‌ ترتیب در صورت تامین شدن نیازهای کاربران در دو عامل حیاتی دیگر در حین انتخاب یک سیستم بازی یعنی حافظه رم و کارت گرافیکی، پردازنده‌های Core i5 نیز می‌توانند به عنوان یک انتخاب نسبتا مناسب در این رده معرفی شوند.

بالاترین کیفیت پردازنده‌های فعلی اینتل در قالب پردازشگرهای سری Core i7 این شرکت ارائه می‌شود. این پردازنده‌ها نیز همچون دو همتای دیگر خود در دو نسل متفاوت در دسترس قرار دارند، نسل اول این پردازنده‌ها با دو و چهار هسته پردازشی بار دیگر با معماری Arrandale ساخته شده و خود مشتمل بر دو دسته متفاوت نمونه‌های استاندارد و مدل‌های کم‌مصرف با پسوند “L” هستند. کلاک پردازنده در مدل‌های مختلف این دسته از ۲ تا ۲.۶ گیگاهرتر متغیر بوده و هایپر تریدینگ و توربو بوست نیز در آنها فعال است. افزایش حافظه L3 به چهار مگابایت از دیگر تفاوت‌های این دسته با مدل‌های پیشین است. نسل دوم پردازنده‌های Core i7 مبتنی بر سندی‌بریج از تغییرات مشخصی در نا‌مگذاری برخوردارند، جایی که پسوند Q برای متمایز کردن نمونه‌های چهارهسته‌ای از پردازنده‌های دوهسته‌ای به کار گرفته شده و استفاده از یک عدد فرد (به جز ۵) در انتهای نام مدل نیز نشانگر کم‌مصرف بودن پردازنده است. دیگر پسوند استفاده‌شده در مدل‌های مختلف پردازنده‌های Core i7 پسوند XM است که نشان‌دهنده مدل‌های Extreme Edition است و به صورت محدود تنها در لپ‌تاپ‌های بسیار پیشرفته سری Gaming به کار گرفته می‌شود. سه دسته مشخص نسل دوم Core i7های لپ‌تاپی شامل مدل‌های مختلف سری ۲۶۰۰، ۲۷۰۰ و ۲۸۰۰ می‌شود که البته در زمان نگارش این مطلب هنوز تنها دو مدل ارائه‌شده به دسته ۲۸۰۰ به صورت رسمی در دسترس قرار نگرفته‌اند. بدین ‌ترتیب نکته کلیدی در برخورد با پردازنده‌های Core i7 برای کاربران رده Gaming توجه به پسوند عددی و حروفی در انتهای نام این پردازنده‌هاست به طوری که عدم حضور اعداد فرد (به جز ۵) در انتهای نام و استفاده از حرف Q یا XM می‌تواند بهترین انتخاب را برای رده بازی به همراه داشته باشد.

پس از مبحث پردازنده مطمئنا حضور یک کارت گرافیکی قدرتمند از بالاترین درجه اهمیت برای کاربران رده Gaming برخوردار است؛ پردازشگر‌های گرافیک پورتابل همچون کارت‌های گرافیک دسکتاپی توسط دو شرکت معتبر انویدیا با چیپ‌ست‌های جیفورس و AMD با کارت‌های Radeon تولید می‌شود اما ناگفته پیداست میزان قدرت و کیفیت یک کارت گرافیک فارغ از شرکت سازنده آن با گزینه‌های سخت‌افزاری و تکنولوژی ساخت یک چیپ‌ست تعیین خواهد شد. در این راستا شناختی هرچند اندک از گزینه‌های تعیین‌کننده در کیفیت یک پردازشگر گرافیکی می‌تواند با بهترین نتایج به خصوص برای کاربران Gaming همراه شود. نخستین نکته مورد توجه کاربران در حین اظهار نظر در مورد کیفیت یک کارت گرافیکی میزان حافظه گرافیکی در دسترس چیپ‌ست است، این حافظه نقش مهمی در اجرای بی‌نقص بازی‌های پیشرفته با گرافیک بالا ایفا می‌کند و رقم‌های بالاتر در آن نسبت مستقیمی با کیفیت کارت گرافیک دارد اما یک نکته نهفته در این قسمت، حافظه واقعی و فیزیکی نصب‌شده در کارت گرافیک است چرا که در تبلیغات تجاری برای جلب هرچه بیشتر کاربران از مجموع حافظه فیزیکی کارت گرافیکی و حافظه اشتراکی با رم به عنوان میزان حافظه داخلی این قسمت یاد می‌شود و این در حالی است که در دنیای واقعی عملا حافظه گرافیکی اشتراک‌گذاری‌شده از سوی رم تاثیر چندانی در کیفیت عملکرد مجموعه گرافیکی دستگاه نخواهد داشت.
نکته بسیار مهم دیگر در این قسمت که غالبا در هیاهوی ناشی از رقم‌های گیگابایتی حافظه گرافیکی گم می‌شود، پهنای باند حافظه کارت گرافیک یا Memory Bus Width است. این پهنای باند که برای گرافیک‌های پورتابل بین چهار مقدار ۶۴، ۱۲۸، ۱۹۲ و ۲۵۶ بیت متغیر است خود به روشنی در یک نگاه از کیفیت کارت گرافیک و میزان انتظار از آن سخن می‌گوید؛ تقریبا تمامی گرافیک‌های به کار گرفته‌شده در مدل‌های ارزان‌قیمت و میانی بازار با پهنای باند ۶۴ بیتی ارائه شده و در نتیجه علی‌رغم حافظه‌های گرافیکی داخلی مطمئنا از کیفیت چندانی در این زمینه برخوردار نیستند. از جمله مثال‌های مناسب در این زمینه باید به سری AMD Radeon 7500M اشاره کرد که برخلاف حافظه یک گیگابایتی داخلی و پشتیبانی از DirectX 11 به دلیل پهنای باند ۶۴ بیتی به‌ هیچ عنوان مناسب رده Gaming ارزیابی نمی‌شود. از این رو گرافیک‌های مناسب برای کاربران رده Gaming بدون در نظر گرفتن شرکت سازنده می‌بایست حداقل از نمونه‌های دارای پهنای باند حافظه ۱۲۸ بیتی انتخاب شوند هرچند برخی از بازی‌های مدرن با جزییات فراوان و وضوح تصویر بالا، در این پهنای باند نیز امکان اجرای مناسب را ندارند و ارتقا به نمونه ۱۹۲ بیتی و حتی ۲۵۶ بیتی برای آنها امری کاملا ضروری است. در نهایت داده‌های مهم دیگری همچون سرعت هسته، سرعت حافظه، سرعت سایه‌زن (Shader)، معماری ساخت و شاید از همه مهم‌تر توجه به عملکرد کارت گرافیک در تست‌های صورت‌گرفته روی آن در بنچ‌‌مارک‌های متفاوت و در بازی‌های واقعی معیار مناسبی در جهت تعیین گرافیک در اختیار خریداران نوت‌بوک‌های مخصوص بازی قرار می‌دهد.
فاکتور بعدی دیگر در جهت دسترسی به بهترین کیفیت در کلاس Gaming ظرفیت و سرعت حافظه جانبی رم خواهد بود. در حال حاضر استفاده از هشت گیگابایت حافظه رم در نوت‌بوک‌های معمول مجهز به ویندوز‌های ۶۴ بیتی امری معمول و عادی تلقی می‌شود و این میزان حافظه رم برای کاربری بازی با تبادل حجم وسیعی از اطلاعات لحظه ‌به‌ لحظه با پردازنده از جمله حداقل‌های قابل ذکر برای یک نوت‌بوک سری Gaming خواهد بود. امروزه در نوت‌بوک‌های پیشرفته سری Gaming همچون مدل‌های متفاوت برند Alienware از ۱۶ تا ۳۲ گیگابایت حافظه رم استفاده شده که به خوبی نیازهای رو به گسترش کاربران این رده را تامین می‌کند. از جمله برگ‌های برنده اصلی کاربران در این زمینه قابلیت ارتقای آسان حافظه رم است که با مدیریت هزینه‌های اولیه خرید امکان ارتقای این قسمت را در آینده بسته به نیاز افراد فراهم می‌سازد و تنها نکته مهم در این رده توجه به امکان این ارتقا و حداکثر حجم قابل به‌کارگیری در اسلات‌های رم دستگاه است.
دیگر فاکتورهای اساسی در حین انتخاب و خرید یک نوت‌بوک مخصوص بازی شامل سایز و وضوح صفحه‌نمایش، ظرفیت و دوام باتری، صفحه‌کلید با نور پس‌زمینه مناسب با تفکیک کلیدهای بازی و پشتیبانی از صدای فراگیر خواهد بود.