لينوكس چيست ؟

[امیر عباس انصاری]

لینوکس چیست؟؟

لینوکس یک سیستم عامل آزاد و باز متن است که تحت مجوز GNU/GPL منتشر شده است. باز متن به این معنی که هر شخصی آزاد است تا از آن استفاده کند ،‌آن را تغییر دهد و حتی می تواند آن را دوباره توزیع کند.
لینوکس در سال ۱۹۹۱ در دانشگاه هلسینکی فنلاند توسط یک دانشجوی جوان به نام لینوس تروالدز نوشته شد. تراوالدز در اصل با Minix (که یک یونیکس خلاصه شده است.) کار می کرد ،‌اما تصمیم گرفت تا سیستم عاملی دلخواه خود و بر اساس UNIX خلق کند و این ماجرا با انتشار نسخه ی 0.02 در سال ۱۹۹۱ توسط او آغاز شد که در زمان نوشتن این مقاله آخرین نسخه ی پایدار آن 2.6 می باشد.
لینوس ترووالدز طی یک نامه ی الکترونیکی خبر نوشتن سیستم عامل بازمتن خود را اعلام کرد ، طولی نکشید که صدها نفر از سراسر دنیا خواهان کار با این سیستم عامل باز متن (Open Source) که به UNIX شباهت داشت شدند و شروع به توسعه ی ان کردند.
امروزه توزیع های فراوانی از لینوکس و جود دارد که از هسته و نرم افزار های آزاد (Free Software) همراه هسته تشکیل می شوند. همه ی این توزیع ها از یک هسته ی واحد به نام لینوکس استفاده می کنند.
اگر بخواهیم دقیق تر توضیح بدهیم ، لینوکس یکسری کد است و ارتباط بین سخت افزار ها و نرم افزار ها را برقرار می کند (به عنوان هسته یا کرنل) و یک توزیع لینوکس (که در زبان عام به ان لینوکس می گویند) شامل هسته و تعداد زیادی نرم بازمتن می باشد مانند توزیع های ردهت (Redhat) ، دبیان ( debian ) ، اسلاکویر( Slackware) وجینتو(Gentoo).
امروزه برای راحتی به توزیع های لینوکس همان لینوکس گفته می شود که البته صحیح آن گنو/لینوکس می باشد ، چرا که بیشتر نرم افزار های استفاده شده در این توزیع ها تحت مجوز های گنو انتشار یافته اند، بنابراین این از این پس هر جا که از لینوکس نام می بریم منظورمان همان توزیع های گنو/لینوکس است مگر ان که صریحا به هسته ی لینوکس اشاره کنیم .


لینوکس سیستم عامل قرن ۲۱ :

گنو/لینوکس یک سیستم عامل بامتن (Open Source) است . بازمتن بودن گنو/لینوکس باعث شده تا عده ی فراوانی از سرتاسر جهان توسط اینترنت گردهم آمده و برروی این سیستم عامل کار کنند ، نتیجه ی این گردهم آیی سیستم عاملی قدرتمند با ویژگی هایی منحصر به فرد شده که علاوه بر رایگان بودن و باز متن بودن ویژگی های بسیاری دارد که باعث شده تا لینوکس که در ابتدا در محیط های دانشگاهی و آکادمیک بزرگ شده حالا دیگر پا به عرصه ی تجارت و دولت بگذارد تا جایی که دولت های بزرگ اروپا مانند آلمان و اسپانیا سیستم عامل ملی خود را لینوکس اعلام کنند و البته نه تنها دولت ها بلکه نهاد ها و وزارت خانههای بسیاری سیستم عامل نهاد یا وزارت خانه ی خود را به لینوکس تبدیل کرده اند مانند وزارت دفاع آمریکا ،‌اداره ی پست آمریکا ،‌نیروهای مسلح ترکیه یا حتی در ایالت کالیفرنیای امریکا نیز برای اداره یامور از این سیستم عامل استفاده می شود. شاید برای شما این پرسش مطرح شده باشد که این ویژگی های لینوکس چیست که این گونه همگان را به سوی لینوکس جذب کرده؟

در این جا برخی ویژگی های لینوکس را ذکر می کنم:

هزینه :
گنو/لینوکس یک سیستم عامل رایگان است ، البته توزیع هایی هم وجود دارد که به صورت تجاری ارائه می شوند اما قیمت آن ها همواره کمتر از سیستم عامل های تجاری مانند مایکروسافت ویندوز یا UNIX است ، البته این نکته نیز گفتنی است که اغلب توزیع های تجاری لینوکس را نیز می توان به صورت رایگان از اینترنت دریافت (Download) کرد و حتی برای دوستانتان نیز می توانید کپی کنید اما این نسخه هایی که بابت آنها پولی پرداخت نشده ، دارای خدمات پشتیبانی یا کتابچه ی راهنما نیستند .(هر چند که همواره هزاران صفحه اطلاعات رایگان در اینترنت در باره ی توزیع های مختلف گنو/لینوکس وجود دارد.)
پایین بودن هزینه های گنو/لینوکس یکی از عواملی است که دولت های بسیار و شرکت های بزرگ را واداشته تا این سیستم عامل را سیستم عامل رسمی خود اعلام کنند.

امنیت و پایداری :
لینوکس با توجه به ساختار خود سیستم عاملیست امن و پایدار ، پایداری لینوکس را مدیون روش صحیح استفاده ی آن از سخت افزاریم که این خصلت را از UNIX به ارث برده و امنیت آن را علاوه بر ساختار صحیح ان مدیون بازمتن (Open Source) بودن آن هستیم. بازمتن بودن بودن باعث شده تا در صورت مشاهده ی کوچکترین مشکل در هسته یا نرم افزار های جانبی در چند ساعت یا حد اکثر چند روز توسعه دهندگان و برنامه نویسان ضعف و مشکل را حل کرده و راه حل را در اختیار عموم کاربران قرار دهند. این گونه است که گنو/لینوکس در پایداری و امنیت به یک افسانه تبدیل شده است و جزو ایمن ترین و پایدارترین سیستم عامل های جهان به شمار می رود.
موضوع پایداری و امنیت در حوزه ی سرور ها و شبکه بسیار مهم است تا جایی که لینوکس بیش از 30 در صد از سرور های جهان را شامل می شودو70 در صد دیگر شامل SCO UNIX و SUN UNIX و IRIX و HP-UX و FreeBSD ودیگر یونیکس ها و Apple Mac و در صدی هم ویندوز می شود و با توجه به تعدد این سیستم ها می بینیم 30در صد خود رقمی قابل توجه است.
باید خاطر نشان کنم که تا به حال برای لینوکس هیچ ویروس یا کرمیبه آن شکل که برای ویندوز مایکروسافت وجود دارد نوشته نشده است و برای نرم افزار های مدیریت ایمیل یا جستجوی وب (Browser) آن هم ویروسی شناسایی نشده و برعکس IE ویندوز که همواره باید برای آن وصله (Patch) های امنیتی دانلود کرد برای مورورگر های لینوکس بعد نیازی به تلف کردن وقت با این کار ها نیست.

نیاز های سخت افزاری اندک :
گنو/لینوکس به دلیل ساختار هسته ی مناسب و تعدد توزیع ها می تواند با حداقل امکانات سخت افزاری به خوبی کار کند تا جایی که حتی توزیع هایی وجود دارد که بدون وجود هارد دیک برروی سیستم و یا با حافظه (RAM) معادل 16 مگابایت می تواند سیستم شما را راه اندازی کند .

تنظیم و شخصی سازی :
گنو/لینوکس را می توان با رابط خط فرمان (Command Line Interface) همانند MS-DOS و یا با رابط گرافیکی مانند ویندوز مایکروسافت یا Apple Mac اجرا و استفاده کرد. دردسر های معمول تنظیم و شخصی سازی میز کار با وجود محیط های گرافیکی مختلف مانند (کی دی ای ( KDE یا( گنوم(GNOME از بین رفته و شما می توانید از ده ها محیط گرافیکی گنو/لینوکس حداکثر بهره را ببرید.
محیط های گرافیکی گنو/لینوکس با هدف رفع نیاز کاربران و به صورت بازمتن بوده و توسط گروه بزرگی از برنامه نویسان در خلق شده و در حال توسعه هستند، شما می توانید باتوجه به شرایط سخت افزاری و سلیقه ی خود از از هر کدام از این محیط های گرافیکی بهره برده و بر اساس نیازتان تنظیمش کنید .

آزادی:
لینوکس یک سیستم عامل آزاد است ،‌شما می توانید با در دست داشتن کد های منبع آن که برنامه نویسان و خالقین لینوکس در اختیار شما قرار می دهند مطابق میل خود تغییر و توسعه دهید ، کافیست شما به زبان های C و ++C و اسمبلی آشنا باشید ، حالا می توانید توزیع خود را داشته منتشر کنید،‌حتی برای کاربران غیر فنی که به این زبان ها اشنایی ندارند ابزار ها و توزیع هایی معرفی می شود تا با حداقل دانش برنامه نویسی به انتشار توزیع مخصوص خود بپردازند.

این آزادی در تغییر و توزیع مجدد با در دست داشتن کد های منبع باعث رواج هر چه بیشتر گنو/لینوکس شده تا جایی که شما می توانید برای هر کاربردی یک لینوکس بیابید! برای نمومنه لینوکسی فقط برای کار های وب وجود دارد و لینوکسی دیگر فقط برای پخش مولتی مدیا و یا لینوکسی برای شبکه .
البته آزاد بودن گنو/لینوکس باعث پیشرفت این سیستم عامل تا جایی است که دولت هایی مانند چین تصمیم به نوشتن توزیع مخصوص به خودشان گرفته اند که کاملا با ویژگی های زبان آن ها سازگاری دارد در صورتی که این موضوع در سیستم عامل های غیر ازاد (Free) و بازمتن مسلما میسر نمی شد.

کاربرد های لینوکس :
گنو/لینوکس را می توان از میز کار دانش اموزان دبستان در اسپانیا تا ماهواره های کوچک در فضا یافت! از آن جایی که لینوکس یک سیستم عامل ذاتا چند کاربره (Multi User) و چند کاره (Multi Task) است [به این معنی که در یک لحظه بیش از یک کاربر می تواند با ان کار کند و بیش از یک برنامه را اجرا می کند.] و در کنار این دو مزیت سیستم عاملی پایدار و امن است می تواند گزینه ای مناسب برای سرویس دهنده های شبکه باشد ، در حال حاضر اغلب شبکه های بزرگ و معتبر از سیستم عامل لینوکس به عنوان سرویس دهنده ی اصلی خود استفاده می کنند.حتی سرویس دهنده های سایت hotmail بعد از کرک های متناوب از سوی مهاجمین به جای ویندوز مایکروسافت از لینوکس برای مدتی استفاده کرد تا بتواند در مقابل کرک های مداوم مهاجمان دوام بیاورد. البته شرکت بزرگ IBM نیز محصولات سرویس دهنده ی خود را مانند سرور های وب و شبکه با سیستم عامل لینوکس می فروشد .

البته کاربرد لینوکس به سرویس دهنده ها ختم نمی شود بلکه آن را می توان بر روی تقریبا هر ابزاری نصب کرد! آخرین مدل های گوشی موبایل در کره به جای سیستم عامل های قبل از گنو/لینوکس استفاده می کند ،‌در هند لینوکس به عنوان سیستم عامل کامپیوتر های دستی (Handheld) یا PDA استفاده می شود در ژاپن شرکت سونی در لوازم صوتی و تصویری خود از گنو/لینوکس استفاده می کند ، خلاصه هر کجا به یک سیستم عامل احتیاج هست می توان از لینوکس استفاده کرد و اگر لینوکس برای آن کار مناسب نباشد جامعه ی توسعه دهنده ی لینوکس برای آن کار توسعه می دهندش ! و البته میز کار کاربران معمولی را فراموش کردیم ، همان طور که در بالا گفتیم با توجه به توزیع های متفاوت و محیط های گرافیکی بسیار زیاد برای کار با لینوکس امروزه دیگر این سیستم عامل یک سیستم عامل حرفه ای نیست بلکه یک سیستم عامل حرفه ای و خانگی شده است. شما می توانید در خانه به شنیدن موسیقی یا تماشای فیلم بپر دازید یا کار های خود را مدیریت کنید یا در اینتر نت به گشت وگذار بپردازید یا با دوستتان یک گپ (Chat) اینترنتی بزنید و یا می توانید در خواست مرخصی خود را با برنامه های لینوکسی تایپ کنیدو به مدیر خود بدهید! و البته اگر شما یک برنامه نویس کنجکاو هستید یا برنامه نویس وب ،‌ گنو/لینوکس بهشت شماست !!

البته از دیگر کاربرد های لینوکس استفاده از ان به عنوان سرور اشتراک فایل بجای سیستم عامل گران قیمت ویندوز NT مایکروسافت است که این کار را سامبا ( Samba ) که یک برنامه ی اشتراک گذاری فایل است برایتان انجام می دهد.البته می توانید به عنوان یک سرور SQL قدرتمند که به وسیله ی پایگاه های داده ای بازمتنی که همراه گنو/لینوکس عرضه می شوندمانندMySQL یا PostgreSQL به رفع نیاز پایگاه داده خود بپردازید.

تصمیم با شماست که همچنان با مایکروسافت باشید یا لذت استفاده از نرم افزار آزاد را بچشید!!

اگه مطلبي يادم رفت شما به جاي من بنويسيد.

با تشكر.
موفق و پيروز باشید.
ارادتمند امیر عباس... بچه تهرانپارس!!