تعاریف بنیادی نجوم

[deltang]

قطبين زمين : بالاترين و پايين ترين نقاط زمين نسبت به استوا كه به قطب شمال و قطب جنوب موسوم هستند.

طول جغرافيايي و نصف النهار :به هر كماني كه از قطب شمال زمين به قطب جنوب وصل كنيم طول جغرافيايي يا نصف انهار می گویند.در اين تقسيم بندي سراسر كره ي زمين را ۳۶۰ نصف انهار پوشش داده است.

نصف النهار مبدا : به نصف انهار ي كه از گرينويچ (ناحيه اي نزديك شهر لندن در انگلستان ) مي گذرد نصف انهار مبدا گويند.لازم به توضيح است كه در زمان هاي بسيار دور اين مكان مبدا ناحيه اي از كشور عزيزمان ، ايران بوده است كه طي يك قرارداد با حاكمان بي خرد آن زمان به گرينويچ انگلستان انتقال يافت !

عرض جغرافيايي: به هر دايره ي فرضي كه موازي با استوا بر روي زمين رسم شود عرض جغرافيايي ميگويند كه بر حسب درجه مي باشد.بر اين اساس استوا عرض جغرافيايي صفر درجه و قطب شمال و جنوب به ترتيب ۹۰ + و ۹۰ - مي باشند.

استوا : دايره اي است فرضي كه كره ي زمين را به دو قسمت مساوي كه نيم كره ي شمالي و نيم كره ي جنوبي نام دارند ، تقسيم مي كند.

كره ي آسمان : از امتداد كره ي زمين تا بي نهايت كره ي بزرگي به دست مي آيد كه به آن كره ي سماوي يا كره ي آسمان گويند كه ظاهرا ستارگان بر روي آن قرار دارند.

استواي سماوي : از امتداد كمربند استوايي زمين تا بي نهايت و ترسيم آن بر روي كره ي آسمان داير ه ي بزرگي بدست مي آيد كه به آن استواي سماوي يا معدل النهار مي گويند و كره ي آسمان را به دو قسمت مساوي تقسيم مي كند.

ميل : به دوايري موازي استواي آسمان كه بر روي كره ي آسمان در نظر گرفته ميشود ميل (declination) مي گويند و آن را با "Dec" نشان مي دهند. ميل بر حسب درجه ميباشد.در اين سيستم استواي سماوي "صفر" و قطبين سماوي ۹۰+ و ۹۰- در نظر گرفته ميشوند.

بعد : كمان هايي كه قطب شمال سماوي را به قطب جنوب سماوي متصل مي كنند را بعد (right Assension) مي گويند و آن را با "R.A" نشان مي دهند.در اين سيستم بعد از صفر تا ۲۳ ساعت (در مجموع ۲۴ ساعت) تقسيم بندي شده است.

دايرة البروج : از ترسيم مدار چرخش زمين به دور خورشيد دايره ي بزرگي بر كره ي آسمان پديد مي آيد كه به آن دايرة البروج مي گوييم.

منطقة البروج : نواري است به پهناي ۱۸ درجه كه دايرةالبروج در مركز آن قرار دارد.در واقع به امتداد ۹ درجه بالاتر و ۹ درجه پايين تر از دايرةالبروج ، منطقةالبروج گويند.

نقاط اعتدالين : به نقاط تقاطع دايرة البروج و استواي سماوي گره (عقده - Nod - جوزهر - گوزهر) مي گويند.اين دو گره تحت عنوان اعتدال بهاري و اعتدال پاييزي شناخته مي شود و اصطلاحا به اين نقاط اعتدالين مي گويند.

نصف انهار مبدا آسماني : به كماني كه از شمال كره ي آسمان به جنوب كره ي آسمان امتداد مي يابد به نحوي كه از نقطه ي اعتدال بهاري مي گذرد را نصف انهار مبدا آسماني مي گويند.

دوره نجومي : به چرخش كامل يك سياره به دور خورشيد نسبت به يك ستاره ي ثابت را دوره ي نجومي گويند.

دوره هلالي: ‌به چرخش كامل يك سياره به دور خورشيد نسبت به زمين دوره ي هلالي گويند.

مقارنه : هرگاه زمين و خورشيد و يك سياره در يك راستا قرار گيرند به طوري كه خورشيد بين آن دو باشد مقارنه رخ مي دهد.

مقابله : هرگاه زمين و خورشيد و يك سياره در يك راستا قرار گيرند به طوري كه زمين بين آن دو باشد مقابله رخ مي دهد.

واحد نجومي : به ميانگين فاصله ي زمين تا خورشيد( ۱۵۰۰۰۰۰۰۰ كيلوتر) يك واحد نجومي گويند.

قدر ظاهري : واحد سنجش درخشندگي اجرام سماوی است. هرچه قدر جسمی کمتر باشد درخشندگی ظاهری ‌اش بیشتر می‌شود. چشم انسان قادر به ديدن اجرام تا قدر ظاهري 6+ مي باشد . قدر ظاهري خورشيد ۵/۲۶ – است.