اثرات تغذیه بر اعصاب

[رزیتا]

اثرات تغذیه بر اعصاب

متقابل جسم بر روان یكدیگر امری است كه امروزه به طور كامل به اثبات رسیده است و اگر ادعا كنیم عواملی كه بر سلامت روان نیز اثرات مهم و قابل توجهی دارند، سخنی به گزاف نگفته ایم تغذیه یكی از مهم ترین عوامل موثر بر سلامت جسم است و به همان نسبت نیز در سلامت اعصاب و روان اثرات قابل توجهی دارد.
اثرات متقابل جسم بر روان یكدیگر امری است كه امروزه به طور كامل به اثبات رسیده است و اگر ادعا كنیم عواملی كه بر سلامت روان نیز اثرات مهم و قابل توجهی دارند، سخنی به گزاف نگفته ایم تغذیه یكی از مهم ترین عوامل موثر بر سلامت جسم است و به همان نسبت نیز در سلامت اعصاب و روان اثرات قابل توجهی دارد.
تغذیه ناكافی و نامناسب می تواند اثرات نامطلوبی بر اعصاب و روان انسان به جا گذارد و حتی موجب افسردگی شدید و اختلالات عصبی جدی شود. از طرف دیگر، اعصاب و روان نیز اثرات بسیار مهم و قابل توجهی بر تغذیه انسان دارد و عوارض عصبی و روانی می تواند موجب اختلالات تغذیه ای شده و به سلامت انسان لطمات فراوانی وارد می سازد. اینك اثرات متقابل تغذیه و اعصاب و روان به طور خلاصه بررسی می شود.مروری داریم بر فاكتورهای غذایی كه بر سلامت اعصاب و روان تاثیر می گذارد و در این ارتباط، عوارض عصبی ناشی از كمبود این عوامل و منابع غذایی آن ها مورد بررسی قرار می گیرند.
كربوهیدرات ها یا مواد قندی-نشاسته ای
سلول های عصبی انرژی مورد نیاز خود را صرفا از گلوكز تامین می كنند. گلوكز فرم ساده كربوهیدرات ها است كه قابل جذب در دستگاه گوارش می باشد. مواد قندی-نشاسته ای برای این كه جذب شوند باید به فرم قند ساده یعنی گلوكز تبدیل شوند. حال چنانچه در برنامه غذایی روزانه كمبود كربوهیدرات وجود داشته باشد انرژی به مقدار كافی به سلول های عصبی نمی رسد، درنتیجه سلول های عصبی دچار كمبود انرژی شده و نمی توانند كار خود را به خوبی انجام دهند كه این امر موجب بروز ناراحتی های عصبی خواهد شد. همچنین محدودیت شدید كربوهیدرات به مدت طولانی، باعث پایین آمدن قند خون می شود كه به این حالت، هیپوگلسیمی می گویند و عوارض آن عبارت است از:
خستگی ، بی حالی، بی حوصلگی، اضطراب، كاهش قدرت یادگیری و سایر عوارض عصبی، به طور كلی كمبود شدید كالری در برنامه غذایی روزانه موجب اختلالات فراوانی می شوند از جمله: لاغری، ضعف و سستی، كم تحركی، خستگی و كاهش كارایی به خصوص در كودكان كمبود كالری موجب بروز عوارض جدی تری از قبیل تحریك پذیری، گریه زیاد، ناآرامی و بی قراری می شود.
منابع غذایی پرانرژی عبارتند از:
الف) كربوهیدرات ها
شامل مواد نشاسته ای؛ غلات، حبوبات و سیب زمینی هستند كه غلات دربرگیرنده برنج، ذرت، گندم، جو و انواع آرد، رشته و ماكارونی هستند و حبوبات شامل نخود، لوبیا، عدس، ماش، باقلا، لپه و سویا هستند هم چنین مواد قندی عبارتند از: قند و شكر و تمام مواد كه در تهیه آن ها از قند و شكر استفاده شده باشد و همچنین عسل، شیره انگور، میوه های شیرین و میوه های خشك شیرین.
● مواد پروتئینی
كمبود پروتئین در برنامه غذایی روزانه موجب بروز عوارض فراوانی در انسان می شود كه در این جا فقط به عوارض عصبی ناشی از این كمبودها اشاره می شود كه از این قرارند: خستگی، بی حالی و سستی، به خصوص در كودكان كه عوارض عصبی جدی تری از قبیل خستگی زودرس، كم تحركی، بیزاری از افراد ناشناخته، قیافه ای بی حالت و اندوهگین بی توجهی به محیط را ایجاد می كند.
مواد غذایی غنی از پروتئین عبارتند از:
الف) پروتئین های حیوانی (گوشت قرمز، مرغ، ماهی، تخم مرغ و لبنیات)
ب)پروتئین های گیاهی (حبوبات، غلات و مغزها مانند پسته، بادام و فندق و گردو، تخمه و سایر انواع مغزها.
● مواد معدنی
مواد معدنی نیزدر سلامت و فعالیت دستگاه عصبی موثرند، موادی كه در این ارتباط نقش مهمی دارند عبارتند از:
الف) ید: ید یك ماده معدنی است كه در تكامل دستگاه عصبی موثر است و چنانچه مادر دوران بارداری دچار كمبود ید شدید باشد و این كمبود جبران نشود نوزاد با عقب افتادگی ذهنی به دنیا خواهد آمد و این عارضه تا آخر عمر گریبان گیر او خواهد بود. چنانچه كودك در ماه های اولیه زندگی نیز دچار كمبود شدید ید باشد عقب افتادگی ذهنی ایجاد خواهد شد ولی عوارض آن ضعیف تر از حالت قبل است.
▪ منابع غذایی ید:
ید در خاك مزروعی وجود دارد و همراه محصولات گیاهی و نیز محصولات لبنی و تخم مرغ به بدن انسان می رسد. در مناطق كوهستانی خاك مزروعی دارای مقدار كافی ید نیست و در نتیجه محصولات خوراكی نیز حاوی مقدار لازم ید برای تامین احتیاجات انسان نمی باشد. در چنین مناطقی از طریق مصرف نمك ید دار، مقدار كافی ید برای تامین احتیاجات تغذیه را دریافت كره و از بروز گواتر پیشگیری می كند.
ب) منیزیم
ماده دیگری كه در سلامت دستگاه عصبی موثر است منیزیم می باشد كه كمبود آن عوارض عصبی از او بیل تحریك پذیری و آشفتگی روانی ایجاد می كند.
▪ منابع غذایی
منابع غذایی منیزیم عبارتند از: مغزها-غلات با سبوس و سبزی های سبز تیره
ج) آهن
كمبود آهن موجب كم خونی می شود و در این عارضه به علت آن كه خون به مقدار كافی و لازم به سلول ها از جمله سلول های عصبی نمی رسد عوارضی از قبیل خستگی، بی حالی، ضعف، كاهش قدرت یادگیری، ضعف حافظه به خصوص در كودكان ایجاد می كند.
▪ منابع غذایی
الف) منابع حیوانی: مانند جگر، كلیه، گوشت قرمز، مرغ، ماهی
ب) منابع گیاهی: مانند مغزها، حبوبات و سبزی ها
منابع گیاهی آهن از نظر جذب دارای مشكل هستند و در دستگاه گوارش انسان به خوبی جذب نمی شوند. چنانچه به هنگام مصرف منابع گیاهی آهن، از آب لیموترش تازه یا هر منبع دیگر ویتامین C استفاده شود جذب آهن را تا حدود زیادی افزایش می دهد.
روزنامه جوان