مقایسه بازیافت مواد زائد جامد شهری در تهران و توکیو

[civilar]

Tehran vs Tokyo in Recycling

بررسي تفاوتهاي مديريت مواد زائد جامد شهري شهرهاي تهران و توکيو
سيد محمدرضا علوي مقدم - استاديار دانشکده مهندسي عمران و محيط زيست، دانشگاه صنعتي اميرکبير،Emails: alavi@aut.ac.ir, alavim@yahoo.com
در سيستم نوين مديريت مواد زائد شهري که از مراحل مختلفي تشكيل گرديده تمام اجزاي زباله از مرحله «توليد تا دفع نهايي» مورد ارزيابي و بررسي دقيق قرار مي گيرد. هدف از ارائه اين مقاله بررسي تفاوتهاي مديريت مواد زائد جامد شهري دو کلانشهر تهران و توکيو ميباشد. در اين تحقيق مراحل شش گانه مديريت مواد زائد شهري اين دو شهر از توليد تا دفع نهايي مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار ميگيرند. نتايج اين بررسي نشان ميدهد که تفاوتهاي اساسي بين مراحل مديريت اين دو شهر وجود دارد که ميتوان به کميت و کيفيت زباله هاي توليدي، ميزان و نحوه اجرای سيستم 3R يعنی کاهش حجم ، استفاده مجدد وبازيافت اجزاء با ارزش در هر دوشهر ، دفع نهايي مواد زائد جامد و در نهايت نحوه سياستگذاری وبرنامه ريزي کوتاه مدت و بلند مدت اشاره نمود. استفاده از تجربيات شهرهاي پرجمعيت دنيا (مانند توکيو) که موفقيتهای قابل توجهی در زمينه مديريت شهري داشته اند مي تواند راهگشاي برنامه ريزان و مديران کلانشهرهاي کشورهاي در حال توسعه باشد.
کلمات کليدي: مديريت مواد زائد شهري، تهران، توکيو، کاهش، استفاده مجدد، بازيافت
مقدمه:
يکي از مهمترين ارکان مهندسي محيط زيست ، مديريت مواد زائد جامد است که عدم توجه به آن باعث به وجود آمدن زيانهاي اقتصادي، از بين رفتن منابع و آلودگي محيط زيست مي گردد. توليد مواد زائد جامد، جزء لاينفك زندگي انسان از ابتداي خلقت بشر تاكنون بوده است. دردهه هاي اخير، رشد تكنولوژي و بهره گيري بيشتر از منابع طبيعي و خدادادي، مثل استفاده از نفت، گاز طبيعي و تبديل آنها به انواع مواد پتروشيميايي و پليمري بر ابعاد و پيچيدگي توليد اين مواد افزوده است. متاسفانه در کشورهاي در حال توسعه توجه زيادي به اين بخش نشده که اين امر باعث آلودگي شديد زيست محيطي خصوصا در شهرهاي بزرگ شده است. بر اساس آمارهاي موجود، روزانه در حدود 5/3 ميليون تن زباله در سراسر دنيا توليد ميشود که سهم کشور ما در توليد آن در حدود40 هزار تن در روز است
در حال حاضر حجم قابل توجهي از مواد زائد توليدي در کشورما به صورت غير بهداشتي در زمين دفن شده و يا در سطح زمين پخش ميشود. اين معضلات در کلانشهرهای کشور خصوصا شهر تهران بيشتر مشهود است. استفاده از تجربيات شهرهاي پرجمعيت دنيا (مانند توکيو) که موفقيتهای قابل توجهی در زمينه مديريت شهري داشته اند مي تواند راهگشاي برنامه ريزان و مديران و کارشناسان کلانشهرهاي کشورهاي در حال توسعه باشد. هدف از ارائه اين مقاله بررسي تفاوتهاي مديريت مواد زائد جامد شهري دو کلانشهر تهران و توکيو ميباشد. در اين تحقيق کليه مراحل شش گانه مديريت مواد زائد شهري اين دو شهر از توليد تا دفع نهايي مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار ميگيرند.

مقايسه مراحل مختلف مديريت مواد زايد جامد در شهرهای تهران و توکيو
در مراجع مختلف، تعاريف متفاوتي براي مواد زائد جامد شهري وجود دارد. مواد زايد جامد ميتواند به کليه موادي اطلاق شود که ارزش نگهداري ندارند. به عبارت ديگر، زباله يا مواد زائد جامد به مجموعه مواد ناشي از فعاليت هايي انسان و حيوان كه معمولا به صورت جامد بوده و غيرقابل استفاده و بي مصرف باشد، اطلاق ميگردد. در مراجع معتبر، مراحل مديريت مواد زائد جامد به شش قسمت طبقه بندي شده است. دليل اصلي اين طبقه بندي، مشخص كردن و تفكيك وظايف هر يك از اين مراحل مي باشد. اين مراحل عبارتند از :
1 ـ توليد مواد زائد جامد ( کميت و کيفيت) ؛
2 ـ جابجايي، ذخيره و پردازش در محل؛
3 ـ جمع آوري؛
4 ـ حمل و نقل؛
5 ـ پردازش و بازيافت؛
6 ـ دفع نهايي.
هزينه مديريت مواد زائد جامد در همه کشورهای دنيا خصوصا کشورهای توسعه يافته بسيار بالا بوده و ساليانه رقم قابل توجهي را به خود اختصاص ميدهد. بر اساس آمارهاي موجود، درکشور ما روزانه 34/1 ميليارد ريال صرف جمع آوري و امحاء زباله ميگردد.