معرفی پردازشگرهای صوتی (Equalizer - اکولایزر)

[SHeRvin]

معرفی پردازشگرهای صوتی (Equalizer - اکولایزر)

در اين مقاله قصد داريم شما را با اکولايزر (EQ) که يکي از قسمت هاي مهم و پايه ثابت در ميکس صوتي است اشنا کنيم .

اکولايزر يک ف ي ل ت ر براي تضعيف و يا تقويت فرکانس هاي مختلف يک سيگنال صوتي ميباشد.

تقريبا اکثر کساني که اهل موسيقي گوش دادن هستند با اين ف ي ل ت ر اشنايي دارند و با آن کار کرده اند . در دستگاه هاي ديجيتالي پخش صوت قسمتي با عنوان اکولايزر وجود دارد که در آن پيشفرض هايي با عنوان هاي : pop ، rock ، classic و... مشاهده مي شود. در اين پيشفرض ها کارخانه با تقويت و تضعيف بعضي از فرکانس ها حالت هاي خاصي را براي موسيقي تعيين کرده اند (بم ، تو دماغي ، شفاف و ... ) که شنونده با توجه به نوع موسيقي و همچنين سليقه خود اکولايزر مورد نظر را انتخاب کند . در دستگاه هاي انالوگ و غير ديجيتال هم ، اکولايزر ها معمولا به صورت يک ف ي ل ت ر 3 تا 4 پارامتري وجود دارند که توسط شنونده قابل تغيير هستند .

حال ميخواهيم شما را با قسمت هاي مختلف فرکانس صوتي که ميتوان توسط اکولايزر انها را تقويت و تضعيف کرد اشنا کنيم .

هر سيگنال صوتي داراي 3 محدوده اصليه فرکانسي ميباشد :

Low (فرکانس هاي پايين) : اين محدوده از فرکانس ، شامل اصوات بم مي باشد . صدا هايي که در اين رنج فرکانسي قرار دارند داراي قدرت بالايي هستند . ساز هايي مانند کيک درام و گيتار بيس را ميتوان در اين رنج قرار داد .

Middle (فرکانس هاي وسط) : اين محدوده فرکانسي شامل بيشترين حجم در بر گيرنده اصوات ميباشد و معمولا اصوات در اين رنج داراي صدايي گرم و همچنين تو دماغي هستند . صداي انسان و همچنين ساز هايي مانند پيانو ، گيتار را ميتوان در اين محدوده قرار داد .

High (فرکانس هاي بالا) : اين محدوده شامل صدا هاي زير و زنگ دار با شفافيت بالا ميباشند . ساز هايي مانند هاي هت درام (سنج) در اين محدوده فرکانسي قرار دارند .


اگر بخواهيم محدوده فرکانسي يک سيگنال صوتي را دقيق تر مورد برسي قرار دهيم ، هر يک از سه رنج اصلي در ميکس صوتي خود به چند دسته تقسيم ميشوند که در زير به شرح انها ميپردازيم .

Low Bass : اين قسمت در محدوده فرکانسي 40 هرتز تا 80 هرتز قرار گرفته . همانطور که در بالا توضيح داده شد اصواتي که در رنج low قرار دارند صدايي پرقدرت و پر حجم دارند . در نتيجه با تقويت اين محدوده ميتوان در اصواتي مانند کيک ، حجم و قدرت را افزايش داد .

Bass : اين قسمت در محدوده 80 هرتز تا 250 هرتز قرار دارد . اصواتي که در اين رنج فرکانسي قرار دارند صدايي کوبنده و پر حجم دارند . ميتوان با زياد کردن اين محدوده ، به صدايي کوبنده و پرحجم در کيک و همچنين ايجاد حجم در اصواتي که داراي فرکانس Middle هستند رسيد .

Low Mid : اين قسمت در محدوده فرکانسي 250 هرتز تا 500 هرتز قرار دارد . اصواتي در اين رنج قرار دارند داراي صدايي گرم و تو دماغي هستند . از تقويت اين محدوده براي ايجاد بيس تو دماغي و شفاف استفاده ميشود . همچنين تقويت اين محدوده بر روي صداي خواننده ، موجب گرمي و پختگي صدا ميشود.

Middle : اين قسمت در بر گيرنده محدوده فرکانس هاي 500 هرتز تا 2 کيلو هرتز است و اصوات در اين محدوده داراي صدايي غليظ هستند . تقويت اين محدوده باعث ايجاد پانچ در صداهاي کوبنده وتقويت ضرب صدا ميشود . همچنين از ايجاد تضعيف در اين محدوده براي نرمي صداي خواننده و پيانو و همچنين گيتار و امثال انها استفاده ميشود .

Hi Mid : اين قسمت در محدوده فرکانسي 2 کيلو هرتز تا 4 کيلو هرتز قرار دارد و اصواتي که در اين محدوده قرار دارند داراي صدايي شفاف پر ضرب هستند . تقويت در اين محدوده باعث ميشود که اصوات ضرب بيشتري پيدا کنند ، شفافيت صداي خواننده و هر سازي که در محدوده فرکانسي Middle قرار دارد زياد شود .


High يا Treble : اين قسمت شامل فرکانس هاي 4 کيلو هرتز تا 1500 کيلو هرتز ميباشد و اصواتي که در اين محدوده قرار دارند داراي صدايي زير هستنتد. تقويت در اين محدوده باعث شفافيت صدا در ساز هاي سيمي مانند صداي سيم پيانو ميشود . همچنين صداي هاي هت درام و کلمه (س) در صداي خواننده در اين محدوده قرار دارند .

محدوده فرکانسي صفر تا 40 هرتز معمولا براي جلوگيري از ايجاد هوم و بيس زائد در صدا بايد بسته شود .
همچنين فرکانس هاي بيشتر از 13 کيلو هرتز هم براي جلوگيري از آزار گوش و همچنين صاف و بدون نويز کردن صدا معمولا حذف يا تضعيف مي شود .

همانطور که مشاهده کرديد يکي از کاربرد هاي اکولايزر ، ايجاد تغيير در فرکانس ساز ها و اصوات مختلف است . يکي ديگر کار برد هاي اکولايزر جلوگيري از پديده تداخل فرکانسي ميباشد . تداخل فرکانسي هنگامي به وجود ميايد که دو سيگنال صوتي در رنج هاي فرکانسي خاصي داراي فرکانس هاي زائد باشند . در اين حالت اگر فرکانس هاي اضافي يک سيگنال با فرکانس هاي اصلي سيگنال ديگر ترکيب شود پديده تداخل فرکانسي به وجود ميايد که موجب تضعيف صداي اصلي و همچنين کم رنگ و تار شدن آن ميشود . براي جلوگيري از اين حالت ميتوان به وسيله يک اناليزر فرکانس ، فرکانس هاي سيگنال مورد نظر را مشاهده کرد و قسمتهايي از فرکانس که در قالب فرکانس اصلي قرار ندارند رو به وسيله اکولايزر حذف کرد .

نکته اي که در استفاده از اکولايزر وجود دارد اين است که هنگامي که فرد در حال ويرايش صوت با اکولايزر است علاقه دارد که با حساسيت خاصي قسمت هاي کوچکي از فرکانس هاي مختلف را دستکاري کند که اين يه اشتباه است ! البته شايد در بعضي مواقع اين کار لازم باشد ولي بايد در نظر داشت که در استفاده از اکولايزر بايد نهايت ظرافت را به خرج داد تا سيگنال خراب نشود و از حالت طبيعي در نيايد .

شايد برايتان سوال باشد که براي ف ي ل ت ر کردن رنج هاي فرکانسي بايد از سخت افزار آن استفاده کرد يا نرم افزار ؟ در جواب اين سوال بايد عرض کنم که اکولايزر هاي نرم افزاري معمولا از الگوريتم هاي نزديک به هم استفاده ميکنن و اين که با کدام نوع از اکولايزر نرم افزاري استفاده کنييد زياد فرقي نميکند . ولي در استفاده از لوازم سخت افزاري اين مسئله صدق نمي کند . هيچوقت پول خودتان را با خريد لوازم استوديويي ارزان قيمت و نامرغوب دور نريزيد . شايد يک پروسس سخت افزاري معمولي مناسب کنسرت ها و سالن هاي امفي تئاتر باشد ولي براي امر ميکس و مسترينگ يک اکولايزر نرم افزاري بسيار بهتر و با کيفيت تر و همچنين به صرفه تر از پروسس هاي سخت افزاري معمولي عمل ميکند . تنها اکولايزر هاي درجه يک جهاني با قيمتي بيشتر از 2 هزار دلار (دو مليون به تومان) که براي امر مسترينگ ساخته شده اند ارزش خريد دارند .

تقريبا تمام نرم افزار هاي ساخت موزيک ، يک اکولايزر دارند . شما ميتوانيد از همان اکولايزر براي ميکس استفاده کنيد ولي به هر حال اگر دنبال اکولايزري قوي و کامل هستيد من به شما اکولايزر شرکت Waves که يکي از بهترين ها در جهان است را پيشنهاد ميکنم .

توضيح چند اصطلاح در اکولايزر :

PASS BAND : به قسمتي از رنج فرکانسي ميگويند که مجاز باشد .

STOP BAND : به قسمتي از رنج فرکانسي ميگويند که غير مجاز است و بايد تضعيف شود

Filter : به معني بستن (تضعيف کردن) يک محدوده فرکانسي مشخص شده در صدا.

HIGH PASS FILTER : ف ي ل ت ر ي که فرکانس هاي پايين را تضعيف مي کند .

LOW PASS FILTER : ف ي ل ت ر ي که فرکانس هاي بالا را تضعيف مي کند .

BAND PASS FILTER : ف ي ل ت ر ي که فرکانس هاي بالا و پايين را باهم تضعيف ميکند .

NOTCH FILTER : ف ي ل ت ر ي که يک رنج فرکانسي بسيار باريک را تضعيف کند .

Q (پهناي باند) : پارامتري است که نازک يا پهن بودن رنج فرکانسي را مشخص مي کند .

PARAMETRIC EQ : يک اکولايزر به همراه تعيين کننده براي فرکانس ،Q و گين .

HF : به فرکانس هاي بالا ميگويند .

LF : به فرکانس هاي پايين ميگويند .

Mid : به فرکانس هاي مياني ميگويند .