زیر هشت، فاصله ها و تاوان، سیما و این سه سریال ماهواره ستیز

[مهدی]

فارسی وان را باید باعث و بانی خیر دانست و به یاد "عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد" افتاد چه آنکه با حضور رقبایی مانند فارسی وان و شبکه های دیگر ماهواره ای که به زبان یا زیرنویس فارسی به پخش فیلم و سریال می پردازند، صدا و سیمای ما نیز ناگزیر است به ارتقای کمی و کیفی محصولات خود بپردازد زیرا برای همیشه نمی توان با اعمال محدودیت های قانونی و فنی مانند ارسال پارازیت بر روی شبکه های ماهواره ای کارها را از پیش برد.
عصر ایران - این شب ها، میلیون ها ایرانی، پای تلویزیون می نشینند تا ببینند آخر و عاقبت دعواهای محسن و فرهاد چه می شود و عطای "زیر هشت" چگونه به حق و حقوقش می رسد و پایان تاوان به کجا می انجامد؟
هر چند که بر هر کدام از سریال های بر روی آنتن سیما می توان نقدهای متعددی وارد ساخت، اما فارغ از نقدهای مصداقی درباره هر کدام از سریال ها، باید بر سبیل انصاف گفت که تولید و پخش همزمان سه سریال پربیننده ، با جاذبه های داستانی خاص خودشان، نکته مثبتی در کارنامه تولیدات سیمای جمهوری اسلامی به شمار می رود.
البته این بدان معنا نیست که این سریال ها شاهکارند و در حد اعلای هنری هستند بلکه سخن بر سر این است که سیما توانسته است با تولید سه اثر تلویزیونی نه چندان پر هزینه اوقات شبانگاهی میلیون ها ایرانی را به خوبی پر کند و خانواده ها را گرد هم آورد.
در این باره علاوه بر آنچه ذکر شد، چند نکته متبادر به ذهن است:
1- این سریال ها بعد از آن به طور ویژه بر روی آنتن رفت که شبکه فارسی وان به عنوان رقیبی جدی وارد گود شد و در اندک زمانی توانست میلیون ها خانواده ایرانی را در اقصی نقاط کشور جذب خود کند.
درباره فارسی وان و اثراتش، تاکنون به وصف مبالغه آمیزی سخن گفته شده و حتی در یک برنامه تلویزیونی ادعا شد که با آمدن فارسی وان، میزان طلاق در جامعه نیز افزایش یافته است!
البته نمی توان منکر اثرات فرهنگی تولیدات هنری شد اما واقعیت این است که فارسی وان و فارسی وان ها آنقدرها که گفته می شود خطرناک نیستند بلکه خطر واقعی هویت زدایی های داخلی است که ستون های فرهنگی، ملی و دینی یک جامعه را سست می کند و نهایتا کار را به جایی می رساند که با یک تلنگر فرو بریزند.
علی ای حال، فارسی وان را باید باعث و بانی خیر دانست و به یاد "عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد" افتاد چه آنکه با حضور رقبایی مانند فارسی وان و شبکه های دیگر ماهواره ای که به زبان یا زیرنویس فارسی به پخش فیلم و سریال می پردازند، صدا و سیمای ما نیز ناگزیر است به ارتقای کمی و کیفی محصولات خود بپردازد زیرا برای همیشه نمی توان با اعمال محدودیت های قانونی و فنی مانند ارسال پارازیت بر روی شبکه های ماهواره ای کارها را از پیش برد.
2- برغم آنکه سریال های بر روی آنتن سیما، هر کدام قصه های متفاوتی را روایت می کنند که در جای خود جذاب هم هستند، اما نقطه اشتراک آنها بازگویی داستان رنج انسان است. البته ما مخالف روایت رنج ها نیستیم و اتفاقا باید سریال های سیما جرات و جسارت بیشتری برای به تصویر کشیدن واقعیت های تلخ جامعه باشند ؛ سخن بر سر این است که جامعه امروز ایران، علاوه بر آنکه علاقمند است واقعیت های تلخ و شیرین خود را بر روی صفحه تلویزیون ببیند، به شدت، نیازمند شادی و خنده است.
متاسفانه باید گفت به دلایل متعددی جامعه امروز ما، جامعه چندان شادی نیست و این را می توان از نگاه های عابران گرفته تا سخنان همکاران و درد دل های بستگان به خوبی دریافت.
صدا و سیما، هر چند نمی تواند ریشه های این مشکل را بخشکاند اما دستکم قادر است در حد برنامه های شاد تلویزیونی، تا حدی این معضل را تسکین دهد و لایه ای از شادی را بر چهره جامعه بکشد.
به یاد بیاورید وقتی سریال های طنز مهران مدیری مانند شب های برره پخش می شد، یک نشاط نسبی (و البته سطحی) در جامعه ایجاد می شد و مردم با بازگو کردن صحنه ها و دیالوگ های طنز، شادی آن سریال ها را در طول روز و در جمع های دوستانه تکرار می کردند.
با این حال ، مدت هاست که سیما ، از طنز فاصله گرفته و کمتر به فکر نشاندن لبخند بر لب های مردم است. از این رو جا دارد مدیران صداو سیما ، تمهیدی بیندیشند تا همواره دستکم یک مجموعه طنز بر روی آنتن باشد.
3- با توجه به این که به نظر می رسد توسعه سریال های تلویزیونی در دستور کار سیما قرار دارد ، بی مناسبت نیست یکی از آسیب های روند پیش رو را از هم اکنون متذکر شویم و آن درافتادن آثار تولیدی در ورطه شعارگویی است.
برخی تهیه کنندگان بر مبنای باورهای فرهنگی و دینی و برخی دیگر به خاطر کسب مجوزهای لازم و تسریع در کارهای تولید و پخش ، مضامین اخلاقی و دینی در متن فیلمنامه ها می گنجانند.
تا اینجای کار ایرادی نیست ولی اشکال کار از آنجا رخ می نمایاند که برخی آثار بیش از آن که قصه گویی کنند ، در وادی وعظ و خطابه می افتند و مخاطب با تمام وجود احساس می کند که در مقابل بابابزرگی نشسته است و نصیحت می شنود.
وانگهی چون همه مردم با این نصایح و شعارها آشنا هستند ، پایان قصه ها هم قابل حدس زدن هستند و بدین ترتیب از جذابیت های روایی سریال های کاسته می شود و بدین سان همه رشته ها پنبه می شود.
بنابراین ، اگر قرار است سریال ها پیام دار شوند ، لااقل طوری عمل کنند که قصه ها تحت الشعاع شعارها قرار نگیرند و شعور مخاطبان هم به رسمیت شناخته شود.