له چوار گوشه ی جیهان

[behnam5555]

حه‌وت سه‌رسوڕهێنه‌ره‌ كۆن و نوێیه‌كه‌ی‌ جیهان

1- شورای‌ چین

شورای‌ چین له‌ سه‌ده‌ی‌ 8 ی‌ پێش زاینیه‌وه‌ دروستکراوه‌، که‌ درێژییه‌که‌ی 8 هه‌زار میل ده‌بێت، ئه‌مه‌ش بۆ پارێزگاری‌ ولاَت له‌ هێرشی‌ مه‌غۆل.

2- شاری‌ (به‌ترا‌و) له‌ ئوردن

له‌سه‌رده‌می‌ (ئه‌نبات)دا دروست كراوه‌، ساڵی‌ 1812 له‌لایه‌ن گه‌ریده‌ی‌ سویسری‌ (جوان بۆركهاردت) دۆزراوه‌ته‌وه‌.

3-په‌یكه‌ری‌ حه‌زره‌تی‌ (مه‌سیح)
ئه‌م په‌یکه‌ره‌ ده‌که‌وێته‌ وڵاتی چیلی و به‌زرییه‌که‌ی 124 پێ‌ ده‌بێت، که‌ له‌ ساڵی‌ 1931 له‌سه‌ر لوتكه‌ی‌ چیای (كۆر فاد)دروستكراوه‌ .

4- (ماچۆ بیچۆ)، پیرۆ
(ماچۆ بیچۆ)، ناوچه‌یه‌كه‌ ده‌كه‌وێته‌ ناوه‌ڕاستی‌ جه‌نگه‌ڵی‌ ئه‌مازۆنه‌وه‌، که‌ له‌سه‌ده‌ی‌ 15 دروستكراوه‌ و 3 سه‌ده‌ش به‌نادیاری‌ ماوه‌ته‌وه‌، تاساڵی 1911 دوباره‌ دۆزرایه‌وه‌.

5- هه‌ره‌می‌( چی چین ئیتزا ) له‌ مه‌كسیك
له‌سه‌رده‌می‌ هۆزه‌كانی‌ (مایا) دروست كراوه‌ له‌ مه‌كسیك، گرنگی‌ سیاسی‌ و ئابوری‌ بۆ ئه‌و هۆزه‌ بوه‌.

6- (پلیكانه‌ی‌ بازنه‌یی) له‌ ئیتاڵیا
له‌ سالاَنی‌ 70 بۆ 82 ی‌ پێش زاینی له‌ناوه‌ڕاستی‌ پایته‌ختی‌ ئیتاڵیا دروست كراوه‌ و جێگه‌ی‌ 50هه‌زار بینه‌ر ده‌بێته‌وه‌، له‌سه‌رده‌می‌ رۆمانیه‌كاندا جێگه‌ی‌ نمایشی‌ زۆرانبازی‌ بو.

7 - (تاج مه‌حه‌ل) له‌ هه‌ندستان
زۆررێك له‌ شاره‌زیانی‌ بورای‌ ئه‌ندازیاری‌ بیناسازی‌ رایده‌گه‌یه‌نن، مزگه‌وتی‌ (تاج مه‌حه‌ل) مه‌زنترین هونه‌ری‌ بیناسازیه‌ له‌مێژوی‌ ئیسلامدا، (تاج مه‌حه‌ل) ساڵی‌ 1630 به‌فه‌رمانی‌ شا (جاهان) دروستكرا.

7 سه‌رسورهێنه‌ره‌ كۆنه‌كان
1- هه‌ره‌مه‌كانی‌ میسر

2-باخچه‌ هه‌ڵواسراوه‌كانی‌ بابل

3- په‌یكه‌ری‌ (ئه‌تیمس) له‌ توركیا

4-گۆری‌( مۆسۆلۆس)

5- په‌یكه‌ری‌ (رۆدس)ی‌ زه‌به‌لاح

6-فه‌ناره‌ی‌ ئه‌سكه‌نده‌ریه‌

7- په‌یكه‌ری‌ (زۆرس) له‌ ئۆلیمبیا

منبع:سبه‌ی